علل درد فک و آرواره چیست و علت آن چگونه تشخیص داده می‌شود؟ درمان درد فک چیست؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهیم و به در پایان به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.
درد فک نشانه چیست؟
درد فک که گاهی اوقات به سایر نواحی صورت هم می‌رسد، یک مشکل رایج است. درد فک به دلیل عفونت سینوس، دندان درد، مشکلات رگ‌های خونی یا اعصاب و سایر بیماری‌ها بروز پیدا می کند.
بیشتر انواع درد فک ناشی از اختلال مفصل فکی گیجگاهی هستند. در بسیاری از موارد درد فک نیازی به فوریت‌های پزشکی ندارد، اما گاهی اوقات، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد که نیاز به درمان دارد. چنانچه فرد دچار درد شدید، وخیم یا مداوم فک است، باید به پزشک مراجعه کند.
درد فک مشکل رایجی است که معمولا بدون درمان برطرف می‌شود، با این حال، برخی از انواع آن ممکن است که به درمان نیاز داشته باشد.
علائم و نشانه‌های درد فک با توجه به علل آن متفاوت است، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد در صورت و فک
- قفل شدن فک
- صداهای فکی یا تق تق کردن فک
- دندان‌قروچه یا ساییدن دندان‌ها
- مشکل در جویدن غذا یا بستن دهان
- احساس سوزش در دهان
- حساسیت دندان‌ها
حادثه‌های آسیب زا که منجر به درد فک می‌شوند
درد فک می‌تواند ناشی از آسیب‌های جسمی، آسیب‌دیدگی رگ‌های خونی یا اعصاب، عفونت یا دلایل دیگر باشد. اختلال مفصل فکی گیجگاهی به بیماری‌هایی گفته می‌شود که روی استخوان‌ها، مفاصل و عضلاتی که فک را حرکت می‌دهند تاثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند درد و ناراحتی زیادی برای فرد به همراه داشته باشد.
درد فک می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
شکستگی فک: می‌تواند ناشی از افتادن یا ضربه شدید به صورت باشد.
دررفتگی فک: می‌تواند ناشی از باز شدن بیش از حد دهان، مانند هنگام خمیازه کشیدن باشد.
جراحی دندان: می‌تواند موجب درد فک شود، زیرا بهبودی پس از عمل جراحی معمولا زمان‌بر است.
جراحت یا فشار می‌تواند باعث فشار عضلانی و در نتیجه درد فک شود.
دندان قروچه و ساییده شدن دندان‌ها
بسیاری از افراد هنگام خواب یا در مواقع استرس عاطفی، دندان قروچه کرده یا دندان‌های خود را به هم می‌سایند. به این مشکل «بروکسیم» نیز گفته می‌شود که می‌تواند آسیب قابل‌توجهی به دندان وارد کرده و موجب درد فک نیز شود.
التهاب مفصل
التهاب مفصل یا سایر انواع آرتروز می‌توانند باعث شوند تا غضروف صاف و لغزنده بین مفاصل و استخوان‌ها از بین رفته و در نتیجه موجب درد استخوان شود. همچنین بیماری آرتریت‌های التهابی مانند التهاب غشاء سینوویال، روماتیسم مفصلی و آرتریت پسوریاتیک باعث ایجاد التهاب در مفاصل می‌شود. اگر این بیماری‌ها روی مفصل استخوان فک تاثیر بگذارند، موجب بروز درد در این ناحیه نیز می‌شوند.
مشکلات دهان و دندان
بیماری‌های لثه، حفره و پوسیدگی دندان، شکستگی و تَرک دندان و آبسه می‌توانند موجب بروز درد فک شوند.
درد نوروپاتی
این نوع درد هنگامی بروز پیدا می‌کند که اعصاب آسیب ببیند و سیگنال‌های درد را به مغز مخابره کند. علائم آن هم می‌تواند مداوم بوده یا اینکه هر از گاهی بروز پیدا کند. نمونه‌هایی از درد نوروپاتی شامل نورالژی عصب سه‌قلو، نورالژی پست هرپتیک (پس از ابتلا به زونا در ناحیه صورت) و درد مرتبط به سرطان است.
بیماری‌های عروقی
گاهی‌اوقات، مشکل در دستگاه عروقی می‌تواند منجر به درد فک شود. برخی از بیماری‌های عروقی شامل آرتریت گیجگاهی یا آرتریت سلول غول آسا و یا حتی آنژین قلب هستند. در آرتریت گیجگاهی، شریان‌های هر دو طرف سر ملتهب شده و منجر به سردرد و درد فک می‌شوند. این بیماری همچنین ممکن است دید فرد را به خطر بیاندازد.
آنژین می‌تواند زمانی به وجود بیاید که قلب به اندازه لازم خون حاوی اکسيژن کافی دریافت نکند. این مشکل معمولا به دلیل انسداد عروق کرونری (رگ‌های قلب) بروز پیدا می‌کند و می‌تواند موجب درد قفسه‌سینه و همچنین درد فک شود. فردی که دچار آنژین شده، در معرض خطر حمله قلبی نیز قرار دارد.
استئومیلیت
در موارد نادر، عفونتی موسوم به استئومیلیت یا عفونت استخوان می‌تواند استخوان فک و بافت‌های مرتبط به آن را تحت تاثیر قرار دهد. این مشکل از عوارض نادر عمل جراحی دندان است.
سردردهای تنشی
سردردهای تنشی ناشی از استرس هستند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برخی از افراد مبتلا به اختلال مفصل فکی گیجگاهی، دچار سردرد نیز می‌شوند. با این حال، به نظر نمی‌رسد ارتباطی بین این دو مشکل وجود داشته باشد.
سایر بیماری‌ها
سایر بیماری‌هایی که ممکن است موجب بروز درد فک و صورت شوند، عبارتند از:
- بیماری‌های غدد بزاقی
- استرس، خستگی و کمبود خواب
- بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس
- آپنه انسدادی خواب
- فیبرومیالژیا
- سینوزیت
- عفونت گوش
- برخی از بیماری‌های روانی
علائم درد فک و آرواره چیست؟
علائم خاص و همراه با درد فک و صورت با توجه به علل آن متفاوت هستند. اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد صورت که با استفاده از فک، بدتر می‌شود
- حساسیت مفاصل و عضلات
- محدودیت حرکتی
- مشکل در تراز فک
- صدای تق‌تق فک در هنگام باز یا بسته کردن فک
- زنگ زدن گوش‌ها
- گوش درد
- سردردهایی با یا بدون گوش درد و احساس فشار در پشت چشم
- گیجی یا سبکی سر
- قفل شدن فک
- دردی که به لحاظ شدت از شدید تا تیز و برنده متفاوت است
- سرگیجه
- دندان درد
- سردرد تنشی و انواع دیگر آن
- درد عصبی مانند احساس سوزش
- تب
- ورم صورت
در صورت نگرانی در مورد درد فک باید به پزشک عمومی، دندانپزشک یا متخصص دهان و فک و صورت مراجعه کنید.
عوارض درد فک و آرواره
اگر فرد به پزشک مراجعه نکند، ممکن است درد فک عوارضی جانبی برای او در پی داشته باشد. عوارض به علت و عوامل دیگر از جمله روش درمانی بستگی دارند. برخی عوارض احتمالی درد فک عبارتند از:
- عوارض دندانی
- عوارض عمل جراحی
- عفونت
- درد مداوم
- پریشانی عاطفی
- از دست دادن اشتها به دلیل درد یا مشکل در بلع و جویدن غذا
تشخیص علت درد فک
برای تشخیص درد فک، پزشک در مورد علائم آن از بیمار سوالاتی می‌پرسد و معاینه جسمانی را از فرد به عمل می‌آورد. ممکن است که پزشک آزمایش خون، رادیولوژی فک و دهان یا هر دو را توصیه کند.
در برخی موارد، در بعضی موارد، پزشک ممکن است غربالگری روانی را نیز به بیمار پیشنهاد کند. اگر پزشک تصور کند که بیماری خاصی موجب درد فک شده، ممکن است آزمایش‌های خاصی را برای تشخیص آن بیماری توصیه کند.
روش‌های درمان درد فک و آرواره
درمان به علت درد بستگی دارد و گزینه‌های درمانی مختلفی پیش‌روی پزشک است. پزشک ممکن است داروهای زیر را برای فرد تجویز کند:
- آنتی بیوتیک‌ها، در صورت مشاهده عفونت‌های باکتریایی
- داروهای شل‌کننده عضلات
- داروهای خوراکی، اسپری و موضعی برای تسکین درد
- تزریق استروئید برای رفع یا کاهش تورم یا التهاب
- درمان ضد ویروس، برای درمان عفونت‌های ویروسی مانند زونا (هرپس زوستر)
در برخی موارد، عمل جراحی برای برطرف کردن هر گونه آسیب استخوانی یا بازسازی فک لازم است.
برخی از معالجات جسمانی شامل:
- استفاده از محافظ‌های دهان
- فیزیوتراپی
- آرامش درمانی
- تمرینات و حرکات کششی برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات
- بررسی حالت بدن برای جلوگیری از دررفتگی گردن و کمر
برخی از درمان‌های دندانپزشکی نیز عبارتند از:
- درمان کانال ریشه دندان
- کشیدن دندان
- گرما یا سرما درمانی
برخی از داروهای خانگی نیز عبارتند از:
- استفاده از یک رژیم غذایی نرم (تهیه شده از غذاهای نرم و آسان برای بلع و جویدن) برای جلوگیری از حرکت بیش از حد فک
- ماساژ
- طب‌سوزنی
روش‌های پیشگیری از درد فک و آرواره
اگر شخصی قبلا درد فک را تجربه کرده، رعایت این نکات ممکن است به جلوگیری از عود مجدد آن (حداقل در مرحله بهبودی) کمک کند:
- خوردن غذاهای نرم یا مایع مانند سوپ یا پاستا
- از خوردن غذاهای تُرد و یا جویدنی مانند آدامس خودداری کنید
- لقمه‌های کوچک بگیرید
برخی از راهکارهای بلند مدت عبارتند از:
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- کاهش استرس با مدیتیشن (مراقبه)، یوگا یا سایر تمرینات
- ماساژ فک برای شُل کردن عضلات و افزایش گردش خون
- استفاده از محافظ دهان برای جلوگیری از سایش دندان‌ها
- حفظ وضعیت صحیح بدن، خودداری از حمل بار سنگین (کوله پشتی و …) بر روی یک شانه به مدت طولانی
چه غذاهایی می‌تواند کمک کند؟
فردی که دچار درد فک است، باید از یک رژیم غذایی سالم حاوی تمام مواد مغذی بهره ببرد. با این حال، ممکن است نیاز باشد فرد از خوردن غذاهای جویدنی، سفت و تُرد خودداری کند. برخی از غذاهای مناسب این رژیم غذایی عبارتند از:
- ماست
- اسموتی
- جو دوسر خیسانده یا پخته شده
- میوه‌های نرم
- پَنیر کُلبه (پنیر کوتاژ)
- تخم مرغ اسكرامبل
- پوره سبزیجات
- ماهی
- عدسی یا سوپ مرغ
میوه و سبزیجات تازه با توجه به اینکه تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند، مواد غذایی عالی برای گنجاندن در هر رژیم غذایی هستند.
برای درمان درد فک چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درد فک همیشه به درمان‌های پزشکی احتیاج ندارد، اما در صورتی مراجعه به پزشک لازم است که:
- درمان‌های خانگی کمکی به بهبود درد فک نکنند
- درد فک موجب اختلال در امور روزمره و عادی زندگی شود
- تغییر در حرکات فک یا تراز دندان‌ها
- بروز صدای فکی یا تق تق فک
- بروز درد در گردن یا قسمت فوقانی کمر
- بروز چشم درد، تغییر در دید یا سر درد
- وزوز یا زنگ زدن گوش به همراه درد فک
- مشکلات دندان مانند شکستگی دندان
- تورم که می‌تواند نشانه عفونت باشد
- تب
شما می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ داده شود.
منبع:
لیست پزشکان متخصص گوش و حلق و بینی
لیستی از پزشکان متخصص گوش و حلق و بینی را آماده کرده‌ایم تا در صورت نیاز به معاینه یا مشاوره، به راحتی بتوانید از پزشک موردنظر خود نوبت ویزیت حضوری یا ویزیت تلفنی دریافت کنید. برای دریافت نوبت، تصویر زیر را کلیک(یا لمس) کنید.
