قرص داکسی سایکلین برای درمان عفونتهای باکتریایی مانند عفونتهای تنفسی، پوستی، چشمی، مقاربتی و ادراری تجویز میشود. این دارو به شکل کپسول، قرص و شربت عرضه شده و مصرف آن با نظر پزشک و براساس شدت عفونت تعیین میشود.
مصرف داکسی سایکلین برای کودکان زیر ۸ سال، زنان باردار و شیرده مناسب نیست. این دارو ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشد و عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و حساسیت پوست به نور خورشید ایجاد کند. رعایت دستورات پزشک برای کاهش خطرات و عوارض دارو ضروری است.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به معرفی داروی داکسی سایکلین پرداخته‌ایم.
در انتها، اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
داروی داکسی سایکلین چیست؟
داکسی سایکلین، یک آنتی‌بیوتیک قوی از گروه تتراسایکلین‌ها، از دو نوع ترکیب اصلی تشکیل شده است:
- ماده فعال؛ بخش اصلی و درمانی دارو که همان داکسی سایکلین است.
- مواد افزودنی (کمکی)؛ شامل موادی مانند سلولز میکروکریستالی، سدیم نشاسته گلیکولات، سدیم لوریل سولفات، ژلاتین، سدیم کراس کارملوز و استئارات منیزیم، که برای بهبود ظاهر، ایمنی، عملکرد و پایداری دارو استفاده می‌شوند.
در این جدول، خلاصه‌ای از معرفی این دارو را آورده‌ایم:
| مشخصات | توضیحات |
|---|---|
| نوع دارو | آنتی‌بیوتیک از خانواده تتراسایکلین‌ها |
| موارد مصرف | درمان عفونتهای تنفسی، چشمی، ادراری، آکنه، بیماری لایم، و پیشگیری از مالاریا |
| اشکال دارویی | کپسول، قرص، پودر تزریقی، شربت، مایع موضعی |
| دوز مصرفی | 100-200 میلی‌گرم روزانه (با آب و معده خالی) |
| عوارض جانبی | تهوع، اسهال، حساسیت به نور، خشکی دهان |
| تداخلات دارویی | کاهش اثر با آنتی‌اسیدها و مواد معدنی (آهن، کلسیم) |
این دارو در چه اَشکالی در بازار موجود است و چه دوزهایی دارد؟
این دارو با اشکال دارویی گوناگون در بازار موجود است تا نیازهای مختلف بیماران را پوشش دهد. جدول زیر اشکال دارویی و دوزهای موجود قرص داکسی سایکلین را نشان می‌دهد:
| شکل دارویی | دوزهای موجود | توضیحات |
| کپسول | ۵۰ میلی‌گرم، ۷۵ میلی‌گرم، ۱۰۰ میلی‌گرم و ۱۵۰ میلی‌گرم | – |
| پودر برای تزریق وریدی | ۱۰۰ میلی‌گرم | این شکل دارو به‌صورت پودر است که قبل از تزریق، با حل کردن آن در مایع مخصوص، به محلول تبدیل میشود. |
| شربت | ۵۰ میلی‌گرم در هر ۵ میلی‌لیتر | شکل مایع دارو |
| سوسپانسیون (مایع) خوراکی | ۲۵ میلی‌گرم در هر ۵ میلی‌لیتر | سوسپانسیون خوراکی نیز مانند شربت، شکل مایع دارو است. تفاوت سوسپانسیون با شربت در این است که در سوسپانسیون، ذرات دارو به صورت معلق در مایع هستند و قبل از مصرف باید به خوبی تکان داده شود. |
| قرص | ۲۰ میلی‌گرم، ۵۰ میلی‌گرم، ۷۵ میلی‌گرم، ۱۰۰ میلی‌گرم و ۱۵۰ میلی‌گرم | – |
| قرص‌های پیوسته رهش | ۵۰ میلی‌گرم، ۶۰ میلی‌گرم، ۷۵ میلی‌گرم، ۱۰۰ میلی‌گرم، ۱۲۰ میلی‌گرم، ۱۵۰ میلی‌گرم و ۲۰۰ میلی‌گرم | این نوع قرص‌ها طوری طراحی شده‌اند که دارو به تدریج و در طول زمان در بدن آزاد میشود. |
| کپسول‌های پیوسته رهش | ۴۰ میلی‌گرم | این نوع کپسول نیز مانند قرص به‌صورت تاخیری عمل کرده و دارو را به تدریج آزاد میکند. |
| مایع با آزادسازی طولانی مدت پریودنتال | غلظت ۱۰ درصد | برای درمان بیماریهای لثه و به صورت موضعی استفاده میشود. |
تعیین شکل، دوز و نحوه مصرف این دارو برعهده پزشک است. بنابراین، از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کرده و فقط طبق دستور پزشک عمل کنید.
این دارو برای چیست و چه کاربردهایی دارد؟
این دارو برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونتهای باکتریایی در بدن کاربرد دارد. علاوه بر این، در درمان عفونت‌هایی مانند عفونت لثه و دندان، عفونتهای روده‌ای، تب راجعه، وبا، سیاه‌زخم و تب مالت نیز مؤثر است. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر کاربردهای این دارو می‌پردازیم تا به پرسش رایج «کپسول داکسی سایکلین برای چیست؟» پاسخ دهیم.
درمان عفونتهای تنفسی
این کپسول برای درمان عفونتهای تنفسی مانند ذات‌الریه، برونشیت و سینوزیت استفاده میشود. دوز پیشنهادی برای برونشیت حاد شامل 200 میلی‌گرم در روز اول و 100 میلی‌گرم در روزهای بعد (5 روز) و برای ذات‌الریه، 100 میلی‌گرم روزانه به مدت 7 روز است.
درمان عفونتهای چشمی
درمان برخی از عفونتهای چشمی همچون موارد زیر به کمک این کپسول انجام میشود:
- تراخم؛ ابتلا به نابینایی در صورت عدم درمان
- التهاب ملتحمه انکلوژن؛ التهاب غشای مخاطی چشم ناشی از باکتری کلامیدیا تراکوماتیس
این دارو با مهار رشد باکتری‌ها، به کاهش التهاب و بهبود سریع‌تر عفونت کمک میکند.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت های چشمی
درمان جوش و آکنه
یکی از شایع‌ترین کاربردهای قرص داکسی سایکلین، درمان جوش و آکنه باکتریایی و آکنه روزاسه است. مصرف دوز روزانه 50 تا 100 میلی‌گرم از این کپسول برای درمان جوش استفاده میشود و بهبودی‌های قابل توجی در عرض 4 تا 6 هفته مشاهده شده است. با این حال، مدت درمان باید محدود به 3 تا 4 ماه باشد تا از مقاومت آنتی‌بیوتیکی جلوگیری شود.
درمان عفونتهای مقاربتی (STI)
این دارو برای درمان عفونتهای باکتریایی منتقل‌شده از راه جنسی مانند کلامیدیا، سفلیس و سوزاک کاربرد دارد. برای کلامیدیا، دوره 7 روزه با 100 میلی‌گرم 2 بار در روز توصیه میشود. برای درمان سفلیس، به‌ویژه برای افراد حساس به پنی‌سیلین، داکسی‌سایکلین بهعنوان جایگزین با دوز 100 میلی‌گرم و 2 بار در روز به مدت 2 هفته تجویز میشود.
براساس توصیه‌های منتشر شده در وبسایت مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای آمریکا (CDC)،
استفاده از این دارو، برای پیشگیری از بیماریهای مقاربتی باکتریایی پس از رابطه‌های جنسی پرخطر توصیه میشود. مشروط بر اینکه در مدت 72 ساعت پس از رابطه جنسی بدون محافظت مورد مصرف قرار بگیرد.
با این حال، قبل از شروع هر رژیم آنتی‌بیوتیکی برای اطمینان از مناسب بودن دارو و کاهش عوارض جانبی احتمالی با پزشک مشورت کنید.
درمان عفونتهای واژینال
این دارو برای درمان برخی از عفونتهای باکتریایی واژن مانند کلامیدیا، بیماری التهابی لگن و زخم دهانه واژن استفاده میشود. برای درمان کلامیدیا، دوز 100 میلی‌گرم 2 بار در روز به مدت 7 روز توصیه شده است. درمان عفونت واژن در اثر بیماری التهابی لگن اغلب موارد این کپسول همراه با آنتی‌بیوتیک‌های دیگر مانند مترونیدازول تجویز میشود.
پیشگیری از مالاریا
این آنتی بیوتیک قدرتمند برای پیشگیری از ابتلا به مالاریا در مناطق تحت خطر توصیه میشود. برای اینکه دارو موثر واقع شود بهتر است 1 یا 2 روز قبل از سفر مصرف دارو را شروع کنید.
درمان عفونتهای مجاری ادراری (UTIs)
این قرص یکی از بهترین گزینه‌ها برای درمان عفونت ادراری است؛ به‌ویژه آن‌هایی که توسط باکتری‌های حساس ایجاد شده‌اند. البته در این شرایط، درمان اولیه برای عفونتهای ادراری غیرپیچیده شامل داروهایی همچون نیتروفورانتوئین و تری متوپریم است. داکسی‌سایکلین در صورت کارساز نبودن آنها تجویز خواهد شد.
بیماری لایم
بیماری لایم توسط باکتری بورلیا بورگدورفری ایجاد شده و به انسان از طریق نیش کنه آلوده منتقل میشود. مصرف این آنتی‌بیوتیک در مراحل اولیه این بیماری بسیار موثر بوده و پیشرفت بیماری جلوگیری میکند.
درمان عفونتهای ریکتزیایی
این دارو برای درمان عفونتهای ناشی از ریکتزیا مانند تب خالدار کوه راکی، تیفوس و تب کیو موثر است. با مهار سنتز پروتئین باکتری‌ها، علائم را سریع‌تر بهبود می‌بخشد. دوز استاندارد 100 میلی‌گرم 2 بار در روز برای 7 تا 14 روز است که بسته به شدت عفونت تنظیم میشود. شروع زودهنگام درمان، در پیشگیری از عوارض و کاهش مرگ‌ومیر نقش دارد.
دوز و نحوه مصرف این دارو
در جدول زیر، درباره دوزهای دارو به تفکیک،برایتان گفته‌ایم:
| نوع بیماری یا شرایط | دوز مصرفی |
|---|---|
| بیماریهای معمولی | 100-200 میلی‌گرم 1 یا 2 بار در روز |
| روزاسه و عفونتهای لثه | 20-40 میلی‌گرم 1 یا 2 بار در روز |
| کودکان زیر 12 سال | دوز کمتری از بزرگسالان |
نکات مهم مصرف:
- مصرف با غذا یا معده خالی ممکن است جذب را تحت تاثیر قرار دهد.
- دارو با حداقل 150 میلی‌لیتر آب مصرف شود و پس از آن حداقل 30 دقیقه دراز نکشید.
- مصرف بدون آب کافی می‌تواند باعث تحریک مری شود.
نحوه مصرف قرص داکسی سایکلین برای جوش
برای درمان جوش با کپسول داکسی سایکلین، آن را با یک لیوان پر آب مصرف کنید. برای جذب بهتر، دارو باید با معده خالی مصرف شود، اما در صورت بروز ناراحتی‌های گوارشی مانند تهوع، میتوان آن را همراه با غذا مصرف کرد. معمولاً قرص داکسی سایکلین 100 برای جوش، هر 12 یا 24 ساعت طبق تجویز پزشک مصرف میشود.
نحوه مصرف کپسول داکسی سایکلین برای عفونت واژن
برای جذب بهتر این دارو برای عفونت واژن توصیه میشود که دوز 100 گرم آن را با معده خالی یا حداقل 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا با مقدار زیادی آب (حداقل یک لیوان پر) مصرف کنید. همچنین، از باز کردن یا جویدن کپسول خودداری کنید و آن را به‌طور کامل ببلعید.
بهترین زمان مصرف این قرص چه زمانی از روز است؟
زمان ایده‌آل برای مصرف قرص داکسی سایکلین، با توجه به توصیه پزشکان، با معده خالی است. بهتر است این دارو را صبحها یا حداقل 1 ساعت قبل از غذا یا 2 ساعت پس از آن مصرف کنید. این روش، جذب دارو و اثربخشی آن را افزایش می‌دهد.
توصیه‌های عمومی برای مصرف داکسی سایکلین
در هنگام مصرف این دارو، به این نکات توجه کنید:
- در طول درمان با این دارو، از قرار گرفتن در معرض نور خورشید خودداری کرده و از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنید.
- در صورت مصرف داروهای دیگر یا داشتن شرایط پزشکی خاص، قبل از شروع مصرف این دارو، با پزشک مشورت کنید.
این قرص چه خطرات و عوارضی دارد؟
قرص داکسی سایکلین در کنار فوایدی که دارد، می‌تواند عوارض جانبی و خطراتی را هم به همراه داشته باشد. این عوارض می‌توانند از خفیف تا جدی متغیر باشند. در جدول زیر، عوارض شایع و نادری که در اثر مصرف این قرص ممکن است ایجاد شوند را آورده‌ایم:
| نوع عارضه | عارضه شایع | عارضه جانبی نادر |
|---|---|---|
| گوارشی | تهوع، استفراغ، اسهال، از دست دادن اشتها | مدفوع آبکی یا خونی، گرفتگی معده یا تب |
| پوستی | خارش رکتوم، تورم، قرمزی، سوزش، خارش یا تحریک واژن | بثورات پوستی گاهی همراه با تب یا غدد متورم |
| ادراری | درد یا مشکل در ادرار کردن | مشکل در تنفس یا بلع |
| گلو و تنفسی | گلودرد یا آبریزش بینی | تورم چشم، صورت، گلو، زبان یا لب |
| زبان و دهان | تورم زبان، خشکی دهان، اضطراب | خونریزی یا کبودی غیرمعمول |
| چشم و بینایی | تغییر رنگ پوست، اسکار، ناخن، چشم یا دهان | تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بینایی |
| بدن | – | سردرد، درد مفاصل |
| عوامل سیستمیک | – | کهیر، قرمزی پوست، پوسته پوسته شدن یا تاول زدن |
| عفونت‌ها | – | گلودرد، لرز یا سایر علائم عفونت |
| دندان‌ها | – | تغییر رنگ دندان‌ها |
عوارض جانبی جدی کپسول داکسی سایکلین بسیار نادر بوده و احتمال بروز آن کمتر از 1 در هر 1000 نفر است.
موارد احتیاط استفاده از این دارو
مصرف این دارو در شرایط زیر ممنوع بوده یا حتما باید تحت نظر پزشک انجام شود:
- افراد دارای حساسیت به ماده موثره این دارو یا سایر تتراسایکلین‌ها
- افراد مبتلا به مشکلات کلیوی یا کبدی
- افراد مبتلا به التهاب مری (ازوفاژیت)
- افراد مبتلا به بیماری خودایمنی لوپوس
همچنین افراد مبتلا به بیماری میاستنی گراویس یا همان بیماری ضعف عضلانی نباید از این دارو سرخودانه استفاده کنند.
چه افرادی نباید از این دارو استفاده کنند؟
یکی از مهم‌ترین عوارض جانبی قرص داکسی سایکلین، تغییر رنگ دندان‌ها و تاثیر منفی بر رشد مینای دندان است. به همین دلیل، مصرف این دارو برای کودکان زیر 8 سال به شدت ممنوع است. علاوه‌بر کودکان، زنان باردار و شیرده هم باید از مصرف این دارو خودداری کنند.
آیا مصرف این قرص در دوران شیردهی و بارداری مجاز است؟
مصرف قرص داکسی سایکلین معمولا در دوران بارداری یا شیردهی توصیه نمی‌شود. زیرا ممکن است به جنین در حال رشد، دندان‌ها و استخوان‌های نوزاد آسیب برساند.
تداخلات دارویی این کپسول
مهم‌ترین داروهای ناسازگار با این کپسول شامل موارد زیر هستند:
- وارفارین
- باربیتورات‌ها و داروهای ضدتشنج
- داروهای ضدسوزش معده (آنتی‌اسیدها)
- داروهای زخم معده حاوی بیسموت مانند پپتو بیسمول
- مکمل‌های آهن
- سایر آنتی‌بیوتیک‌ها مانند ریفامپیسین و پنی‌سیلین
- داروهای آکنه حاوی ویتامین A مانند ایزوترتینوئین
- داروهای صرع مانند فنی‌توئین یا کاربامازپین
- سیکلوسپورین
- قرص‌های ضدبارداری خوراکی
این کپسول در تداخل با سایر داروها، نحوه عملکرد یکدیگر را تغییر می‌دهند یا عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد می‌کنند.
مصرف سرخود و اوردوز با قرص داکسی سایکلین
مصرف خودسرانه و بیش از حد این قرص می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد. در صورتی که بیش از مقدار تجویز شده توسط پزشک، از این دارو مصرف کردید، لازم است فورا به پزشک مراجعه کنید. علائم ناشی از مصرف بیش از حد معمولا شامل تهوع، استفراغ و اسهال است.
بنابر تحقیقات منتشر شده در وبسایت مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا (NCBI)،
حداکثر مقدار مجاز روزانه این دارو برای درمان اغلب عفونتهای باکتریایی، 300 میلی‌گرم است.
با این حال، این مقدار می‌تواند بسته به نوع عفونت و توصیه پزشک تغییر کند. برای مثال، در عفونت حاد سوزاک، پزشک ممکن است دوز روزانه را تا 600 میلی‌گرم افزایش دهد.
شرایط نگهداری از قرص داکسی سایکلین
بهترین دما برای نگهداری این قرص، دمای اتاق یعنی حدود 25 درجه سانتی‌گراد است. البته محدوده دمایی بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد هم بی‌خطر خواهد بود. این قرص‌ها باید در مکانی تاریک و خشک و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهداری شوند.
درمان موثر عفونتهای باکتریایی با مصرف صحیح این قرص
قرص داکسی سایکلین با کاربردهای گسترده‌ای که در درمان عفونتهای باکتریایی همچون عفونتهای تنفسی، چشمی، مقاربتی و واژینال دارد، بهعنوان یک آنتی‌بیوتیک موثر شناخته میشود. با این حال، برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی و تداخلات دارویی، مصرف آن باید تحت نظر پزشک انجام شود.
اگر با علائم هر یک از عفونتهای باکتریایی مواجه شدید و به آنتی‌بیوتیک نیاز دارید، قبل از اقدام به مصرف خودسرانه حتما به پزشک مراجعه کنید. با مراجعه به سایت دکتردکتر، میتوانید از انواع خدمات حضوری، آنلاین و تلفنی متخصصان بهره‌مند شوید.
منابع:
webmd.com
accessdata.fda.gov
