یکی از عوارض شایع مصرف الکل، بروز اسهال است که معمولاً به دلیل تحریک و التهاب پوشش داخلی روده و افزایش سرعت حرکت مواد در دستگاه گوارش ایجاد میشود. اسهال بعد از مستی باعث میشود روده فرصت کافی برای جذب آب و مواد مغذی نداشته باشد و مدفوع به صورت شل و آبکی دفع شود.
علاوه بر این، نوع الکل مصرفی، میزان مصرف و شرایط زمینه‌ای سلامت فرد می‌توانند شدت اسهال بعد از نوشیدن الکل را تحت تأثیر قرار دهند. آشنایی با دلایل بروز اسهال پس از نوشیدن الکل و روش‌های مدیریت آن، میتواند به کاهش ناراحتی‌های ناشی از این وضعیت و حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند. برای همین، در این مقاله از مجله دکتردکتر، قصد داریم تا به این موضوع بپردازیم.
اگر سوالی دارید، در ادامه بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
اسهال بعد از نوشیدن الکل چرا رخ می‌دهد؟
اسهال بعد از نوشیدن الکل به دلایل متعددی رخ می‌دهد که هم به اثرات مستقیم الکل بر دستگاه گوارش و هم به واکنش‌های بدن در برابر این ماده مرتبط است. الکل موجب تحریک و التهاب مخاط معده و روده میشود و این تحریک باعث افزایش حرکات روده و کاهش زمان عبور محتویات گوارشی از روده میگردد.
در نتیجه، روده بزرگ فرصت کافی برای جذب آب از مدفوع را پیدا نمی‌کند و مدفوع به صورت شل و آبکی دفع میشود. همچنین، الکل میتواند ترکیب میکروبی طبیعی روده را برهم بزند و تعادل آن را مختل کند؛ این اختلال نیز در بروز اسهال مزمن نقش دارد. برخی نوشیدنی‌های الکلی مانند آبجو یا لیکورها به دلیل داشتن قند یا کربوهیدرات بالا، بیشتر از دیگر انواع الکل موجب اسهال می‌شوند. همچنین، مصرف مقادیر زیاد الکل یا نوشیدن در حالت ناشتا، احتمال بروز این مشکل را افزایش می‌دهد.
9 علت اسهال بعد از مشروب
مصرف الکل میتواند عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را مختل کند و باعث بروز مشکلاتی مانند اسهال شود. مصرف زیاد الکل با تحریک دیواره معده و روده، افزایش حرکات روده و کاهش جذب آب از مدفوع، باعث میشود محتویات گوارشی به‌سرعت از روده عبور کنند و مدفوع شل یا آبکی دفع شود. علاوه بر این، ترکیبات خاص موجود در برخی نوشیدنی‌های الکلی یا شرایط زمینه‌ای بدن نیز می‌توانند اثر اسهال بعد از نوشیدن الکل را تشدید کنند.
در ادامه، به 9 علت اسهال بعد از مستی اشاره خواهیم کرد:
- تحریک مخاط روده؛ الکل باعث التهاب پوشش داخلی معده و روده میشود که میتواند حرکات روده را افزایش دهد و جذب مواد را مختل کند.
- افزایش حرکات روده؛ سرعت عبور غذا از روده بالا می‌رود و فرصت جذب آب کاهش می‌یابد.
- کاهش جذب آب و الکترولیت‌ها؛ با عبور سریع مواد از روده، آب کافی جذب نمی‌شود و مدفوع آبکی باقی می‌ماند.
- برهم خوردن تعادل میکروبی روده؛ الکل ترکیب باکتری‌های مفید روده را تغییر می‌دهد و محیط گوارشی را ناپایدار می‌کند.
- مصرف نوشیدنی‌های شیرین یا پرکربوهیدرات؛ نوشیدنی‌هایی مثل آبجو، شراب شیرین و لیکورها حاوی قندهایی هستند که ممکن است جذب نشوند و باعث اسهال شوند.
- نوشیدن در حالت ناشتا؛ الکل با معده خالی سریعتر جذب میشود و اثر تحریکی بیشتری بر دستگاه گوارش دارد.
- عدم تحمل ترکیبات خاص مثل گلوتن یا فروکتوز؛ برخی افراد به موادی مانند گلوتن موجود در آبجو یا قندهای میوه‌ای در کوکتل‌ها حساسیت دارند.
- اثرات مزمن الکل روی پانکراس؛ مصرف زیاد و طولانی‌مدت الکل میتواند موجب اختلال در گوارش چربی‌ها و بروز اسهال چرب شود.
- پاسخ دفاعی بدن برای دفع مواد سمی؛ دستگاه گوارش ممکن است با افزایش حرکات روده تلاش کند الکل و مواد سمی را سریعتر دفع کند.
آیا شراب باعث اسهال میشود؟
بله، شراب میتواند باعث اسهال آبکی شود، به‌ویژه اگر در مقدار زیاد مصرف شود یا فرد زمینه حساسیت گوارشی داشته باشد. دلایل این مسئله به ترکیبات موجود در شراب و نحوه تأثیر آن بر دستگاه گوارش مربوط است:
- الکل موجود در شراب باعث تحریک دیواره روده و افزایش حرکات روده میشود؛
- قندهای باقیمانده در شراب به‌ویژه در شراب‌های شیرین، می‌توانند جذب نشوند و در روده باقی بمانند و باعث اسهال اسموتیک شوند؛
- شراب قرمز حاوی تانن است؛ این ترکیب ممکن است در برخی افراد باعث تحریک معده یا ناراحتی گوارشی شود؛
- در افراد دارای عدم تحمل فروکتوز یا سندروم روده تحریک‌پذیر، علائم گوارشی مانند نفخ و اسهال بعد از مصرف شراب شدیدتر میشود.
چه کسانی بعد از نوشیدن الکل در معرض خطر بیشتری برای تجربه اسهال هستند؟
افراد مبتلا به بیماری های روده بیشتر مستعد ابتلا به اسهال ناشی از الکل هستند. این بیماری ها شامل موارد زیر است:
- بیماری سلیاک
- سندرم روده تحریک پذیر
- بیماری کرون
این وضعیت به این دلیل است که دستگاه گوارش حساس این افراد شدیداً به الکل واکنش نشان می دهد که می تواند علائم بیماری آنها را بدتر کند و معمولاً باعث اسهال می شود.
افرادی که برنامه خواب نامنظم دارند – از جمله کسانی که در شیفت شب کار می کنند- پس از نوشیدن الکل بیشتر از افراد دیگر دچار اسهال می شوند.
دانشمندان دریافته‌اند که کمبود خواب منظم باعث میشود دستگاه گوارش نسبت به اثرات الکل حساس‌تر شود زیرا استراحت طبیعی ندارد.
مسمومیت با الکل چقدر طول می‌کشد؟
به صورت کلی، مدت زمان مستی معمولاً بین چهار تا شش ساعت است، اما این بازه زمانی میتواند با توجه به میزان مصرف الکل، نوع نوشیدنی، وزن و جنسیت فرد و همچنین سرعت متابولیسم بدن متفاوت باشد. در برخی موارد، اثرات مستی ممکن است کوتاه‌تر یا طولانی‌تر تجربه شود.
درمان اسهال بعد از مستی
برای رفع اسهال بعد از مستی، روز بعد از مستی حتما باید ابتدا مصرف الکل را قطع کرده و بدن را در شرایط استراحت قرار داد. مهم‌ترین اقدام، جبران آب و املاح از دست‌رفته به دلیل اسهال است. رعایت رژیم غذایی سبک، پرهیز از غذاهای چرب، تند یا سنگین و نوشیدن مایعات فراوان به آرام‌سازی دستگاه گوارش کمک می‌کند؛. البته نباید ویزیت با دکتر عمومی را فراموش کنید! در ادامه، هر کدام از راه‌های درمانی را به تفکیک بررسی خواهیم کرد:
درمان خانگی اسهال بعد از نوشیدن الکل
برای درمان خانگی اسهال، طبق دستورات جدول زیر پیش بروید:
| اقدام خانگی | توضیح |
|---|---|
| نوشیدن آب و مایعات شفاف | برای جبران آب از دست‌رفته و جلوگیری از کمآبی |
| مصرف محلول ORS | تأمین الکترولیت‌ها و حفظ تعادل نمک و آب بدن |
| رژیم غذایی سبک (BRAT) | شامل موز، برنج سفید، پوره سیب، نان تست برای کاهش تحریک روده |
| پرهیز از لبنیات، چربی و قند | این مواد ممکن است اسهال را تشدید کنند |
| استراحت کامل | کمک به بازیابی انرژی بدن و عملکرد طبیعی دستگاه گوارش |
| نوشیدن چای بابونه یا نعناع | اثر آرام‌بخش روی معده و کاهش اسپاسم روده |
| پرهیز از قهوه و نوشابه | کافئین و گاز ممکن است باعث بدتر شدن علائم شوند |
چه مواد غذایی را برای رفع اسهال بعد از مشروب بخوریم و چه بنوشیم؟
برای آرام کردن معده، غذاهایی بخورید که به راحتی هضم می شوند. این که برای درمان اسهال چه بخوریم را در ادامه، آورده‌ایم:
- کراکر نوشابه
- نان تست
- موز
- تخم مرغ
- برنج
- مرغ
مقدار زیادی مایعات شفاف مانند آب، آبگوشت و آب میوه بنوشید تا به این طریق مقداری از مایعات از دست رفته در زمان اسهال را جایگزین کنید.
از خوردن چه مواد غذایی باید اجتناب کرد؟
از نوشیدنی های حاوی کافئین خودداری کنید. آن ها می توانند اسهال را بدتر کنند.
همچنین باید از خوردن مواد غذایی زیر نیز خودداری کنید:
- غذاهای پر فیبر، مانند نان و غلات سبوس دار
- لبنیات، مانند شیر و بستنی (ماست معمولا تأثیر منفی ندارد)
- غذاهای پرچرب، مانند گوشت گاو یا پنیر
- غذاهای بسیار ادویه دار یا چاشنی شده مانند کاری
استفاده از داروهای بدون نسخه
در صورت نیاز، از داروهای ضد اسهال مانند Imodium A-D یا Pepto-Bismol استفاده کنید. همچنین مصرف پروبیوتیک‌ها را در نظر بگیرید. آنها به شکل قرص یا مایع در دسترس شما هستند. با پزشک خود در مورد میزان دوز مصرفی مشورت نمایید. پروبیوتیک‌ها علاوه بر مکمل‌ها، در برخی غذاها مانند ماست، کلم ترش و کیمچی نیز یافت می‌شوند.
برای سفارش اینترنتی دارو و مکمل‌های مورد نظرتان، از داروخانه آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
تا چند ساعت بعد از مصرف الکل نباید مسکن خورد؟
به‌طور کلی توصیه میشود حداقل ۶ ساعت بعد از مصرف الکل از مصرف مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن خودداری شود. این فاصله به کاهش خطر آسیب به کبد و معده کمک می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بیشتر اوقات، اسهال پس از نوشیدن الکل طی چند روز مراقبت در منزل برطرف می شود. با این حال، اسهال زمانی که شدید و مداوم باشد می تواند به یک بیماری جدی تبدیل شود زیرا می تواند در ادامه منجر به کم آبی بدن شود. کم آبی درمان نشده می تواند تهدید کننده زندگی باشد. در صورت داشتن علائم کم آبی و موارد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- اگر بیش از دو روز بدون هیچ بهبودی اسهال دارید؛
- اگر درد شدید شکم یا مقعدی دارید؛
- اگر مدفوع شما خونی یا سیاه است؛
- اگر تب بالاتر از 39 درجه سانتیگراد دارید.
همچنین اگر بعد از مصرف منظم الکل دچار اسهال می شوید، بهتر است در عادات نوشیدن خود تجدید نظر کنید. اگر این علائم را دارید، توصیه می‌کنیم تا هر چه سریعتر، با مشاوره آنلاین دکتر گوارش، سلامت عمومی بدن خود را در مسیر درمان قرار دهید. در این راستا، دکتردکتر همراه شماست.
منابع:
