روش‌های درمان هلیکوباکتری پیلوری چیست؟ بررسی مهم‌ترین داروها + نکات مهم

روش‌های درمان هلیکوباکتری شامل مصرف داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد اسید، مسدود‌کننده‌های هیستامین و بعضی داروهای دیگر است. هلیکوباکتری پیلوری در معده زندگی کرده و عامل بروز بیماری‌هایی مانند زخم معده، التهاب معده و در بعضی موارد، سرطان معده است. اغلب اوقات، پزشکان متخصص برای کشته شدن این باکتری‌ها ترکیبی از دو آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کنند. همراه با دارودرمانی، رعایت رژیم غذایی نیز برای جلوگیری از تحریک عفونت معده بسیار مهم است.

برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی روش‌های درمان هلیکوباکتری پیلوری اختصاص می‌دهیم.

اگر سوال داشتید، در قسمت نظرات بنوسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟

عفونت هلیکوباکتر پیلوری، نوعی عفونت بسیار شایع باکتریایی است که می‌تواند بدون هیچ‌گونه علامت یا مشکل، بدن شخص را درگیر کند. با اینکه این عفونت می‌تواند بسیار جدی باشد، اما قابل درمان است. نکته کلیدی هنگام مواجهه به عفونت هلیکوباکتر، این است که افراد باید بلافاصله بعد از مشاهده هرگونه نشانه یا علامت، به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنند.

نکته! در صورتی که به مناطق پرجمعیت با بهداشت عمومی ضعیف سفر کرده‌اید یا با افراد مبتلا به این عفونت معاشرت داشته اید، لازم است که تحت بررسی دقیق پزشکی قرار بگیرید.

عفونت هلیکوباکتری پیلوری چگونه درمان می‌شود؟

مهم‌ترین روش درمان هلیکوباکتری پیلوری، مصرف دارو است. همچنین، رعایت رژیم غذایی و توجه به توصیه‌های پزشک نیز در طول روند درمان حایز اهمیت است.

به نقل از وبسایت پزشکی clevelandclinic،

در صورت ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری، از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خودداری کنید. این داروها می‌توانند خطر ابتلا به زخم را افزایش دهند.

نکته! زخم‌های ناشی از هلیکوباکتر پیلوری، با ترکیبی از یک مهارکننده پمپ پروتون، یک داروی بیسموت همراه با مترانیدازول و تتراسایکلین درمان می‌شوند.

سایر مواردی که برای درمان عفونت هلیکوباکتری باید مدنظر باشند، عبارتند از:

• سن
• وضعیت سلامتی عمومی بدن
• سابقه ابتلا به بیماری
• بررسی مقاومت بدن فرد در برابر بعضی داروها
• بررسی میزان شانس بدن برای درمان عفونت

نکته ۲! انتخاب روش درمانی برای مقابله با عفونت، به عواملی مانند شدت، وخامت و علائم بیماری بستگی دارد. یعنی روش درمانی احتمالاً بر این اساس متفاوت هستند. برای آشنایی با نحوه انتخاب روش درمان و تخصص پزشکان گوارش و کبد، می‌توانید مطلب تخصص گوارش و کبد چیست را مطالعه کنید.

داروهای موثر برای درمان عفونت هلیکوباکتری

اسامی گروه‌های دارویی موثر را برای درمان هلیکوباکتری پیلوری معده، همراه با ذکر نکات مهم بررسی می‌کنیم. توجه داشته باشید که مصرف تمام داروها باید براساس تجویز و دستورا‌لعمل پزشک باشد.

داروهای مهارکننده پروتون پمپ

مهارکننده‌های پروتون پمپ (PPI)، داروهایی هستند که میزان ترشح اسید معده را کاهش می‌دهند. به بیان دیگر، این داروها با مسدود کردن آنزیم پروتون پمپ در سلول‌های معده، میزان اسید معده را کاهش می‌دهند.

چند مورد از داروهای مهار‌کننده‌ پروتون پمپ برای درمان هلیکوباکتر، عبارتند از:

• امپرازول
• پانتوپرازول
• لانسوپرازول
• اسموپرازول
• رابپرازول

برای نتیجه‌گیری بهتر، پزشکان این داروها را همراه با یک یا دو آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.

داروهای مسدود‌کننده هیستامین

داروهای مسدود‌کننده هیستامین نیز مانند مهارکننده‌های پروتون پمپ، میزان ترشح اسید معده را کاهش می‌دهند. با این تفاوت که سرعت اثر مهار‌کننده‌های هیستامین، بیشتر از داروهای PPI بوده و میزان ماندگاری آنها کمتر است.

مثال‌های مهم این گروه دارویی عبارتند از:

• فاموتیدین
• نیزاتیدین

نکته! به دلیل پایین بودن میزان ماندگاری این داروها، پزشکان متخصص اغلب اوقات PPIها را برای درمان سریع هلیکوباکتری تجویز می‌کنند.

داروهای بیسموت ساب‌سالیسیلات

این دارو‌ها لایه‌ای پوششی در داخل معده، روی زخم‌ها و مخاط معده ایجاد می‌کنند. به این دلیل که معده و زخم‌ها را در برایر مقادیر بالای اسید معده، محافظت کنند.

نمونه‌های دارویی را بررسی می‌کنیم:

• Pepto-Bismol
• De-Nol

نکته! برای درمان هلیکوباکتری، پزشک این داروها را همراه با یک دارو از گروه PPI و آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌کند. یعنی این داروهای این گروه، بخشی از درمان چهارگانه برای عفونت هلیکوباکتری است.

آنتی‌بیوتیک‌ها

مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها همراه با سایر داروهای فوق، درمان قطعی هلیکوباکتر پیلوری به شمار می‌رود. این داروها در کاهش علائم عفونت هلیکوباکتری بسیار موثر هستند. در جدول زیر، مهم‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها را همراه با روش عملکرد آنها برای درمان هلیکوباکتری، بررسی می‌کنیم:

نکته! پیش از مصرف داروهای فوق، حتماً با پزشک متخصص در خصوص شرایط جسمانی و حساسیت‌های دارویی خود مشورت کنید.

بررسی عوارض جانبی داروهای مورد استفاده در درمان هلیکوباکتری

برای درمان این باکتری از ترکیب چند دارو به‌طور همزمان استفاده می‌شود. اما هر دارو عوارض جانبی خاص خود را دارد که شناخت آن‌ها ضروری است.

 آنتی‌بیوتیک‌ها 

با اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها از مهم‌ترین داروهای درمان هلیکوباکتری هستند، اما مصرف آن‌ها می‌تواند با عوارض زیر همراه باشد:

• تهوع و استفراغ؛ از رایج‌ترین عوارض مصرف این داروها
• اسهال یا یبوست؛ به دلیل تغییرات در حرکات روده  (روش‌های درمان خانگی اسهال می‌تواند تا حدودی در کاهش این علائم موثر باشد.)
• واکنش‌های آلرژیک؛ مانند بروز حساسیت‌هایی مانند بثورات پوستی و تنگی نفس

برای کاهش عوارض، پزشک متخصص کم‌عارضه‌ترین و موثر‌ترین آنتی‌بیوتیک را برای درمان هلیکوباکتری تجویز می‌کند.

عوارض انحصاری آنتی‌بیوتیک مترونیدارول

داروی مترونیدازول، یکی از قوی‌ترین و بهترین آنتی بیوتیک برای هلیکوباکتری پلیوری است. عوارض مصرف این دارو را بررسی می‌کنیم:

• ایجاد طعم فلز در دهان؛ این عارضه یکی از شکایات رایج مصرف‌کنندگان است.
• بروز مسمویت همراه با مصرف الکل؛ در برخی از بیماران بروز می‌کند و خطرناک است.

کسب آگاهی کامل در مورد عوارض هرکدام از داروهای آنتی‌بیوتیک، برای جلوگیری از  آسیب‌های جدی بسیار مهم است.

داروهای مهارکننده پمپ پروتون

مهم‌ترین عوارض این داروها، عبارتند از:

• سردرد؛ در برخی از افراد
• اختلالات گوارشی؛ مانند نفخ و شکم‌درد
• کاهش جذب ویتامین B12؛ در صورت  مصرف طولانی مدت

دزر صورت تجربه هرکدام از موارد فوق، هنگام تجویز این داروها شرایط جسمانی خود را به پزشک اطلاع دهید.

 بیسموت ساب‌سیترات

عوارض جانبی داروهای ساب‌سیترات را بررسی می‌کنیم:

• تیره شدن زبان و مدفوع؛ این عارضه معمولاً موقتی است و پس از قطع دارو رفع می‌شود.
• یبوست؛ این عرضه در برخی از بیماران مشاهده می‌شود.

نکته! روش‌های درمان یبوست می‌توانند تاحدودی این عوارض را کاهش دهند.

روش‌های درمان خانگی برای درمان هلیکوباکتری

درمان خانگی هلیکوباکتری با مصرف بعضی از داروهای گیاهی یا منابع غذایی اورگانیک امکان‌پذیر است. برای مثال:

• کلم بروکلی
• روغن نارگیل
• چای سبز
• روغن زیتون
• عسل مانوکا

به یاد داشته باشید که طب سنتی مبنای علمی ندارد. با این حال، مواد غذایی ذکر شده در اغلب مواقع برای بدن مضر نیستند. در صورت سابقه حساسیت یا سایر مشکلات، قبل از مصرف موارد فوق حتما با دکتر طب سنتی مشورت کنید.

رژیم غذایی مناسب برای درمان هلیکوباکتر

با اینکه رژیم غذایی مناسب همراه با دارودرمانی برای تسریع روند درمان موثر است، اما هیچ‌کدام از این غذاها جایگزین آنتی‌بیوتیک یا سایر داروها نیستند. مصرف این غذاها صرفاً برای جلوگیری از تحریک معده و افزایش التهاب موثراند.

منابع غذایی مفید برای کمک به درمان هلیکوباکتر عبارتند از:

• منابع غذایی حاوی امگا ۳ و امگا ۶ مانند انواع ماهی‌ها
• سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، گل‌کلم و کلم
• گوشت سفید مانند مرغ و بوقلمون
• میوه‌هایی مانند موز، سیب، هلو، زردآلو، کیوی و توت‌ها
• غذاهای سرشار از پروبیوتیک مانند ماست و دوغ
• عسل طبیعی
• سیر و زنجبیل
• حبوبات و غلات کامل

مصرف غذاهای پروبیوتیک علاوه‌بر کمک به کاهش علائم بیماری، برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های معده نیز می‌توانند موثر باشند.

کدام دسته از مواد غذایی در طول درمان هلیکوباکتر پیلوری مضر هستند؟

بعضی از مواد غذایی برای افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتری، مضر است و باید از مصرف آن‌ها اجتناب شود. این غذاها عبارتند از:

•  شکلات، چای سیاه و قهوه؛ این منابع سرشار از کافئین بوده و معده را تحریک می‌کنند.
•  نوشابه‌های گاز دار غیر الکلی؛ به دلیل بروز رفلاکس معده، سوزش سردل و معده‌درد مضر هستند.
•  نوشیدنی‌های الکلی؛ این نوشیدنی‌ها، التهاب مخاط معده را افزایش می‌دهند.
•  میوه‌های اسیدی؛ مصرف میوه‌های اسیدی مانند لیمو، آناناس و پرتقال، سوزش سردل و معده‌درد را افزایش می‌دهند.
•  فلفل سبز؛ فلفل سبز، علائم عفونت هلیکوباکتری را افزایش می‌دهد.
•  گوشت‌های پرچرب؛ هضم این گوشت‌ها زمان‌بر بوده و معده را تحریک می‌کنند.
•  غذاهای کنسرو شده؛ مواد نگهدارنده و افزودنی‌های شیمیایی موجود در این غذاها، موجب تحریک روده و معده می‌شوند.
• انواع سس‌ها؛ برای مثال مصرف سس سویا، سس سیر، سس مایونز و سس کچاب معده را تحریک می‌کنند.

همچنین، افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتری باید از استعمال سیگار خودداری کنند.

نشانه‌های بهبودی فرد مبتلا به عفونت هلیکوباکتری

برای کسب اطمینان از بهبودی کامل، فرد باید ۴ هفته از پایان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و ۲ هفته بعد از PPIها، آزمایش تنفس و مدفوع انجام شوند. این اقدام برای کسب اطمینان از ریشه‌کن شدن کامل باکتری است.

در صورتی که علائم عفونت همچنان در بدن شخص وجود داشته باشد، پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک را برای یک دوره دیگر نیز تجویز می‌کند. درنهایت، مشاهده نشانه‌های زیر به معنی بهبودی بیماری است:

• کاهش یا از بین‌رفتن درد معده
• کاهش نفخ
• کاهش دفعات آروغ‌زدن
• بهبود استفراغ و حالت تهوع
• بازگشت اشتها
• بهبود انرژی بدن

نکته! در صورتی که تمام آزمایش‌های پزشکی، از بین رفتن کامل عفونت را نشان دهند، خطر انتقال این بیماری نیز برطرف خواهد شد.

در صورت مشاهده چه علائمی مراجعه به پزشک ضروری است؟

اگر همراه با ناراحتی معده ناشی از هلیکوباکتری علائم زیر را تجریه کردید، سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنید:

•  درد یا سوزش سر معده
•  آروغ زدن مکرر
•  درد معده (مخصوصا هنگام خالی بودن معده)
•  حالت تهوع
•  کاهش وزن (ناخواسته)
•  از بین رفتن اشتها
•  نفخ شدید

هر یک از موارد ذکر شده، می‌توانند نشان‌دهنده یک بیماری گوارشی جدی باشند. از این رو، مراجعه به موقع به پزشک برای تشخیص هرگونه بیماری یا آسیب مهم است.

برای درمان بیماری هلیکوباکتری معده به چه پزشکی مراجعه کنیم:

برای درمان عفونت ناشی از هلیکوباکتری، باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. متخصصین این حوزه، ابتدا با معاینه و آزمایش، شدت بیماری و میزان وخامت آن را تشخص داده و سپس روش‌های درمانی مناسب را برای درمان قطعی هلیکوباکتر پیلاری ارائه خواهند داد.

برای دریافت نوبت از دکتر گوارش آنلاین و همچنین نوبت حضوری از بهترین متخصصین گوارش و کبد در سراسر ایران، به پلتفزم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.

منابع:

healthline.com
my.clevelandclinic.org

سوالات متداول درمان هلیکوباکتری