چگونه دندان کودکان را مسواک بزنیم؟ یکی از دغدغه‌هایی که والدین درباره‌ی فرزندانشان دارند، مسواک زدن و سلامتی دهان و دندان کودکانشان است، در این مقاله درباره‌ی آموزش صحیح مسواک زدن به کودکان و موضوعات مرتبط به سلامت دهان و دندان کودک صحبت خواهیم کرد.
حفظ سلامت دندانها، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و برای این کار، به یک برنامه منظم روزانه نیاز داریم. در این مطلب به بررسی نکات و توصیه‌هایی برای حفظ سلامت دندان کودکان خواهیم پرداخت.
مسواک زدن کودکان
نکته مهمی که پیش از شروع باید به آن توجه داشته باشید، استفاده از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید است، زیرا این خمیر دندانها از پوسیدگی دندان جلوگیری کرده و روند آن را کنترل می‌کند.
برای کودکان تا سن سه سالگی:
- شما باید مسواک زدن دندان‌های کودک را، از زمانی که نخستین دندان شیری در دهان او ظاهر شد شروع کنید. نخستین دندان شیری، معمولا در شش ماهگی ظاهر می‌شود، اما ممکن است دیرتر یا زودتر نیز اتفاق بیفتد.
- والدین کودک یا باید برای او مسواک بزنند یا بر مسواک زدن او نظارت داشته باشند.
- دندان‌های فرزند خود را، دوبار در روز به مدت دو دقیقه با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- همیشه، آخرین کاری که در شب، پیش از خوابیدن انجام می‌دهید مسواک زدن باشد.
- اگر از خمیردندان کودکان استفاده می‌کنید، میزان فلوراید آن نباید کمتر از 1000ppm (تعداد ذرات فلوراید در هر یک میلیون ذره خمیردندان) باشد. میزان فلوراید موجود در خمیردندان، روی بسته بندی آن نوشته شده است. همچنین می‌توانید از خمیردندان‌های مخصوص خانواده، با مقدار فلوراید 1350ppm تا 1500ppm نیز استفاده نمایید.
- مقدار کمی خمیر دندان (کمتر از اندازه یک نخود) روی مسواک خود بگذارید.
- مراقب باشید، کودکتان خمیردندان را نخورد.
کودکان سه تا شش سال
- حداقل دوبار در روز، به مدت دو دقیقه با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- آخرین کاری که آخر شب، پیش از خواب انجام می‌دهید، مسواک زدن باشد.
- مسواک زدن کودک، باید تحت نظارت والدین آن انجام گردد.
- اگر از خمیردندان کودکان استفاده می‌کنید، میزان فلوراید آن نباید کمتر از 1000ppm (تعداد ذرات فلوراید در هر یک میلیون ذره خمیردندان) باشد. میزان فلوراید موجود در خمیردندان، روی بسته بندی آن نوشته شده است. همچنین می‌توانید از خمیردندان‌های مخصوص خانواده، با مقدار فلوراید 1350ppm تا 1500ppm نیز استفاده نمایید.
- در هر بار مسواک زدن، تنها به اندازه یک نخود، خمیردندان روی مسواک خود بریزید.
- در پایان، خمیردندان باقی مانده را به بیرون تف کنید و دهان خود را با آب شستشو ندهید. در صورت شستشو دهان با آب، فلوراید موجود در خمیردندان به خوبی عمل نخواهد کرد.
کودکان هفت سال به بالا
- حداقل دوبار در روز، به مدت دو دقیقه با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- آخرین کاری که آخر شب، پیش از خواب انجام می‌دهید، مسواک زدن باشد.
- از خمیردندان حاوی فلوراید بین 1350ppm تا 1500ppm (تعداد ذرات فلوراید در هر یک میلیون ذره خمیردندان) استفاده کنید. میزان فلوراید موجود در خمیردندان روی بسته بندی آن نوشته شده است.
- در پایان، خمیردندان باقی مانده را به بیرون تف کنید و دهان خود را با آب شستشو ندهید. در صورت شستشو دهان با آب، فلوراید موجود در خمیردندان به خوبی عمل نخواهد کرد.
کودکان هفت سال به بالا می‌توانند به تنهایی دندان‌هایشان را مسواک بزنند، اما بهتر است شما نیز به عنوان بزرگتر روی این کار نظارت داشته باشید تا هم از مسواک زدن صحیح و هم مدت زمان دودقیقه‌ای آن مطمئن شوید.
چگونه مسواک زدن صحیح را به کودکانمان آموزش دهیم؟
- هنگام مسواک زدن، دست کودک خود را هدایت کنید تا شکل صحیح انجام این کار را بیاموزد.
- از یک آینه استفاده کرده و به کودکتان نشان دهید هم‌اکنون او در حال تمیز کردن و مسواک زدن کدام قسمت از دندان‌های خود است.
- شما می‌توانید با زمان گرفتن توسط کرنومترهای فانتزی یا استفاده از برنامه‌های جذابی مانند Brush DJ (قابل استفاده در سیستم عامل اندروید و iOS) برای جذب و افزایش علاقه کودکتان به مسواک زدن استفاده نمایید.
- دقت داشته باشید که هیچ زمان به کودکتان اجازه ندهید، در حالی که مسواک در دهانش قرار دارد بدود، زیرا در صورت برخورد به چیزی یا زمین خوردن ممکن است صدمه سنگینی به او وارد شود.
چه زمان کودکمان را برای معاینه به مطب دندانپزشکی ببریم؟
پس از درآمدن نخستین دندان شیری شما می‌توانید فرزند خود را به دندانپزشکی ببرید. در این مرحله، پزشک می‌تواند به شما اطلاعاتی در مورد پیشگیری از پوسیدگی دندان و نحوه تشخیص بیماری‌های دهانی در مراحل اولیه بدهد. شما می‌توانید فرزند خود را به دندانپزشک متخصص اطفال یا دندانپزشک عمومی ببرید.
- هنگامی که وارد مطب پزشک شدید، واکنش مثبت از خود نشان داده و به دید یک ماجراجویی به آن نگاه کنید تا فرزند شما نگران مراجعات بعدی نبوده و استرس نداشته باشد.
- طبق توصیه پزشکان، شما باید فرزند خود را به صورت مرتب و با فاصله زمانی توصیه شده توسط پزشک، برای معاینه وضعیت رشد و سلامت دندانها به دندانپزشکی ببرید.
فیشور سیلانت و لاک فلوراید
- هنگامی که دندان‌های دائمی پشتی کودک شما در حال ظاهر شدن بود (معمولا در سن شش یا هفت سالگی)، می‌توان برای محافظت از آن‌ها در برابر پوسیدگی از فیشور سیلانت استفاده کرد. در این روش، در سطح دندان‌های پشتی، یعنی قسمتی که کودک شما از آن برای جویدن غذا استفاده می‌کند، یک لایه نازک پلاستیکی قرار می‌گیرد که از ورود میکروب‌ها و ذرات ریز غذا به شیار‌ها و حفره‌های دندان جلوگیری می‌کند. ماده سیلانت می‌تواند به مدت پنج تا ده سال اثر خود را در دهان حفظ کند.
- لاک فلوراید، هم برای دندان کودکان و هم دندان بزرگسالان می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. در این روش، یک لاک که حاوی مقدار زیادی فلوراید است، هر شش ماه یک بار، روی سطح دندان کودک گذاشته می‌شود تا از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری کند؛ البته در بعضی از کودکان، بسته به تشخیص پزشک، مدت زمان این دوره کوتاه‌تر است. لاک فلوراید با تقویت مینای دندان، باعث افزایش مقاومت آن در برابر پوسیدگی می‌شود.
برای استفاده از این روش‌ها و کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن‌ها، توصیه می‌شود با پزشک خود در این زمینه مشورت نمایید.
مسواک مناسب برای کودکان و نوزادان
در اوایل کار، هنگامی که کودک شما بسیار کوچک بوده و به تازگی نخستین دندان‌های شیری او در حال رویش است، یکی از روش‌های آسانی که برای تمیز کردن دندان‌های او وجود دارد، استفاده از یک پارچه است؛ شما می‌توانید یک پارچه تمیز را دور انگشت خود پیچیده و به وسیله آن، دندان‌های کودک را تمیز کنید. علاوه بر استفاده از پارچه، شما می‌توانید از مسواک‌های انگشتی نیز برای تمیز کردن دندان‌های کودک استفاده نمایید؛ این مسواک‌ها معمولا جنس سیلیکونی داشته و استفاده از آن‌ها در ابتدای کار برای شما و کودکتان راحت‌تر است.
در صورتی که قصد خرید یک مسواک معمولی برای کودک خود را دارید، سعی کنید مسواکی با سر کوچک و فرچه نرم انتخاب کنید. شما باید مسواک کودکتان را هر سه ماه یک بار یا زودتر(زمانی که فرم فرچه مسواک بهم بریزد یا اینکه قسمت‌هایی از آن جدا شود) تعویض کنید. کودکان علاقه شدیدی به جویدن سر مسواک خود دارند، بنابراین به احتمال زیاد، زودتر از سه ماه نیاز به تعویض مسواک خواهید داشت.
شرکت‌های تولید کننده مسواک‌های برقی، خرید این مسواک‌ها را برای کودکان سه سال به بالا توصیه می‌کنند؛ بنابراین در ابتدای کار، تنها از مسواک‌های دستی استفاده نمایید.
خمیردندان مناسب برای کودکان
هنگام خرید خمیردندان برای کودکتان، خمیردندان مخصوص کودکان را تهیه کنید زیرا خمیردندان بزرگسالان ممکن است حاوی مقدار بیش از حد فلوراید باشد. خمیردندان کودک شما باید حاوی حداقل 1000ppm فلوراید باشد تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کند.
با کودکانی که از مسواک زدن دوری می‌کنند، چه کنیم؟
بسیاری از کودکان به مسواک زدن اشتیاق چندانی ندارند؛ در ادامه به بررسی نکاتی در این زمینه خواهیم پرداخت:
- نگران نباشید: از آنجایی که بعضی از کودکان در ابتدای کار به مسواک زدن علاقه‌ای نشان نداده و از آن دوری می‌کنند، در صورتی که برنامه ریزی شما برای مسواک زدن کودکتان، پیشرفت چندان خوبی نداشت جای نگرانی نیست. نکته مهم‌تری که وجود دارد این است که شما باید مسواک زدن را به بخشی از عادات و برنامه‌های روزانه فرزندتان تبدیل نمایید.
- اجازه دهید خودش کارها را انجام دهد: در صورتی کنترل انجام کار به دست فرزندتان باشد، ممکن است علاقه بیشتری به آن نشان دهد.
- مسواک زدن را تبدیل به بازی کنید، یا اینکه خودتان هم همراه او مسواک بزنید: کودکان به بازی علاقه زیادی نشان می‌دهند، بنابراین می‌توان با تبدیل کردن این کار به یک نوع بازی، به نتایج خوبی دست یافت. همچنین اگر خودتان همراه کودک مسواک بزنید، او می‌تواند از شما الگوبرداری کند و این دقیقا چیزی است که می‌توانید به وسیله آن، از سنین پایین به فرزندتان آموزش دهید.
- مراقب او باشید: نظارت داشتن یکی از مهم‌ترین کارهایی است که شما به عنوان یک بزرگتر باید انجام دهید. هنگامی که فرزند شما مسواک را در دهان خود گذاشته است، تنها یک لغزیدن و زمین خوردن کافیست تا این کار به عنوان یک خاطره بد در ذهن او قرار داده شود؛ بنابراین هنگام مسواک زدن تمام حواستان را به فرزند خود بدهید.
نکاتی در مورد مراقبت از دندان و لثه کودکان
- حفظ سلامت دهان و دندان چیزی است که باید از سنین پایین (چند روز پس از تولد) آغاز گردد. در صورتی که به صورت منظم و روزانه، کارهای مربوط به حفظ سلامت دهان و دندان کودک خود را انجام داده و آن را تبدیل به عادت و سبک زندگی او کنید، می‌توانید از بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان تا حد زیادی جلوگیری نمایید. در ادامه به بررسی نکاتی در این زمینه خواهیم پرداخت:
- برای تمیز کردن لثه‌های نوزاد خود، می‌توانید از یک دستمال مرطوب تمیز یا پد گاز استریل استفاده کرده و به آرامی روی لثه‌های او بکشید.
- پس از هر بار غذا دادن به نوزاد و پیش از خواب، دهان او را تمیز کنید.
- دندان‌های کودک شما از شش تا چهارده ماهگی شروع به درآمدن می‌کنند، بنابراین برای پیشگیری از پوسیدگی آن‌ها، باید به محض ظاهر شدنشان به تمیز نگه داشتن دندانها اهمیت بدهید.
- برای تمیز کردن دندان‌های نوزادان می‌توانید از یک مسواک نرم سایز کودکان به همراه آب استفاده کرده و به آرامی روی دندان‌های او بکشید.
- توصیه می‌شود برای کودکان زیر دو سال، از خمیردندان‌های حاوی فلوراید استفاده نکنید. برای استفاده از خمیردندان دارای فلوراید، کودک شما باید پس از مسواک زدن، خمیردندان را قورت نداده و آن را بیرون بریزد.
- برای کودکان زیر سه سال، خمیردندان را به اندازه یک دانه برنج روی مسواک قرار دهید. این مقدار برای کودکان بزرگتر به اندازه یک نخود افزایش می‌یابد.
- پس از صرف صبحانه و پیش از خواب، دندان‌های کودکان را مسواک بزنید.
- مسواک را به صورت دایره‌های کوچک، روی لثه و دندان‌های کودکان به مدت دو دقیقه بکشید. روی دندان‌های آسیاب تمرکز بیشتری داشته باشید زیرا احتمال ایجاد حفره در آن‌ها بیشتر است.
- برای تمیز کردن فاصله بین دندانها، یک بار در روز از نخ دندان استفاده نمایید. به محض درآمدن دو دندان کنار یکدیگر، می‌توانید استفاده از نخ دندان را شروع کنید. همچنین استفاده از نخ دندان کمانی نیز می‌تواند کار را برای شما راحت‌تر کند.
- هر سه یا چهار ماه، مسواک کودکتان را تعویض کنید.
آموزش مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به کودک
- شما باید به عنوان یک بزرگتر، روش صحیح استفاده از مسواک و نخ دندان برای حفظ سلامت دهان و دندان را به کودک خود بیاموزید:
- به عنوان یک الگو، جلوی فرزندتان از مسواک و نخ دندان استفاده کنید و طرز صحیح انجام این کار روزمره را به او نشان دهید.
- کودکان زیر شش سال می‌توانند به تنهایی مسواک را در دست گرفته و دندان‌های خود را تمیز کنند؛ در صورتی کودک شما نیز به انجام این کار علاقه دارد، اجازه دهید خودش مسواک بزند. نکته مهمی که در این شرایط وجود دارد این است که بر مسواک زدن او نظارت داشته باشید و مطمئن شوید تمامی قسمت‌های دندان‌هایش تمیز شده باشند.
- به کودک خود آموزش دهید که بالا، پایین و طرفین دندان‌هایش را مسواک بزند؛ برای این کار می‌توانید از حرکات عقب و جلوی کوتاه استفاده کنید.
- به کودکتان نحوه مسواک زدن زبان و از بین بردن میکروب‌های روی آن را آموزش دهید.
- اکثر کودکان در سنین هفت تا هشت سالگی می‌توانند به صورت مستقل، عمل مسواک زدن را بدون نیاز به کمک والدین خود انجام دهند.
دقت داشته باشید که در صورت داشتن سوال یا ابهام در موضوع بهداشت دهان و دندان فرزندتان، حتما از پزشک متخصص خود کمک گرفته و با او مشورت کنید.
منابع:
