کهیر مزمن در کودکان؛ برای درمان به‌موقع آن اقدام کنید!

کهیر مزمن در کودکان لکه‌های برجسته، قرمز و خارش دار پوستی برای مدتی طولانی هستند. اگرچه ظاهر این لکه‌ها گاهی نگران‌کننده است، اما کهیر معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی جدی نیست. هنگامی که ضایعات و علائم حتی با وجود درمان بیش از 6 هفته طول بکشد، مزمن نامیده می‌شود. کهیر گاهی همراه با تورم زیر پوست ایجاد می‌شود. کودک مبتلا به کهیر، آن را به افراد دیگر انتقال نمی‌دهد. در صورت تشدید علائم و یا واکنش‌های شوک آنافیلاکسی باید هر چه سریع‌تر به متخصص اطفال مراجعه کنید. بهتر است فهرستی از داروها یا غذاهایی که کودکتان مصرف می‌کند، همراه داشته باشید. کهیر در کودکان از موضوعات بسیار مهم برای تمامی مادران است؛ در این مقاله از مجله دکتردکتر به توضیح کامل این مشکل در کودکان می‌پردازیم.

کهیر در کودکان چیست و چرا پیش می‌آید؟

کهیر (hives) یا اورتیکاریا (urticaria) برجستگی‌هایی روی پوست هستند که به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند. کهیر در کودکان شایع است و معمولا روی سینه، شکم یا پشت آنها به وجود می‌آیند. کهیر ممکن است باعث ناراحتی شود، اما موقتی است و نباید جای زخم یا کبودی ایجاد کند. برای اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله کهیر چیست و چگونه درمان می‌شود در مجله سلامت دکتردکتر به شما توصیه می‌شود.

کهیر مزمن در کودکان به شکل یک سری اشکال و ضایعات پوستی دیده می‌شود که به آن ها در پزشکی کهیر یا آنژیوادم (AE)  گفته می‌شود و به طور معمول بیش از ۶ هفته ادامه دارد.

انواع کهیر در کودکان

کهیر در ناحیه‌ای متورم با اندازه و شکل‌های متفاوت، اغلب با خارش‌های زیاد تشکیل می‌شود. کهیر ممکن است حاد یا مزمن باشد:

• کهیر حاد بین چند ساعت یا چند روز تا شش هفته طول می‌کشد.
• کهیر مزمن ممکن است بیش از شش هفته طول بکشد. در برخی موارد، آنها از بین می‌روند اما چند روز بعد دوباره ظاهر شوند.

علائم کهیر در کودکان

کهیر اغلب صورتی مایل به قرمز است؛ اما معمولا روی پوست تیره بنفش یا خاکستری به نظر برسند. آنها همچنین ممکن است به صورت گروهی ظاهر شوند، بزرگ یا کوچک باشند، نواحی وسیعی از پوست را بپوشاند، تغییر شکل بدهند و به صورت دوره‌ای بروز پیدا کنند و ناپدید شوند. گاهی کهیر حلقه‌هایی را با یک مرکز رنگ پریده، شبیه نیش پشه تشکیل می‌دهد.

اگرچه در بیشتر کودکان کهیر هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند، اما گاهی کهیر اوقات علائمی دارد که عبارتند از:

• سرگیجه در کودکان خردسال
• خارش
• احساس سوزش
• تورم در دست‌ها، پاها، چشم‌ها یا لب‌ها

تعداد کمی از کودکان علائم یک واکنش آلرژیک تهدید کننده زندگی یا آنافیلاکسی (anaphylaxis) را همراه با کهیر نشان می‌دهند؛ علائمی مثل:

• مشکل در تنفس یا بلع (دیسفاژی)
• سرگیجه
• از دست دادن هوشیاری
• بیرون ریختن آب دهان
• تب شدید
• درد مفاصل
• تورم در زبان یا گلو
• استفراغ

کهیر چگونه به وجود می‌آید؟

کهیر به عنوان بخشی از پاسخ سیستم ایمنی رخ می‌دهد. هنگامی که بدن با یک ماده خارجی تماس دارد، هیستامین آزاد می‌کند. این ماده از بدن در برابر میکروب‌ها محافظت می‌کند اما می‌تواند بافت‌های ظریف را تحریک کند. در نتیجه رگ‌های خونی منبسط شده و گاهی اوقات می‌ترکند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، مایع (پلاسما) به بیرون نشت می‌کند که منجر به ایجاد تکه‌های برجسته روی پوست می‌شود.

کدام دسته از کودکان مستعد کهیر زدن هستند؟

هر کودکی ممکن است کهیر را تجربه کند اما کودکان مبتلا به آلرژی بیشتر در معرض خطر هستند. پزشک با انجام آزمایش آلرژی می‌فهمد که کودک به چه چیزهای واکنش آلرژیک نشان می‌دهد.

علل کهیر در کودکان

در نیمی از موارد کهیر در کودکان هیچ دلیلی ندارد. گاهی یک واکنش آلرژیک به مواد شیمیایی موجود در شوینده‌ها، لوسیون‌ها و سایر محصولات خانگی، گرد و خاک، لاتکس، حیوانات خانگی و سایر حیوانات یا گرده گیاهان باعث به وجود آمدن کهیر می‌شود. همچنین حساسیت غذایی در نوزاردان و کودکان به ویژه شیر، آجیل درختی یا صدف هم می‌توانند موجب بروز کهیر شوند. سایر علل بالقوه کهیر در کودکان عبارتند از:

• عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی یا گلودرد استرپتوکوکی
• نیش حشرات
• لباس‌های تنگ
• واکنش‌های ناشی از پرتودرمانی
• ویروس‌ها، از جمله SARS-CoV-2، ویروسی که باعث COVID-19 می‌شود
• حساسیت به مواد خوراکی و آلرژی غذایی کودکان و نوزادان

گاهی هیچ کدام از این عوامل، علت کهیر نیستند. علل نادری که ممکن است کهیر ایجاد کنند عبارتند از:

• ورزش
• قرار گرفتن در معرض سرما یا گرما
• واکنش‌های دارویی
• فشار
• نور خورشید

تشخیص کهیر مزمن در کودکان

شرح‌حال و معاینه فیزیکی در شناسایی علت‌ کهیر مزمن در کودکان چگونه است؟ در پاسخ به این سؤال توصیه پزشکان بررسی شرح‌حال و معاینه فیزیکی و راهنمایی گرفتن از مریض برای شناسایی علت اصلی احتمالی کهیر مزمن و تصمیم‌گیری در موردنیاز به سایر آزمایش‌ها تشخیصی است.

تاریخچه بیمار اولین قدم در فرایند تشخیص کهیر مزمن مهم است، علاوه بر این سابقه بالینی برای تمایز کهیر حاد از کهیر مزمن مفید است. پزشکان باید موارد دیگری نیز بررسی کنند که این موارد عبارتند از:

• فراوانی و مدت‌زمان ضایعات پوستی، کهیرهایی که بیش از ۲۴ ساعت طول می‌کشند منجر به تأخیر در مدت درمان می‌شوند. برعکس، کهیری که کمتر از یک ساعت طول می‌کشد به کهیر حاد مشهور است و مدت‌زمان کوتاهی طول می‌کشد تا از بین بروند.
• شکل، ابعاد، توزیع کهیر
• وجود آنژیوادم جدا شده یا همراه با آن
• سابقه خانوادگی آتوپی، کهیر، اختلالات سیستمیک
• سن در زمان شروع علائم
• عوامل تحریک‌کننده و تشدیدکننده، به‌ویژه عادات غذایی، داروها، تمرینات بدنی یا عوامل جسمانی
• شرایط و مکان‌ها در هنگام بروز علائم (شب/روز، داخل/خارج، وقت آزاد)
• علائم و نشانه‌های سیستمیک که نشان‌دهنده بیماری‌های اندام یا سیستمیک است، مانند بیماری سلیاک، کهیر واسکولیت یا شرایط التهابی خودکار مانند سندرم‌های دوره‌ای مرتبط با کرایوپیرین
• علائم ذهنی، مانند درد، سوزش، خارش
• کیفیت زندگی
• آزمایش‌های قبلی اجرا شده روی فرد
• اثربخشی درمان فعلی یا گذشته

تشخیص افتراقی کهیر در کودکان

با توجه به شباهت کهیر با علائم سایر بیماری‌ها مثل انواع عفونت‌ها و بیماری‌های پوستی، اهمیت تشخیص افتراقی کهیر در کودکان محرز می‌شود. در ادامه به توضیح هر کدام از این موارد می‌پردازیم:

نیش حشرات

این نیش‌ها معمولا در محل‌های در معرض دید مانند خط کمر یا قوزک پا، به صورت دسته‌های نامتقارن از پاپول‌ها یا جوش‌های خارش‌دار، اغلب با یک تاول مرکزی پر از مایع وجود دارند. این ضایعات برای چند روز یا بیشتر باقی می‌مانند.

درماتیت تماسی

در نواحی در تماس با یک محرک یا آلرژن به صورت پلاک‌های نامنظم، قرمز، تاول‌دار، پوسته پوسته، گاهی متورم ظاهر می‌شود. درماتیت برای روزها تا هفته‌ها، بسیار طولانی‌تر از موارد کهیر باقی می‌ماند.

اریتم مولتی فرم

پلاک های اریتماتوز معمولاً در محل‌های آکرال (دست‌ها، بازوها، پاها یا صورت) قرار دارند. ضایعات هدف (الگویی از حلقه‌های متحدالمرکز) گاهی اوقات با تاول مرکزی، مشخص است. هر پلاک چند روز تا هفته باقی می‌ماند.

واسکولیت کهیر

این عارضه زیاد شایع و معمول نیست؛ شبیه کهیر است، با این تفاوت که جوش‌ها بیش از 24 ساعت دوام می‌آورند و به دنبال آن تغییر رنگ کبودی مانند ایجاد می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله معرفی کامل حساسیت‌ها و بیماری‌های پوستی بدن در مجله سلامت دکتردکتر به شما توصیه می‌شود.

درمان کهیر در کودکان

درمان مناسب برای کودک شما به نوع کهیر، علائم و شدت آن بستگی دارد. معمولا برای کهیرهای حاد با علائم خفیف، درمان ضروری نیست. اما کودکان مبتلا به کهیر مزمن یا کهیر حاد با علائم آزاردهنده نیاز به درمان دارند. به طور کلی کهیر در کودکان با یک آنتی‌هیستامین غیر آرام‌بخش مانند ستیریزین درمان می‌شود. البته این نوع داروها علت را برطرف نمی‌کنند، بلکه خارش و گسترش زخم را کنترل می‌کند تا زمانی که کهیر به خودی خود برطرف شود. دوز توصیه شده بر اساس گروه‌های سنی کودکان به شرح زیر است:

• نوزادان زیر 2 سال: 1 میلی‌لیتر محلول خوراکی ستیریزین به ازای هر 4 کیلوگرم وزن دو بار در روز
• کودکان 2 تا 6 ساله: 2.5 میلی‌لیتر محلول خوراکی ستیریزین دو بار در روز
• کودکان 6 تا 12 ساله: یک قرص ستیریزین 10 میلی‌گرمی یک بار در روز یا 10 میلی‌لیتر محلول خوراکی ستیریزین یک بار در روز

در موارد شدید که به آنتی‌هیستامین ها پاسخ نمی‌دهند، ممکن است پردنیزون خوراکی برای چند روز تجویز شود. همچنین پزشک متخصص کودکان ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:

• شربت، کپسول یا قرص دیفن هیدرامین (که باعث خواب آلودگی کودک می‌شود.)
• قرص فکسوفنادین
• قرص لوراتادین
• قرص نئوتادین

میزان مصرف داروی نئوتادین در میان مردم به ‌خصوص در ایران بازده بسیار بالایی در راستای حل مشکل کهیر مزمن در میان مردم به ‌خصوص کودکان داشته است.

توجه کنید کودکانی که علائم آنافیلاکسی دارند برای متوقف کردن واکنش آلرژیک به درمان اضطراری نیاز دارند. اولین و مهم‌ترین کار برای این بیماران، تزریق عضلانی اپی نفرین است.

درمان خانگی کهیر در کودکان

چه کار دیگری می‌توانم انجام دهم تا به فرزندم کمک کنم راحت‌تر بهبود یابد؟ اقداماتی که می‌توانید برای کمک به فرزندتان در زمان بهبودی انجام دهید عبارتند از:

• کودک را از گرما و آفتاب دور نگه دارید.
• از کمپرس خنک یا حمام با آب خنک برای التیام ضایعات استفاده کنید.
• با لوسیون کالامین روی کهیرها را بپوشانید.
• فن را روشن کنید یا کودک خود را در معرض هوای خنک قرار دهید.
• حمام بلغور جو دوسر: برای تسکین بیشتر خارش، آکادمی پوست آمریکا توصیه می‌کند که کودک خود را با آب ولرم و بلغور جو دوسر کلوئیدی حمام کنید. از حمام دادن کودک با صابون‌های حباب دار و لوسیون‌های معطر خودداری کنید. پس از حمام کردن، پوست کودک خود را با کرم یا لوسیون ملایم مرطوب کنید. همچنین به کودک لباس‌های گشاد بپوشانید و دمای خانه را تنظیم کنید.

طول درمان کهیر در کودکان چقدر است؟

با کهیر حاد، کودک شما ممکن است در عرض چند ساعت احساس بهتری داشته باشد. گاهی در عرض چند ساعت یا چند روز لکه‌ها کم‌کم محو می‌شوند. کهیرهای مزمن مدت بیشتری طول می‌کشد تا بهبود یابند. کودک شما ممکن است به درمان‌های اضافی برای تسکین نیاز داشته باشد.

چه زمانی باید فرزندم را برای درمان کهیر به دکتر ببرم؟

یک دوره کهیر بدون علائم شدید یا ناراحتی نیازی به مراقبت پزشکی ندارد. اگر کودک شما زیر 2 سال سن دارد، نمی‌تواند بخوابد یا کهیر ناحیه بزرگی از بدن او را در بر گرفته است، به متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر محرک یا علتی برای کهیر وجود دارد یا به چیزی مشکوک هستید، با دکتر صحبت کنید تا مشخص شود که آیا باید از آن اجتناب کنید یا اینکه آزمایش های بیشتری لازم است.

اگر کودک شما علائم آنافیلاکسی دارد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید؛ حتی سعی نکنید که خودتان او را به بیمارستان برسانید. در صورت سابقه بروز شوک آنافیلاکسی در کودک، پزشک ممکن است یک آمپول اپی نفرین تجویز کرده باشد تا همیشه همراه خود داشته باشید. بیاموزید که چگونه باید آن را به فرزندتان بزنید و همیشه آن را همراه خود داشته باشید. مطمئن شوید که تاریخ مصرف آن تمام نشده باشد. اگر کودک شما به اندازه کافی بزرگ شده است، به او نحوه تزریق آن را آموزش دهید.

کهیرهای مزمن نیاز به مراقبت پزشکی دارند. آزمایش آلرژی یا ارزیابی های دیگر ممکن است برای تعیین علت ضروری است و کودک شما ممکن است برای درمان کهیر مزمن به ترکیبی از آنتی‌هیستامین‌ها نیاز داشته باشد.

از کهیر زدن کودکتان نترسید!

چنانچه هر گونه سوال یا تجربه‌ای در مورد کهیر مزمن در کودکان و راه‌های درمان آن دارید، لطفا در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان مجله سلامت دکتردکتر در میان بگذارید. پزشکان خوب ما پاسخگوی پرسش‌های شما خواهند بود.

منابع:

clevelandclinic

myhealth

everydayhealth

dermnetnz

biomedcentral