انسداد مجاری صفراوی چیست؟ علائم و درمان آن

انسداد صفراوی، انسداد مجاری صفراوی است، این مجرا لوله‌ای است که مایعات خاص بدن را حمل می کند.

مجاری صفراوی، صفرا را از کبد و کیسه صفرا از طریق لوزالمعده به دوازدهه که بخشی از روده کوچک است، می‌رساند. صفرا مایع سبز تیره ای است که برای هضم چربی ها توسط کبد ترشح می شود و در کیسه صفرا ذخیره می شود.

بعد از غذا خوردن، کیسه صفرا برای کمک به هضم و جذب چربی، صفرا ترشح می کند. صفرا همچنین به پاکسازی کبد از مواد زائد کمک می کند.

انسداد هر یک از این مجاری صفراوی به عنوان انسداد صفراوی شناخته می شود. بسیاری از شرایط مربوط به انسدادهای صفراوی را می توان با موفقیت درمان کرد. با این حال، اگر انسداد برای مدت طولانی درمان نشود، می تواند منجر به بیماری های تهدید کننده زندگی کبد شود.

انواع مجاری صفراوی

شما چندین نوع مجرای صفراوی دارید. دو نوع مجرای صفراوی در کبد عبارتند از:

مجاری داخل کبدی

مجاری داخل کبدی سیستمی از لوله های کوچکتر در داخل کبد هستند که صفرا را جمع آوری کرده و به مجاری خارج کبدی منتقل می کنند.

مجاری خارج کبدی

مجاری خارج کبدی به صورت دو قسمت شروع می شود، یکی در سمت راست کبد و دیگری در سمت چپ. با پایین آمدن آنها از کبد، در کنار هم مجرای مشترک کبدی را تشکیل می دهند. این مجرا به طور مستقیم به سمت روده کوچک می رود.

مجرای کیستیک یا مجرای کیسه صفرا نیز به داخل مجرای مشترک کبدی باز می شود. مجرای صفراوی از این نقطه به بعد به عنوان مجرای صفراوی مشترک یا کلدوکوس شناخته می شود. قبل از تخلیه به روده کوچک، مجرای صفراوی مشترک از پانکراس عبور می کند.

علت انسداد صفرا چیست؟

موارد زیر برخی از شایع ترین علل انسداد صفرا هستند:

• سنگ های صفراوی که شایع ترین علت هستند
• التهاب مجاری صفراوی
• ضربه
• تنگی صفراوی، که یک تنگی غیر طبیعی مجرا است
• کیست ها
• انگل ها
• غدد لنفاوی بزرگ شده
• پانکراتیت 
• آسیب مربوط به جراحی کیسه صفرا یا کبد
• تومورهایی که به کبد، کیسه صفرا، پانکراس یا مجاری صفراوی رسیده اند
• عفونت ها از جمله هپاتیت
• سیروز یا زخم کبد
• آسیب شدید کبدی
• کیست کلدوک (در هنگام تولد در نوزادان وجود دارد)

عوامل خطرناک انسداد مجاری صفراوی

عوامل خطر انسداد صفرا معمولاً به علت انسداد بستگی دارد. برخی از عوامل خطر عبارتند از:

• بیماری کارولی، یک اختلال نادر است که باعث گشاد شدن مجاری صفراوی در کبد می شود که می تواند باعث تشکیل سنگ شود.
• پانکراتیت مزمن
• سرطان پانکراس
• آسیب به قسمت راست شکم
• چاقی
• کاهش وزن سریع
• شرایط مربوط به تجزیه گلبول های قرمز، مانند کم خونی سلول داسی شکل

ژنتیک

برخی از بیماری هایی که می توانند باعث انسداد صفرا شوند، پیوندهای ژنتیکی دارند، در حالی که برخی دیگر اینگونه نیستند.

به عنوان مثال، به نظر نمی رسد سرطان مجرای صفراوی به یک جهش ژنی ارثی مرتبط باشد.

با این حال، سنگ های کیسه صفرا ممکن است تا حدی ارثی باشند، و تصور می شود که بیماری کارولی یک جزء ژنتیکی نیز دارد.

اگر یک متخصص معتقد است که شما ممکن است با انسداد صفراوی روبرو باشید، به احتمال زیاد از شما می پرسد که آیا کسی در خانواده شما سابقه سنگ کیسه صفرا یا برخی سرطان ها را دارد یا خیر. دانستن تاریخچه سلامت خانواده شما می تواند در این شرایط بسیار مفید باشد.

علائم انسداد صفرا چیست؟

علائم انسداد صفراوی می تواند به علت انسداد بستگی داشته باشد. افراد مبتلا به انسداد صفراوی معمولاً دارای موارد زیر هستند:

• مدفوع رنگ روشن
• ادرار تیره
• یرقان (زردی چشم یا پوست که در مقاله يرقان چيست به بررسی کامل آن پرداخته‌ایم )
• درد در سمت راست بالای شکم
• حالت تهوع
• استفراغ
• کاهش وزن
• خارش

آزمایشات و تشخیص

آزمایش های مختلفی برای بررسی انسداد صفراوی در دسترس است. بر اساس علت انسداد، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را توصیه کند.

سونوگرافی

سونوگرافی معمولاً اولین آزمایشی است که بر روی افرادی که مشکوک به انسداد صفراوی ناشی از سنگ کیسه صفرا هستند انجام می شود. این امر به پزشک شما اجازه می دهد تا سنگ های صفراوی را به راحتی ببیند.

آزمایش خون

آزمایش خون شامل شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش عملکرد کبد است. آزمایش خون معمولاً می تواند شرایط خاصی را مشخص کند، مانند:

• افزایش سطح گلبول های سفید خون که می تواند نشانه التهاب باشد
• افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه که محصول زائد کبد است
• افزایش سطح آنزیم های کبدی
• افزایش سطح آلکالین فسفاتاز

هر یک از اینها ممکن است نشان دهنده از دست دادن جریان صفرا باشد.

اسکن رادیونوکلئید صفراوی (HIDA)

در این نوع اسکن از مواد رادیواکتیو برای ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد کیسه صفرا و هرگونه انسداد احتمالی استفاده می کند.

کلانژیوگرافی

کولانژیوگرافی یک پرتو ایکس از مجاری صفراوی است.

اسکن ام آر آی

MRI می تواند تصاویر دقیقی از کبد، کیسه صفرا، پانکراس و مجاری صفراوی ارائه دهد.

کلانژیو پانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRCP)

کلانژیوپانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRCP) برای تشخیص انسدادهای صفراوی و بیماری پانکراس استفاده می شود.

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP)

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) شامل استفاده از آندوسکوپ و اشعه ایکس است. این روش هم یک ابزار تشخیصی و هم درمانی است. این امر به جراح شما اجازه می دهد مجاری صفراوی را ببیند، و درمان موثری داشته باشید. این ابزار به این دلیل که پزشک شما می‌تواند از آن برای برداشتن سنگ‌ها و گرفتن نمونه‌های بیوپسی در صورت لزوم استفاده کند، مفید است.

درمان انسداد صفرا چگونه است؟

هدف درمان اصلاح علت زمینه ای است و هدف اولیه درمان پزشکی یا جراحی کاهش انسداد است. برخی از گزینه های درمانی برای انسداد صفراوی عبارتند از: کوله سیستکتومی و ERCP.

اگر سنگ های صفراوی برای شما تشخیص داده شده است، ERCP ممکن است برای برداشتن سنگ های کوچک از مجرای صفراوی مشترک یا قرار دادن استنت در داخل مجرا برای بازگرداندن جریان صفرا کافی باشد. این روش اغلب در مواردی استفاده می شود که انسداد ناشی از تومور باشد.

کوله سیستکتومی، که برداشتن کیسه صفرا است، یکی دیگر از درمان های بسیار موثر برای سنگ کیسه صفرا است.

درمان‌های دیگر شامل حذف یا درمان تومورها و درمان دارویی برای ریشه‌کن کردن انگل‌ها است.

عوارض انسداد مجرای صفراوی

بدون درمان، انسداد مجرای صفراوی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. عوارض احتمالی که می تواند بدون درمان ایجاد شود عبارتند از:

• عفونت ها
• سپسیس
• بیماری مزمن کبدی
• سیروز صفراوی

اگر دچار زردی شدید یا متوجه تغییر رنگ مدفوع یا ادرار خود شدید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

آیا می توان از انسداد صفرا جلوگیری کرد؟

در اینجا چند تغییر وجود دارد که می توانید برای کاهش شانس ابتلا به انسداد صفراوی ایجاد کنید:

• مقدار فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
• میزان قند و چربی های اشباع شده را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. اینها می توانند احتمال وجود سنگ های صفراوی را افزایش دهند.
• اگر اضافه وزن دارید ، به تدریج بر اساس جنس، سن و قد وزن خود را به سطح نرمالی برسانید.

منبع:

healthline.com