علت دفع مدفوع سخت چیست؟ بررسی علائم، عوارض و درمان آن

علت دفع مدفوع سخت را می‌توان در موارد ساده‌ای مثل کم آبی یا عوامل جسمانی و حتی روانی جستجو کرد. انسداد روده، افتادگی مقعد یا فتق، از عوامل جسمانی و استرس و مشکلات عصبی، از عوامل روانی هستند. هر چند که مصرف برخی از داروها همراه با عوارضی همچون دفع سخت مدفوع خواهد بود.

در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درباره علل مختلف دفع سخت مدفوع و دیگر حالت‌‌های همراه آن، برایتان خواهیم گفت.

اگر سوالی درباره سندرم دفع سخت دارید، می‌توانید در انتهای همین مطلب بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.

علت دفع مدفوع سخت چیست؟

دفع مدفوع سخت، اختلال دفع یا یبوست شدید، می‌تواند ناشی از ترکیبی از عوامل تغذیه‌ای، سبک زندگی، دارویی، عملکردی و آناتومیکی باشد. به طور معمول، مدفوع یک فرد از مواد زائد و مواد غذایی هضم نشده ساخته شده که با آب ترکیب می‌شود تا از طریق روده ها دفع شود. علت سفت شدن مدفوع و سخت شدن دفع آن، به‌هم ریختن این ساز و کار است.

این امر همچنین به تحرک یا حرکت دستگاه گوارش نیاز دارد تا به حرکت مدفوع در طول دستگاه گوارش برای دفع کمک کند. مشکل در یک یا چند مورد از این فرآیندهای گوارشی می تواند باعث سفت و سخت شدن مدفوع شود.

در ادامه، تمامی دلایلی که منجر به سفت شدن مدفوع می‌شوند را بررسی خواهیم کرد اما قبل از آن، در جدولی خلاصه‌ای از آن را در اختیارتان خواهیم گذاشت:

کم‌آبی بدن

هر چه کمتر آب مصرف کنید، دفع مدفوع سخت‌تر می‌شود.

مصرف دارو

گاهی اوقات مدفوع سخت به دلیل مصرف این داروهاست:

• آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم و کلسیم
• آنتی کولینرژیک ها
• داروهای ضد تشنج برای جلوگیری از تشنج
• ضد اسپاسم
• مسدود کننده های کانال کلسیم
• دیورتیک ها
• مکمل های آهن
• داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی
• داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری پارکینسون
• داروهای ضد درد مخدر

اگر مشکل دفع مدفوع سخت ناشی از مصرف دارو باشد، تنظیم دوز یا تغییر نوع دارو تحت نظر دکتر گوارش می‌تواند کمک‌کننده باشد.

سبک زندگی

علل مربرخی از علل بالقوه مرتبط با سبک زندگی برای مدفوع سخت عبارتند از:

• تغییر در رژیم غذایی
• تغییر داروها
• عدم انجام فعالیت بدنی منظم
• مسافرت کردن

علل پزشکی

گاهی اوقات، یک بیماری زمینه‌ای می‌تواند باعث مدفوع سخت شود. نمونه‌هایی از این شرایط عبارتند از:

• بالا بودن سن
• مشکلات آناتومیک دستگاه گوارش
• صدمات مغزی
• بیماری سلیاک دیورتیکولیت
• شرایط مرتبط با هورمون، مانند کم کاری تیروئید
• انسداد روده
• تومورهای روده
• بیماری پارکینسون
• بارداری
• پروکتیت، التهاب غده پروستات
• آسیب‌های نخاعی

برخی از این شرایط، مانند انسداد روده، می‌توانند یک اورژانس پزشکی باشند. از آنجایی که مدفوع نمی‌تواند خارج شود، اگر به پوشش روده نشت کند، فرد عوارضی را تجربه خواهد کرد. بعضی موارد نیز مانند پروکتیت، تهدید کننده زندگی نیستند اما دردهای آزاردهنده‌ای را به وجود می‌آورند.

علت دفع مدفوع سخت با خون

اگر دفع شما سخت است، دیدن رگه‌هایی از خون در مدفوع غیر معمولی نیست. مدفوع سخت می‌‎تواند باعث تحریک و پارگی‌های کوچک در پوشش روده شده و باعث خونریزی شود. همچنین، شاید خونریزی را در جایی دیگر در دستگاه گوارش تجربه می‌کنید و آن را در مدفوع خود می‌بینید.

اگر خون بیش از رگه‌های محدودی بود یا بیشتر از یک روز ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که مدفوع همراه با رگه‌های خونی نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای نیست.

علت دفع سخت مدفوع نرم

علت مدفوع مشکی سخت

گاهی اوقات مدفوع سفت ممکن است سیاه و قیری به نظر برسد. این می‌تواند نشان‌دهنده وجود خونریزی در ناحیه بالاتر دستگاه گوارش مانند معده یا مری باشد. برخی از داروهایی که مصرف می‌کنید، مانند مکمل‌های آهن نیز می‌توانند باعث تیره شدن مدفوع شوند.

اول مدفوع سفت بعد شل نشانه چیست؟

تغییر قوام مدفوع از سفت به شل می‌تواند نشان‌دهنده تأخیر در دفع مدفوع به دلیل یبوست یا اختلال در عملکرد روده باشد که در ابتدا آب مدفوع جذب شده و آن را سفت می‌کند و سپس با تغییر شرایط روده، نرم می‌شود. این وضعیت ممکن است ناشی از عدم هماهنگی عضلات کف لگن (انیسموس)، کمبود آب یا فیبر در رژیم غذایی و یا تأثیر برخی داروها باشد.

چرا مدفوع سفت و تکه تکه می‌شود؟

مدفوع زمانی سفت و تکه‌تکه می‌شود که زمان طولانی‌تری در روده باقی بماند و آب آن بیش از حد جذب شود. همچنین مصرف ناکافی فیبر و مایعات در رژیم غذایی، باعث کاهش حجم و رطوبت مدفوع شده و از عبور روان آن جلوگیری می‌کند. عوامل دیگری مانند تأثیر داروها یا اختلالات عملکردی روده نیز می‌توانند به این وضعیت دامن بزنند.

علائم مدفوع خشک

جدی‌ترین علائم مدفوع سخت، خونریزی مقعدی یا وجود خون در مدفوع است. در صورت ادامه خونریزی فرد، ممکن است به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی نیاز داشته باشید. سایر علائم مدفوع سفت، عبارتند از:

• درد شکم
• مشکل در عبور گاز معده
• درد هنگام دفع مدفوع
• زور زدن هنگام دفع مدفوع

بسیاری از این علائم می توانند باعث ترس شما از دفع مدفوع شوند. این ترس می تواند یبوست را بدتر کند.

عوارض مدفوع سخت

مدفوع سخت می‌تواند در دستگاه گوارش جمع شود و باعث آسیب به پوشش آن شود. عوارض ناشی از مدفوع سخت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شقاق مقعد
• نهفتگی مدفوع
• هموروئید
• انسداد روده
• افتادگی راست روده

برای جلوگیری از بروز این موارد، نرم نگه داشتن مدفوع تا حد امکان می‌تواند کمک کننده باشد.

درمان‌ دفع مدفوع خشک و سخت

اگر خون در مدفوع یا درد شدید ندارید، ممکن است بخواهید با تلاش برای نرم کردن مدفوع خود در خانه درمان را شروع کنید. در ادامه، هر کدام از این روش‌های درمانی را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد:

درمان خانگی مدفوع سخت

نمونه‌هایی از درمان‌های خانگی برای نرم کردن مدفوع عبارتند از:

• ماساژ شکم؛ ماساژ معده می تواند به تحریک روده ها کمک کند. مالش معده در حرکات دایره‌ای می‌تواند کمک کننده باشد.
• هیدارتاسیون؛ افزایش آب در دستگاه گوارش می‌تواند مدفوع را نرم تر و راحت‌تر دفع کند. یک نشانه خوب از اینکه به اندازه کافی آب می‌نوشید این است که رنگ ادرار شما زرد کم‌رنگ است.
• مصرف فیبر بیشتر؛ فیبر می‌تواند حجم مدفوع را افزایش دهد و به حرکت مدفوع از طریق دستگاه گوارش کمک کند.
• خودداری از مصرف غذاهای پر کالری و کم فیبر؛ از غذاهای فست فود، غذاهای فرآوری شده و چیپس خودداری کنید.
• انجام تمرینات ورزشی؛ فعالیت بدنی می‌تواند اثر تحریک کننده بر روده داشته باشد.

با رعایت این روش‌های خانگی می‌توانید مشکل دفع مدفوع سخت را کاهش دهید. اما اگر یبوست مزمن یا شدید باشد، حتماً با پزشک مشورت کنید.

درمان پزشکی مدفوع سخت

نمونه‌هایی از داروهایی که ممکن است پزشک تجویز یا توصیه کند عبارتند از:

عوامل حجیم ساز

به عنوان مثال، می‌توان به سیتروسل یا فایبرکن اشاره کرد. این داروها به حجیم شدن مدفوع کمک می کنند و دفع آن را آسان تر می‌کنند.

عوامل اسمزی

به عنوان مثال می‌توان به میرالکس اشاره کرد. این داروها آب را به سمت مدفوع جذب می‌کنند و دفع آن را آسان‌تر می‌کنند.

نرم کننده‌های مدفوع

به عنوان مثال می‌توان به سدیم دوکوزات (کولاس) اشاره کرد. این دارو به نرم شدن مدفوع سفت کمک می کند تا دفع آن چندان سخت نباشد. در حالت ایده‌آل، این روش ها یک راه حل کوتاه مدت هستند.

جراحی

اگر مدفوع سخت شما باعث مشکلات پزشکی قابل توجهی مانند انسداد روده یا افتادگی رکتوم شود، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. این معمولا آخرین تلاش برای اصلاح یک مشکل اساسی است.

درمان سفتی ابتدای مدفوع

درمان سفتی ابتدای مدفوع معمولاً با بهبود عملکرد روده و رفع یبوست، افزایش مصرف آب، رژیم غذایی سرشار از فیبر، ورزش منظم، استفاده از ملین، روانکاری ناحیه مقعد و تند تند دستشویی رفتن صورت می‌گیرد.

چگونه مدفوع سفت و خشک را دفع کنیم؟

چه زمانی باید برای سندرم مدفوع سخت به پزشک مراجعه کرد؟

اگر چهار روز است که اجابت مزاج نداشته اید به پزشک مراجعه کنید. به همین شکل اگر خونی در مدفوع خود مشاهده کردید که به نظر می‌رسد مقدار آن در حال افزایش است، ممکن است نیاز به کمک فوری پزشکی داشته باشید. همچنین اگر مدفوع سفت شما را آزار می دهد، باید به دنبال کمک پزشکی باشید. اگر علائمی مانند نفخ، درد و ناراحتی دارید، نیز صحبت با دکتر گوارش می تواند کمک کننده باشد.

مدفوع سخت می تواند نشانه ای از عوامل سبک زندگی، داروهای مصرف شده یا یک بیماری زمینه ای باشد. چندین روش مختلف برای درمان وجود دارد که می تواند مدفوع را راحت تر دفع کند. شروع زودهنگام این کارها به جای دیرتر شروع کردن می تواند به پیشگیری از مشکلات جدی پزشکی مانند انسداد روده کمک کند.

در این راستا، می‌توانید از پلتفرم دکتردکتر کمک بگیرید.

منبع :

medicalnewstoday.com

سوالات متداول