قرص راکوتان، یکی از قوی‌ترین داروهای خوراکی برای درمان آکنه‌های شدید، کیستی و مقاوم به درمانهای رایج برای افراد 12 سال به بالا است. این قرص با نامهای تجاری آکوتان و اورتان هم شناخته میشود. این دارو که از مشتقات ویتامین A محسوب میشود، با کاهش قابل توجه تولید چربی توسط غدد سباسه و مهار التهاب به بهبود جوشهای فعال پوست و پیشگیری از بروز جوشهای جدید کمک می‌کند.
با وجود اثربخشی بالا، مصرف این قرص با عوارض گوناگونی همچون خشکی شدید پوست، لب، دهان، بینی، درد مفاصل و حتی آسیب کبدی همراه خواهد بود. از این رو، استفاده از این دارو باید صرفا با تجویز و تحت نظارت پزشک متخصص صورت بگیرد. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، به معرفی کاربرد قرص راکوتان، عوارض، نحوه مصرف و موارد منع مصرف آن پرداخته‌ایم.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به سوالات شما پاسخ خواهد داد.
کاربرد قرص راکوتان چیست؟
قرص راکوتان (Roaccutane)، نوعی ایزوترتینوئین است. این قرص، یک داروی خوراکی از مشتقات ویتامین A بوده که برای درمان آکنه شدید و کیستی در صورت بی‌اثر بودن سایر درمان‌ها تجویز میشود. مکانیسم اثرگذاری این دارو کاهش تولید سبوم و کوچک‌سازی غدد چربی است. از مهم‌ترین موارد مصرف قرص راکوتان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان آکنه کیستیک حاد
- خواص ضدالتهابی
- سرطان پوست
- کنترل چربی و سبوم پوست
- کاهش میزان کومدون‌ها
راکوتان دارویی بسیار قوی است و عوارض جانبی قابل توجهی دارد. بنابراین، تجویز آن فقط باید توسط دکتر پوست انجام شود و از مصرف خودسرانه آن باید پرهیز کرد.
قرص راکوتان برای جوش
این دارو به طور خاص برای درمان جوش های هورمونی و کیستی شدید که به درمانهای معمول پاسخ نداده‌اند، به کار می‌رود. اصلی‌ترین مکانیسم اثر آن، کاهش شدید تولید سبوم توسط غدد سباسه است. این کاهش چربی، نه‌تنها به از بین رفتن جوشهای فعلی کمک می‌کند، بلکه با کنترل عوامل اصلی تشکیل آکنه، مانع از بروز جوشهای جدید خواهد شد. علاوه‌بر این، این قرص التهاب و قرمزی ناشی از جوش‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد و خطر ایجاد اسکار پس از درمان را هم به حداقل می‌رساند.
قرص راکوتان برای کاهش وزن
برخی شواهد نشان می‌دهند که در برخی افراد، مصرف راکوتان با کاهش وزن همراه است، اما مکانیسم دقیق آن هنوز به طور کامل مشخص نیست. یکی از فرضیه‌های مطرح در خصوص ارتباط قرص راکوتان و کاهش وزن، تاثیر این دارو بر کاهش اشتها و تغییر در عادات غذایی است که میتواند به کاهش کالری دریافتی و در نتیجه کاهش وزن منجر شود. با این حال، این اثر یک عارضه جانبی رایج در همه افراد نیست و هیچ تحقیقات معتبری وجود ندارد که این قرص را به‌عنوان یک روش درمانی موثر برای کاهش وزن تایید کند.
قرص راکوتان برای ورم بینی
معمولا مصرف راکوتان بعد از عمل بینی در افرادی که بینیهای گوشتی یا با پوست ضخیم دارند، بسیار رایج است. زیرا تاثیر راکوتان بر کاهش ورم بینی گوشتی بعد از عمل بسیار قابل توجه بوده و باعث میشود نتیجه نهایی جراحی بهتر و سریع‌تر دیده شود. علاوه‌بر تاثیر آن بر کاهش ورم، این دارو میتواند در مواردی که علت درد بینی پس از جراحی مربوط به التهاب شدید یا جوش شدید است، به کاهش علائم کمک کند. زمان مناسب مصرف قرص راکوتان بعد از جراحی بینی معمولا سه ماه پس از عمل است. با این حال، زمان دقیق شروع مصرف، دوز و مدت زمان درمان باید توسط پزشک متخصص و با توجه به شرایط فردی هر بیمار تعیین شود.
نکته مهم: اگر از این قرص استفاده می‌کنید و قصد عمل بینی دارید، باید مصرف آن را حداقل شش ماه قبل از عمل به طور کامل قطع کنید.
قرص راکوتان چه عوارضی دارد؟
عوارض قرص راکوتان (روآکوتان) به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ عوارض شایع و معمولا خفیف که با گذشت زمان یا پس از قطع دارو بهبود پیدا می‌کنند و عوارض جدی‌تر که نیاز به پیگیری فوری پزشکی دارند. در جدول زیر، به عوارض این قرص اشاره کرده‌ایم:
نوع عارضه | توضیح |
عوارض نیازمند به مداخلات فوری پزشکی | واکنش‌های آلرژیک همچون جوش پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو تغییرات بینایی همچون تاری دید، دیدن هاله اطراف نورها، از دست دادن بینایی کاهش شنوایی یا وزوز گوش افزایش فشار اطراف مغز آسیب کبدی تغییرات خلق و رفتار پانکراتیت قرمزی، تاول، پوسته‌پوسته شدن یا شل شدن پوست و داخل دهان درد شکم خونریزی مقعدی اسهال شدید کمردرد |
| عوارض جانبی شایع | خشکی پوست، چشم‌ها، لب‌ها، دهان یا مخاط بینی درد مفاصل درد عضلات تهوع نازک شدن و ریزش مو سردرد خفیف |
اگر هر یک از عوارض جانبی رایج و شایع همچون خشکی لب ها و دهان، طولانی‌مدت و آزاردهنده شدند، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
بر اساس اطلاعات سایت سرویس سلامت ملی بریتانیا (NHS)،
مصرف قرص راکوتان همزمان با مکمل‌های حاوی ویتامین A، آنتی‌بیوتیک‌های خانواده تتراسایکلین همچون داکسی‌سایکلین و سایر داروهای درمان آکنه توصیه نمی‌شود.
چراکه، مصرف همزمان این داروها با راکوتان، احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
علائم حساسیت به این دارو
در برخی افراد، مصرف قرص راکوتان برای جوش باعث بروز واکنش‌های حساسیتی یا آلرژیک میشود که شدت آن‌ها از خفیف تا شدید متغیر خواهد بود. مهم‌ترین علائم حساسیت به این دارو شامل موارد زیر هستند:
- تنگی نفس یا خس خس سینه
- مشکل در صحبت کردن
- درد قفسه سینه یا گرفتگی گلو
- تورم دهان، صورت، لب، زبان و گلو
- بثورات پوستی همراه با خارش، قرمزی، تورم یا تاول
در موارد بسیار نادر، واکنش به این دارو ممکن است به شوک آنافیلاکسی منجر شود که یک واکنش آلرژیک حاد و کشنده به شمار می‌رود. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده، باید فورا مصرف دارو را متوقف کرده به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
جلوگیری از عوارض قرص راکوتان
به‌منظور کاهش عوارض این دارو، رعایت نکات زیر در طول دوره درمان پیشنهاد میشود:
- برای مقابله با خشکی شدید پوست، روزانه چندین بار از مرطوب‌کننده‌ها و آبرسان‌های قوی استفاده کنید.
- آب کافی بنوشید تا رطوبت بدن حفظ شود و علائم خشکی پوست و مخاط بینی کاهش پیدا کند.
- برای تسکین خشکی چشم، از اشک مصنوعی استفاده کنید.
- این دارو پوست را نسبت به نور خورشید بسیار حساس می‌کند. برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی و آسیب‌های پوستی، هر روز از ضدآفتاب با طیف وسیع و SPF حداقل 30 استفاده کنید.
- دارو را دقیقا طبق دستورالعمل پزشک و با دوز و مدت زمان مشخص مصرف کنید.
- برای پیشگیری از ترک خوردگی و خشکی لب‌ها، به صورت مداوم از بالم لب استفاده کنید.
این راهکارها به شما کمک می‌کنند تا در طول درمان با راکوتان، عوارض زیاد و شدیدی را تجربه نکنید.
نحوه عملکرد قرص راکوتان
اصلی‌ترین عملکرد این دارو، کاهش شدید تولید سبوم است. این کار از طریق کوچک کردن غدد سباسه صورت میگیرد. با کاهش تولید سبوم، محیط مناسب برای رشد و تکثیر باکتری Cutibacterium acnes که عامل التهاب و ایجاد آکنه است، از بین می‌رود. این باکتری‌ها از سبوم موجود در فولیکول‌های مو تغذیه می‌کنند و تکثیر آن‌ها منجر به واکنش‌های التهابی و در نتیجه، بروز جوشهای شدید همچون جوش کیستی (آکنه کیستی) میشود. علاوه‌بر این، این قرص با کاهش چسبندگی سلول‌های مرده در مجرای فولیکول، از بسته شدن منافذ و تشکیل کومدون جلوگیری می‌کند.
نحوه مصرف راکوتان چیست؟
مصرف صحیح این قرص برای دستیابی به حداکثر اثربخشی درمانی و به حداقل رساندن عوارض جانبی احتمالی، امری حیاتی محسوب میشود. در جدول زیر، نحوه مصرف قرص راکوتان (روآکوتان) به همراه دوز و مدت زمان مصرف آن ارائه شده است:
| دوز دارو | دوز مصرفی بر اساس وزن بدن و شدت آکنه توسط پزشک تعیین میشود. دوز اولیه معمولا 0.5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز است. |
| تعداد دفعات مصرف | معمولا باید یک یا دو بار در روز استفاده شود. |
| نحوه مصرف | این قرص را باید با یک لیوان پر آب میل کنید. برای جذب بهتر و افزایش اثربخشی دارو، توصیه میشود آن را همراه با غذا یا بلافاصله پس از وعده غذایی یا میان‌وعده مصرف کنید. |
| مدت زمان مصرف | دوره درمان معمولا بین 4 تا 6 ماه است. |
تمام اطلاعات ذکر شده عمومی هستند و دوز، تعداد دفعات و مدت زمان درمان برای هر فرد متفاوت است. هرگز بدون مشورت با پزشک اقدام به شروع یا قطع مصرف دارو نکنید.
موارد احتیاط و منع مصرف قرص راکوتان
به دلیل عوارض جانبی جدی و متعدد این دارو، مصرف آن در شرایط زیر ممنوع بوده یا باید با مشورت پزشک استفاده شود:
- اگر به ماده فعال دارو (ایزوترتینوئین)، سویا، بادام زمینی یا هر داروی دیگری حساسیت دارید.
- اگر در گذشته سابقه افسردگی، افکار خودکشی، روان‌پریشی یا رفتارهای پرخاشگرانه داشته‌اید.
- اگر دچار اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی، خشکی واژن یا مشکل در رسیدن به ارگاسم هستید.
- اگر قصد بارداری دارید، باردار هستید یا به فرزند خود شیر می‌دهید.
- اگر به بیماری‌های کبد، کلیه، بیماری التهابی روده همچون کرون یا کولیت اولسراتیو مبتلا هستید.
- اگر سطح ویتامین A، کلسترول یا سایر چربی‌ها در خون شما بالا است.
همچنین، اگر مبتلا به دیابت هستید، حتما قبل از شروع مصرف این دارو به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو میتواند منجر به افزایش سطح قند خون شود و در نتیجه، نیاز به کنترل دقیق قند خون در افراد دیابتی را افزایش می‌دهد.
مصرف قرص راکوتان در بارداری
این دارو به دلیل توانایی بالا در ایجاد نقص‌های مادرزادی، در دسته داروهای تراتوژنیک قرار میگیرد. به همین دلیل، مصرف آن در دوران بارداری کاملا ممنوع است. بر اساس تحقیقات بالینی، بیش از 35 درصد نوزادانی که مادران آن‌ها در دوران بارداری از این دارو استفاده می‌کنند، با نقص‌های مادرزادی متولد می‌شوند. این نقص‌ها معمولا شامل کوچک یا ناقص بودن گوش‌ها و همچنین اختلال در شنوایی و بینایی هستند.
قرص راکوتان و پریودی
بر اساس مطالعات علمی منتشرشده، مصرف راکوتان بر چرخه قاعدگی زنان تاثیر می‌گذارد. یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش‌شده، بروز نامنظمی در قاعدگی و در مواردی، آمنوره یا قطع کامل قاعدگی است. یک پژوهش بالینی نشان داد که 37.1 درصد از بیمارانی که پیش از شروع درمان، چرخه‌های قاعدگی منظم داشتند، پس از مصرف دارو دچار قاعدگی‌های نامنظم شدند. همچنین، 20.7 درصد از بیماران، آمنوره را تجربه کردند.
راکوتان و شیردهی
با توجه به خواص چربی‌دوستی بسیار بالای قرص راکوتان، احتمال نفوذ آن به شیر مادر و در نتیجه انتقال به نوزاد بسیار زیاد خواهد بود. از آنجایی که این دارو میتواند عوارض جانبی جدی و خطرناکی برای جنین در حال رشد داشته باشد، مصرف آن در دوران شیردهی اکیدا ممنوع است.
مردان و کپسول راکوتان
یکی از عوارض قرص راکوتان در مردان، تاثیر احتمالی آن بر عملکرد جنسی است. به این معنا که برخی مردان حین مصرف این دارو، کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و دشواری در رسیدن به ارگاسم را تجربه می‌کنند. با این حال، تحقیقات علمی نشان می‌دهند که این دارو به طور معمول بر کیفیت اسپرم تاثیر منفی نمی‌گذارد و غلظت آن در مایع منی به قدری ناچیز است که خطری برای جنین ایجاد نمی‌کند. بنابراین، مردان می‌توانند در طول دوره درمان با این دارو، برای فرزندآوری اقدام کنند.
راکوتان و توانایی باروری
تحقیقات علمی متعددی نشان داده‌اند که استفاده از راکوتان تاثیر منفی بر توانایی باروری در مردان و زنان ندارد. با این وجود، مصرف این دارو در دوران اقدام به بارداری کاملا ممنوع است. بنابراین، برای جلوگیری از هرگونه خطر احتمالی، کسانی که در سن باروری قرار دارند و این دارو را مصرف می‌کنند، باید از روش‌های مطمئن و موثر پیشگیری از بارداری بهره ببرند. انجام اقدامات پیشگیری از بارداری تا یک ماه پس از قطع کامل دارو هم الزامی است.
شرایط نگهداری قرص راکوتان
دمای ایده‌آل برای نگهداری این دارو بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد است. با این حال، این دارو را می‌توان به‌صورت کوتاه‌مدت و موقت در محدوده دمایی 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد هم نگهداری کرد، اما نگهداری طولانی‌مدت در خارج از دمای بهینه توصیه نمی‌شود. همچنین، این دارو باید در محیطی خنک، به دور از رطوبت و تابش مستقیم نور خورشید نگهداری شود.
توجه! برای اطمینان از کیفیت و اثربخشی دارو، همیشه آن را از داروخانه آنلاین یا حضوری معتبر تهیه کنید. با این کار مطمئن خواهید بود که دارو در شرایط استاندارد نگهداری شده است.
راکوتان؛ قرصی قدرتمند اما نیازمند مراقبت
قرص راکوتان با وجود اثربخشی بی‌نظیر خود در درمان آکنه‌های شدید، دارویی قوی با عوارض جانبی قابل توجه محسوب میشود. بنابراین، مهم‌ترین نکته در استفاده از این دارو، مراجعه به پزشک متخصص و پیروی دقیق از دستورالعمل‌های او است. خوددرمانی و مصرف بی‌رویه بدون تجویز پزشک میتواند خطرات جدی برای سلامتی و ارگان‌های حیاتی همچون کبد به همراه داشته باشد.
با نظارت دقیق پزشک، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و رعایت نکات مراقبتی، می‌توانید از مزایای این دارو بهره‌مند شوید و دوره درمان را با حداقل عوارض جانبی پشت سر بگذارید. برای دریافت مشاوره از دکتر پوست آنلاین می‌توانید از وب‌سایت دکتردکتر کمک بگیرید و بهترین درمان را برای جوشهای صورت خود پیدا کنید.
منابع:
