درمان معده درد به شدت، علت زمینه‌ای و شرایط فرد بستگی دارد و به دو دسته کلی پزشکی و خانگی تقسیم میشود. در موارد خفیف، استفاده از درمان‌های خانگی مانند دمنوش‌های گیاهی، پرهیز از مصرف غذاهای سنگین و چرب، استراحت کافی و نوشیدن آب می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
با این حال، در دردهای شدید، مداوم یا همراه با علائم هشدار دهنده، مداخله پزشکی ضروری است. در این شرایط، پزشک ممکن است داروهایی مانند آنتی‌اسیدها برای کاهش اسید معده، مهارکننده‌های پمپ پروتون، آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونت با هلیکوباکتر پیلوری، یا داروهای ضداسپاسم برای رفع گرفتگی عضلات معده تجویز کند. انتخاب روش درمان باید با تشخیص دقیق و تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز عوارض جدی پیشگیری گردد.
در مجله دکتردکتر، درباره تمامی روش‌های درمان این مشکل شایع گوارشی، می‌گوییم؛ با ما همراه باشید.
اگر پرسشی داشتید، در پایان از ما بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ بدهد.
درمان معده درد فوری چطور انجام میشود؟
درمان معده درد یکی از انواع شایع بیماری های معده، به سه روش اصلی انجام میشود؛ روش‌های پزشکی، روش‌های خانگی و رویکردهای طب سنتی.
در درمان پزشکی از داروهایی مانند آنتی‌اسیدها، مهارکننده‌های پمپ پروتون و آنتی‌بیوتیک‌ها برای رفع علل زمینه‌ای استفاده میشود. درمان‌های خانگی شامل مصرف دمنوش‌های گیاهی، پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده و استراحت کافی است. در طب سنتی نیز اصلاح مزاج، استفاده از گیاهان دارویی و رعایت رژیم غذایی خاص برای تسکین درد معده توصیه میشود. انتخاب روش درمان باید متناسب با شدت علائم و با نظر پزشک باشد.
در ادامه درباره تمامی رویکردهای درمانی این مشکل، خواهیم گفت:
درمان خانگی معده درد
دلایل زیادی برای معده درد مخصوصا معده درد عصبی وجود دارد و درمان به علت درد وابسته است. اگر دقیقاً نمی‌دانید که چرا به معده درد مبتلا شده‌اید، نباید از درمان‌های خانگی استفاده کنید. شاید چیزی مصرف کنید که وضعیتتان را بدتر کند. برای درد کوتاه مدت معده که دلیلی جدی و مهم ندارد، از داروهای بدون نسخه یا درمان‌خانگی کمک بگیرید. ولی همیشه درد مداوم را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید؛ شاید پای مشکلی جدی مانند آپاندیسیت به‌میان باشد.
نوشیدن آب
بدن برای هضم و جذب مؤثر مواد مغذی از غذاها و نوشیدنی‌ها به آب نیاز دارد. کم‌آبی، هضم غذا را دشوارتر می‌کند و احتمال ناراحتی معده و مخصوصا قولنج معده را افزایش می‌دهد. علاوه‌بر این، نوشیدن آب می‌تواند به کاهش سوزش سر دل یا همان دهانه معده کمک کند.
کارشناسان آکادمی تغذیه و رژیم‌شناسی آمریکا می‌گوید:
اگرچه قاعده کلی نوشیدن ۸ لیوان آب در روز است، اما نیاز هر فرد به مایعات می‌تواند متفاوت باشد. سطوح فعالیت، موقعیت مکانی از نظر ارتفاع، دمای هوا و سلامت عمومی می‌توانند در نیاز به مقدار آب مصرفی تفاوت ایجاد کنند.
حدود ۲۰درصد از مایعات دریافتی هر فرد از غذا تأمین میشود و بقیه از نوشیدنی‌ها به بدن راه پیدا میکنند. بزرگسالان باید حدوداً ۸ لیوان آب در روز بنوشند. کودکان نسبت به بزرگسالان، به مقدار آب کمتری نیاز دارند.
زنجبیل
ممکن است مصرف زنجبیل به رفع معده درد و کاهش تهوع و استفراغ در افراد باردار یا کسانی کمک کند که تحت شیمی‌درمانی هستند یا حس سنگینی در معده دارند. افراد مبتلا به انواع بیماری های معده می‌توانند زنجبیل را به غذای خود اضافه یا آن را در چای میل کنند.
با‌این‌حال، مصرف زیاد زنجبیل هم توصیه نمی‌شود، چون با امکان بروز عوارض جانبی مانند نفخ معده و سوهاضمه همراه است. محصولات حاوی زنجبیل مختلفی در بازار در دسترس‌اند. برای درمان درد معده از آنها استفاده کنید. برای مثال، مکمل‌های زنجبیلی، آدامس و آب‌نبات با این طعم یا خود این گیاه در قالب دمنوش یا در غذا مفید خواهند بود.
رژیم BRAT
پزشکان و دکتر اسپاسم معده در برخی موارد، رژیم غذایی موز، برنج، سس سیب و نان تست (BRAT) را به افراد مبتلا به درد معده توصیه میکنند. این رژیم به درد معده ناشی از اسهال کمک می‌کند. این غذاها ملایم هستند و معده، گلو یا روده را تحریک نمی‌کنند.
بسیاری از غذاهای موجود در رژیم BRAT دارای مواد مغذی قابل توجهی مانند پتاسیم و منیزیم هستند. رژیم BRAT به سفت‌شدن مدفوع و کاهش اسهال و کم‌آبی بدن کمک می‌کند. ممکن است، این روند به کاهش گرفتگی معده به دلیل مدفوع شل در اسهال کمک کند.
پرهیز از استعمال سیگار و نوشیدن الکل
استعمال دخانیات و الکل در برخی مواقع باعث سوهاضمه و سایر بیماری‌های گوارشی مانند بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) میشود. ترک سیگار و محدودکردن مصرف الکل کیفیت زندگی افراد را بهبود و خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند سرطانمعده یا ترش کردن را کاهش می‌دهد.
اجتناب از سیگار کشیدن و نوشیدن الکل برای بعضی از افراد ساده نیست. در این صورت، شاید نیاز به دریافت کمک از درمان‌گر یا متخصصان هم نیاز باشد. ترک این مواد فقط در درمان معده درد کاربرد ندارد و به‌طور کلی، باعث حفظ سلامت عمومی بدن میشود.
جوش شیرین
برخی از متخصصان هم مصرف جوش شیرین را پیشنهاد میکنند. پزشکان می‌گویند که این ماده با کاهش اسیدیته معده به تسکین سوزش و سوهاضمه کمک می‌کند. اگرچه این درمان خانگی می‌تواند به درمان ناراحتی معده کمک کند، اما ممکن است طعم آن خوشایند نباشد. ضمناً، مصرف بیش از حد جوش شیرین با عوارض ناخوشایندی هم همراه است:
- انقباض عضلانی
- اسپاسم عضلانی
- اسهال و استفراغ
این ماده روی تنفس هم اثر می‌گذارد و آن را در برخی موارد، کُند و بسیار آهسته می‌کند. پس برای مصرف، حتماً نظر پزشک را بپرسید.
انجیر
انجیر حاوی موادی است که به عنوان مُلین برای کاهش یبوست و تشویق حرکات روده سالم عمل میکنند. انجیر حاوی ترکیباتی است که در درمان معده درد مفید است. یادتان باشد که اگر درد معده ناشی از ابتلا به اسهال است، از انجیر استفاده نکنید.
اثرات لینت‌دهندگی این میوه و سایر ملین‌ها باعث میشود که روده‌ها سریع‌تر کار کنند و اگر دچار اسهال باشید، وضعیتتان بدتر میشود. مصرف انجیر در قالب میوه ساده یا مربا و فرآورده‌های دیگر به کاهش درد معده کمک می‌کند.
ریحان
ریحان حاوی موادی است که گاز معده را کاهش می‌دهند. برگ‌های آن هم مقادیر زیادی اسید لینولئیک (linoleic acid) دارد که دارای خواص ضدالتهابی است. برای کاهش درد معده و درمان آن می‌توانید از ریحان هم استفاده کنید.
مصرف سبزیجات در بهبود وضعیت گوارش نقش دارد. ریحان هم از سبزیجات سازگار با معده است که می‌تواند به درمان دردهای آن کمک کند.
برنج
برنج ساده برای کسانی که دچار سندروم روده تحریک‌پذیرند و معده‌شان هم درد می‌کند، گزینه مفیدی است. این ماده پرمصرف به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی BRAT هم استفاده میشود.
البته شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند، شاید مصرف برنج سفید خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش دهد. البته، این خطر می‌تواند با مصرف منظم یا مکرر افزایش پیدا کند و به‌طور معمولی، آزاردهنده نخواهد بود.
شیرین بیان
شیرین بیان و محصولات حاوی آن هم به تسکین علائم گوارشی کمک میکنند. هنوز به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. مصرف چای ریشه شیرین بیان هم در کاهش برخی از انواع معده درد نقش دارد. یادتان باشد که شیرین بیان می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.
نعناع فلفلی
مطالعات نشان می‌دهند که منتول موجود در نعنای تند یا نعنا فلفلی در تسکین درد معده ناشی از مسائل مختلف مفید است. برای استفاده از این ماده نعنای تازه را بجوید یا از آن برای تهیه چای استفاده کنید. برخی از افراد با مصرف فرآورده‌های حاوی نعنا مانند آب‌نبات‌ها یا شیرینی‌های نعنایی هم بهبود پیدا میکنند.
سرکه سیب
برخی از مطالعات و تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف سرکه سیب هم به درمان معده درد کمک می‌کند. این ماده در تسکین دردهای معده رایج مؤثر است. برای مصرف آن، بهتر است که نظر پزشک را جویا شوید. مصرف یک قاشق غذاخوری از آن ایده خوبی است.
آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا و آب آن زیاد در دسترس نیست، اما ثابت شده که برای درمان درد معده از جمله سوزش سر دل، سو هاضمه، استفراغ و حالت تهوع مفید است. برای درمان دردهای معده از آب این گیاه استفاده کنید. یادتان باشد که مصرف زیاد از حد هم باعث عوارض دیگری مانند گرفتگی شدید معده میشود.
برای درد معده چه چیزهایی باید بخورید؟
بسیاری از مشکلات و بیماری های معده ناشی از التهابات و افزایش اسید در این عضو از بدن هستند. برای رفع این مشکلات می‌توانید از مواد زیر هم در رژیم غذایی خود استفاده کنید. با این حال، مواد غذایی و دمنوش‌های زیر، برای تسکین این عارضه، مفید هستند:
- آویشن در قالب دمنوش‌های مختلف
- مصرف زعفران در دمنوش‌ها و چای
- استفاده از کرفس به‌شکل‌های مختلف
- مصرف بابونه برای التیام‌بخشی به زخم معده
- دمنوش‌های حاوی دارچین برای رفع التهابات معده
- استفاده از سیر در غذاها برای کنترل اسید معده
بهتر است، برای تسکین و درمان درد عصبی معده یا انواع دیگر آن از روغن‌های گیاهی کمک بگیرید. لبنیات کم‌چرب استفاده کنید و مصرف فیبر و ماهی را هم فراموش نکنید.
برای درد معده چه چیزهایی نباید بخورید؟
منابع تحقیقاتی مختلف می‌گویند که در مسیر درمان معده درد، نباید مواد زیر را مصرف کنید:
- غذاهای چرب یا اسیدی
- محصولات حاوی گندم
- غذاهای ادویه‌دار
- غذاهای چرب
- آب میوه‌ها
- شیر
- بادام زمینی
- سویا و گندم
- صدف و ماهی
- تخم مرغ و گلوتن
سعی کنید که حساسیت‌های غذایی خود را شناسایی کنید و از مواد آزاردهنده معده دور بمانید.
درمان معده درد شدید در خانه
درمان معده درد شدید در خانه فقط در صورتی توصیه میشود که علت آن مشخص و بدون علائم هشداردهنده باشد. رعایت نکاتی که در ادامه از آنها گفته‌ایم، به شما در درمان معده درد شدید کمک خواهد کرد:
- صرف دمنوش‌های آرام‌بخش مانند زنجبیل، بابونه و نعناع برای کاهش التهاب و تسکین درد
- استفاده از کمپرس گرم روی شکم برای شل کردن عضلات و کاهش گرفتگی
- خوردن وعده‌های کوچک و سبک و پرهیز از غذاهای چرب، تند و پرادویه
- نوشیدن آب کافی و جلوگیری از کم‌آبی بدن
- استراحت و کاهش استرس برای کمک به آرام‌سازی دستگاه گوارش
- اجتناب از مصرف دخانیات، الکل و نوشیدنی‌های گازدار
توصیه می‌کنیم که درد شدید معده را تحمل نکنید و حتماً با اورژانس تماس بگیرید.
درمان دارویی معده درد
درمان دارویی معده درد به دلیل و شدت آن بستگی دارد. اگر مشکل از اسید زیاد معده باشد، داروهایی مثل آنتی‌اسید، مهارکننده‌های پمپ پروتون مثل امپرازول و داروهای ضداسید دیگر تجویز می‌شوند. اگر گرفتگی و اسپاسم در معده یا روده وجود داشته باشد، داروهای ضداسپاسم کمک‌کننده هستند. وقتی علت درد عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری باشد، پزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک همراه با داروهای کاهش اسید تجویز می‌کند تا عفونت از بین برود.
قرص معده درد
برای درمان معده درد شدید باید از داروهایی استفاده کنید که قوی‌تر از موارد بدون نسخه‌اند و از سوی پزشک تجویز می‌شوند. برای مثال:
- آنتی‌اسیدها: برای خنثی کردن سریع اسید معده مثل منیزیم هیدروکسید و آلومینیوم هیدروکسید
- PPIها یا مهارکننده‌های پمپ پروتون: کاهش ترشح اسید معده مثل امپرازول و پانتوپرازول
- H2 بلوکرها: کاهش اسید معده مثل فاموتیدین و رانیتیدین
- قرص‌های ضداسپاسم: کاهش گرفتگی و درد عضلات معده و روده مثل هیوسین و دی‌سیکلومین
- آنتی‌بیوتیک‌ها: درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری همراه با PPI مثل آموکسی‌سیلین و کلاریترومایسین
- پروکینتیک‌ها: کمک به حرکت غذا در معده و روده مثل متوکلوپرامید
توجه! برای درمان معده درد شدید حتماً دستورات پزشک را پیاده‌سازی کنید و از مصرف سرخودانه قرص معده درد بپرهیزید.
شربت معده درد
یکی از دیگر درمان‌های پزشکی متداول برای درمان معده درد، مصرف شربت‌‌های دارویی است. انواع مختلف شربت معده درد را در جدول زیر به‌همراه اطلاعاتی همچون مدت زمان تاثیرگذاری آنها را آورده‌ایم:
| نام شربت | ماده فعال اصلی | کاربرد اصلی | زمان مصرف | تعداد دفعات مصرف | مدت زمان تاثیرگذاری | نکات مهم |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شربت آلومینیوم هیدروکساید و منیزیم هیدروکساید | آلومینیوم هیدروکساید، منیزیم هیدروکساید | خنثی کردن اسید معده و درمان سوزش معده و رفلاکس معده | بعد از وعده غذایی و قبل از خواب | 3-4 بار در روز | 15-30 دقیقه | ممکن است باعث یبوست یا اسهال شود؛ از مصرف همزمان با آنتی‌بیوتیک‌ها اجتناب کنید. |
| شربت دی‌سیکلومین | دی‌سیکلومین | کاهش اسپاسم عضلات صاف در دستگاه گوارش | 30-60 دقیقه قبل از وعده غذایی | 3-4 بار در روز | 1-2 ساعت | ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود؛ در دوران بارداری و شیردهی با احتیاط مصرف شود. |
| شربت سیمیتیکون | سیمیتیکون | کاهش نفخ و گاز معده | بعد از وعده غذایی و قبل از خواب | 3-4 بار در روز | 15-30 دقیقه | عوارض جانبی کمی دارد؛ مناسب برای کودکان و بزرگسالان. |
| شربت بیسموت ساب سالیسیلات | بیسموت ساب سالیسیلات | تسکین سوء هاضمه، تهوع و اسهال | هر 30-60 دقیقه در صورت نیاز | حداکثر 8 دوز در 24 ساعت | 30-60 دقیقه | در دوران بارداری و شیردهی با احتیاط مصرف شود؛ ممکن است باعث تغییر رنگ مدفوع شود. |
| شربت آلژینات | آلژینات | کاهش علائم رفلاکس معده به مری و سوزش معده | بعد از وعده غذایی و قبل از خواب | 2-3 بار در روز | 30-60 دقیقه | بهتر است بعد از وعده غذایی مصرف شود؛ معمولاً عوارض جانبی کمی دارد. |
توجه! همیشه قبل از مصرف هر کدام از این شربت‌ها، با پزشک مشورت کنید.همچنین می‌توانید برای سفارش آنلاین دارو، از داروخانه انلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
جراحی برای درمان معده درد
در بیشتر موارد معده درد نیازی به جراحی ندارد، اما در شرایطی مانند زخم معده سوراخ شده، خونریزی شدید معده، تومورهای معده یا انسداد دستگاه گوارش ممکن است مداخله جراحی ضروری باشد. در این موارد، روش‌هایی مانند لاپاراتومی یا آندوسکوپی درمانی برای ترمیم یا برداشت بافت آسیب‌دیده انجام میشود.
درمان فوری معده درد
برای درمان سریع معده درد شدید مخصوصا در مورد ورم معده، از روش‌های زیر کمک بگیرید:
- مقدار زیادی آب بنوشید تا اسید معده رقیق شود.
- سیگار نکشید و اصلاً الکل مصرف نکنید.
- بستنی یخی میل کنید.
- سوپ رقیق بخورید.
علاوه‌بر این‌ها، نوشیدن یک فنجان آب گرم با یک قاشق چای‌خوری عسل و آب لیمو می‌تواند به تسکین ناراحتی معده کمک کند.
درمان معده درد در شب
برخی از افراد در شب بیشتر دچار معده درد می‌شوند. برای کنترل این وضعیت باید بنا به ریشه و علت آن، تصمیم‌گیری شود. بهتر است که برای رفع دردهای مزمن و آزاردهنده، حتماً به متخصص مراجعه کنید. روش‌هایی هم برای تسکین وضعیت وجود دارند که می‌توانند روند درد را کاهش بدهند.
توصیه‌هایی کلی مانند اجتناب از سیگارکشیدن و مصرف الکل در این زمینه را به‌خاطر داشته باشید. از عوامل تحریک‌کننده دیگر مانند کافئین هم دور بمانید تا معده درد شبانه‌تان تسکین پیدا کند.
درمان خانگی معده درد شبانه
برای درمان معده درد در خانه به این روش‌ها هم نگاهی داشته باشید:مصرف دمنوش‌های آرام‌بخش مثل بابونه، نعناع یا زنجبیل برای کاهش التهاب و آرام‌کردن معده
- نوشیدن آب گرم یا آب‌جوشیده ولرم برای کمک به هضم و کاهش احساس سنگینی
- خوردن وعده غذایی سبک در ساعات پایانی روز و پرهیز از غذاهای چرب، تند و پرادویه
- استفاده از کمپرس گرم روی شکم برای کاهش گرفتگی و درد
- نشستن یا دراز کشیدن به حالت نیمه‌نشسته برای جلوگیری از بازگشت اسید معده به مری
- پرهیز از مصرف چای پررنگ، قهوه و نوشیدنی‌های گازدار قبل از خواب
معد درد شدید چه زمانی ریسکی و خطرناک است و نیاز به درمان اورژانسی دارد؟
اگر در ادرار و مدفوع خود خون می‌بینید یا دچار کم‌آبی شدید بدن و درد زیاد هستید، نباید در خانه بمانید. در واقع، زمانی که درد معده با علائم دیگر همراه میشود یا حالتی مزمن پیدا می‌کند، نیاز به مراجعه به دکتر گوارش پررنگ میشود.
گاهی‌اوقات، عامل معده درد عفونت‌ها، زخم‌ها یا بیماری‌هایی هستند که در خانه درمان نمی‌شوند. برای درمان معده درد شدید ناشی از مشکلات عصب معده یا التهابات جدی و زخم‌های ایجادشده از سوی باکتری‌ها باید درمانی جدی نزد متخصص گوارش را پیش بگیرید.
برای درمان معده درد به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان معده درد، ابتدا می‌توان به پزشک عمومی مراجعه کرد تا علت مشکل بررسی شود و در صورت نیاز به متخصص ارجاع داده شود. اگر درد مداوم، شدید یا همراه با علائم هشداردهنده مانند تهوع، استفراغ خونی، کاهش وزن یا مدفوع سیاه باشد، بهتر است به دکتر گوارش مراجعه کنید. انتخاب پزشک مناسب باید بر اساس شدت و نوع علائم انجام شود
برای پیداکردن بهترین پزشکان می‌توانید از سامانه دکتردکتر استفاده کنید. به این سامانه مراجعه کنید و از بهترین پزشکان وقت ملاقات را به‌شکل اینترنتی بگیرید یا مشاوره آنلاین با متخصص گوارش داشته باشید. برای درمان قطعی معده درد به پزشک مراجعه کنید و عوارض این درد ناخوشایند را تحمل نکنید.
منابع:
