درمان خانگی سرماخوردگی چیست؟ بررسی مهم‌ترین روش‌های خانگی + نکات مهم

روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی شامل غرغره کردن چای، استفاده از دستگاه بخور، استراحت کردن، حمام بخار و دوش آب گرم است. همچنین، مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی مانند آب پرتقال، آب لیمو شیرین، عسل، چای سبز، سوپ مرغ، سیر و فلفل سیاه، از موثرترین روش‌های درمان سرماخوردگی در خانه، به شمار می‌روند. 

با این حال، تمام روش‌های فوق باید به‌عنوان درمان مکمل در کنار درمان‌های تخصصی پزشکی به کار گرفته شوند. همچنین، بسته به شدت علائم سرماخوردگی (مانند مشاهده عفونت و سرفه‌های همراه با خلط)، مراجعه به پزشک عمومی و دکتر گوش و حلق و بینی، ضروری است.

برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی روش‌های درمان سرماخوردگی در خانه اختصاص می‌دهیم. 

اگر سوالی داشتید، در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

درمان خانگی سرماخوردگی بزرگسالان با چه روش‌هایی انجام می‌گیرد؟

درمان‌ خانگی سرماخوردگی نه‌تنها برای تسکین علائم موثر است، بلکه در بیشتر مواقع عملکرد سیستم ایمنی را نیز تقویت می‌کند. برای مثال، نوشیدن چای‌ها و دمنوش‌های گیاهی، استفاده از بخور و استنشاق بخار و مصرف منابع مفید غذایی از این دست هستند. چند مورد از کاربردی‌ترین روش‌های رفع سرماخوردگی در خانه را بررسی می‌کنیم:

• استراحت کردن و گرم نگه داشتن بدن
• استفاده از دستگاه بخور
• حمام بخار و دوش آب گرم
• غرغره کردن چای
• مصرف داروهای بدون نسخه
• مصرف منابع غذایی مفید
• مصرف دمنوش‌های گیاهی

نکته! در نظر داشته باشید که در صورت طولانی‌شدن و تشدید علائم، این روش‌ها دیگر کارساز نیستند و بهتر است به پزشک عمومی یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید.

استراحت کردن و گرم نگه‌ داشتن بدن

استراحت کردن و گرم نگه‌داشتن بدن، بنابه‌دلایل زیر از مهم‌ترین روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی به شمار می‌روند:

• بازیابی انرژی بدن برای مبارزه‌ با ویروس‌ها
• تسریع روند بهبودی
• کمک به تسکین علائم سرماخوردگی (مانند لرز و بدن‌درد)
• کاهش خشکی گلو
• کاهش مخاط گلو
• بهبود تنفس

در حالت کلی، استراحت و حفظ گرمای بدن، موجب تسریع روند بهبودی شده و احساس سلامتی بیمار را افزایش می‌دهد.

استفاده از دستگاه بخور

مرطوب کردن هوای محیط با استفاده از دستگاه بخور، یکی از موثرترین روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی است. فواید این کار را بررسی می‌کنیم:

• تسکین علائم ناشی از خشکی هوا (مانند گلودرد، سرفه‌های خشک و گرفتگی بینی)
• باز شدن مجرای تنفسی
• راحت‌شدن تنفس

نکته! برای استفاده از دستگاه بخور، آن را در اتاق خواب یا محیط خانه قرار داده و از تمیز بودن آب دستگاه اطمینان حاصل کنید. سپس، چند قطره نعناع یا اکالیپتوس به آب آن اضافه کنید. این اقدام، اثرات تسکینی بخور را افزایش داده و طول درمان سرماخوردگی را کوتاه‌تر می‌کند.

حمام بخار و دوش آب گرم

حمام بخار و دوش آب گرم، برای تسکین علائم سرماخوردگی مانند احتقان بینی، بسیار موثر است. برای دریافت فواید بخار آب گرم، به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در حمام بخار قرار گرفته و بخار آب گرم را استنشاق کنید. دلایل مفید بودن این اقدام را بررسی می‌کنیم:

• مرطوب‌ شدن مجاری تنفسی
• کاهش گرفتگی بینی
• کاهش گرفتگی سینوس‌ها
• آرام شدن عضلات بدن

همچنین، کاهش درد‌های عضلانی و مفصلی ناشی از سرماخوردگی، از فواید دیگر حمام بخار به شمار می‌روند.

غرغره کردن چای

یکی از روش‌های موثر و ساده برای بهبود گلودرد، خارش گلو و کاهش علائم سرماخوردگی، غرغره کردن چای است. زیرا انواع چای مانند چای سبز، چای بابونه و چای آویشن، به‌دلیل ترکیبات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی، عفونت و التهاب گلو را کاهش می‌دهند. 

به این منظور، یکی از چای‌های فوق را دم کرده و تا زمان خنک‌شدن آن صبر کنید. سپس، آن را به مدت ۳۰ ثانیه در گلو غرغره کنید و بعد بیرون بریزید. انجام این کار چندین بار در روز، نوعی درمان خانگی گلودرد است. همچنین، برای بهبود سریع‌تر علائم سرماخوردگی می‌تواند موثر باشد.

مصرف داروهای بدون نسخه

مصرف داروهای بدون نسخه، یکی از روش‌های رایج درمان خانگی سرماخوردگی هستند. افراد معمولاً همراه با سایر روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی، داروهای بدون نسخه را برای تسریع هرچه سریع‌تر بیماری خود مصرف می‌کنند. چند مورد از پرکاربردترین داروی سرماخوردگی را بررسی می‌کنیم:

• استامینوفن و ایبوپروفن؛ کاهش تب و بهبود دردهای ناشی از سرما خوردگی
• آنتی‌هیستامین‌ها و ضداحتقان‌ها؛ تسکین گرفتگی بینی و کاهش آبریزش بینی
• شربت‌های ضدسرفه؛ کاهش سرفه‌های خشک و مداوم
• مصرف مکمل‌های ویتامین C و زینک؛ برای تقویت سیستم ایمنی در مدت‌زمان بیماری

مدت زمان سرماخوردگی، با مصرف مکمل زینک تا حدود 33 درصد و با مصرف ویتامین سی، تا حدود 14 درصد کاهش پیدا می‌کند.

براساس مقاله‌ای منتشر شده در سایت UPMC،

مصرف مکمل‌های زینک و ویتامین C، در عرض ۲۴ ساعت بعد از بروز علائم سرماخوردگی، اثربخشی بیشتری خواهند داشت. 

مصرف این داروها تا حدودی علائم سرماخوردگی را کاهش می‌دهد. برای بازیابی انرژی بیمار برای انجام امور روزمره نیز مفید است. با این حال، بیمار باید دستور‌العمل‌های مصرف داروها را رعایت کند. همچنین در صورت بروز عوارض، به پزشک عمومی یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. 

برای کسب اطلاعات بیشتر و آشنایی با حیطه تخصصی و سبک کاری متخصصین این حوزه، می‌توانید مطلب تخصص گوش و حلق و بینی چیست را مطالعه کنید.

مصرف منابع غذایی مفید

برای تسریع روند درمان سرماخوردگی، مصرف منابع غذایی زیر بسیار موثر است:

• سوپ مرغ
• منابع غنی از ویتامین سی
• سبزیجات برگ‌سبز 
• منابع غذایی پروبیوتیک
• مایعات و دمنوش‌های مفید
• درمان‌های گیاهی

در ادامه، نکات مهم را در ارتباط با موارد فوق بررسی خواهیم کرد. 

سوپ مرغ

سوپ مرغ، با عنوان بهترین غذا برای سرماخوردگی شناخته می‌شود. این غذا حاوی پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آمینواسید‌های ضد التهابی است. این منابع، سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با عوامل سرماخوردگی تقویت می‌کنند. همچنین، گرما و بخار این سوپ مغذی، برای کاهش التهاب گلو، تسکین گلودرد، باز شدن مجاری تنفسی و کاهش گرفتگی بینی، موثر است. مصرف سوپ مرغ، به تامین آب از دست‌رفته‌ بدن در دوران بیماری نیز کمک می‌کند. 

منابع غنی از ویتامین سی

منابع ویتامین سی مانند میوه‌ها یا مکمل‌های دارویی، از کارساز‌ترین روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی هستند. مصرف منابع ویتامین C، در تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش مدت زمان و شدت علائم سرماخوردگی موثر هستند. برای مثال، نوشیدن آب پرتقال یا آب لیمو شیرین تازه، به هیدراته‌ماندن بدن و تسکین گلودرد کمک می‌کنند.

همچنین، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این میوه‌ها، برای مقابله با عفونت و کاهش التهاب، می‌توانند موثر باشند. در ادامه، چند منبع مهم ویتامین سی را برای درمان خانگی سرماخوردگی معرفی می‌کنیم:

• پرتقال
• لیمو شیرین
• لیمو ترش
• آناناس
• توت‌فرنگی
• انبه
• پاپایا
• بلوبری

برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص مفید‌ترین میوه‌ها برای درمان این بیماری، می‌توانید مطلب میوه برای سرماخوردگی را مطالعه کنید. 

سبزیجات برگ‌سبز

سبزیجات برگ‌سبز، سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند. بهترین سبزیجات برگ‌سبز برای درمان خانگی سرماخوردگی، عبارتند از:

• اسفناج
• کاهو
• کلم‌پیچ
• ریحان
• گشنیز 
• جعفری

برای دریافت فواید این سبزیجات در طول سرماخوردگی، می‌توانید آنها را همراه با غذا، داخل غذا، داخل اسموتی یا به صورت بخارپز شده میل کنید. 

منابع غذایی پروبیوتیک

منابع غذایی پروبیوتیک، حاوی منابع مغذی هستند که سیستم ایمنی را تقویت کرده و شدت علائم سرماخوردگی را کاهش می‌دهند. بهترین منابع غذایی حاوی پروبیوتیک را بررسی می‌کنیم:

• ماست یونانی
• کفیر
• کلم‌ترش
• دوغ سنتی

به‌منظور جذب بهتر موارد فوق، بهتر است آنها را همراه با منابع غنی از ویتامین سی میل کنید. برای مثال، مصرف روزانه یک تا دو فنجان ماست، همراه با میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی یا بلوبری، به بهبود سریع‌تر علائم سرماخوردگی کمک می‌کند. 

روش‌های سنتی برای درمان خانگی سرماخوردگی

درمان‌های گیاهی و طب سنتی، به عنوان راهکار‌های کمکی برای درمان خانگی سرماخوردگی بزرگسالان استفاده می‌شوند. این درمان‌ها، شامل استفاده از ادویه‌‌ها، مصرف دمنوش و سایر منابع گیاهی هستند. مهم‌ترین منابع غذایی در طب سنتی برای درمان خانگی سرماخوردگی، عبارتند از:

• عسل
• پیاز 
• سیر
• فلفل سیاه
• زردچوبه 
• دارچین
• آویشن

در ادامه، نکات مهم را در ارتباط با موارد فوق بررسی خواهیم کرد. 

عسل

عسل به‌ دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود، اثر یک ضد سرماخوردگی قوی را دارد. مصرف عسل، برای درمان سرفه و تسکین گلودرد، کاهش سرفه و تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است.

برای دریافت فواید عسل در دوران سرماخوردگی، می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید:

• مصرف ۱ قاشق غذاخوری عسل خالص
• حل کردن عسل در یک لیوان آب گرم
• حل کردن عسل در یک لیوان چای گیاهی
• حل کردن عسل در آب گرم حاوی لیموترش
• ترکیب عسل با لیمو و زنجبیل (ضدسرماخوردگی قوی)

در حالت کلی، مصرف روزانه عسل در طول دوره بیماری، روشی بسیار موثر برای درمان سریع سرماخوردگی است. 

درمان خانگی سرماخوردگی با پیاز و عسل

پیاز، با برخورداری از ترکیبات ضدباکتریایی و ضدویروسی قوی، به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند. همچنین، عسل با خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده خود، می‌تواند علائم سرماخوردگی مانند سرفه و گلودرد را کاهش دهد.

برای تهیه این ترکیب، یک پیاز خردشده و مقداری عسل را با هم مخلوط کنید، سپس اجازه دهید چند ساعت بماند تا خواص درمانی آن آزاد شود. استفاده روزانه چند قاشق از این ترکیب در طول دوره بیماری، به تسکین علائم و بهبود سریع‌تر سرماخوردگی کمک می‌کند.

سیر

در حالت کلی، مصرف سیر برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش مدت‌ زمان بیماری کارساز است. خواص درمانی سیر، به دلیل وجود ماده‌ای به نام آلیسین است. این ماده، دارای خواص ضدباکتری، ضدویروس و ضدقارچ بوده و برای کاهش علائم سرماخوردگی بسیار موثر است. برای دریافت فواید سیر در دوره بیماری، چند سیر خرد‌شده را با یک قاشق عسل مخلوط کرده و میل کنید. همچنین، می‌توانید سیر را به سوپ یا غذاهای گرم اضافه کنید تا اثرات درمانی آن بیشتر شود. 

نکته! مصرف سیر، یکی از روش‌های موثر برای درمان سریع سرماخوردگی به شمار می‌رود.

فلفل سیاه

فلفل سیاه به دلیل داشتن ترکیبی به نام پیپرین، خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد. این منابع، برای کاهش علائم سرماخوردگی کمک می‌کنند. مهم‌ترین فواید فلفل سیاه برای درمان خانگی سرماخوردگی، عبارتند از:

• تقویت سیستم ایمنی
• افزایش تولید بزاق و مخاط
• پاکسازی مجاری تنفسی
• کاهش احتقان بینی

برای مصرف فلفل سیاه، می‌توانید آن را به غذاها، سوپ‌ها یا چای اضافه کنید. همچنین، می‌توانید آن را در ترکیب با عسل و لیمو نیز مصرف کنید.

نکته! در صورت سابقه ابتلا به بیماری‌های گوارشی یا زخم معده، مصرف فلفل سیاه توصیه نمی‌شود.

زردچوبه 

خواص درمانی زردچوبه، به دلیل وجود ماده فعال آن به نام کورکومین است. کورکومین دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی است. این ویژگی‌ها، موجب می‌شود که مصرف زردچوبه بنا به دلایل زیر، برای درمان خانگی سرماخوردگی، موثر واقع شود:

• کاهش التهاب گلو
• کاهش التهاب سینوس‌ها
• کمک به کاهش سرفه
• کمک به کاهش آبریزش بینی
• تقویت سیستم ایمنی

برای دریافت فواید زردچوبه، می‌توانید نصف قاشق غذاخوری از آن را به شیر خود اضافه کرده، سپس ترکیب و میل کنید. همچنین، می‌توانید آن را به غذاهای خود نیز اضافه کنید.

نعناع

نعناع، یکی از پرکابرد‌ترین گیاهان دارویی در طب سنتی است. فواید نعناع برای درمان خانگی سرماخوردگی عبارتند از:

• تقویت سیستم ایمنی
• باز کردن مجاری تنفسی
• تسکین گلودرد و سرفه
• کاهش تب 
• کاهش خستگی

برای استفاده از نعناع، می‌توانید آن را به صورت دم‌نوش میل کنید. یا اینکه چند قطره از روغن آن را داخل آب جوش ریخته و بخور انجام دهید. 

آویشن

آویشن، نوعی گیاه دارویی پرخاصیت است که به دلیل ترکیبات فعال خود به نام‌های تیمول و کارواکرول، برای درمان سرماخوردگی کارساز است. مهم‌ترین فواید آویشن عبارتند از:

• آنتی‌باکتریال قوی
• ضد التهاب
• ضد احتقان
• آرامش‌بخش و تکسین‌دهنده
• خلط‌آور
• کاهش سرفه

برای دریافت فواید آویشن، مصرف دمنوش آویشن، شربت آن و انجام بخور تاثیرات مثبتی به همراه خواهد داشت. 

دارچین 

دارچین، به دلیل وجود ترکیبات فعال خود با نام سینامالدئید و اوژنول، برای درمان سرماخوردگی مفید است. این ادویه دارای خاصیت ضدالتهابی بوده و برای تقویت سیستم ایمنی بدن کارساز است. همچنین، برای تسکین سرفه‌ها و گرم نگه داشتن بدن نیز موثر است. برای دریافت فواید دارچین، می‌توانید آن را به صورت دمنوش، ترکیب‌کردن با شیر و عسل میل کنید. 

نکته! در صورت حساسیت پوستی به دارچین، آن را مصرف نکنید. 

درمان‌های گیاهی سرماخوردگی

داروهای گیاهی و مصرف دمنوش برای سرماخوردگی، همیشه به‌عنوان راه‌حل‌های خانگی موثر و بی‌ضرر برای کاهش علائم سرماخوردگی استفاده شده‌اند. در جدول زیر، به اثربخش‌ترین دمنوش‌ها اشاره کرده‌ایم:

نکته! بسیاری از دمنوش‌های فوق مانند دمنوش زنجبیل، برای درمان سرماخوردگی در بیماران قلبی مناسب نیستند. از این رو، در صورت ابتلا به بیماری‌های قلبی، بیش از مصرف هرگونه دمنوش و داروی گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.

درمان خانگی سرماخوردگی کودکان

کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر، به درمان‌های اثربخش‌تری برای تسکین سرماخوردگی نیاز خواهند داشت. در ادامه، به بی‌ضررترین و موثرترین راه‌های درمان خانگی سرماخوردگی کودکان، اشاره کرده‌ایم:

• استراحت و خواب کافی؛ به منظور تامین انرژی کافی بدن برای مبارزه با عفونت
• مصرف مایعات؛ برای جلوگیری از کم‌آبی و تخلیه آسان‌تر مخاط
• مصرف عسل؛ به منظور کمک به تسکین سرفه برای کودکان بالای یک سال
• استنشاق بخار؛ برای تسکین احتقان بینی و باز شدن مجاری تنفسی
• شست‌وشوی بینی با محلول نمکی؛ برای کاهش احتقان بینی با استفاده از قطره‌های سالین
• هوای مرطوب؛ برای کاهش احتقان، کاهش خشکی گلو و مرطوب کردن هوای اتاق کودک
• مصرف غذاهای گرم؛ برای تسکین گلو، تامین مواد مغذی لازم برای تقویت سیستم ایمنی کودک
• استفاده از دستگاه بخور؛ برای کاهش احتقان بینی کودک (همراه با اضافه کردن چند قطره روغن نعناع یا اکالیپتوس، در یک ظرف آب گرم و استنشاق آن توسط کودک).

اگر با وجود تمام روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی، علائم سرماخوردگی همچون احتقان بینی، گلودرد و التهاب سینوس‌ها از بین نرفتند، هر چه سریع‌تر به یکی از متخصصان گوش و حلق و بینی شهرتان مراجعه کنید.

برای مثال اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید از بین بیش از 161 دکتر گوش تهران، پزشک مورد نظر خود را انتخاب کنید. برای دریافت خدمات درمانی، می‌توانید نوبت خود را به صورت حضوری و آنلاین ثبت کنید.

آیا برای بهبود سرماخوردگی، روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی کافی هستند؟

در حالت کلی، روش‌های خانگی و سنتی به صورت درمان‌های مکمل یا تکمیلی، در کنار درمان‌های پزشکی استفاده می‌شوند. به همین دلیل، بهتر است هنگام مشاهده علائم اولیه بیماری، ابتدا به پزشک مراجعه کنید. سپس همراه با رعایت دستور‌العمل‌های پزشکی، از روش‌های خانگی متناسب با شرایط جسمانی خود کمک بگیرید.

برای درمان سرماخوردگی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای درمان سرماخوردگی، به‌ویژه در صورت طولانی شدن دوره بیماری و ابتلا به انواع عفونت‌های سینوسی و گوش، می‌توانید به متخصصین زیر مراجعه کنید:

• پزشک عمومی
• متخصص داخلی
• متخصص گوش و حلق و بینی

همچنین، قبل از به کارگیری درمان‌های خانگی، با پزشک مشورت کنید. زیرا روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی برای همه مناسب نیستند.

برای دریافت نوبت حضوری یا آنلاین از متخصصین حوزه‌های فوق، به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.

منابع:

mayoclinic.org
healthline.com

سوالات متداول درمان خانگی سرماخوردگی