نفخ چیست؟ چه غذاهایی باعث نفخ شکم میشوند؟ آیا نفخ نیاز به درمان دارد؟ در این مطلب به تمام سوالات شما درباره نفخ معده و شکم پاسخ دادهایم؛ در ادامه با ما همراه باشید.
مشاوره تلفنی با پزشک
گاهی اوقات دسترسی به پزشک سخت و هزینهبر است. برای رفع مشکلاتی از قبیل نفخ شکم، میتوانید با استفاده از امکان ویزیت تلفنی به راحتی برای دریافت مشاوره تلفنی از پزشک مورد نظرتان، نوبت دریافت کنید. برای برقراری تماس تلفنی با پزشک متخصص گوارش و کبد دلخواهتان روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.
نفخ چیست؟
نفخ یک فرآیند بیولوژیکی است. به طور کلی نفخ ناشی از تجمع گاز در دستگاه گوارش است. نفخ میتواند به ناراحتی شکمی منجر شود. بعضی افراد سایر علل بزرگی شکم، مانند چربی جدار شکم، تجمع مایع داخل شکم و تومورهای شکمی را به اشتباه نفخ توصیف میکنند.
چرا نفخ اتفاق میافتد؟
به طور طبیعی همراه با غذا و مایعات گاز وارد معده میشود. گاهی نیز داخل دستگاه گوارش در اثر هضم غذا گاز تولید میشود. در حالت عادی دفع ۱۵ تا ۲۰ مرتبه گاز در شبانه روز طبیعی است. ولی برخی بیماران احساس میکنند که دفع گاز در آنها بیشتر از معمول است یا از بوی نامطبوع آن شکایت دارند؛ در چنین حالتی نفخ اتفاق افتاده است.
البته این خروج گاز به وضعیت فرد پس از غذا بستگی دارد. آنها که بلافاصله بعد از صرف غذا میخوابند، مقدار بیشتری گاز وارد رودههایشان میشود.
گاز در سیستم گوارش ما به طور عمده از نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است. اما هنگام هضم غذا، گاز به شکل هیدروژن، متان و دیاکسیدکربن آزاد میشود. عمده گاز بلع شده بعد از غذا خوردن به صورت آروغ زدن از معده خارج میشود؛ تنها بخش کمی از آن وارد روده میشود.

بلع هوا یا آئروفاژی در چه افرادی بیشتر اتفاق میافتد؟
- افراد مضطرب
- افراد سیگاری
- کسانی که به جویدن آدامس عادت دارند
- کسانی که سریع غذا میخورند
- و کسانی که حین غذا خوردن صحبت میکنند
علائم و نشانههای نفخ
اکثر مردم تجربه نفخ دارند. نفخ با باد کردن و آماسیدن شکم، احساس پری و فشار در شکم پس از غذا خوردن و آروغ زدن مشخص میشود.
علت نفخ زیاد چیست؟
نفخ شکم میتواند ناشی از فرآیندهای طبیعی بدن باشد. گاهی هم ممکن است در اثر بیماریهای درگیرکننده دستگاه گوارش نفخ ایجاد شود. برخی از علل نفخ عبارتاند از:
سندرم روده تحریکپذیر
شایعترین علت نفخ سندرم روده تحریکپذیر یا کولیتهای عصبی است. از آنجا که سیستم رودهای با اعصاب رودهای کنترل میشود کولیتهای عصبی و روده تحریکپذیر با استرس روانی در ارتباط است.
در صورتی که سیستم اعصاب روده و معده عملکرد مناسب نداشته باشد. تحت تأثیر واکنشهای محیطی، حرکات روده دچار مشکل میشود و دردهای شکمی همراه با اسپاسمهای شدید بروز میکند. همچنین استرسهای محیطی ممکن است سبب ایجاد اسهال و یبوست شوند که یکی از علائم آن معمولاً ایجاد نفخ است.

رشد بیش از حد باکتری ها در معده یا روده کوچک
عفونتهای رودهای یکی دیگر از علل نفخ است. رشد بیش از حد باکتریها در داخل روده و یا معده مانند هلیکوباکترپیلوری و برخی بیماریهای انگلی باعث ایجاد نفخ میشوند. گاهی اوقات غذا قبل ازینکه هضم و جذب شود؛ توسط باکتریها مصرف میشود و تولید گاز افزایش پیدا میکند.
تند غذا خوردن
سرعت زندگی در عصر مدرن، افراد را مجبور میکند تمام کارهای خود را شتابزده انجام دهند. هنگام غذا خوردن اغلب مقداری هوای تولیدکننده گاز معده نیز بلعیده میشود . همین امر موجب باد کردن معده میشود. هرچه سریعتر غذا بخورید هوای بیشتری میبلعید.
با این حال هوای محبوس شده در معده تنها دلیل بروز نفخ معده نیست. زمانی که سریع غذا میخوریم، خوردنیها به خوبی جویده نمیشوند و این وضعیت موجب میشود قطعات بزرگتری از غذا به معده وارد شوند و هضم آنها مدت زمان بیشتری طول بکشد؛ این وضعیت نیز به نوبه خود به نفخ معده کمک میکند.
عادت به مصرف نوشابه و نوشیدنیهای صنعتی.
مصرف نوشابه موجب میشود معده ورم کند. چرا که حاوی شیرینکنندههای مصنوعی است که قابل هضم نیستند. اگر نوشابه گازدار هم باشد این وضعیت تشدید میشود.

مصرف زیاد نمک (سدیم)، خوراکیهای رژیمی و شیرینکنندههای مصنوعی
به گفته کارشناسان حتی سالمترین ساندویچها نیز حاوی سدیم هستند و مصرف نمک زیاد میتواند عامل نفخزا در معده باشد. شیرینکنندههای مصنوعی مدت زمان زیادی داخل معده میمانند؛ سیستم گوارشی قادر به هضم آنها نیست و همین امر موجب تورم و نفخ معده میشود.
مصرف بیش از حد حبوبات
انواع حبوبات شامل نخود، لوبیا و عدس منبع غنی از پروتئین گیاهی به حساب میآیند. متأسفانه کربوهیدراتهای موجود در حبوبات غیر قابل هضم هستند. به همین دلیل نفاخ بودن از مشخصههای اصلی این گروه از مواد غذایی است.

جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات و مصرف سیگار
جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات سفت میتواند راه مناسبی برای کاهش وزن یا ترک سیگار باشد؛ اما استفاده از آنها مقدار زیادی هوا وارد معده میکند.
نزدیک بودن زمان مصرف وعده غذایی شام با ساعت خواب
دراز کشیدن فرآیند هضم غذا را مختل میسازد. در صورتی که با معده سنگین به خواب روید دستگاه گوارش نمیتواند به سرعت مواد خوراکی را هضم کند و هنگام صبح با مشکل نفخ معده از خواب بلند میشوید.
یبوست
اگر دچار یبوست هستید باید درمان شوید، اما مکملهای دارای فیبر مثل پسیلیوم (برای درمان یبوست) میتوانند نفخ شما را بدتر کنند.
بیشتر بخوانید: نکاتی که باید درباره یبوست بدانیم
مصرف برخی از داروها
مصرف برخی از داروها از جمله آنتی بیوتیکها و مسهلها باعث ایجاد نفخ میشوند.
روش های درمان خانگی نفخ شکم، روده و معده
نفخ معمولا مشکلی جدی برای سلامتی نیست. در بیشتر موارد، تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی تمام چیزی است که برای حل آن مورد نیاز است.
بعضی از راهها برای کاهش نفخ عبارتاند از:
مصرف ماست و دوغ
از آنجایی که بعضی از افراد به لاکتوز حساسیت دارند؛ بهتر است به جای شـیر، از ماست استفاده کرد. ماست غذایی از پیش هضم شده است. یعنی پروسهای که در روند تهیه ماست طی شده، باعث شده است که به محض ورود ماست به بدن جذب بافتها شود.
ساختمان شکر موجود در شیر، زمانی که به ماست تبدیل میشود کاملاً میشکند. همین امر از بروز نفخ و گاز معده جلوگیری میکند. وجود باکتریهای زنده اسیدوفیلوس و لاکتوباسیلوس در ماست باعث کاهش شدید نفخ میشود.

استفاده از سبزیهای معطر
ریختن سبزیهای معطر روی غذا و پختن آنها با غذا و یا استفاده آنها در ماست مانند مقداری نعناع خشک، زنجبیل، گشنیز، گل سرخ، آویشن باعث رقیق شدن اسید معده شده و هضم غذا را راحتتر میکند.
همچنین سبزیهای معطر به صورت جوشانده و یا استفاده از عرق آنها مانند عرق نعناع، آویشن، گلپر، رزماری، زردچوبه، زیره و بسیاری دیگر از نفخ معده جلوگیری میکند. خوب است بدانید که سبزیهای معطر، دارای اسانسهای میکروبکش و ضدعفونیکننده هستند و قدیم که مواد ضدعفونیکننده و داروها موجود نبود، برای ضدعفونی دستگاه گوارش از این سبزیها استفاده میکردند.
مصرف آب
تصور بسیاری افراد این است که هنگام نفخ معده نباید آب بنوشند؛ در صورتی که تصوری کاملاً اشتباه است. زمانی که آب نمینوشید بدن احساس کمبود آب میکند؛ در نتیجه سعی میکند همان میزان آب موجود را حفظ کند. پس اگر زیاد نفخ میکنید، بهتر است به جای کم کردن میزان مایعات، مقدار آنها را بیشتر کنید.
فعالیت روزانه و یا قدم زدن پس از صرف غذا
نحوه فعالیت روزانه شما میتواند در نفخ کردنتان تأثیرگذار باشد. سعی کنید هر روز به میزان کافی بخوابید و روزانه حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشید.
ترک سیگار
سیگار کشیدن باعث میشود افراد هوای بیشتری بسوزانند و همچنین میتوانند سیستم گوارش را تحریک کند.
زیاد کردن وعده های غذایی سبک و عدم پرخوری، به آرامی غذا خوردن، اجتناب از آدامس جویدن و مصرف نوشیدنیهای گازدار، انتخاب محصولات لبنی کم لاکتوز و حذف مواد غذایی با الکل زیاد هم میتواند علائم نفخ را بهبود بخشد.
عوارض جانبی نفخ
درد و ناراحتی مداوم، خجالت اجتماعی و استرس از عوارض اصلی نفخ است. علائم اضافی نشاندهنده احتمال ابتلا به بیماریهای گوارشی است.
بیشتر بخوانید: بیماریها و اختلالات گوارشی، عوامل ایجاد و راه کارهای درمان
نفخ علامت بروز چه بیماری هایی است؟
درد شکم، مشاهده خون در مدفوع یا مدفوع سیاه و قیرمانند، اسهال، سوزش سردل که بدتر میشود، تهوع، کاهش وزن و کم خونی و نفخ شدید و مداوم میتواند نشانهای از وضعیت زمینهای مانند سندرم روده تحریکپذیر (IBS) باشد.
خوراکی هایی که برای جلوگیری از نفخ نباید بخوریم
برخی از غذاهایی که به احتمال زیاد باعث ایجاد گاز میشوند عبارتاند از:
- گوشت، مرغ و ماهی
- تخم مرغ
- سبزیجات مانند کاهو، گوجه فرنگی، کدو سبز و بامیه
- میوههایی از قبیل انگور، انواع توتها، گیلاس، آووکادو و زیتون
- کربوهیدراتهایی مانند نان بدون گلوتن، نان برنج و برنج
- انواع حبوبات (عدس، نخود و لوبیا)
همان طور که همه ما به طور خاص به برخی غذاها واکنش نشان میدهیم؛ گاهی تغییر رژیم غذایی برای جلوگیری از نفخ شکم ضروری است.

چه زمانی برای نفخ به پزشک مراجعه کنیم؟
در برخی موارد، نفخ بیش از حد میتواند منجر به مسائل دیگر مانند ناراحتی اجتماعی و تغییرات در عادات غذایی شود. نفخ اگر بر شیوه زندگی شما تأثیر بگذارد، ممکن است بر خلق و خوی شما نیز اثرگذار باشد. مهم این است که رژیم غذایی سالم را حفظ کنید. اگر مشکل نفخ تأثیر منفی بر زندگی شما داشته باشد؛ به پزشک خود مراجعه کنید.
سخن آخر
نفخ کردن یکی از اختلالات شایع گوارشی است. در اغلب موارد، تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی میتواند به کنترل بیش از حد گاز کمک کند. پزشک می تواند به کشف علت اصلی نفخ شکم کمک کند و راههایی برای تسکین علائم ارائه دهد.
هرگونه سوالی در زمینه نفخ معده و روده دارید را در بخش پرسش و پاسخ همین مقاله با ما در میان بگذارید. پزشکان و کارشناسان مجله دکتردکتر آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.
منبع:
از کدام خدمات دکتردکتر استفاده کنیم؟
نوبتدهی اینترنتی
اگر شما هم در خصوص مشکل خود نیاز به پزشک دارید با استفاده از امکان نوبتدهی اینترنتی میتوانید به راحتی برای مراجعه حضوری، در روز و ساعت دلخواه خود، نوبت دریافت کنید. برای دریافت نوبت اینترنتی از پزشک متخصص گوارش و کبد روی دکمه زیر کلیک کنید.
پرسش و پاسخ پزشکی
شما با استفاده از امکان پرسش و پاسخ با پزشک میتوانید در هر ساعتی از شبانه روز پرسش پزشکی خود را مطرح کنید و پاسخ معتبری از پزشک دریافت کنید. برای ثبت سوال پزشکی خود روی دکمه زیر کلیک(یا لمس) کنید.
سلام وقت بخیر
من وقتی تو خونه خودمونم احساس راحتی میکنم هیچ مشکلی نیست ولی وقتی میرم بیرون مهمونی دورهمی شکمم سفت میشه اصن نمیتونم حتی دسشوییم برم در اون صورت
سلام
بخاطر اضطراب هست عزیز
سلام ببخشید همسر من چند وقته که میگه باد تو روده هام و معده ام می پیچه و دفع نمیشه و اذیت میکنه چه راهکاری رو پیشنهاد میدید میشه راهنمایی کنید لطفا ممنونم
سلام
غذاهای نفاخ نخورید
از داروهای ضد نفخ مثل دمپریدون و فاموتیدین میشه کمک گرفت
زیر نظرپزشک مصرف کنید.
اگه تا ۲ هفته خوب نشدین با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
با سلام؛
من زمانی که دو سه ساعت غذا نمیخورم شدیدن نفخ پیدا میکنم، بعد از خوردن غذا یکم کمتر میشه
بعضی روزا هم شدیدا نفخ زیاد میشه
نفخ از طریق آروق خارج میشه
چکار کنم بنظرتون
دایمیتکون و فاموتیدین هم خوردم اثر نکرد
البته یه مدتی فاموتیدین خوب بود اما الان بی اثر شده
سلام
علاوه بر داروهای فوق قرص پنتوپرازول صبح ناشتا تا ۴ هفته بخورین اگه خوب نشدین ازمایش اچ پیلوری باید بدین
سلام خانم دکتر من همیشه معده و رودم نفخ داره و بادگلو های بزرگ دارم.توی دستشویی رفتن مشکل دارم و به راحتی تخلیه نمیشم بعضی وقتها زیر دنده ها و کلیمم درد میگیره بعد از دستشویی رفتن هم دوباره اینجوری میشم ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام
عزیزمچند سالتونه؟ اسهال یا یبوست ندارین؟ ترش کردن؟
سلام خانوم دکتر خسته نباشید وقت عالی بخیر
بنده هر از گاهی دچار نفخ شدید میشم به خصوص بعد غذا نفخم شدید تر میشه طوری که مدفوعم به صورت کاملاآبکی میشه ..قرص دایمتیکون هم میخورم ولی زیاد تاثیری نمیزاره ..بعضی اوقات حتی بدون دلیل و یا با خوردن یک چای هم دچار نفخ میشم .
ممنون میشم راهنمایی کنید. با تشکر
سلام
نفخ بعد غذا اگر گاهگاهی باشه با تغذیه صحیح و دایمتیکون و فاموتیدین بعد غذا کنترل میشه
اما اگر دایمی باشه باید از نظر علل دیس پپسی و گاستریت و اچپیلوری بررسی شین
در صورت تداوم علایم با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
بعد غذا نخوابید و پیاده روی خوبه
با سلام داروهایی که معمپلا برای سندروم روده تحریک پذیر استفاده میشه میشه نام ببرید؟
سلام
بستگی داره اسهال غالب باشه یا یبوست
نفخ یا دل درد و دلپیچه
بر اساس علایم دارو تجویز میشه
سلام .من نزدیک ۲ ساله ورم شکم و نفخ میگیرم که همزمان نفس کشیدنمو هم کم میکنه،قبل در ۱ ماه ۴ الی ۵ روز میگرفتم الان بیشتر شده در ماه ۲۵ الی ۲۶ روز میگیرم،خیلی دکتر رفتم ، بخدا دیگه خسته شدم..نتیجه نگرفتم..چیکار کنم ؟؟
سلام
آندوسکوپی و بررسی از نظر عفونت اچ پیلوری شدین؟
این لیست غذاهایی که شما در بالا نام بردید که نخورید عجیب نیست؟! در اصل شامل همه خوراکیها میشه ! پس در سه وعده غذایی چی باید بخوریم؟؟؟
برنج کم روغن،
حبوبات کم و نفخ گرفته شده
نان لواش یا تافتون کم حجم
گوشت و مرغ و سبزیجات آب پز یا کبابی
سلام من مدت زیادیه که دچار نفخ شدید مخصوصا بعد از خوردن غذا وچای هستم که این مشکلات زیادی رو داره برام ایجاد میکنه واین اواخر هم اسهال شدید هم بهش اضافه شد خواهشا یه راه حل درمانی اصولی رو بهم معرفی کنین
سلام
چون اسهال هم اضافه شده باید بررسی بیشتر مثل کولونوسکوپی و آندوسکوپی انجام شود
سلام خانم دکتر .من مدتی هست زیر دنده ام و بالای ناف قسمت وسط شکمم احساس میکنم پف شده و بعضی وقتا زیر دنده تیر میکشد
دسشویی وتخلیه خودم برام خیلی سخته
و نفخم بسیار بالا هست
ب محض خوردن حبوبات احساس میکنم شکمم میترکد .مدتی است حبوبات را ترک کردم
ولی هنوز نفخ دارم همراه با یبوست
راهکارتون چیه
سلام
داروهای ضد نفخ مثل دایمتیکون کمک کننده هستند
سلام وقت بخیر
من سندروم روده تحریک پذیر دارم و همیشه نفخ دارم جدیدا پرتقال یا پیاز یا چیزای ترش میخورم از گلوم تا معده ام یه سوزش عجیبی میگیرم فکر کنم رفلاکس گرفتم برای نفخ و رفلاکس همزمان چه دارویی پیشنهاد میفرمایید🙏🙏🙏سپاس
سلام
غذاهای نفاخ نخورید
از داروهای ضد نفخ مثل دمپریدون و فاموتیدین میشه کمک گرفت
زیر نظرپزشک مصرف کنید.
اگه تا ۲ هفته خوب نشدین با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
سلام، من به خاطر مشکل بینی گاهی از طریق دهان نفس میکشم این میتونه دلیل نفخ زیاد من باشه؟
سلام
بله گاهی منجر به بلع هوا و نفخ میشود
سلام
من خیلی دچار صداهای شکمی میشم بطوریکه روی روابط اجتماعیم خیلی تاثیر گذاره.از خجالت اینکه شکمم صدا نده مدام استرس دارم و اصلا توی جمع راحت نیستم و زندگیم تحت تاثیر قرار گرفته.لطفا راهنمایی کنید
سلام
مصرف یک دوره آنتی بیوتیک مناسب و داروی ضد نفخ مثل دمپریدون کمک کنندس
سلام من چند سالی هس فقط باد معده دارم چی کار کنم تا قطع بشود
سلام
غذاهای نفاخ نخورید
از داروهای ضد نفخ مثل دمپریدون و فاموتیدین میشه کمک گرفت
زیر نظرپزشک مصرف کنید.
اگه تا ۲ هفته خوب نشدین با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
سلام
وقت بخیر؛من اکثرمواقع نفخ دارم.هروقت غذا می خورم بعدش معده ام گاز میگیره.خیلی اذیت میشم چه بایدکرد.ممنون
سلام
غذاهای نفاخ نخورید
از داروهای ضد نفخ مثل دمپریدون و فاموتیدین میشه کمک گرفت
زیر نظرپزشک مصرف کنید.
اگه تا ۲ هفته خوب نشدین با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
سلام بابت نفخ و گرفتگی شکم و درد زیر معده و سفت شدن شکم که دردش به کلیه هام و جناقو زیر بغلم میزد بعضی وقتا سوزش مقعد دارم گفتین آزمایش آنزیم کبدی و لیلی روبین بدم آنزیمهام خوب بود و بیلی روبین خونمم ۱/۰۶ بود ممنون میشم راهنماییم کنید
سلام
از داروهای ضد نفخ مثل دمپریدون و فاموتیدین میشه کمک گرفت
برای یبوست هم مایعات و شربت لاکتولوز
زیر نظرپزشک مصرف کنید.
اگه تا ۴ هفته خوب نشدین با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
سلام خانم دکتر چندین ساله بااین مشکل معده دست و پنجه نرم میکنم با اینکه پیش چند تا از دکترا خوب رفتم اما نتیجه ای نگرفتم از شما تقاضا دارم بهترین راه حل بر طرف کردن این درد را در اختیار من بگذارید نفخ شکمم زیاده حتی جوریه که صبا از خواب بیدارم میکنه وزنم کم شده اشتها اصلا ندارم به محض اینکه غذا میخورم شکمم شروع میکنه به نفخ کردن احساس خستگی هم در طول روز دارم ممنون م
سلام
کولونوسکوپی ووآندوسکوپی شدین؟
سلام خانم دکتر خسته نباشید من سرطان سینه داشتم یک سال خورده ای هست گه مراحل شیمی درمانی وپرتو درمانی تمام کردم شکمم به شدت نفخ دارم مدفوع گاه سیاه رنگ میسه ورم معده قبلا داشتم لطفا من کاملا راهنمایی کنید ممنون
سلام
اگه مدفوع سیاه رنگ میشه باید از نظر خونریزی گوارشی بررسی شین
با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.