جراحی برداشتن کیسه صفرا؛ عوارض، انواع عمل و مراقبت ها

جراحی برداشتن کیسه صفرا، که به عنوان کوله سیستکتومی نیز شناخته می شود، یک روش بسیار رایج است. کیسه صفرا اندامی کوچک و کیسه مانند در قسمت بالای سمت راست شکم است و صفرا را ذخیره می کند، صفرا مایعی است که توسط کبد تولید می شود و به تجزیه غذاهای چرب کمک می کند. شما نیازی به کیسه صفرا ندارید، بنابراین در صورت بروز هر گونه مشکلی با کیسه صفرا، جراحی برای خارج کردن آن توصیه می شود.

محتوای پزشکی این مطلب توسط دکتر لیلا بهادرزاده فلوشیپ جراحی پستان در شهر یزد مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.

چرا باید کیسه صفرا برداشته شود؟

معمولاً در صورت داشتن سنگ کیسه صفرا، جراحی برای برداشتن کیسه صفرا انجام می شود. این سنگ ها سنگ های کوچکی هستند که در نتیجه عدم تعادل در مواد تشکیل دهنده صفرا می توانند در کیسه صفرا ایجاد شوند. سنگ های صفراوی اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کنند و ممکن است متوجه نباشید که آنها را دارید، اما گاهی اوقات می توانند جریان صفرا را مسدود کرده و کیسه صفرا (کوله سیستیت حاد) یا پانکراس (پانکراتیت حاد) را تحریک کنند.

این وضعیت می تواند علائمی مانند:

• شکم درد ناگهانی و شدید
• احساس بیمار بودن
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)

جراحی برای برداشتن کیسه صفرا در اکثر موارد مؤثرترین درمان است.

 در حین جراحی برداشتن کیسه صفرا چه اتفاقی می افتد؟

2 راه اصلی برای برداشتن کیسه صفرا وجود دارد.

• کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی (سوراخ کلید) – چندین برش کوچک در شکم ایجاد می شود و از ابزارهای جراحی ظریف برای دسترسی و برداشتن کیسه صفرا استفاده می شود.
•  کوله سیستکتومی باز – یک برش بزرگتر در شکم برای دسترسی و برداشتن کیسه صفرا ایجاد می شود.

جراحی لاپاروسکوپی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا می توانید زودتر از  بیمارستان خارج شوید، سریع تر بهبود پیدا کنید و زخم های کوچکتری نسبت به روش باز در بدن باقی بماند. هر دو روش تحت بیهوشی عمومی انجام می شوند، به این معنی که شما در طول عمل در خواب خواهید بود و در حین انجام آن هیچ دردی احساس نمی کنید.

بهبودی پس از جراحی برداشتن کیسه صفرا

معمولاً بهبودی پس از جراحی لاپاروسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا زمان زیادی نمی برد. اکثر افراد می توانند همان روز یا صبح روز بعد بیمارستان را ترک کنند. احتمالاً می توانید در عرض 2 هفته به بیشتر فعالیت های عادی خود بازگردید. بهبودی پس از جراحی باز بیشتر طول می کشد. ممکن است لازم باشد 3 تا 5 روز در بیمارستان بمانید و ممکن است 6 تا 8 هفته طول بکشد تا به حالت عادی برگردید.

زندگی بدون کیسه صفرا

شما می توانید بدون کیسه صفرا یک زندگی کاملا طبیعی داشته باشید. کبد شما همچنان صفرای کافی برای هضم غذای شما تولید می کند، اما به جای اینکه در کیسه صفرا ذخیره شود، به طور مداوم به سیستم گوارش شما می چکد. ممکن است قبل از جراحی به شما توصیه شده باشد که رژیم غذایی خاصی داشته باشید، اما بعد از آن نیازی به ادامه این رژیم نیست.

در عوض، شما باید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید. برخی از افراد پس از جراحی مشکلاتی مانند نفخ یا اسهال را تجربه می کنند، اگرچه این وضعیت معمولاً در عرض چند هفته بهبود می یابد. اگر متوجه شدید که برخی غذاها یا نوشیدنی ها باعث ایجاد این علائم می شوند، ممکن است بخواهید در آینده از آنها اجتناب کنید.

خطرات جراحی برداشتن کیسه صفرا

جراحی برداشتن کیسه صفرا یک روش بی خطر در نظر گرفته می شود، اما مانند هر نوع جراحی، خطر عوارض نیز وجود دارد. عوارض احتمالی عبارتند از:

• عفونت زخم
• نشت صفرا به داخل شکم
• آسیب به یکی از منافذ (مجاری) که صفرا را از کبد خارج می کند
• لخته شدن خون

گفتنی است که باید قبل از عمل با جراح خود در مورد مزایا و خطرات جراحی صحبت کنید.

همچنین باید گفت که در هفته های منتهی به جراحی برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) باید ارزیابی قبل از عمل را در بیمارستان انجام دهید. در طول این قرار ملاقات ممکن است برای اطمینان از آمادگی برای جراحی و تعیین اینکه آیا روش لاپاروسکوپی یا باز برای شما مناسب است، آزمایش خون و یک بررسی سلامت عمومی انجام دهید.

شما می توانید در مورد هر گونه نگرانی با پزشک خود صحبت کنید. همچنین به شما در مورد کارهایی که می توانید برای کاهش خطر مشکلات بعد از جراحی انجام دهید، مانند ترک سیگار توصیه می شود. به شما گفته می شود که چه زمانی باید قبل از عمل از خوردن و آشامیدن خودداری کنید، این امر معمولاً از شب قبل خواهد بود.

انواع جراحی برداشتن کیسه صفرا

2 روش اصلی برای انجام جراحی برداشتن کیسه صفرا وجود دارد:

جراحی لاپاراسکوپی ( سوراخ کلید) : برش های کوچک در شکم برای دسترسی و برداشتن کیسه صفرا ایجاد می شود.

جراحی باز – یک برش بزرگتر در شکم برای دسترسی و برداشتن کیسه صفرا ایجاد می شود هر دو روش تحت بیهوشی عمومی (جایی که شما در خواب هستید) انجام می شود و هر دو به یک اندازه موثر هستند. اما جراحی لاپاراسکوپی کیسه صفرا معمولاً بیشتر انجام می شود زیرا می توانید زودتر از بیمارستان خارج شوید و سریع تر بهبود پیدا کنید.

جراحی لاپاراسکوپی ( سوراخ کلید)

در حین جراحی برداشتن کیسه صفرا در روش لاپاروسکوپی: یک برش کوچک (حدود 2 تا 3 سانتی متر) ایجاد می شود و 2 یا 3 برش کوچکتر (حدود 1 سانتی متر یا کمتر) در سمت راست شکم ایجاد می شود (گاهی اوقات ممکن است فقط 1 برش ایجاد شود) یک لوله کوچک در 1 برش وارد می شود و گاز دی اکسید کربن به شکم پمپ می شود و شکم را باد می کند تا جراح راحت تر به کیسه صفرا دسترسی پیدا کند.

یک لاپاروسکوپ (تلسکوپی بلند و نازک با نور و دوربین در انتهای آن) از طریق برش بزرگ‌تر وارد می‌شود که به جراح اجازه می‌دهد داخل شکم  را روی یک مانیتور ببیند. ابزارهای جراحی ویژه از طریق برش های دیگر وارد می شوند و برای برداشتن کیسه صفرا استفاده می شوند.

گاز از شکم خارج می شود و برش ها با بخیه بسته و با پانسمان پوشانده می شوند. معمولاً می توانید در همان روز یا بعداً به خانه بروید. بهبودی معمولاً حدود 2 هفته طول می کشد.

جراحی باز

اگر نمی توانید جراحی لاپاراسکوپی کلید انجام دهید، ممکن است یک روش باز توصیه شود. به عنوان مثال، به این دلیل که بافت اسکار زیادی از جراحی قبلی روی شکم خود دارید این جراحی توصیه شود. همچنین اگر جراح نتواند کیسه صفرا شما را به وضوح ببیند یا آن را با خیال راحت خارج کند، گاهی اوقات لازم است که روش لاپاراسکوپی را به روشی باز در طول عمل تبدیل کنید.

جراح می تواند توضیح دهد که چرا فکر می کند روش باز برای شما بهترین است. اگر قرار است جراحی سوراخ کلید (لاپاراسکوپی) انجام دهید، باید از قبل در مورد خطر تبدیل آن به یک روش باز صحبت شود.

در حین جراحی برداشتن کیسه صفرا  در روش باز: یک برش بزرگتر (حدود 10 تا 20 سانتی متر) در شکم، زیر دنده های شما ایجاد می شود. از ابزارهای جراحی برای برداشتن کیسه صفرا استفاده می شود برش با بخیه بسته می شود و با یک پانسمان پوشانده می شود معمولاً باید چند روز بعد در بیمارستان بمانید. بهبودی معمولاً 6 تا 8 هفته طول می کشد.

بهبودی پس از جراحی برداشتن کیسه صفرا

مدت زمان بهبودی پس از جراحی برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) بستگی به این دارد که آیا روش لاپاروسکوپی (سوراخ کلید) یا باز انجام داده اید. اکثر افرادی که جراحی لاپاراسکوپی انجام می دهند می توانند در همان روز عمل از بیمارستان خارج شوند.

اگر کار پشت میزی دارید، معمولاً حدود 2 هفته طول می کشد تا به فعالیت های عادی خود بازگردید، و اگر کار یدی بیشتری دارید، بیشتر طول می کشد. پس از جراحی باز، معمولاً باید 3 تا 5 روز در بیمارستان بمانید و زمان بهبودی شما طولانی تر خواهد بود. حدود 3 تا 4 هفته طول می کشد تا به فعالیت های عادی خود بازگردید، و 6 تا 8 هفته در صورتی که کار دستی بیشتری دارید، طول می کشد.

در هر صورت، باید ترتیبی دهید که شخصی شما را از بیمارستان به خانه برساند. همچنین اگر در همان روز عمل به خانه رفتید، شخصی باید حداقل 24 ساعت در کنار شما بماند، زیرا ممکن است هنوز اثرات داروی بیهوشی را احساس کنید.

عوارض جراحی برداشتن کیسه صفرا

شما می توانید بدون کیسه صفرا به طور کاملا طبیعی زندگی کنید، بنابراین معمولاً هیچ اثر طولانی مدتی از جراحی برداشتن کیسه صفرا وجود ندارد. عوارض جانبی موقت می تواند شامل موارد زیر باشد:

• زخم های متورم، کبودی و دردناکی – این باید در عرض چند روز بهبود یابد. مسکن های معمولی مانند پاراستامول ممکن است به کاهش ناراحتی کمک کند.
• احساس تهوع – ممکن است در نتیجه داروی بیهوشی یا مسکنی که به شما داده شده است احساس بیماری کنید، اما باید به سرعت برطرف شود.
• درد در شکم و شانه – این نتیجه گازی است که برای باد کردن شکم شما استفاده می شود و باید بعد از چند روز از بین برود. برای تسکین ناراحتی می توان از مسکن استفاده کرد.
• نفخ و اسهال – این امر می تواند چند هفته طول بکشد. خوردن مواد غذایی با فیبر بالا مانند میوه، سبزیجات، برنج قهوه ای و نان سبوس دار می تواند به سفت شدن مدفوع کمک کند و پزشک عمومی نیز ممکن است بتواند دارویی برای کمک به شما تجویز کند. این عوارض جانبی کاملاً طبیعی هستند و معمولاً جای نگرانی ندارند.

مراقبت از زخم ها بعد از جراحی

در بسیاری از موارد، از بخیه های قابل حل برای بستن زخم ها استفاده می شود. این بخیه ها باید طی یک یا دو هفته به خودی خود ناپدید شوند. اگر از بخیه های غیر قابل حل استفاده می شود، معمولاً باید بعد از 7 تا 10 روز توسط یک پرستار در جراحی آنها را بکشید.

قبل از اینکه بیمارستان را ترک کنید برای این کار به شما وقت ملاقات داده می شود. به شما گفته می شود که چگونه از زخم و بخیه های خود مراقبت کنید، از جمله اینکه چه مدت پانسمان باید روی آن بماند، چه زمانی باید تعویض شود و چه زمانی می توانید شروع به دوش گرفتن یا حمام کنید.

در جایی که بریدگی ها در شکم ایجاد شده، جای زخم وجود خواهد داشت. احتمالاً در ابتدا قرمز و واضح خواهند بود، اما باید به مرور زمان محو شوند.

جراح می تواند در مورد اینکه چه زمانی می توانید به فعالیت های عادی خود بازگردید، توصیه های خاصی به شما بدهد. به طور کلی، پس از جراحی لاپاراسکوپی می توانید:

• فوراً یک رژیم غذایی معمولی داشته باشید – حتی اگر قبل از عمل به شما توصیه شده بود از مصرف برخی غذاها اجتناب کنید، می توانید به رژیم غذایی عادی بازگردید، اگرچه باید سعی کنید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
• ورزش های ملایم مانند پیاده روی را انجام دهید – اما مراقب باشید که خیلی زود به خودتان فشار نیاورید و از جراح یا پزشک خود برای بازگشت به ورزش های شدیدتر راهنمایی بخواهید.
• بعد از یک هفته یا بیشتر رانندگی کنید – اما ابتدا مطمئن شوید که می توانید کمربند ایمنی را ببندید و بدون احساس ناراحتی توقف اضطراری را تمرین کنید.
• به محض اینکه احساس راحتی کردید، رابطه جنسی داشته باشید – اما سعی کنید تا زمانی که زخم های خود بهبود نیافته اند، وزن خود را روی آن ها قرار ندهید.

بسته به اینکه شغل شما شامل چه چیزی می شود، پس از 7 تا 14 روز به سر کار خود بازگردید بازگشت به این فعالیت ها پس از جراحی باز کردن کیسه صفرا ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. به عنوان مثال، ممکن است برای حدود 6 تا 8 هفته نتوانید رانندگی کنید یا به سر کار بازگردید.

چه زمانی باید مشاوره پزشکی دریافت کنید؟

در صورت تجربه موراد زیر با پزشک تماس بگیرید:

برای دریافت نوبت پزشک متخصص آنلاین می توانید به سایت دکتردکتر سامانه نوبت دهی اینترنی پزشکان مراجعه کنید.

• بازگشت علائم اولیه
• درد شدید، بیش از حد یا فزاینده
• درجه حرارت بالا (تب)
• احساس بیماری یا استفراغ مداوم
• افزایش تورم، قرمزی یا ترشح از زخم
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
• ادرار تیره و مدفوع کم رنگ یا مدفوع زرد 

این مشکلات می تواند نشانه ای از عارضه جراحی برداشتن کیسه صفرا باشد.

برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) یک روش نسبتاً ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما مانند همه عمل‌ها خطر کمی برای عوارض وجود دارد. عفونت برخی افراد پس از برداشتن کیسه صفرا دچار زخم یا عفونت داخلی می شوند. علائم عفونت احتمالی شامل افزایش درد، تورم یا قرمزی و نشت چرک از زخم است. در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است به یک دوره کوتاه آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید.

خون ریزی

خون ریزی ممکن است بعد از عمل رخ دهد، اگرچه این اتفاق نادر است. اگر اتفاق افتاد، ممکن است برای متوقف کردن آن نیاز به عملیات بیشتری داشته باشید.

نشت صفرا

هنگامی که کیسه صفرا برداشته می شود، از گیره های مخصوص برای مهر و موم کردن لوله ای که کیسه صفرا را به مجرای صفراوی اصلی متصل می کند، استفاده می شود. اما مایع صفرا ممکن است گهگاه پس از برداشتن کیسه صفرا به داخل شکم (شکم) نشت کند. علائم نشت صفرا شامل درد شکم، احساس بیماری، تب و شکم متورم است.

گاهی اوقات این مایع می تواند تخلیه شود. گاهی اوقات برای تخلیه صفرا و شستن داخل شکم نیاز به عمل جراحی است. نشت صفرا در حدود 1 درصد موارد رخ می دهد.

آسیب مجرای صفراوی

مجرای صفراوی ممکن است در حین برداشتن کیسه صفرا آسیب ببیند. اگر این اتفاق در حین جراحی رخ دهد، ممکن است فوراً بتوان آن را ترمیم کرد. در برخی موارد، پس از عمل اصلی به جراحی بیشتری نیاز است.

آسیب به روده و عروق خونی

ابزارهای جراحی که برای برداشتن کیسه صفرا استفاده می‌شوند می‌توانند به ساختارهای اطراف مانند روده و رگ‌های خونی آسیب برسانند. این نوع آسیب نادر است و معمولاً در زمان عمل قابل ترمیم است اما گاهی اوقات نیاز به عمل بیشتری است.

ترومبوز ورید عمقی

برخی از افراد در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته های خون پس از جراحی هستند. این به عنوان ترومبوز ورید عمقی DVT شناخته می شود و معمولاً در ورید پا رخ می دهد. این وضعیت می تواند جدی باشد زیرا لخته می تواند در سراسر بدن حرکت کند و می تواند جریان خون را به ریه ها مسدود کند (آمبولی ریه). ممکن است برای جلوگیری از این اتفاق، جوراب‌های خاصی مانند جوراب فشاری ترومبوز ورید عمقی DVT به شما داده می‌شود تا بعد از عمل بپوشید. در مقاله جوراب واریس چیست بیشتر در مورد کاربردهای این جوراب توضیح داده‌ایم.

خطرات ناشی از بیهوشی عمومی

چندین عارضه جدی همراه با بیهوشی عمومی وجود دارد، اما این موارد بسیار نادر هستند. عوارض شامل واکنش آلرژیک و مرگ است. تناسب اندام و سالم بودن قبل از عمل خطر بروز هرگونه عارضه را کاهش می دهد.

سندرم پس از کوله سیستکتومی

برخی از افراد پس از جراحی علائمی مشابه علائم ناشی از سنگ کیسه صفرا را تجربه می کنند، از جمله:

• درد شکم
• سوء هاضمه
• اسهال
• زردی چشم و پوست (یرقان)
• درجه حرارت بالا (تب)

این به عنوان سندرم پس از کوله سیستکتومی (PCS) شناخته می شود. تصور می شود که این بیماری به دلیل نشت صفرا به نواحی مانند معده یا باقی ماندن سنگ های صفراوی در مجاری صفراوی باشد. در بیشتر موارد علائم خفیف و کوتاه مدت هستند، اما می توانند برای چندین ماه ادامه داشته باشند.

اگر علائم مداوم دارید، باید برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است از روشی برای برداشتن سنگ های صفراوی باقیمانده یا دارویی برای تسکین علائم خود بهره مند شوید.

منبع : nhs