مهم‌ترین نشانه‌های سرطان ریه + راه‌های پیشگیری از آن

طول عمر مبتلایان به سرطان ریه چقدر است؟ علائم بارز سرطان ریه چیست؟ در ادامه این مطلب به طور کامل به بررسی مهم‌ترین نشانه‌های سرطان ریه و راه‌های پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

ریه‌ها اندام‌های اسفنجی در قفسه ‌سینه هستند که در هنگام تنفس اکسیژن را گرفته و در حین بازدم دی‌اکسید کربن را پس می‌دهند. سرطان ریه نوعی سرطان است که ریه‌ها را درگیر می‌کند.

سرطان ریه، یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در جهان است و عمده مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان نیز به علت بروز سرطان ریه اتفاق می‌افتند. آمارها نشان داده که شمار مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه بیش از سایر سرطان‌ها است و کسانی که بر اثر ابتلا به سرطان ریه جان خود را از دست می‌دهند؛ از جان‌باختگان سرطان‌های روده بزرگ، پروستات، تخمدان و پستان روی هم بیشتر است.

انواع سرطان ریه

پژوهشگران بر اساس ظاهر سلول‌های سرطانی، سرطان ریه را به دو نوع اصلی دسته‌بندی می‌کنند. دو نوع اصلی سرطان ریه عبارتند از:

• سرطان ریه با سلول‌های کوچک: سرطان ریه با سلول‌های کوچک تقریبا تنها در افرادی که سیگار زیادی مصرف می‌کنند؛ بروز پیدا می‌کند. این نوع سرطان از سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک کمتر شایع است.  

• سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک: سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک اصطلاح کلی است که برای چندین نوع سرطان ریه به کار می‌رود که تشابهاتی با هم دارند. سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک می‌تواند شامل موارد دیگری از سرطان از جمله کارسینوم سلول سنگفرشی (سرطان سلول سنگفرشی)، آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول‌بزرگ شود.

علائم سرطان ریه

سرطان ریه عموما در مراحل اولیه‌ خود علائم و نشانه‌های خاصی ندارد. اما علائم آن در مراحل پیشرفته‌ بیماری بروز پیدا می‌کنند. علائم سرطان ریه ممکن است شامل موارد زیر باشند که عبارتند از:

• سرفه‌های مکرر و طولانی‌مدت
• سرفه خونی یا خلط خونی، حتی به میزان بسیار اندک
• تنگی نفس
• درد در ناحیه قفسه ‌سینه
• تغییر صدا (گرفتگی یا خشن شدن صدا)
• کاهش بی‌علت وزن 
• شکننده و دردناک شدن استخوان‌ها
• سردرد

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که علائم و نشانه‌هایی مانند موارد بالا باعث نگرانی شد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اگر سیگاری هستید یا اینکه نتوانسته‌اید سیگار را ترک کنید، با پزشک معالج خود مشورت کنید. معمولا راهکارهایی مانند بهره‌مند شدن از مشاوره، داروها و برخی فرآورده‌های جایگزین نیکوتین می‌تواند در این مورد کارساز باشد.

علت سرطان ریه

استعمال دخانیات و سیگار، یکی از علل اصلی ابتلا به سرطان ریه است. علاوه بر اینکه ممکن است خود فرد سیگاری باشد، دود ثانویه یا مواجهه با دود سیگار سایرین می‌تواند موجب بروز سرطان ریه شود. اگرچه، افرادی که هیچ‌وقت سابقه‌ استعمال سیگار را نداشته یا حتی در مواجهه با دود سیگار نیز نبوده‌اند؛ بازهم ممکن است به علل دیگری به سرطان ریه مبتلا شوند. در این موارد، ممکن است علت بروز سرطان کاملا مشخص نباشد.

سیگار کشیدن چگونه باعث بروز سرطان ریه می‌شود؟

به عقیده‌ پزشکان، نه تنها دود سیگار حاوی صدها و هزاران ماده‌ شیمیایی سرطان‌زا است، بلکه سیگار به مرور موجب آسیب به مژک‌های درون مجاری تنفسی می‌شود.

این مژک‌ها در خارج کردن مواد سمی، باکتری‌ها و ویروس‌ها از ریه نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در ابتدا ممکن است بدن بتواند این آسیب را ترمیم کند. اما با مصرف مداوم سیگار یا مواجهه با دود سیگار سایرین، این سلول‌ها بیشتر و بیشتر آسیب می‌بینند و با گذشت زمان و استعمال مکرر سیگار، این سلول‌ها آسیب‌ دیده و باعث می‌شوند که عوامل سرطان‌زا در مجاری تنفسی تجمع پیدا کنند. از این رو، این سلول‌ها ممکن است که عملکرد طبیعی خود را از دست دهند و موجب ایجاد سلول‌های سرطانی شوند. 

عوامل خطر برای ابتلا به سرطان ریه

برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به سرطان ریه را در فرد به‌طور چشمگیری افزایش دهند. بعضی از آنها مانند استعمال سیگار را می‌توان با ترک سیگار کنترل کرد. اما عوامل دیگری مانند سابقه‌ خانوادگی ابتلا به سرطان ریه قابل کنترل نیستند.

عمده‌ترین عوامل خطر ابتلا به سرطان ریه شامل موارد زیر می‌شوند:

• سیگار کشیدن: خطر ابتلا به سرطان ریه با تعداد نخ‌های سیگاری که فرد روزانه می‌کشد و مدت زمان استعمال سیگار افزایش می‌یابد. با این حال، ترک سیگار در هر سنی و حتی برای افرادی که سابقه‌ طولانی‌مدت مصرف سیگار را داشته‌اند نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را به‌ طور چشمگیری کاهش دهد. 

• مواجهه با دود ثانویه: حتی اگر فرد سیگاری نباشد، مواجهه با دود سیگار سایرین یا همان دود ثانویه، می‌تواند موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان ریه در او شود. 

• قرار گرفتن در معرض گاز رادون: رادون با تجزیه طبیعی اورانیوم در خاک، سنگ و آب پدید می‌آید و می‌تواند وارد مجاری تنفسی فرد شود. میزان خطرناک رادون می‌تواند در هر محلی از جمله منزل یا محل کار تجمع یابد. مواجهه با گاز رادون بعد از استعمال دخانیات، دومین عامل ابتلا به سرطان ریه در جهان است.

• مواجهه با آزبست و سایر عوامل سرطان‌زا: قرار گرفتن در معرض آزبست یا همان پنبه‌نسوز و سایر مواد سرطان‌زا مانند آرسنیک، کروم و نیکل نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را خصوصا برای افراد سیگاری به شدت افزایش دهد. 

• سابقه خانوادگی: در کسانی که یکی از بستگان درجه‌ یک آنان مانند والدین، خواهر و برادر یا فرزند به سرطان ریه مبتلا شدند، خطر ابتلا به سرطان ریه بیش از سایرین است.

عوارض سرطان ریه

سرطان ریه می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد که برخی از بارزترین این عوارض شامل موارد زیر است: 

• تنگی نفس: در صورتی که مجاری تنفسی فرد دچار انسداد شود، فرد دچار تنگی نفس می‌شود. سرطان ریه همین‌طور موجب تجمع مایعات در ریه‌ها شده و سبب می‌شود که ریه آسیب‌دیده در هنگام تنفس نتواند کاملا منبسط شود.

• خلط خونی: سرطان ریه موجب خونریزی در مجاری تنفسی می‌شود که باعث بروز هموپتیزی یا خلط خونی در فرد می‌شود. در برخی موارد، میزان سرفه‌ یا خلط خونی به شدت زیاد است.  

• درد: هنگامی که سرطان ریه به مراحل پیشرفته‌ می‌رسد می‌تواند به لایه‌ زیرین ریه یا نواحی دیگر بدن مانند استخوان‌ها سرایت کند که درد زیادی برای بیمار به همراه دارد. 

• پلورال افیوژن: سرطان ریه باعث بروز پلورال افیوژن یا تجمع مایع در فضای بین ریه‎ها و قفسه‌ سینه نیز می‌شود. تجمع مایعات در قفسه‌ سینه می‌تواند موجب تنگی نفس شود. راهکاری‌هایی برای تخلیه مایعات قفسه سینه وجود دارد که می‌تواند موجب کاهش بروز مجدد این مشکل نیز شوند. 

• متاستاز یا سرایت سرطان به سایر بافت‌های بدن: انتقال سلول‌‌های سرطانی به سایر بافت‌های بدن که به آن متاستاز نیز گفته می‌شود، در بیماران مبتلا به سرطان ریه رخ می‌دهد. سرطان ریه می‌تواند به سایر نواحی بدن مانند مغز و استخوان‌ها سرایت پیدا کند. سرایت سرطان به نواحی دیگر بدن بسته به ناحیه‌ای که روی آن تاثیر گذاشته، می‌تواند موجب بروز درد، حالت تهوع، سردرد یا سایر علائم و نشانه‌ها در بیمار شود.

هنگامی که سرطان ریه به اندام‌های دیگر بدن سرایت پیدا کرد، دیگر قابل درمان نیست. با این حال، روش‌های درمانی مختلفی برای کاستن از علائم و نشانه‌های سرطان ریه و همین‌طور طولانی‌تر کردن طول عمر بیمار در دسترس است.

پیشگیری از سرطان ریه

راهکار مطمئنی برای جلوگیری از سرطان ریه وجود ندارد؛ اما می‌توان با رعایت برخی موارد، خطر ابتلا به سرطان ریه را به نحو چشمگیری کاهش داد.

سیگار نکشید:

یکی از اولین کارهایی که برای پیشگیری از سرطان ریه می‌توانید انجام دهید این است که سیگار نکشید. در صورتی که هیچ‌وقت سیگاری نبوده‌اید، انتخاب درستی در زندگی داشته‌اید و بهتر است هیچ‌وقت به سیگار کشیدن فکر نکنید.

آمارها نشان داده که عمده‌ افراد سیگاری، استعمال آن را از سنین نوجوانی و تحت فشار یا به تقلید از همسالان خود شروع کرده‌اند. والدین می‌توانند با فرزندان خود در مورد عوامل خطر سرطان ریه صحبت کرده و به آنان خطرات ناشی از استعمال سیگار را یادآوری کنند.  

ترک سیگار:

بهترین تصمیمی که می‌توانید در زندگی بگیرید، ترک سیگار است. اگر سیگاری هستید، همین حالا سیگار را ترک کنید! ترک سیگار، خطر ابتلا به سرطان ریه را به نحو چشمگیری کاهش می‌دهد. در مورد راهکارها و روش‌های ترک سیگار می‌توانید با پزشک معالج خود مشورت کنید. مشاوره، بهره بردن از گروه‌ها و انجمن‌های حامی، داروها و فرآورده‌های جایگزین نیکوتین می‌تواند برخی از راهکارهای ترک سیگار باشد.

از مواجهه با دود ثانویه خودداری کنید:

اگر با فردی سیگاری زندگی یا کار می‌کنید، از او بخواهید ترک کند یا اینکه حداقل در فضای باز سیگار بکشد. همین‌طور سعی کنید از مراجعه به مکان‌های سرپوشیده‌ای که در آن استعمال دخانیات آزاد است مانند قهوه‌خانه‌ها، کافه‌ها و رستوران‌ها خودداری کنید.

میزان گاز رادون منزل را اندازه‌گیری کنید:

در صورتی که در مکانی زندگی می‌کنید که مشکوک هستید در آن سطح گاز رادون به میزان خطرناک رسیده، وقت آن است که به فکر راه چاره‌ اساسی باشید. رهایی از مقادیر بالای رادون می‌تواند منزل را به مکان ایمن‌تر بدل کند.

از مواد سرطان‌زا در محل کار خود دوری کنید:

تا جای ممکن اصول و دستورالعمل‌های لازم برای عدم مواجهه با مواد سرطان‌زا در محل کار را رعایت کنید. به عنوان مثال، در صورتی که در محل کار ملزم به پوشیدن ماسک هستید، همواره از ماسک استفاده کنید. همین‌طور با پزشک خود در مورد راهکارهای دیگر برای محافظت از سلامت خود مشورت کنید. این نکته را به یاد داشته باشید که استعمال سیگار، خطر آسیب‌دیدگی ناشی از مواد سرطان‌زا را به نحو چشمگیری افزایش می‌دهد. 

رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات داشته باشید:

سعی کنید، رژیم غذایی بسیار سالم سرشار از انواع میوه و سبزیجات را برای خود انتخاب کنید. میوه و سبزیجات با داشتن انواع مواد مغذی و ویتامین‌ها، بهترین انتخاب غذایی هستند. در همین حال، از مصرف دوزهای بالای ویتامین خودداری کنید. ویتامین‌هایی که عمدتا به صورت قرص در دسترس هستند ممکن است مضر باشند.

در واقع، محققان در مطالعه‌ای که برای کاهش خطر ابتلا به سرطان در افراد سیگاری انجام داده بودند، به داوطلبان مکمل‌های بتا کاروتن (که برای افرادی با کمبود ویتامین آ تجویز می‌شود) را خوراندند. نتایج یافته‌های محققان نشان داد که مصرف این دست مکمل‌ها خطر ابتلا به سرطان را در افراد سیگاری افزایش می‌دهد. 

همواره ورزش کنید:

سعی کنید بیشتر روزهای هفته را به ورزش بپردازید. اگر قبلا مرتب ورزش نمی‌کردید، سعی کنید به مرور به فعالیت‌های جسمی خود افزوده و روزهایی که ورزش می‌کنید را افزایش دهید. 

سخن آخر:

افراد سیگاری بیشترین خطر ابتلا به سرطان ریه را دارند. اگرچه، سرطان ریه در افراد غیر سیگاری نیز بروز پیدا می‌کند. خطر ابتلا به سرطان ریه با مدت استعمال سیگار و میزان آن ارتباط مستقیمی دارد و هر چه فرد سیگار بیشتری را برای مدت زمان بیشتری استعمال کرده باشد، خطر ابتلا به سرطان ریه در او بیشتر می‌شود. با این حال، حتی اگر فرد سال‌ها سیگاری بوده باشد، ترک سیگار می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را به نحوِ چشمگیری کاهش دهد.

منبع:

mayoclinic