عفونت چشم چیست و چه خطری دارد؟

حمله قارچ‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها به چشم باعث بروز عفونت چشم می‌شود. علت عفونت چشم، ورود عوامل بیماری‌زای میکروسکوپی در چشم است. عفونت چشمی به یک قسمت از چشم محدود نمی‌شود. بنا به‌علت، از قرنیه تا مایع چشم می‌توانند درگیر این وضعیت شوند. در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، از انواع عفونت چشم می‌گوییم و شما را با علائم و نشانه‌های عفونت چشم مانند خارش چشم و تاری دید آشنا می‌کنیم. قرمزی چشم و حساسیت به نور هم می‌توانند از عوارض این وضعیت باشند. باید با مراجعه به دکتر چشم، درمان عفونت چشم را پیگیری کنید. مطالعه این مقاله به ۳ دقیقه زمان نیاز دارد.

اگر پرسشی درباره عفونت چشمی داشتید، در پایان بپرسید تا دکتر به شما پاسخ بدهد.

عفونت چشم چیست؟

با حمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها یا قارچ‌ها به بخشی از چشم، عفونت رخ می‌دهد. انواع عفونت چشم، از جمله بیماری‌های چشم است. عفونت می‌تواند نقاط مختلف چشم را تحت تأثیر قرار بدهد. پلک‌های داخلی (ملتحمه چشم)، سطح جلویی شفاف چشم (قرنیه) و غشای نازک و مرطوب پوشش خارجی چشم، از جمله نواحی هستند که دچار عفونت می‌شوند. بسیاری از موارد عفونت چشم، خود‌به‌خود یا با روش‌های درمانی ساده از بین می‌روند. در موارد نادری، عفونت چشم می‌تواند بسیار جدی باشد و برای رفع آن نیاز به رسیدگی فوری وجود دارد. ممکن است، عفونت در یک یا هر دو چشم ایجاد شود.

برخی از عفونت‌ها جدی نیستند، اما گاهی این وضعیت خطرناک است و می‌تواند عوارضی مانند کاهش بینایی به‌همراه بیاورد. با این‌حال، بهترین تصمیم در چنین شرایطی، مراجعه به یک چشم پزشک است. در این راستا، می‌توانید بهترین متخصصین شهر خودتان را پیدا کرده و نوبت ویزیت حضوری یا غیرحضوری با آن‌ها را از طریق دکتردکتر، ثبت کنید. مثلا اگر در تهران ساکن هستید، می‌توانید از طریق سیستم نوبت دهی دکتر چشم پزشکی تهران پلتفرم دکتردکتر، پروفایل بیش از 108 متخصص فعال در این شهر را بررسی کرده و نوبت خود را ثبت کنید. 

عفونت چشم چند نوع دارد؟

پزشکان، عفونت‌های چشم را به دو شیوه طبقه‌بندی می‌کنند:

• روش یک؛ با نام‌گذاری قسمت عفونی چشم، انواع آن مشخص می‌شود. به عنوان مثال، ورم ملتحمه (که بیشتر به عنوان چشم صورتی شناخته می‌شود)، غشای داخلی پلک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث التهاب می‌شود.
• روش دو؛ پزشکان با تعیین علت عفونت، آن را نام‌گذاری و طبقه‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال، هموفیلوس آنفولانزا، نوعی باکتری است که عامل بسیاری از عفونت‌های ملتحمه چشمی در کودکان است.

هنگامی که با پزشک خود صحبت می‌کنید، او متوجه می‌شود که عامل و نوع عفونت چیست. تعداد زیادی عفونت چشمی وجود دارد، اما در زیر به برخی از رایج‌ترین آن‌ها نگاهی خواهیم داشت:

گل مژه

گل مژه، نوعی عفونت شایع است که باعث ایجاد برآمدگی قرمزی روی لبه پلک می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عاملی باعث انسداد غده چربی چشم شود و عفونت باکتریایی به‌وجود بیاورد. در بیشتر موارد، گل مژه با درمان‌های اولیه خانگی برطرف می‌شود. در موارد نادر هم ممکن است، مراقبت‌های پزشکی مورد نیاز باشد. برآمدگی چشم و گل مژه در موراد بسیاری با هم اشتباه گرفته می‌شوند. برخلاف گل مژه، برآمدگی چشم بدون درد است. برآمدگی عفونت باکتریایی نیست و معمولاً دورتر از لبه پلک ایجاد می‌شود.

کراتیت قارچی

کراتیت چشم قارچی در سال ۲۰۱۶ بسیار خبرساز شد. در آن زمان، نوعی محلول لنز تماسی برای شست‌وشوی لنز چشم باعث بروز وسیع این بیماری درمیان مصرف‌کنندگان شده بود. این محلول دیگر در بازار موجود نیست. شیوع این وضعیت با قارچ فوزاریوم (Fusarium) ارتباط دارد؛ قارچی که اغلب در مواد آلی یافت می‌شود. این قارچ و نوع دیگری از آن می‌توانند از راه‌های دیگری مانند زخم ناشی از فرورفتن شاخه درخت، به چشم حمله کنند.

کراتیت آکانتامبا

افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر مواجهه به انگل هایی هستند که به چشم حمله می‌کنند. این حمله منجر به عفونتی جدی و تهدیدکننده بینایی به نام کراتیت آکانتامبا (Acanthamoeba keratitis) می‌شود. به همین دلیل، استفاده‌کنندگان از لنز تماسی باید موارد خاصی مانند پرهیز از شنا با لنز را رعایت کنند.

بنا به توصیه سازمان غذا و دارو (FDA)،

تولیدکنندگان لنزهای چشمی باید تاریخ دورانداختن (نه فقط تاریخ انقضا) را روی محصولات پاک‌کننده و ضدعفونی‌کننده لنزهای تماسی درج کنند تا خطر ابتلا به عفونت چشم را به حداقل برسانند.

لازم است از لنزها به صورت مناسب نگهداری شود تا خطر ابتلا به انواع عفونت به حداقل برسد.

تراخم

نوعی عفونت چشم به نام تراخم هم وجود دارد که از دلایل اصلی نابینایی است. این مشکل در نقاطی توسعه‌نیافته از دنیا دیده می‌شود. مگس‌ها می‌توانند عفونت را در برخی نواحی پخش کنند و تراخم به‌وجود بیاورند. تراخم معمولاً پلک داخلی را آلوده می‌کند و باعث می‌شود که در این نواحی زخم‌هایی به‌وجود بیاید. زخم‌شدن پلک داخلی پس از آن منجر به چرخش پلک می‌شود و مژه‌ها شروع به تخریب بافت روی قرنیه می‌کنند. این عفونت پلک منجر به نابینایی دائمی می‌شود. بهداشت مناسب و در دسترس‌بودن داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای کنترل تراخم بسیار ضروری است.

اندوفتالمیت

وقتی که عفونت چشم به داخل آن نفوذ می‌کند، وضعیتی به نام اندوفتالمیت باکتریایی (endophthalmitis) رخ می‌دهد. در صورت عدم درمان فوری، این نوع عفونت چشم می‌تواند منجر به نابینایی شود. درمان معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌های قوی پیش می‌رود. امکان دارد که چنین عفونتی پس از ایجاد زخمی جدی روی چشم یا بر اثر وضعیت نادری در جراحی‌های چشم (مانند جراحی آب مروارید) رخ بدهد.

چشم صورتی (ورم ملتحمه)

ورم ملتحمه یکی از رایج‌ترین انواع عفونت چشم است که بیشتر به عنوان چشم صورتی شناخته می‌شود. چشم صورتی نوعی عفونت ملتحمه بسیار مسری است که بیشتر در میان کودکان در مراکز مراقبت روزانه مانند مهدکودک‌ها یا محیط‌های مشابه منتشر می‌شود. مربیان و کارمندان مهدکودک‌ها که در تماس نزدیک‌تری با کودکان هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به چشم صورتی هستند. انواع ورم ملتحمه عفونی، اغلب ویروسی یا باکتریایی هستند. در صورت ابتلای مادر به یک بیماری مقاربتی هم امکان دارد که نوزادان در طول تولد به عفونت چشم ورم ملتحمه (ورم ملتحمه گنوکوکی و کلامیدیایی) مبتلا شوند.

عفونت چشم چه علائمی دارد؟

علائم عفونت چشم به علت اصلی و زمینه‌ای ایجاد آن بستگی دارند و معمولاً عبارتند از:

• خارش
• قرمزی چشم
• چشمان خیس
• خشکی چشم
• تورم دور چشم
• سوزش چشم
• ترشحات چشم
• درد شدید چشم
• چشم های متورم
• تاری دید ناگهانی
• حساسیت شدید به نور

در صورت مشکوک‌شدن به عفونت چشم، همیشه باید به پزشک مراجعه کنید. تلاش برای تشخیص سرخودانه بیماری مخصوصا در زمانی که نشانه‌ای مثل تاری دید دارید، درمان را به تأخیر می‌اندازد و در موارد نادری حتی بینایی فرد را هم تهدید می‌کند. اگر علائم عفونت چشم را در خود مشاهده می‌کنید، از لنزهای طبی تماسی استفاده نکنید، تا پزشک تکلیف وضعیتتان را مشخص کند.

عفونت چشم چه دلایلی دارد؟

عفونت چشم می‌تواند ناشی از باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها یا ویروس‌ها باشد. این موجودات کوچک، به روش‌های مختلف از جمله آسیب‌های چشمی مثل خشکی چشم، وارد بدن می‌شوند. یکی از رایج‌ترین راه‌های ابتلا به عفونت چشم خوابیدن با لنزهای تماسی است. اگر لنزهای خود را به درستی تمیز نکنید هم در معرض ابتلا به عفونت قرار می‌گیرید. در جدول زیر، دلایل هر کدام از انواع عفونت های چشمی را به تفکیکیک علت، بیان کرده‌ایم:

در صورت آسیب‌دیدگی چشم در خارج از منزل با چیزی مانند چوب یا گیاه، آلوده به فوزاریوم امکان عفونت قوت می‌گیرد. عفونت‌های قارچی داخل خونی هم می‌توانند باعث بروز عفونت چشمی شوند. نیش حشرات هم باعث عفونت چشم انگلی می‌شود. اگر سفر می کنید، علائم عفونت و انگل‌های احتمالی ناشی از حشرات محلی را بشناسید. رعایت بهداشت و نخوردن گوشت‌های مشکوک را هم فراموش نکنید. عفونت چشم دیابتی هم وجود دارد. در نتیجه ابتلا به دیابت، کاسه چشم می‌تواند دچار عفونت قارچی شود. بیماران مبتلا به سطح بالای قند در معرض ابتلا به این وضعیت‌اند.

عفونت چشم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

شاید بتوانید از روی علائم و نشانه‌ها درباره ابتلا به عفونت چشم به نتیجه برسید، اما بهتر است که در این زمینه از چشم‌پزشک کمک بگیرید. براساس حدس و گمان پیش نروید. چشم عضو حساسی است و نیاز به رسیدگی صحیح دارد. پزشکان با بررسی سوابق و علائم، معاینه کاملی انجام می‌دهند و به نتیجه‌گیری می‌رسند. گاهی‌اوقات هم برای تشخیص وضعیت و بررسی نوع عفونت از ترشحات چشم، نمونه می‌گیرند و آن را به آزمایشگاه می‌فرستند. برای کشف علت سوزش چشم یا علائم دیگر، تشخیص نوع عفونت مهم است.

عفونت چشم چگونه درمان می‌شود؟

انواع بسیار متنوعی از عفونت چشم وجود دارد و چشم پزشک باید با تشخیص وضعیت، بهترین درمان را انتخاب کند. احتمال دارد که برای تشخیص و انتخاب مناسب‌ترین گزینه درمانی، از بخش آسیب‌دیده چشم نمونه‌برداری شود. روش‌های درمان عفونت چشم مختلفی وجود دارند که بنا به علت وضعیت مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ آنتی‌بیوتیک‌ها و قطره‌های ضد ویروسی، از جمله بهترین روش‌های درمانی عفونت چشمی هستند. در ادامه، هر یک از این روش‌ها را به تفکیک، مورد بررسی قرار خواهیم داد:

درمان عفونت‌های چشمی با آنتی‌بیوتیک‌ها

اگر عامل عفونت چشم باکتری باشد، برای درمان از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. در برخی موارد، نیاز به مصرف داروهای ضدباکتریایی بسیار قوی است. شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی چشم با درمان سریع برطرف می‌شوند. روش درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تجویز قطره چشمی آنتی‌بیوتیک
• تجویز پماد آنتی‌بیوتیک
• کمپرس چشم

دقت کنید که اگر عامل بیماری نوعی باکتری نباشد، مصرف این داروها بسیار بیهوده خواهد بود و روی بدن فرد اثرات نامطلوبی می‌گذارد.

درمان عفونت‌های چشمی با قطره‌های چشمی ضدویروسی

درمان عفونت‌های چشمی با قطره‌های ضدویروسی، به نوع ویروس و شدت عفونت بستگی دارد. قطره‌های چشمی ضدویروسی معمولاً برای عفونت‌های چشمی ناشی از ویروس هرپس (مانند هرپس سیمپلکس) استفاده می‌شوند. در ادامه، انواع قطره‌های ضدویروسی را با کارکردهای آن‌ها نام خواهیم برد:

• تریفلوئوریدین (Trifluridine)؛ درمان کراتیت هرپسی و عفونت‌های سطحی قرنیه و ملتحمه ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس
• گنزیکلوویر (Ganciclovir)؛ درمان کراتیت هرپسی حاد سطحی
• آسیکلوویر (Acyclovir)؛ درمان عفونت‌های هرپسی

همیشه قبل از استفاده از هرگونه دارو با پزشک متخصص مشورت کنید.

عفونت چشم کودکان چیست؟

مشکل عفونت چشم کودکان هم نیاز به پیگیری جدی دارد. این وضعیت می‌تواند روی بینایی‌ آن‌ها اثرگذاری جدی داشته باشد. تشخیص زودهنگام علائم و نشانه‌های عفونت چشم برای درمان سریع و جلوگیری از عوارض بعدی بسیار مهم است. کودکان هم دچار عفونت‌هایی از جمله موارد زیر می‌شوند:

• چشم صورتی
• گل‌مژه
• کراتیت
• بلفاریت

علائم و نشانه‌های عفونت‌ چشمی اغلب با هم همپوشانی دارند. علائم شامل قرمزی، خارش، تورم، ترشح یا اشک‌ریزش و حساسیت به نور هستند. با مشاهده موردی مشکوک در چشم کودک، حتماً به پزشک مراجعه کنید. امکان بروز عفونت چشم نوزاد هم وجود دارد. این وضعیت معمولاً زود رفع می‌شود.

آیا عفونت چشم عوارض خاصی دارد؟

برخی از انواع عفونت چشم، می‌توانند منجر به عوارض شدیدتری شوند؛ به ویژه اگر بدون درمان رها شوند. وقتی عفونت به‌سوی غدد اشکی چشم حرک می‌کند، شرایط التهابی ایجاد می‌شود. منظور از شرایط التهابی مواردی مانند مسدودشدن مجاری اشک و یووئیت (uveitis) است. عفونت می‌تواند منجر به التهاب و انسداد سیستم تخلیه چشم شود و مشکلاتی جدی به‌وجود بیاورد. این وضعیت یکی از دلایل ایجاد زخم قرنیه هم هست و در آن، عفونت‌های چرکی روی چشم به‌وجود می‌آیند. اگر زخم قرنیه درمان نشود، امکان از دست‌رفتن بینایی قوت می‌گیرد. عفونت‌های جدی‌تر چشم به بخش‌های عمیق‌تر و داخلی‌تر چشم نفوذ و بیماری‌های مختلفی ایجاد می‌کنند. برای مثال، سلولیت اوربیتال نوعی از عوارض این عفونت است که در داخل و اطراف بافت نرم و چربی پلک را عفونی می‌کند. این وضعیت بسیار اورژانسی است.

برای عفونت چشم چه زمانی و به چه دکتری مراجعه باید کرد؟

برای رسیدگی به علائم عفونت چشم باید به چشم پزشک مراجعه کنید. در اولین نشانه سوزش چشم نیازی به مراجعه به چشم‌پزشک نیست. در صورت موارد زیر باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید:

• اگر علائم در عرض ۲۴ ساعت ادامه پیدا کنند یا بدتر شوند.
• چنانچه بیش از یک روز قرمزی چشم ادامه دارد.
• اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید.

این نشانه‌ها را جدی بگیرید و برای پیگیری آن‌ها به چشم‌پزشک مراجعه کنید. با آگاهی از اینکه متخصص چشم کیست و چه می‌کند، از بهترین متخصصان وقت بگیرید و نگذارید که مشکل جدی و درمان‌نشدنی شود.

چگونه می‌توان از عفونت چشم پیشگیری کرد؟

اگر با فردی در ارتباط هستید که چشم‌هایی ملتهب و قرمز دارد، احتمال بدهید که دچار عفونت چشم است. بنابراین، به شستشوی مرتب دست‌ها اهمیت دهید و تا زمان شستن آن‌ها، هرگز چشم‌هایتان را لمس نکنید. انواع بیماری چشم آزاردهنده‌اند و می‌توانند خطرناک باشند. با شستن دست‌ها پیش از لمس چشم یا پلک و قبل از قراردادن لنزهای تماسی از عفونت چشم پیشگیری کنید. با اسپری‌های ضدعفونی و پاک کننده‌‌ها هم دست‌هایتان را تمیز کنید. این روش در مکان‌های عمومی توصیه می‌شود.

این اقدامات هم در پیشگیری از بروز عفونت چشمی مؤثرند:

• ملحفه و حوله‌های فرد مبتلا را تمیز نگه دارید.
• اجازه ندهید موارد فوق (حوله و ملحفه) را با کسی به‌اشتراک بگذارد.
• از او بخواهید که مرتب دست‌هایش را بشوید.

اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، نکات ایمنی (مانند شستن دست‌ها پیش از لمس لنز) را رعایت کنید. آگاه باشید که استفاده از لنزهای تماسی در طول خواب هم بیماری‌زا است. در صورت استفاده از لنزهای تنفس‌پذیر سیلیکونی مخصوص شب هم در معرض خطر هستید. این نوع لنز می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت شود. با رعایت نکات بهداشتی از عوارض عفونت مانند درد چشم دور بمانید. برای پیگیری علائمی مانند خارش چشم به دکتر چشم مراجعه کنید. پزشکان خبره می‌توانند با معاینه چشم و انجام آزمایشات چشم‌پزشکی به درمان عفونت چشم کمک کنند. استفاده از داروهای ضدالتهابی، کمپرس گرم یا سرد و داروهای ضدمیکروبی از جمله روش‌هایی هستند که از سوی پزشکان انتخاب می‌شوند. نوع درمان وابسته به علل عفونت چشم است. با شست‌وشوی مرتب دست‌ها، عدم لمس چشم‌ها با دست‌های آلوده و اجتناب از تماس با افراد مبتلا به عفونت چشم می‌توانید خود را از این وضعیت ناخوشایند دور نگه دارید. عفونت قرنیه و نقاط دیگر چشم خطرناک است.

آیا عفونت چشم خطرناک است؟

عفونت چشم به هر دلیلی که ایجاد شده باشد، با درمان به‌موقع و سریع، درمان می‌شود. البته پرواضح است که در صورت عدم اقدام برای درمان عفونت چشمی، مشکلات بدتری پیش خواهد آمد. ضمن این که آگاهی درباره علت عفونت چشم باعث می‌شود که احتمال ابتلای مجدد به آن، کاهش پیدا کند.

همچنین یادتان باشد که یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت چشم‌پزشک برای عفونت چشمی استفاده از سامانه دکتردکتر است. در این بستر اینترنتی، بهترین پزشکان را شناسایی کنید و به‌طور آنلاین نوبت بگیرید. متخصصان علت عفونت چشمی را مشخص و درمان را شروع می‌کنند.

منابع:

totalvisionpacificeyecare.com

my.clevelandclinic.org

magrudereye.com

سوالات متداول عفونت چشم