IBD یا بیماری التهابی روده چیست؛ علائم، تشخیص و روش درمان

IBD یا بیماری التهابی روده

یکی از بیماری های دستگاه گوارش که نباید آن را نادیده گرفت و می تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد، بیماری التهابی روده است. بیماری التهابی روده (IBD) به گروهی از اختلالات روده ای گفته می شود که باعث التهاب طولانی مدت در دستگاه گوارش می شود.

دستگاه گوارش تشکیل شده از دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ است که در بدن تجزیه و هضم غذا، استخراج مواد مغذی و حذف هرگونه مواد غیر قابل استفاده و مواد زائد آن به عهده این بخش است.

IBD یا بیماری های التهابی روده می تواند بسیار دردناک، ناراحت کننده و در موارد نادر حتی کشنده نیز باشد.

دو مورد از شایع ترین این بیماری ها عبارتند از:

• کولیت اولسراتیو یا UC  که شامل التهاب روده بزرگ است که می تواند به سایر مسائل غیر گوارشی منجر شود.
• بیماری کرون که می تواند باعث التهاب در هر قسمت از دستگاه گوارش شود. با این حال، بیشتر انتهای روده کوچک را تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم

علائم IBD بسته به محل و شدت التهاب متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر است:

• اسهال، زمانی رخ می دهد که قسمت های آسیب دیده روده نتوانند آب را دوباره جذب کنند
• زخم های خونریزی، که ممکن است در طی آن، خون در مدفوع دیده شود (شرایطی که به عنوان هماتوشیزی شناخته می شود)
• درد معده، گرفتگی و نفخ ناشی از انسداد روده
• کاهش وزن و کم خونی، که باعث تاخیر در رشد فیزیکی کودکان می شود

افراد مبتلا به بیماری کرون ممکن است در دهان خود آفت داشته باشند. گاهی زخم ها و شکاف هایی نیز در اطراف ناحیه تناسلی یا مقعد ظاهر می شوند.

IBD همچنین می تواند با مشکلات خارج از سیستم گوارش، مانند موارد زیر همراه باشد:

• التهاب چشم
• اختلالات پوستی
• آرتروز

علل IBD

علت دقیق IBD ناشناخته است. با این حال، عوامل متعددی می توانند خطر ابتلا به بیماری UC و Crohn را افزایش دهند، از جمله:

سابقه خانوادگی و ژنتیک

افرادی که والدین، خواهر و برادر یا فرزندی مبتلا به IBD دارند، در معرض خطر بسیار بیشتری هستند.

سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی نیز ممکن است در IBD نقش داشته باشد. سیستم ایمنی بدن به طور معمول از بدن در برابر باکتری های بیماری زا که باعث بیماری ها و عفونت می شوند، محافظت می کند.

با این حال، در افراد مبتلا به IBD، التهاب دستگاه گوارش حتی زمانی که عفونتی وجود ندارد نیز ممکن است رخ دهد. در عوض سیستم ایمنی به سلول های خود بدن حمله می کند. در واقع اینجا یک پاسخ خود ایمنی ایجاد می شود.

IBD همچنین می تواند زمانی اتفاق بیفتد که التهاب پس از درمان عفونت از بین نرود. این التهاب ممکن است برای ماه ها یا حتی سال ها ادامه پیدا کند.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر اصلی برای ابتلا به بیماری کرون است. سیگار کشیدن درد و سایر علائم مرتبط با بیماری کرون را تشدید کرده و خطر عوارض آن را نیز افزایش می دهد.

با این حال، UC افراد غیر سیگاری و افرادی که قبلا سیگاری بوده اند را تحت تاثیر قرار می دهد.

سن

IBD  می تواند در هر سنی اتفاق بیافتد، اما در بیشتر موارد قبل از 35 سالگی شروع می شود.

فاکتورهای محیطی

بر اساس گزارش تحقیقاتی منتشر شده در سال 2019، افرادی که در مناطق شهری زندگی می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند.

در کشورهای صنعتی نیز مردم تمایل دارند غذای چرب و فرآوری شده بیشتری مصرف کنند، که موجب ابتلای بیشتر به بیماری التهابی روده می شود.

IBD همچنین در میان افرادی که در آب و هوای  سرد زندگی می کنند، شایع تر است.

محققان با بررسی تأثیر عوامل محیطی بر IBD همچنین دریافتند که داشتن سبک زندگی یا مشاغل بی تحرک خطر ابتلا به IBD را افزایش می دهد.

از سوی دیگر، برخی از مطالعات نشان داده است که فعالیت بدنی قبل از ابتلا به بیماری، به کاهش خطر ابتلا به IBD کمک کرده است. این کاهش ابتلا برای بیماری کرون قوی‌تر از UC بود.

جنسیت

IBD  به طور مساوی بر مردان و زنان تاثیر می گذارد.

بر اساس یک مطالعه در 2018، UC  به طور کلی در میان مردان بالای 45 سال بیشتر از زنان در آن محدوده سنی است. از سوی دیگر، بیماری کرون در بین دختران و زنان بالای 14 سال شایع‌تر است.

عوارض

عوارض احتمالی IBD عبارتند از:

• سوء تغذیه و در نتیجه کاهش وزن
• سرطان روده بزرگ
• فیستول ها یا تونل هایی که از طریق دیواره روده عبور می کنندو سوراخ هایی بین قسمت های مختلف دستگاه گوارش ایجاد می کنند.
• پارگی روده ای، که همچنین به عنوان پرفوراسیون شناخته می شود
• انسداد روده

در موارد نادر، یک حمله شدید IBD می تواند افراد را دچار شوک کند که می تواند بسیار خطرناک باشد. شوک معمولاً به دلیل از دست دادن خون در طول یک دوره طولانی و ناگهانی اسهال خونی ایجاد می شود.

روش های تشخیص

برای تشخیص IBD، پزشک ابتدا از شما سوالاتی در مورد سابقه پزشکی خانواده و حرکات روده شما می پرسد و پس معاینه فیزیکی ممکن است یک یا چند آزمایش تشخیصی را انجام دهد.

نمونه مدفوع و آزمایش خون

نمونه های مدفوع و آزمایش خون می توانند برای بررسی عفونت ها و سایر بیماری ها استفاده شوند.

آزمایش خون همچنین گاهی اوقات برای تشخیص بین بیماری های UC و Crohn مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، آزمایش خون به تنهایی نمی تواند برای تشخیص IBD مورد استفاده قرار گیرد.

تنقیه باریوم

تنقیه باریوم آزمایشی با اشعه ایکس از روده بزرگ و روده کوچک است که در حال حاضر با آزمایش های دیگری جایگزین شده است.

سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر و کولونوسکوپی

این روش ها از یک دوربین در انتهای یک پروب نازک و انعطاف پذیر استفاده می کنند تا کولون را بررسی کنند.

دوربین از طریق آنوس وارد شده و اجازه می دهد تا پزشک برای مشاهده زخم، فیستول، و سایر آسیب ها و یا ناهنجاری های دیگر در رکتوم و روده بزرگ، آن را بررسی کند.

کولونوسکوپی می تواند کل طول روده بزرگ را بررسی کند. سیگموئیدوسکوپی تنها 20 اینچ آخر روده بزرگ را بررسی می کند.

در طی این روش ها، گاهی اوقات نمونه کوچکی از بافت داخل روده گرفته می شود. به این عمل بیوپسی می گویند. این نمونه را می توان زیر میکروسکوپ بررسی کرده و برای تشخیص IBD استفاده کرد.

کپسول آندوسکوپی

این آزمایش روده کوچک را که بررسی آن بسیار سخت تر از روده بزرگ است بررسی می کند. برای این آزمایش، یک کپسول کوچک حاوی یک دوربین توسط بیمار بلعیده می شود.

دوربین در حین حرکت در روده کوچک عکس می گیرد. سپس تصاویر را می توان در رایانه مشاهده کرد.

این آزمایش تنها زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که سایر آزمایش ها نتوانسته اند علت علائم بیماری کرون را پیدا کنند.

اشعه ایکس

اشعه ایکس در شرایط اضطراری که پزشک به پارگی روده ای مشکوک است، مورد استفاده قرار می گیرد.

ام آر آی و سی تی اسکن

سی تی اسکن اساساً اشعه ایکس کامپیوتری است که تصویر دقیق تری نسبت به اشعه ایکس استاندارد ایجاد می کنند. این امرباعث می شود این آزمایش برای بررسی روده کوچک مفید باشد. آنها همچنین می توانند عوارض IBD را تشخیص دهند.

ام آر آی از میدان های مغناطیسی برای تشکیل تصاویر بدن استفاده می کند و از آنجایی که نیازی به تابش ندارد، امن تر از اشعه های X است.

هر دوی این روش ها را می توان برای تعیین اینکه چگونه IBD بر روی روده تاثیر می گذارد استفاده کرد.

روش های درمان

تعدادی از درمان های مختلف مانند موارد زیر برای IBD وجود دارد؛ از جمله:

داروها

داروهای ضد التهابی اولین گام در درمان IBD هستند. این داروها به کاهش التهاب دستگاه گوارش کمک می کند. با این حال، آنها عوارض جانبی زیادی دارند.

کورتیکواستروئیدها

زیر مجموعه ای از کورتیکواستروئیدها، نمونه هایی از داروهای ضد التهابی هستند که برای IBD استفاده می شوند. آنها عبارتند از:

• بودزونید
• پردنیزون
•  پردنیزولون
• متیل پردنیزولون

این داروها به اشکال مختلف زیر موجود هستند:

• قرص های خوراکی
• تزریق
• فوم های رکتوم

تجویز آنها معمولا در پایین ترین دوز ممکن، برای کوتاه ترین زمان ممکن است.

داروهای 5-ASA یا آمینوسیلیکات

داروهای 5-ASA یا آمینوسیلیکات نیز التهاب را به طور عمده در آخرین قسمت روده کوچک و در روده بزرگ کاهش می دهند. آنها عبارتند از:

• بالسالازید
• مسالامین
• اولسالازین که فقط به عنوان یک دارو با نام تجاری موجود است
• سولفاسالازین

تعدیل کننده های ایمنی

این داروها می توانند گزینه موثری باشند و شامل موارد زیر هستند:

• متوترکسات
• آزاتیوپرین
• مرکاپتوپورین

داروهای بیولوژیک

داروهای بیولوژیک داروهای طراحی شده ژنتیکی است که ممکن است انتخابی برای افراد مبتلا به IBD متوسط ​​تا شدید باشد.

داروهای بیولوژیک به عنوان داروهای عمومی در دسترس نیستند. به طور کلی این داروها عبارتند از:

• آدالیموماب
• گلیموماب
• اینفلکسی مب
• سایر بیولوژیک ها عبارتند از:
• سرتولیزوماب
• ناتالیزوماب
• اوستکینوماب
• ودولیزوماب

سایر داروها

داروهای توفاسیتینیب: توصیه می شود که این دارو خوراکی را تنها در صورتی که سایر داروها برای حل علائم موفق نیستند مصرف کنید.

آنتی بیوتیک ها: این داروها باکتری های روده کوچک را که ممکن است باعث تحریک یا تشدید علائم کرون شوند، از بین می برند.

داروهای ضد عفونی کننده و ملین ها: این داروها می توانند به منظم نگه داشتن حرکات روده شما کمک کنند.

انتخاب سبک زندگی مناسب

انتخاب شیوه زندگی هنگامی که IBD دارید مهم است.

پیشنهادهایی برای شیوه زندگی وجود دارد که عبارتند از:

• نوشیدن مقدار زیادی مایعات.
• اجتناب از محصولات لبنی و شرایط استرس زا که می تواند به بهبود علائم شما کمک کند.
• ورزش و در صورت مصرف سیگار، ترک فوری آن! ا

گر IBD دارید، این اقدامات می تواند به حفظ سلامت شما کمک کند.

مصرف مکمل ها

مکمل های ویتامین و مواد معدنی می توانند به کمبود های تغذیه کمک کنند. به عنوان مثال، مکمل های آهن می توانند به درمان کم خونی کمک کنند.

قبل از افزودن هر گونه مکمل جدید به رژیم غذایی خود از طریق مشاوره تلفنی پزشک با یک متخصص صحبت کنید.

عمل جراحی

جراحی گاهی اوقات می تواند برای افراد مبتلا به IBD ضروری باشد. برخی از جراحی های IBD عبارتند از:

• جراحی برای گشاد کردن روده باریک
• بستن یا برداشتن فیستول
• برداشتن بخش های آسیب دیده روده برای افراد مبتلا به بیماری کرون
• برداشتن کل کولون و راست روده برای موارد شدید UC

پزشک شما احتمالا یک کولونوسکوپی معمولی را برای نظارت بر سرطان کولورکتال نیز توصیه می کند.

روش های پیشگیری

شما نمی توانید از علل ارثی IBD جلوگیری کنید. اما ممکن است بتوانید با رعایت موارد زیر خطر ابتلا به IBD  را کاهش دهید یا از بدتر شدن علائم آن جلوگیری کنید:

• خوردن غذاهای غنی از مواد مغذی
• ورزش منظم
• ترک سیگار

IBD می تواند ناراحت کننده باشد، اما با پیروی فعال از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک، می توانید بیماری را مدیریت کنید و یک سبک زندگی سالم و فعال داشته باشید.

همچنین اپلیکیشن پزشک آنلاین برنامه ای است که می تواند به شما برای مدیریت این بیماری کمک کند.

منبع: healthline