سرطان بیضه چیست و چرا به وجود می‌آید؟ چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان هستند؟ چگونه می‌توان ابتلا به سرطان بیضه را تشخیص داد؟ در این مقاله به این سوالات جواب خواهیم داد.
سرطان بیضه یکی از انواع سرطان‌های نادر است که تنها با تشخیص پزشک متخصص می‌توان به ابتلا به آن پی برد. در ادامه به تشخیص سرطان بیضه و مراحل آن نیز خواهیم پرداخت.
سرطان بیضه چیست؟
سرطان بیضه (Testicular cancer) بیضه‌ها را درگیر می‌کند که درون کیسه بیضه قرار دارند. کیسه بیضه، کیسه‌ای از جنس پوست زیر آلت تناسلی است. بیضه‌ها علاوه بر تولید هورمون‌های مردانه، اسپرم مورد نیاز برای تولید مثل را هم تولید می‌کنند.
در مقایسه با دیگر انواع سرطان، سرطان بیضه نادر است. اما سرطان بیضه در میان مردان آمریکایی بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سال بسیار رایج است.
در موارد زیادی سرطان بیضه قابل درمان است، حتی اگر به بیرون از بیضه منتقل شده باشد. بسته به نوع و مرحله‌ی سرطان بیضه، فرد ممکن است یک یا چند روش درمانی و یا ترکیبی از آن‌ها را دریافت کند.
علائم سرطان بیضه
علائم و نشانه‌های سرطان بیضه عبارتند از:
- یک توده و یا بزرگ شدگی در هر کدام از بیضه‌ها
- احساس سنگینی در کیسه بیضه
- احساس درد در کشاله ران یا شکم
- تجمع ناگهانی مایعات در کیسه بیضه
- درد و احساس ناراحتی در بیضه‌ها و یا در کیسه بیضه
- بزرگ شدن و یا تحریک پذیر شدن سینه ها
- درد کمر
سرطان بیضه معمولا یکی از بیضه‌ها را درگیر می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر گونه درد، تورم و یا وجود توده‌ها در بیضه و یا نواحی اطراف کشاله ران و در صورت ادامه داشتن علائم بیشتر از دو هفته باید به پزشک مراجعه کرد.
علت سرطان بیضه
در بسیاری از موارد، علت بروز سرطان بیضه مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که سرطان بیضه زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سالم در بیضه تغییر می‌کنند. سلول‌های سالم در بیضه رشد کرده و به ترتیب تقسیم می‌شوند تا بدن ساختار طبیعی خود را حفظ کند. اما برخی از اوقات، برخی از سلول‌ها باعث اختلال شده و در نهایت باعث می‌شوند که رشد از کنترل خارج شود. این سلول‌های سرطانی حتی زمانی که به سلول‌های جدیدی نیاز نیست هم تقسیم می‌شوند. تجمیع این سلول‌ها یک توده را درون بیضه تشکیل می‌دهد.
تقریبا تمام سرطان‌های بیضه در سلول‌های جنسی یا گامت‌ها (germ cells) آغاز می‌شوند. این سلول‌های بیضه اسپرم‌های نابالغ را تولید می‌کنند. این که چه عاملی باعث می‌شود این سلول‌ها غیر طبیعی شده و به سرطان تبدیل شوند، مشخص نیست.
عوامل خطرساز برای ابتلا به سرطان بیضه
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند، عبارتند از:
بیضه نزول نکرده (cryptorchidism)
در جریان تکامل جنینی، بیضه‌ها درون ناحیه شکمی تشکیل شده و کمی قبل از تولد به درون کیسه بیضه منتقل می‌شوند. مردانی که بیضه هایشان به صورت طبیعی نزول نکرده است به نسبت دیگر مردان بیشتر در معرض ابتلا به سرطان بیضه قرار دارند. اگر با کمک جراحی بیضه‌ها درون کیسه بیضه جاگذاری شوند، خطر ابتلا به سرطان بیضه برطرف خواهد شد. با ابن وجود بسیاری از مردانی که به سرطان بیضه دچار می‌شوند، سابقه ابتلا به بیضه نزول نکرده را ندارند.
تکامل غیر طبیعی بیضه
عواملی که باعث رشد غیر طبیعی بیضه ها می‌شود مانند سندروم کلینفلتر (Klinefelter syndrome) ممکن است خطر بروز سرطان بیضه را افزایش دهند.
سابقه خانوادگی
اگر اعضای خانواده سرطان بیضه داشته باشند، فرد در معرض خطر بالاتری قرار خواهد گرفت.
سن
سرطان بیضه نوجوانان و مردان جوان‌تر بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، با این همه امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد
نژاد
سرطان بیضه در میان مردان سفید پوست شایع‌تر از مردان سیاه پوست است.
پیشگیری از سرطان بیضه
هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان بیضه وجود ندارد. برخی پزشکان پیشنهاد می‌کنند که برای تشخیص سرطان بیضه در مراحل ابتدایی بهتر است که معاینه بیضه به صورت مرتب انجام شود. اما همه پزشکان با این موضوع موافق نیستند. در مورد روش‌های خود معاینه بیضه با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید این روش مناسب وضعیت شما هست یا خیر.
تشخیص سرطان بیضه
در برخی از موارد مردان نادانسته و یا با معاینه کردن خود به وجود توده در بیضه پی خواهند برد. در دیگر موارد هم پزشک در طی انجام معاینات معمول به وجود توده در بیضه پی می‌برد
برای اینکه تشخیص داده شود که این توده سرطانی است یا خیر باید آزمایش‌های زیر انجام شود:
- سونوگرافی: در سونوگرافی بیضه با استفاده از امواج صوتی می‌توان تصویر دقیقی از کیسه بیضه و بیضه‌ها ترسیم کرد. در جریان این سونوگرافی فرد باید روی کمر دراز کشیده و پاها را از هم باز کند. بعد از آن ژل مخصوص سونوگرافی روی کیسه بیضه زده شده و کار سونوگرافی انجام می‌شود.
سونوگرافی به پزشک در تشخیص ماهیت توده بیضه کمک می‌کند و به کمک آن می‌توان تشخیص داد که توده جامد است یا اینکه از مایع پر شده است. با کمک سونوگرافی می‌توان تشخیص داد که توده درون بیضه قرار دارد و یا بیرون از آن.
- آزمایش خون: برای تشخیص سطح مارکرهای تومور در خون تست‌های مخصوصی انجام می‌شود. مارکرهای تومور به صورت معمول در خون وجود دارند اما سطح این مواد در مواردی مانند سرطان بیضه بالا می‌رود.
اگر سطح این شاخص‌ها در خون بالا باشد، مشخصاً به معنی ابتلای فرد به سرطان نیست. بلکه می‌تواند به پزشک در تشخیص خود کمک کند.
- جراحی برای خارج کردن بیضه (radical inguinal orchiectomy) :اگر تشخیص داده شود که توده درون بیضه ممکن است سرطانی باشد، پیشنهاد داده می‌شود که با کمک جراحی بیضه برداشته شود. بعد از آن بیضه برداشته شده از نظر اینکه آیا آن توده سرطانی است یا خیر و یا سطح سرطان مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
تشخیص نوع سرطان بیضه
بیضه برداشته شده برای تشخیص نوع سرطان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بعد از تشخیص نوع است که درمان بیماری آغاز خواهد شد. در حالت عمومی، دو نوع سرطان بیضه وجود دارد:
- سمینوما (Seminoma): تومورهای سمینوما در همه‌ی گروه‌های سنی ایجاد می‌شوند، اما اگر یک فرد مسن به سرطان بیضه مبتلا شود، امکان بیش‌تری وجود دارد که سرطان او از نوع سمینوما باشد. سمینوماها در حالت عمومی به تهاجمی بودن تومورهای غیر سمینومایی نیستند.
- غیر سمینوما (Nonseminoma): تومورهای غیر سمینوما در سنین پایین‌تر تشکیل شده و به سرعت هم منتشر می‌شوند. انواع مختلفی از تومورهای غیر سمینومایی شناخته شده است که از آن‌ها می‌توان به کوریوکارسینوما (choriocarcinoma)، کارسینومای جنینی (embryonal carcinoma)، تراتوما (teratoma) و تومور کیسه زرده اشاره کرد.
مراحل سرطان در بیضه‌ها
به محض اینکه پزشک تشخیص خود را نهایی کند، مرحله بعدی تشخیص مرحله‌ی سرطان است. برای اینکه تشخیص داده شود که آیا سرطان به بیرون از بیضه هم رسیده است یا خیر مراحل زیر انجام خواهد شد.
- سی‌تی اسکن: در سی تی اسکن چندین تصویر رادیولوژی از شکم، سینه و لگن گرفته خواهد شد و از آن‌ها پزشک برای بررسی علائم انتشار سرطان استفاده خواهد کرد
- آزمایش خون: آزمایش خون برای بررسی میزان مارکرهای تومور در خون کاربرد دارد و پزشک با بررسی آن در خواهد یافت که سرطان بعد از برداشته شدن بیضه درون بدن باقی خواهد ماند یا نه.
بعد از این مرحله به سرطان فرد یک درجه یا سطح داده می‌شود و این به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای آن به کار گیرد.
سطح سرطان بیضه با حروف رومی از 0 تا III مشخص می‌شود. پایین‌ترین سطح سرطان در اطراف بیضه باقی خواهد ماند. ولی سرطان بیضه سطح III نوعی سرطان پیچیده بوده و در آن احتمال درگیر کردن دیگر نقاط بدن مانند ریه‌ها وجود دارد.
درمان سرطان بیضه
انتخاب روش درمانی برای سرطان بیضه به موارد متعددی بستگی دارد. این موارد شامل نوع و درجه سرطان، وضعیت کلی سلامتی و انتخاب بیمار بستگی دارد
جراحی برای برداشتن بیضه:
این درمان یک درمان اولیه برای همه انواع و سطوح سرطان بیضه است. برای خارج کردن بیضه، جراح شکافی را در کشاله ران ایجاد می‌کند و کل بیضه را از این طریق خارج می‌کند. در صورت صلاح دید یک پروتز به شکل یک بیضه پر از سالین به جای بیضه خارج شده قرار داده می‌شود. در مواردی که سرطان بیضه در مراحل اولیه خود باشد، جراحی خارج کردن بیضه تنها درمان مورد نیاز خواهد بود.
درمان برای خارج کردن گره‌های لنفی اطراف (retroperitoneal lymph node dissection)
برای انجام این جراحی شکافی در شکم ایجاد می‌شود. جراح مراقب است که آسیبی به اعصاب واقع در اطراف گره‌های لنفی وارد نکند. اما با این همه در مواردی هم آسیب دیدن اعصاب غیر قابل اجتناب است. در صورت آسیب دیدن اعصاب ممکن است انزال دچار مشکل شود ولی این کار از نعوظ جلوگیری نمی‌کند.
اگر جراحی تنها راه درمان سرطان بیضه باشد، پزشک به بیمار توصیه می‌کند که بعد از آن هم در فواصل زمانی متعدد برای بررسی اوضاع به مطب مراجعه کند. در این قرار ملاقات‌ها که در سال‌های اول هر چند ماه یکبار انجام می‌شود و بعد از آن فاصله‌ی آن‌ها زیادتر خواهد شد، فرد تحت آزمایش خون، سی تی اسکن و دیگر آزمایش‌ها قرار می‌گیرد تا علائم و نشانه‌های بازگشت احتمالی سرطان به دقت بررسی شود.
پرتو درمانی
در این روش از ذرات با انرژی بالا مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در جریان پرتو درمانی فرد روی یک تخت قرار داده شده و یک دستگاه بزرگ اطراف او حرکت می‌کند و ذرات پر انرژی به نقاط مخصوصی از بدن تابانده می‌شود.
پرتو درمانی یک روش درمانی است که گاهی در افراد مبتلا به تومور سمینوما استفاده می‌شود. حتی بعد از برداشتن بیضه هم پرتو درمانی توصیه می‌شود.
عوارض جانبی این روش درمانی شامل تهوع و خستگی و همچنین قرمزی و التهاب پوستی در ناحیه شکم و کشاله ران است. همچنین پرتو درمانی به صورت موقت تعداد اسپرم‌ها را کم کرده و باعث کاهش شانس باروری در گروهی از مردان می‌شود. بیش از انجام پرتو درمانی در مورد چگونگی استفاده از بانک اسپرم برای ذخیره اسپرم صحبت کنید.
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی در سرتاسر بدن سلول‌های سرطانی ناشی از تومور اصلی را از بین می‌برند.
گاهی شیمی درمانی تنها روش درمانی است و گاهی هم قبل یا بعد از عمل جراحی برداشتن گره‌های لنفی پیشنهاد می‌شود.
عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع داروی خاص استفاده شده بستگی دارد. عوارض جانبی معمول شامل خستگی، تهوع، از دست دادن مو و بالا رفتن خطر بروز عفونت است. داروها و درمان‌هایی برای کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی وجود دارد.
شیمی درمانی گاهی در گروهی از مردان منجر به ناباروری می‌شود و در گروهی از افراد این عارضه دائمی است. در مورد روش‌های ذخیره اسپرم پیش از انجام شیمی درمانی با پزشک مشورت کنید.
باروری و مشکلات هورمونی در پسران و مردان مبتلا به سرطان بیضه
سرطان بیضه و درمان‌های آن ممکن است سطح هورمونی بدن را تحت تاثیر قرار داده و بر توانایی باروری مردان اثر گذار باشد. بنابراین پیش از شروع فرایند درمان باید با پزشک در مورد اثرات احتمالی صحبت کرده و تمام خطرات احتمالی را در نظر گرفت.
سرطان بیضه در بسیاری از پسران و مردان تنها یکی از بیضه‌ها را درگیر می‌کند. بیضه باقی مانده، معمولاً به اندازه کافی هورمون تستوسترون مورد نیاز برای یک زندگی طبیعی را تولید می‌کند.
اگر بیضه‌ی دیگر به دلیل درگیر شدن با سرطان و یا ایجاد سرطان جدید نیاز به برداشته شدن پیدا کند، فرد باید تا پایان عمر نوع خاصی از هورمون تستوسترون جایگزین را دریافت کند. در بیشتر موارد تستوسترون جایگزین به صورت ژل مانند و یا یک پک مخصوص روی پوست قرار داده می‌شود و یا اینکه ماهیانه در مطب پزشک به بیمار تزریق می‌شود. اگر فرد نیاز به جایگزین تستوسترون داشته باشد باید با مشورت با پزشک بهترین نوع آن را انتخاب کند.
سرطان بیضه و درمان‌های آن ممکن است باعث ناباروری مردان شود. اگر پسران مبتلا به سرطان بیضه وارد دوران بلوغ شده باشند، استفاده از بانک اسپرم پیشنهاد می‌شود. در بانک اسپرم نمونه‌های اسپرم یخ زده به مدت طولانی بدون اینکه آسیب ببینند، ذخیره می‌شوند. روش‌های جدید به پزشکان اجازه می‌دهد که امکان پدر شدن پسران جوان‌تر را هم در آینده فراهم کنند.
در برخی از موارد، اگر تنها یک بیضه باقی مانده باشد، توان باروری بعد از درمان سرطان بازخواهد گشت. برای مثال معمولاً دو سال بعد از پایان شیمی درمانی، توان باروری باز خواهد گشت.
حتی زمانی که تعداد اسپرم در مایع منی بسیار کم باشد، مردان برای پدر شدن راه‌های زیادی دارند. پس بیش از انجام درمان سرطان بیضه در مورد نگرانی‌های خود در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
مقابله با بیماری و حمایت از بیمار مبتلا به سرطان بیضه
هر مردی با عارضه‌ی سرطان بیضه و احساسات ناشی از آن به شیوه‌ی خود کنار می آید. ممکن است فرد بعد از تشخیص بیماری احساس ترس و عدم اطمینان را تجربه کند. از آنجایی که احساس استرس استرس و اضطراب ممکن است هرگز به صورت کامل برطرف نشود، فرد باید برنامه‌ای برای کنترل احساسات خود داشته باشد.
برای این کار باید کارهای زیر را انجام داد:
- کسب اطلاعات کافی در مورد سرطان بیضه برای گرفتن تصمیم بهتر در مورد روند درمان: سوالات خود را یادداشت کرده و در اولین قرار ملاقات با پزشک مطرح کنید. از پزشک خود بخواهید که منابع اطلاعاتی قابل اطمینان را به شما معرفی کنند.
- از خود مراقبت کنید: برای آماده شدن هرچه بیشتر برای درمان‌های سرطان انتخاب‌های سالمی داشته باشید. تغذیه سالم داشته باشید و هر روز مقدار زیادی میوه و سبزی را در برنامه غذایی خود قرار دهید. به مقدار کافی استراحت کنید تا در هنگام صبح احساس بهتری داشته باشید. استرس خود را کاهش دهید و روی خوب شدن تمرکز کنید. بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. در صورت سیگار کشیدن آن را ترک کنید. در مورد داروهای کمک کننده به ترک سیگار و دیگر راهکارها در این زمینه حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
- با دیگر بهبودیافتگان سرطان ارتباط برقرار کنید و از تجربیات آن‌ها استفاده کنید
- ارتباط خود را با عزیزان خود حفظ کنید: اعضای خانواده و دوستان به اندازه شما نگران سلامتی شما هستند. آن‌ها مشتاق به کمک هستند و در اموری مانند حمل و نقل و یا انجام دادن کارهای روزمره می‌توانند به شما کمک کنند. دوستان نزدیک و اعضای خانواده شنونده‌های خوبی هستند و در زمانی که فرد احساس ناراحتی می‌کند می‌توانند بسیار کمک کننده باشند.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
در صورت احساس وجود توده در بیضه‌ها با پزشک عمومی دیدار کنید. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما به سرطان بیضه مبتلا هستید، شما را به اورولوژیست ارجاع خواهد داد.
چه کاری باید انجام داد؟
از آنجایی که وقت ملاقات محدود است و در این فرصت کم باید به مطالب زیادی پرداخت، بهتر است که از پیش برای آن آماده باشید.
- زمانی که برای گرفتن وقت ملاقات تماس میگیرید، در مورد کارهایی که باید قبل از آن انجام دهید، حتماً با پزشک مشورت کنید
- علائمی که تجربه می‌کنید را یادداشت کنید، حتی اگر آن علائم بی ارتباط با مشکل شما به نظر برسد
- هرگونه اطلاعات شخصی کلیدی و مهم از جمله بیماری‌های قبلی، وقایع مهم استرس‌زا و یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید
- تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های مصرفی را یادداشت کنید
- از یکی از اعضای خانواده و یا دوستان خود بخواهید که در هنگام ملاقات با پزشک شما را همراهی کنند. این کار به شما کمک می‌کند تا مطالب رد و بدل شده را به راحتی به یاد آورید.
از پزشک چه انتظاری باید داشت؟
پزشک سوالات زیر را با شما مطرح خواهد کرد:
- چه زمانی اولین بار متوجه علائم خود شدید؟
- آیا علائم شما ادامه دار است یا اینکه گهگاه رخ می‌دهد؟
- علائم تا چه حد شدید هستند؟
- چه عامل یا عواملی باعث بهبود و یا شدت گرفتن علائم می‌شود؟
در این زمان بیمار چه کاری باید انجام دهد؟
زمان ملاقات با پزشک محدود است، پس بهتر است که پیش از دیدار با پزشک لیستی از سوالات آماده شود. سوالات را از مهم به کم اهمیت‌تر دسته بندی کنید.
برخی از مهم‌ترین سوالات عبارتند از:
- آیا من به سرطان بیضه مبتلا هستم؟
- به چه نوعی از سرطان بیضه مبتلا هستم؟
- امکان دارد که نتایج آزمایش‌های من را تفسیر کنید؟ آیا میتوانم نسخه‌ای از آن‌ها را در اختیار داشته باشم؟
- سرطان بیضه من در چه مرحله‌ای است؟
- آیا باید آزمایش‌های تکمیلی انجام شود؟
- از چه روش‌های درمانی باید استفاده کرد؟
- شانس اثر بخشی درمان‌ها چه قدر است؟
- عوارض جانبی و خطرات هرکدام از روش‌هایی درمانی کدام است؟
- کدام روش درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ این کار چه قدر هزینه دارد؟ آیا هزینه‌ها تحت پوشش بیمه هستند؟
- من نگران بچه دار شدن در آینده هستم، پیش از درمان برای احتمال ناباروری چه برنامه ریزی‌هایی باید داشت؟
- از کدام منابع و یا وب‌سایت‌ها می‌توان اطلاعات بیش‌تری در مورد این بیماری به دست آورد؟
علاوه بر سوالاتی که مطرح شد، هر سوالی که به ذهن شما می‌رسد را با پزشک در میان بگذارید.
منبع:
