کبد بزرگ‌ترین عضو بدن است که نقش مهمی در سوخت‌وسازهای بدن و سم‌زدایی دارد. کبد سالم می‌تواند ناخالصی‌ها و سموم بدن را فیلتر کرده و با استفاده از صفرا چربی‌ها را تجزیه کند. اما کبد یک فرد مبتلا به سندرم ژیلبرت نمی‌تواند رنگ‌دانه زرد مایل به قهوه‌ای در صفرا که بیلی روبین نامیده می‌شود، را دفع کند. در این صورت سطح بیلی روبین در جریان خون بالا رفته و باعث زرد شدن پوست و چشم‌ها می‌شود. هرچند با وجود زردی در ظاهر فرد، عملکرد کبد او کاملا طبیعی است. سندرم ژیلبرت یک بیماری خفیف شایع است که تقریبا در نیمی از موارد ارثی است. این بیماری کاملا بی‌ضرر بوده و معمولا نیازی به درمان ندارد. سندرم ژیلبرت در بیشتر مواقع به‌صورت اتفاقی و هنگام بررسی بیماری‌های غیرمرتبط تشخیص داده می‌شود. اما علت سندرم ژیلبرت چیست و چه کسانی به آن مبتلا می‌شوند؟ در این مقاله به بررسی کامل سندروم ژیلبرت و هرآنچه که باید در مورد آن بدانید، می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
سندرم ژیلبرت یا گیلبرت چیست؟
سندرم ژیلبرت یک بیماری کبدی ارثی است که در آن کبد نمی‌تواند ترکیبی به نام بیلی روبین را به‌طور کامل دفع کند. کبد گلبول‌های قرمز قدیمی خون را به ترکیباتی از جمله بیلی روبین تجزیه می‌کند که از طریق مدفوع و ادرار دفع می‌شوند.
بیلی روبین در جریان خون افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت جمع شده و یک بیماری به نام هیپربیلیروبینمی به وجود می‌آورد. ظاهر شدن این عبارت در نتیجه آزمایش خون نشان‌دهنده مقدار بالای بیلی روبین در بدن است.
به گزارش مجله پزشکی Medscape، حدود 3 تا 7 درصد جمعیت جهان به سندرم ژیلبرت مبتلا هستند. بعضی دیگر از منابع معتبر درصد مبتلایان را تا 13 درصد می‌دانند. این سندروم یک بیماری مضر نیست و نیازی به درمان ندارد. اگرچه ممکن است مشکلاتی جزئی برای افراد به وجود آورد.
بیلی روبین چیست؟
بیلی روبین مایعی گوارشی است که در صفرا وجود دارد. این مایع توسط کبد تولید شده و به بدن در جذب چربی کمک می‌کند. کبد شما بخشی از دستگاه گوارش است. این بخش مهم سموم خون را فیلتر، چربی‌ها را هضم و گلوکز را به‌عنوان گلیکوژن ذخیره می‌کند تا از آن برای انرژی استفاده کند.
علت بیماری سندرم ژیلبرت چیست و چرا به آن مبتلا می‌شویم؟
بیماری سندرم ژیلبرت بیشتر از هرچیز یک بیماری وراثتی به‌حساب می‌آید. به بیان بهتر، یک ژن غیرطبیعی که از والدین به ارث می‌رسد، باعث سندرم ژیلبرت می‌شود. این ژن معمولا آنزیمی را کنترل می‌کند که کار تجزیه بیلی روبین در کبد را به عهده دارد.
زمانی که فرد دارای یک ژن ناکارآمد است، بدن نمی‌تواند آنزیم کافی را برای دفع بیلی روبین تولید کند. بنابراین این ماده در خون جمع می‌شود. علاوه بر این، سندرم ژیلبرت ممکن است در اثر کم‌آبی، ناشتا بودن، دوره‌های قاعدگی یا دلایل دیگری مانند استرس، بیماری‌های دیگر و انجام ورزش‌های سنگین به وجود آید.
نشانه ها و علائم سندرم ژیلبرت چیست؟
به نقل از مجله پزشکی Clevelandclinic، تقریبا از هر 3 فرد مبتلا به سندرم ژیلبرت یک نفر علامت واضحی ندارد. این افراد معمولا پس از دادن آزمایش خون برای بیماری دیگری، متوجه این سندروم می‌شوند. بااینحال واضح‌ترین و شایع‌ترین علامت سندرم ژیلبرت، زردی پوست یا چشم‌ها است. گاهی اوقات افراد مبتلا به این بیماری موارد زیر را هم تجربه می‌کنند:
- مشکلات دستگاه گوارش مانند درد شکم، اسهال و حالت تهوع
- خستگی
- ضعف
- ادرار تیره‌رنگ
- عدم تمرکز
- سرگیجه
- علائم آنفولانزا مانند تب و لرز
- از دست دادن اشتها
سندرم ژیلبرت و زردی چشم ها
بیشتر افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت در دوره‌هایی از زندگی خود و به‌صورت کوتاه‌مدت زردی پوست و زردی چشم‌ها را تجربه می‌کنند. این زردی ناشی از تجمع بیلی روبین در خون است. ازآنجاکه سندرم ژیلبرت معمولا فقط باعث افزایش اندک سطح بیلی روبین می‌شود، زردی چشم‌ها بسیار خفیف است. زرد شدن چشم‌ها در اثر این بیماری به‌هیچ‌عنوان خطرآفرین نیست.
چه کسانی در معرض ابتلا به سندرم ژیلبرت هستند؟
بروز سندرم ژیلبرت در مردان بیشتر از زنان تشخیص داده می‌شود. این اختلال تقریبا 3 تا 7 درصد جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار داده است. کسانی که پدر و مادرشان دارای ژن غیرطبیعی هستند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
همچنین سندرم ژیلبرت در نوزادان یک بیماری شایع است که حتما باید به آن توجه شود تا نوزاد تحت درمان قرار بگیرد. این بیماری از بدو تولد وجود دارد، اما ممکن است تا اواخر دوران نوجوانی یا اوایل بیست سالگی تشخیص داده نشود.
روشهای تشخیص سندرم ژیلبرت چیست؟
پزشک ممکن است از روی رنگ پوست یا چشم‌ها و همچنین بالا رفتن سطح بیلی روبین در خون سندرم ژیلبرت را تشخیص دهد. علاوه بر این‌ها، علائم و نشانه‌های دیگری مانند ادرار تیره یا درد شکم وجود دارد که می‌تواند نشان‌دهنده سندرم ژیلبرت یا بیماری‌های کبدی دیگری باشد.
برای اطمینان از وجود سندروم ژیلبرت پزشک آزمایش خون و آزمایش‌هایی برای بررسی عملکرد کبد تجویز می‌کند. ترکیبی از آزمایش‌های خون و عملکرد کبد و همچنین تشخیص افزایش سطح بیلی روبین می‌تواند شاخص سندرم ژیلبرت باشد. در این سندرم هیچگونه اختلال کارکرد کبدی و افزایش آنزیم کبدی وجود ندارد و صرفا افزایش بیلی روبین رخ می‌دهد؛ آزمایش ژنتیک نیز می‌تواند این تشخیص را تایید کند.
راههای پیشگیری از سندرم ژیلبرت چیست؟
موارد متعددی وجود دارند که باعث افزایش سطح بیلی روبین در سندرم ژیلبرت می‌شوند. بنابراین اگر یاد بگیریم چگونه بیلی روبین را کاهش دهیم، می‌توانیم سندرم ژیلبرت را هم به‌راحتی کنترل کنیم. اگر مبتلا به سندرم ژیلبرت هستید، هنگام مراجعه به پزشک حتما او را در جریان این بیماری قرار دهید.
سندرم ژیلبرت و ازدواج
سندرم ژیلبرت بیش از هرچیز از طریق ژن منتقل می‌شود. اگر هر دوی والدین مبتلا به سندروم ژیلبرت باشند، احتمال انتقال بیماری به فرزندان بسیار زیاد است. بنابراین قبل از ازدواج باید نسبت به شناخت و کنترل این بیماری اقدام کنید.
سندرم ژیلبرت و بارداری
سندرم ژیلبرت هم از طریق مادر و هم پدر قابل انتقال به فرزند است. اگر یکی از والدین سندرم ژیلبرت داشته باشد، احتمال انتقال ژن به هرکدام از فرزندان 50 درصد است.
آیا درمان سندروم ژیلبرت امکان‌پذیر است؟
سندرم ژیلبرت نوعی اختلال خفیف و بدون علامت است که معمولا نیازی به درمان پزشکی ندارد. این سندرم کاملا بی‌خطر بوده و افراد مبتلا به آن از زندگی طبیعی و سالمی برخوردارند. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این بیماری مضر بوده یا ممکن است بیماری‌های جدی‌تری به همراه داشته باشد.
البته توجه به سندرم ژیلبرت هنگام مراجعه به پزشک و مصرف دارو ضروری است. چراکه مصرف بعضی از داروها با وجود این سندرم ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی شود. بنابراین منطقی است که قبل از شروع یک داروی جدید با پزشک خود مشورت کرده و در صورت نیاز نسبت به درمان سندروم ژیلبرت اقدام کنید.
افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت از خوردن چه داروهایی باید اجتناب کنند؟
معمولا داروهایی که برای درمان اختلال‌های شدید تجویز می‌شوند، در افراد مبتلا به سندروم ژیلبرت مشکلاتی را به وجود می‌آورند. داروهایی که این افراد باید از مصرف آن خودداری کنند، عبارت‌اند از:
- آتازاناویر (Atazanavir) و ایندیناویر (Indinavir) که هر دو برای عفونت HIV تجویز می‌شوند.
- جمفیبروزیل (Gemfibrozil) که برای کاهش کلسترول استفاده می‌شود.
- ایرینوتکان (Irinotecan) که برای درمان سرطان روده پیشرفته استفاده می‌شود.
کلام آخر
سندرم ژیلبرت یک بیماری بی‌خطر است که نیازی به درمان ندارد. این بیماری هیچ تاثیری در طول عمر ایجاد نمی‌کند. بااینحال اگر علائمی مرتبط با سندرم ژیلبرت مشاهده کردید، شاید بهتر باشد تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. خواب منظم و کافی، انجام ورزش‌های سبک به مدت 30 دقیقه در روز، مدیتیشن، داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل از جمله مواردی است که می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند.
سوالات متداول
<strong>چه مواردی باعث تشدید سندرم ژیلبرت می‌شود؟</strong>
مواردی مثل کمبود آب بدن، روزه گرفتن، قاعدگی، بیماری یا عفونت و استرس می‌توانند سطح بیلی روبین را در افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت بالا برده و زردی را تشدید کنند.
<strong>آیا سندرم ژیلبرت یک بیماری جدی است؟</strong>
سندرم ژیلبرت یک اختلال مادام‌العمر است اما به درمان احتیاجی ندارد. چراکه این بیماری تهدیدی برای سلامتی محسوب نمی‌شود یا عوارض جانبی و خطرناکی به همراه ندارد. زردی پوست و چشم‌ها و سایر علائم مرتبط با آن نیز معمولا کوتاه‌مدت هستند و در نهایت از بین می‌روند.
<strong>رژیم غذایی افراد مبتلا به سندرم ژیلبرت باید چگونه باشد؟</strong>
معمولا به بیماران توصیه می‌شود که یک برنامه غذایی متعادل و سالم را دنبال کنند. نوشیدن مایعات شفاف مانند آب و آبمیوه و همچنین مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها نیز بسیار مهم است. این افراد همچنین باید از مصرف الکل و خوردن غذاهای چرب و شیرین خودداری کنند.
<strong>بیماری سندرم ژیلبرت چقدر طول می‌کشد؟</strong>
سندرم ژیلبرت ممکن است باعث بروز زردی در دوره‌های کوتاه‌مدت شود. این دوره‌ها می‌توانند 120 روزه باشند. اما اکثر افراد مبتلا به این سندرم هیچ علامتی نداشته و تنها افزایش بیلی روبین در آزمایش خون آن‌ها مشاهده می‌شود.
منابع:
سلام ببخشید کسانی که سندرم ژیلبرت دارن معمولا بیلی روبینشون بالای چنده
سلام خسته نباشید می‌خواستم بپرسم آیا این بیماری در بارداری برای بچه خطر دارد یا ن
من هم بیست سال هست که ژیلبرت دارم و علایم آن خستگی و استرس و عدم تمرکز است. لطفا اطلاعات خود را به روز کنید. بیمار ژیلبرت زود خسته و عصبی می شود. سرماخوردگی طولانی ترس دارد و با مصرف بعضی مواد غذایی و خستگی بیلی روبین بالاتر می رود و عوارض بیماری بیشتر میشه
من این بیماری رو دارم فوق تخصص با نشان دادن ازمایش بهم گفته دارو هم برام ننوشت گفت مشکلی نداره این زردی چشم از بین میره اخرش
سلام استرس و اضطراب میتونه دلیل این سندرم باشه یا نه؟
سلام آیا پر خوابی علامت سندرم ژیلبرت است
سلام
خیر ارتباطی نداره
سلام من این بیماری دارم خیلی خستم مدام ضعف وسرگیجه دارم راه درمانی چیست ممنون چه داروی بخورم خیلی اذیت میشم
سلام
این سندرم علایم بی حالی و خستگی نمی دهد
نه ماه پیش تشخیص ژیلبرت دادن برام.اما زردی مخاط زیر زبان وچشمم بهتر نشده بدتر هم شده.ممکنه تشخیص اشتباه باشه؟ .در ضمن داغی کف دست وپا و سنگینی در ناحیه کبد دارم
سلام
اگه فوق تخصص گوارش براتون تشخیص داده جای نگرانی نیست
من دامادم داشته وبه مانگفته برای بچه دارشدن مشکلی بوجود میاد یا اگرهم بچه دارشدند بچه هاشون سالمند؟
سلام
هیچ مشکلی وجود نداره
من این بیماری سندرم ژیلبرت دارم سوالم اینه آیا میتوانم مکمل های ورزشی مثل پروتئین وی و کراتین مصرف کنم ؟
سلام بهتره مصرف نكنيد