بیماری زونا چیست و چگونه درمان می‌شود؟ (به‌همراه ویدیو)

زونا چیست
اشتراک گذاری 564 نظر
خلاصه این مقاله را بشنوید

زونا نوعی عفونت ویروسی است که باعث ایجاد زخم‌های دردناک می‌شود. زونا می‌تواند هر نقطه‌ای از بدن را درگیر کند. به‌طور معمول، شبیه نواری تاول است که در سمت چپ یا راست تن پیچیده می‌شود. پس زونا چیست و چه می‌کند؟ زونا توسط ویروس واریسلا زوستر به وجود می‌آید،  همان ویروسی که باعث آبله مرغان می‌شود. این بیماری کشنده نیست اما می تواند بسیار دردناک باشد. واکسن‌ها به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک می‌کنند.

درمان زودهنگام هم مدت عفونت را کوتاه می‌کند و احتمال بروز عوارض را کاهش می‌دهد. استرس و اختلال عملکرد سیستم ایمنی از دلایل بروز زونا هستند. برای درمان از پمادهای مختلف و داروهایی نظیر فامسیکلوویر استفاده می‌شود. در این مقاله درباره زونا، علائم، درمان و مراقبت‌های لازم می‌خوانید. برای خواندن مقاله پیش رو به ۷ دقیقه زمان نیاز دارید.

اگر سوالی درباره این بیماری دارید، درانتهای همین صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد. 

زونا چیست؟

زونا (Shingles) یک بیماری عفونی و ویروسی است که عصب و پوست اطراف آن را درگیر می‌کند. عامل اصلی این بیماری، فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان با نام واریسلا زوستر (Varicella Zoster) است. این ویروس در ابتدا  با بروز بیماری آبله مرغان مشخص می‌شود و پس از سال‌ها ماندگاری در سلول‌های عصبی ستون فقرات، دوباره خود را به صورت بیماری زونا بروز می‌دهد.

اینفوگرافی زونا چیست

دکتر بانسال (Ankush Bansal)، متخصصی در این زمینه می‌گوید:

ویروس آبله مرغان و زونا مشابه‌اند. به همین دلیل است که وقتی بزرگتر می‌شوید، بعد از تجربه آبله مرغان در کودکی، امکان ابتلا به زونا قوت می‌گیرد. در واقع، این ویروس تا پایان عمرپ در درون شما زندگی می‌کند. در مراحل بعدی زندگی و با افزایش سن، ابتلا به زونا محتمل می‌شود زیرا سیستم ایمنی بدن شما به دلیل سن یا سایر شرایط پزشکی شروع به افت می‌کند و ویروس می‌تواند دوباره در بدن فعال و سپس ظاهر شود یا به عنوان چیزی به نام زونا نمود پیدا کند.

ویروس زونا و تبخال تناسلی یکی هستند اما روش انتقال آنها متفاوت است و دو بیماری متفاوت ایجاد می‌کنند.

دلایل ابتلا به زونااسترس-افزایش سن-اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن
درمان خانگیاستفاده از کمپرس آب سرد و مرطوب برای کاهش خارش-استراحت-استفاده از پماد «کالامین دی» برای کاهش خار-کرم ضد زونا مانند کرم‌های آنتی‌هیستأمین و آنتی‌بیوتیک-حمام گرفتن در وان با مخلوط جو دوسر

 

درمان سنتیمصرف سیر-چای سبز و نعناع-عسل-روغن درخت چای-روغن بابونه-روغن گل راعی-روغن اکالیپتوس
درمان داروییآسیکلوویر( زوویراکس)-فامسیکلوویر-والاسیکلوویر (والترکس)

دلایل بروز زونا چیست ؟

از دلایل ابتلا به زونا باید به موارد زیر اشاره کنیم:

  • استرس
  • افزایش سن
  • اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن

خاطر افرادی که سابقه ابتلا به آبله مرغان را در کودکی داشته‌اند به‌احتمال بیشتری، به بیماری زونا مبتلا خواهند شد. در اصطلاح پزشکی به بیماری زونا، هرپس زوستر (Herpes Zoster) هم گفته می‌شود.

این بیماری در افراد بالای ۵۰ سال رایج است و بیشتر نیم تنه بالایی از بدن را به خود درگیر می‌کند. زونا خود را به صورت ضایعات پوستی (راش) قرمز رنگ توام با درد و سوزش بروز می‌دهد.

این ضایعات بیشتر شبیه به تاول بزرگ و زخم‌های دردناک هستند. تاول‌ها در بخش‌هایی از بدن مانند شکم، پشت، گردن و سینه ظاهر می‌شوند که توسط رشته‌های عصبی پوشش داده شده‌اند.

پژوهش‌های انجام شده در ارتباط با این بیماری نشان می‌دهد که از بین هر چهار نفر، یک نفر دچار زونا خواهد شد. اما احتمال اینکه یک فرد دو بار دچار این بیماری شود، بسیار پایین است.

زونا کشنده نیست؛ اما درد و سوزش ضایعات پوستی آن می‌تواند آزاردهنده باشد. مخصوصاً اگر این ضایعات در نواحی حساسی مانند چشم باشد.

زونا چیست

انواع زونا چیست ؟

اگر چه بثورات دردناک زونا در یک طرف صورت، گردن یا بالاتنه در بیشتر موارد وجود دارد، این بیماری می‌تواند اشکال مختلف دیگری نیز داشته باشد. اشکال کمتر رایج زونا عبارت‌اند از:

  • هرپت زوستر سینوس؛ زونا با درد شدید، اما بدون بثورات.
  • زونا داخلی؛ زونا بر اندام‌های داخلی تأثیر می‌گذارد.
  • هرپس زوستر چشمی؛ زونا روی عصب چشم تاثیر می گذارد.
  • هرپس زوستر اوتیکوس؛ زونا که به عصب صورت حمله می‌کند.

در ادامه ویدیویی درباره زونا و درکان آن را تماشا کنید:

play-rounded-fill

علائم زونا چیست ؟

اولین نشانه‌های زونا، پیدایش لک پوستی با رنگ قرمز است که به تدریج تبدیل به دانه‌های قرمز رنگ می‌شوند. ظاهر این دانه‌های قرمزرنگ مشابه با لکه و زخم‌های آبله‌مرغان است. فرد مبتلا به زونا احساس خستگی مفرط، تب، سوزش، مورمور شدن و درد در ناحیه خاصی از بدن را دارد. البته بعضی از بیماران قبل از بروز چنین علائمی، احساس سردرد را هم داشته‌اند.

بعد از گذشت یک هفته از بروز علائم ابتدایی، با تاول‌های خارش‌دار مواجه خواهید شد. تاول‌ها پس از مدتی خشک و زرد رنگ شده و پوست فرد بیمار شروع به ترمیم می‌کند. اما گاهی اوقات ترکیدن تاول‌ها همزمان نبوده و احتمال پدیدار شدن آن‌ها تا بهبودی خود شخص وجود دارد.

پس از خشک شدن کامل تاول‌ها، امکان سرایت بیماری به شخص دیگر وجود نخواهد داشت. بهترین راهکار برای کنترل و کوتاه‌تر کردن دوران بیماری، مشاوره با یک پزشک عفونی است.

تاول‌ها روی پوست سر باعث خارش سر می‌شوند.

زونا از حوالی شکم تا پشت گردن
زونا از حوالی شکم تا پشت گردن
مشاوره آنلاین و تلفنی دکتر عمومی

علائم جدی و نادر بیماری زونا چیست ؟

علائم بیماری زونا همیشه به سادگی موارد اشاره شده در بخش قبلی نیست. بلکه گاهی اوقات شاهد علائمی جدی در فرد درگیر با این بیماری هستیم که نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد. موارد زیر جزء جدی‌ترین علائم بیماری زونا هستند:

  • احساس درد یا ایجاد ضایعه پوستی در چشم
  • سرگیجه یا از دست دادن حس چشایی
  • درد شدید در یک گوش یا از دست دادن حس شنوایی
  • عفونت‌های میکروبی منجر به گرمی، تورم و قرمزی پوست

احتمال بروز عفونت زونا در چه کسانی بیشتر است؟

وضعیت سلامتی عمومی افراد، در ابتلا به این بیماری موثر است. به عبارت دیگر اگر از نظر جسمی، شرایط خاصی داشته باشید، بیشتر در معرض ابتلا به زونا خواهید بود. احتمال ابتلا افراد با شرایط زیر به بیماری زونا، بیشتر از بقیه است:

  • افراد مسن مبتلا به بیماری‌های تضعیف‌کننده‌ای همچون سرطان
  • اشخاص با سابقه ابتلا به بیماری آبله مرغان در دوران کودکی
  • افرادی که در حال شیمی‌درمانی و مصرف دارو‌های کورتون هستند
  • سالمندان و افراد بالای ۶۰ سال که به خواب و استراحت نیاز دارند
  • افراد درگیر با استرس و اضطراب

آیا زونا مسری و واگیردار است؟

در واقع امکان انتقال مستقیم زونا به شخص دیگر وجود ندارد. با این حال، فردی که هرگز به آبله‌مرغان مبتلا نشده، با تماس مستقیم با مایع تاول‌های شخصی که در حال حاضر زونا دارد، ممکن است ویروس را دریافت کند. اگر این اتفاق رخ دهد و فرد واکسن آبله مرغان را دریافت نکرده باشد، ابتدا دچار آبله مرغان می‌شود.

زونا در واقع از طریق سرفه یا عطسه پخش نمی‌شود. فقط تماس مستقیم با مایع تراوش شده از تاول‌های آن می‌تواند ویروس را پخش کند. بنابراین، پوشاندن تاول‌ها خطر سرایت را تا حدود زیادی کاهش می‌دهد.

واگیر زونا چند روز است؟

ویروس زونا فقط تا زمانی فعال است که تاول برای اولین بار خشک می‌شود. به عبارت دیگر انتقال قبل از ایجاد تاول و بعد از تشکیل پوسته امکان‌پذیر نیست. اگر فرد دچار تاول نشود، ویروس نمی‌تواند به دیگران سرایت پیدا کند.

زونا زخم مسری است، یعنی امکان سرایت آن از یک فرد به فرد دیگر وجود دارد. اما شدت واگیر بودن آن به قدری نیست که از طریق تنفس منتقل شود. بنابراین، در صورت بروز عفونت زونا در یک فرد، بهتر است اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از انتقال و شیوع آن انجام گیرد.

جلوگیری از واگیر زونا

رعایت اقدامات احتیاطی زیر تا حدود زیادی می‌تواند از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کند:

  • بثورات را بپوشانید.
  • دست‌های خود را به طور مکرر بشویید.
  • از دست زدن یا خراشیدن بثورات پوستی خودداری کنید.
  • علاوه بر این مهم است که از تماس با افراد زیر پرهیز کنید
  • نوزادانی که نارس هستند یا هنگام تولد وزن کمی دارند
  • زنان بارداری که هرگز آبله مرغان نگرفته یا واکسن آن را دریافت نکرده است
  • کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند

بیماری زونا در بزرگسالان چگونه است؟

بیماری زونا اغلب افراد مسن را درگیر می‌کند. نیمی از افرادی که به زونا مبتلا می‌شوند ۶۰ سال یا بیشتر، سن دارند. با توجه به اینکه افراد مسن دستگاه ایمنی ضعیف‌تری دارند، خطر بروز عفونت زونا در این افراد بیشتر است. علاوه بر این، سالمندانی که عفونت زونا در آن‌ها بروز پیدا می‌کند، احتمالاً عوارض بیش‌تری را نسبت به سایر افراد تجربه می‌کنند.

از عوارض زونا در بزرگسالان می‌توان به ضایعات پوستی بیشتر و عفونت‌های میکروبی که بر اثر تاول‌های باز به وجود می‌آیند، اشاره کرد. این دست افراد، همچنین مستعد ابتلا به ذات‌الریه یا سینه‌پهلو و التهاب مغزی نیز هستند. بنابراین مراجعه به موقع به پزشک برای این دست از بیماران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مطابق توصیه پزشکان، افرادی که بیشتر از۵۰ سال سن دارند، برای پیشگیری از بروز این عفونت ویروسی، بهتر است واکسن زونا را دریافت کنند. این افراد می‌توانند برای تسکین درد، پارچه‌ی خنکی را روی زخم‌ها و تاول‌های خود بگذارند.

علاوه بر این برای جلوگیری از انتقال ویروس واریسلا به دیگران، توصیه می‌شود که فرد مبتلا، تا حد امکان زخم‌ها و ضایعات پوستی خود را بپوشاند. در همین حال، دکتر زونا می‌تواند در صورت صلاح‌دید، دارو‌های ضد ویروس و ضد درد را برای فرد تجویز کند که باعث کاهش دوره عفونت و عوارض آن می‌شود.

آیا بیماری زونا در دوران بارداری خطرناک است؟

معمولاً بروز زونا در حاملگی غیرمعمول است، اما امکان ابتلا به آن وجود دارد. اگر فرد در دوران بارداری با کسانی که به آبله‌مرغان یا عفونت زونا مبتلا شده‌اند، در تماس بوده و واکسینه نشده باشد، ممکن است دچار آبله‌مرغان شود.

بسته به اینکه فرد در کدام سه ماهه بارداری قرار داشته باشد، ابتلا به آبله‌مرغان می‌تواند منجر به نقایص و عوارضی در نوزاد شود. واکسینه شدن برای آبله‌مرغان قبل از بارداری می‌تواند قدم مهمی برای فرد باردار باشد.

زونا به احتمال کم باعث بروز عوارض در خود فرد می‌شود، اما هنوز هم می‌تواند ناخوشایند و دردناک باشد. توصیه می‌شود فرد در صورت بروز ورم و تاول در دوران حاملگی، فوراً به پزشک مراجعه کند. همچنین می‌توان با مشورت پزشک از دارو‌های ضد ویروسی در طول بارداری استفاده کند. آنتی‌هیستأمین می‌تواند به کاهش خارش کمک کند و استامینوفن نیز می‌تواند از درد فرد بکاهد.

راه‌های تشخیص زونا چیست ؟

در اغلب موارد ابتلا به زونا با معاینه ساده ضایعات پوستی و تاول‌ها قابل تشخیص است. اما در موارد کمی، پزشک ممکن است سابقه ابتلا به بیماری را از فرد بپرسد و در موارد نادر، شاید به آزمایش نمونه پوست یا مایع تاول نیاز داشته باشد.

پزشکان برای نمونه‌برداری با استفاده از یک گوش‌پاک‌کن استریل شده بخش کوچکی از ضایعه پوستی یا تاول را برمی‌دارند. سپس، آزمایش‌ها می‌تواند وجود ویروس را در فرد تأیید کند. پس برای تشخیص درست، بهترین کار مراجعه به پزشک است.

عکس زونا
عکس زونا پشت گردن

راه‌های درمان بیماری زونا چیست ؟

در حالت کلی درمان قطعی برای بیماری زونا وجود ندارد، اما پزشک با توجه به وضعیت بیمار و تشخیص خود روش‌هایی برای کاهش علائم و دوره عفونت برای بیمار تجویز می‌کند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنم.

1. روش خانگی

گاهی اوقات بیماری زونا شدت چندان زیادی نداشته و با استفاده از روش‌های خانگی می‌توان میزان درد و خارش ناشی از آن را کاهش داد. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:

  • استفاده از کمپرس آب سرد و مرطوب برای کاهش خارش
  • استراحت
  • استفاده از پماد «کالامین دی» برای کاهش خارش
  • کرم ضد زونا مانند کرم‌های آنتی‌هیستأمین و آنتی‌بیوتیک
  • حمام گرفتن در وان با مخلوط جو دوسر

2. روش دارویی

در برخی از موارد با استفاده از روش خانگی نمی‌توان بیماری زونا را درمان کرد. به همین دلیل پزشک دارو‌هایی را برای بیمار تجویز می‌کند که در روند بهبود مؤثرند. دارو‌هایی همچون:

  • آسیکلوویر( زوویراکس)
  • فامسیکلوویر
  • والاسیکلوویر (والترکس)

علاوه بر موارد گفته شده، گاهی اوقات زونا باعث ایجاد درد شدیدی در فرد می‌شود. از این رو پزشک برای کاهش علائم بیماری، دارو‌های زیر را تجویز می‌کند:

  • پد‌های موضعی کاپسیاسین (کوتنزا)
  • ضدتشنج مانند گاباپنتین ( نورونتین)
  • داروی ضدافسردگی سه حلقه‌ای مانند آمی‌تریپتیلین
  • مواد بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین که به شکل کرم، ژل، اسپری یا پد پوستی موجود است.
  • دارو‌هایی که شامل مواد مخدر مانند کدئین هستند.
  • تزریق، که شامل کورتیکواستروئید و داروی بی‌حسی موضعی است.

3- روش سنتی درمان زونا

علاوه بر مصرف دارو، روش‌های سنتی برای درمان زونا نیز وجود دارد:

  • مصرف سیر
  • چای سبز و نعناع
  • عسل
  • روغن درخت چای
  • روغن بابونه
  • روغن گل راعی
  • روغن اکالیپتوس

مراقبت‌های لازم برای زونا چیست ؟

در صورت داشتن علائم بیماری بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کنید. به جز دستور پزشک نکات دیگری نیز وجود دارد که با رعایت آنها می‌توانید از شدت درد و ناراحتی بیماری کم کنید. باید بدانید که راه مراقبت از زونا چیست و چطور می‌توانید آن را کنترل کنید.

  • اولین قدم برای بهبود زودتر بیماری استراحت کافی است. سعی کنید خواب کافی و تغذیه مناسب داشته باشید.
  • از دوش و کمپرس آب سرد استفاده کنید. این عمل باعث کاهش درد و التهابات و متعادل شدن دمای بدن شما می شود.
  • بهتر است از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان و مملو از پلاستیک خودداری و به جای آن از لباس‌های راحت و خنک استفاده کنید.
  • کشیدن دستمال پارچه‌ای خیس روی تاول‌ها باعث تسکین می‌شود. بدیهی است در این شرایط باید حوله و لباس‌های خود را از دسترس دیگر افراد دور نگه دارید زیرا ترشحات داخل تاول‌ها می تواند باعث انتقال بیماری به فرد دیگر شود.
  • استفاده از مواد معدنی و غذایی غنی نظیر میوه‌ها ، ویتامین‌هایی مانند ویتامین C و B و مصرف مایعات و انواع آبمیوه‌های طبیعی تاثیر شگفت‌انگیزی بر روند بهبود شما دارند.

از مصرف آنتی‌بیوتیک، داروهای بی‌حسی و مسکن‌های قوی بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. یکی از باورهای غلط بستن و پانسمان جای زخم و تاول‌ها است. زخم را تمیز و ضدعفونی نگه دارید و تا حد امکان آن را در معرض هوا قرار بدهید.

بعد از بهبود بیماری

از مشکلات دیگر افراد مبتلا به زونا، باقی‌ماندن جای زخم است. ممکن است، فرد در طول مدت بیماری به دلیل کلافگی از شدت التهابات و سوزش، مدام تاول را بخاراند. این عمل هرچه شدت بیشتری داشته باشد، جای زخم و رد بیشتری نیز از خود باقی می‌گذارد.

اگر سیستم ایمنی شما ضعیف است و علائم این بیماری را دارید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. در حال حاضر، پیشگیری قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما تشخیص و درمان زودهنگام باعث می شود طول درمان شما کوتاه تر شده و رنج و درد و سختی کمتری را متحمل شوید.

برای دریافت نوبت ملاقات با پزشکان متخصص می‌توانید از سیستم نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر هم کمک بگیرید. با این روش، سریع و بی‌دردسر می‌توانید با بهترین‌ها آشنا شوید و از آنها به‌طور آنلاین وقت بگیرید.

ارتباط رژیم غذایی و زونا چیست ؟

پزشکان دلیل اصلی ابتلا به زونا را سیستم دفاعی ضعیف می‌دانند. در نتیجه لازم است رژیم غذایی سالمی داشته باشید تا سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کنید. پس برای درمان زونا چه بخوریم؟ غذاهای مفید برای زونا و غذا‌هایی که باعث افزایش سیستم ایمنی بدن شده و به بهبود بیماری کمک می‌کند، شامل موارد زیر هستند:

  • غذا‌های قرمز مانند: آلبالو، گریپ‌فروت، فلفل قرمز و هندوانه
  • غذا‌های سبز مانند: بروکلی، کلم بروکسل، اسفناج، کلم برگ، و سایر سبزیجات دارای برگ سبز
  • غذا‌های نارنجی شامل: هویج، سیب‌زمینی شیرین، زردآلو و کدو
  • گوشت کم‌چرب، غلات کامل، مغزیجات و بنشن (بقولات)
  • غذا‌های سرشار از ویتامین B مانند: جو ترش، جو خوراکی، سبزیجات دارای برگ سبز، گوشت گوساله‌ی علف خوار، دانه‌ها، غلات غنی‌شده، گوشت (مخصوصاً جگر)، تخم‌مرغ، ماکیان
  • غذا‌های حاوی اسید‌های چرب ضروری سالم مانند: آووکادو، زیتون و روغن زیتون، ماهی سالمون دریایی و ماهی‌های مفید دیگر و همچنین مکمل روغن ماهی
  • غذا‌های تخمیری مانند کیمچی، ساورکرات (کلم ترش)، تمپه، می‌سو (خمیر سویا) و کفیر.

اما سؤالی که برای بیماران پیش می‌آید، این است که آیا زونا پرهیز مواد غذایی دارد یا خیر؟ پاسخ این سوال مثبت است. درواقع مصرف بیش‌ازحد برخی از مواد باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت شده و در روند بهبود بیماری اختلال ایجاد می‌کند. موادی همچون:

  • مصرف غذا‌های شور
  • مصرف شکر سفید یا غذا‌هایی که شکر زیادی دارند
  • مصرف شربت‌هایی با فروکتوز بالا
  • غذا‌های فراوری شده و بسته‌بندی
  • چربی ترانس
  • اسید‌های چرب اشباع

عوارض احتمالی بیماری زونا چیست ؟

عوارض زونا چیست و چطور باعث بروز مشکلات بعدی می‌شود؟ ابتلا به زونا به خودی خود ناخوشایند است و باعث درد زیادی در فرد ایجاد می‌شود. اما علاوه‌براین، ممکن است فرد عوارض این بیماری را نیز تجربه کند. از عوارض احتمالی بیماری زونا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. عفونت پوستی

در صورتی که ضایعات تاولی زونا به درستی درمان نشوند، باعث ایجاد عفونت‌های باکتریایی در فرد خواهد شد.

2. از دست دادن بینایی

یکی از ناخوشایندترین عوارض زونا چیست و چطور عارض می‌شود؟ درگیری چشم یا ناحیه‌ی اطراف آن به زونا باعث عفونت دردناک چشم می‌شود. گاهی زونای چشمی به از دست دادن بینایی منجر شود.

3. مشکلات عصبی

گاهی زونا اعصاب را تحت تأثیر قرار می‌دهد که این اتفاق به عفونت مغز (آنسفالیت یا مننژیت)، فلج صورت یا مشکلات شنوایی و تعادل منجر شود. این عارضه بسیار خطرناک بوده و از عوارض جدی زونا شناخته می‌شود.

4. درد عصبی بعد از درمان

در بعضی از افراد، درد زونا پس از بهبودی تاول‌ها نیز ادامه پیدا می‌کند که این عارضه به عنوان نورالژی بعد از درمان شناخته می‌شود‌. این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که فیبر‌های عصبی آسیب دیده پیام‌های سردرگم و اغراق‌آمیز درد را از پوست به مغز ارسال می‌کنند.

5. سندرم رامسی هانت

در صورتی که گوش یا اطراف آن درگیر زونا شد، سریعاً باید به پزشک خود مراجعه کنید؛ زیرا در صورت عدم درمان منجر به سندرم رامسی هانت می‌شود و با علائم زیر همراه است:

  • سرگیجه و وقوع مشکل در حفظ تعادل
  • گوش درد و وزوز کردن گوش، البته این عارضه نادر است اما با درمان به موقع شانس بهبودی کامل وجود دارد.
  • از دست دادن شنوایی
  • از دست دادن توانایی حرکت قسمت‌هایی از صورت

راهکار‌های پیشگیری از بروز زونا چیست ؟

معمولاً به طور کامل نمی‌توان از ابتلا به بیماری زونا پیشگیری کرد، اما با انجام اقداماتی می‌توان شدت آن را کاهش داد یا روند آن را کندتر کرد.

واکسینه شدن می‌تواند از بروز علائم و زخم‌های زونا و ضایعات پوستی شدید آن پیشگیری کند. همه كودكان بايد ۲ دُز واكسن آبله‌مرغان را که در اصطلاح پزشکی به آن «ایمن‌سازی واریسلا» گفته می‌شود، دریافت کنند.

بزرگسالانی که هرگز آبله‌مرغان نداشته‌اند نیز باید این واکسن را دریافت کنند. واکسینه شدن لزوماً به معنای این نیست که فرد به آبله‌مرغان یا زونا مبتلا نمی‌شود، اما آمار‌ها نشان می‌دهد که از هر ۱۰ نفری که واکسینه شده‌اند، تنها ۱ نفر به زونا مبتلا می‌شود.

واکسن زونا

راه پیشگیری از زونا چیست و چطور افراد بالغ از آن در امان می‌مانند؟ بزرگسالانی که ۵۰ سال سن دارند یا مسن‌تر هستند نیز باید واکسن زونا را دریافت کنند که به آن در اصطلاح پزشکی «واکسن ایمن‌سازی واریسلا زوستر» گفته می‌شود. پزشکان واکسینه شدن را بهترین راه برای پیشگیری از بروز زونا می‌دانند.

برای زونا دو واکسن وجود دارد که «زوستاواکس (Zostavax)» و «شین گریکس (Shingrix)» نام دارند. بر اساس تحقیقات معتبر، واکسن شینگریکس، معمولاً بهتر جواب می‌دهد و اغلب پزشکان و مراکز درمانی این واکسن را برای بیماران خود تجویز می‌کنند. در همین حال، کسانی که حتی قبلاً با زوستاواکس واکسینه شده‌اند نیز باید واکسن شینگریکس را دریافت کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولاً اگر زونا چشم را درگیر نکرده باشد، خیلی خطرناک نیست اما در صورت شک به ابتلا به بیماری زونا، بخصوص در موارد زیر حتماً به پزشک خود مراجعه کنید:

  • به وجود آمدن درد و ضایعات اضافی در نزدیکی چشم، که در صورت عدم درمان باعث آسیب دائمی به چشم می‌شود.
  • در صورتی که سن شما بیشتر یا مساوی ۶۰ سال است، زیرا سن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عوارض این بیماری را افزایش می‌دهد.
  • فرد به هر علتی مانند سرطان، دارو یا بیماری مزمن دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشند.
  • ضایعات به وجود آمده گسترده و دردناک باشند.

به چه پزشکی مراجعه کنید؟

تخصص درمان زونا چیست و چه کسی آن را درمان می‌کند؟ برای درمان زونا باید به متخصص عفونی مراجعه کنید. این وضعیت نوعی بیماری ویروسی است و متخصصان عفونی در زمینه درمان مشکلاتی مانند آن خبره هستند.

زخم‌های زونا
زخم‌های زونا

عوارض زونا را جدی بگیرید!

با همه موارد گفته شده، لازم است یاداوری کنیم که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد؛ زیرا زونا یک بیماری عفونی بوده و باید دوره خود را سپری کند. اما با استفاده از روش‌های معرفی شده در این مطلب می‌توان تا حدودی روند بهبود آن را تسریع کرد.

اما اگر عوارض این بیماری در فرد شدید باشد، باید به پزشک مراجعه کند. به نظر شما علاوه بر موارد گفته شده در بالا، روش‌های دیگری برای درمان زونا وجود دارد؟ اگر روش دیگری را برای درمان این بیماری مناسب می‌دانید، حتماً به ما و خوانندگان این مطلب معرفی کنید.

سوالات متداول

۱. مدت بهبودی زونا چقدر است؟

زونا ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد.

۲. آیا زونا عود می‌کند؟

ممکن است پس از طول مدت بیماری تاول‌ها باز هم ظاهر شوند. این تاول ها هرچه زودتر باید درمان شوند چون ممکن است در نواحی حساسی چون چشم و حتی گوش پدیدار شوند و صدمات جدی به ارگان‌های مهمی چون گوش و چشم  و سیستم بینایی و شنوایی ایجاد کنند.

منبع:

ada.com

mayoclinic.org

برچسب‌ها:
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
اشتراک گذاری
نویسنده: دکتردکتر
دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

*

564 دیدگاه در “بیماری زونا چیست و چگونه درمان می‌شود؟ (به‌همراه ویدیو)
  • سلام من ۳۴ سالمه چرا به زونا مبتلا شدم مگه زونا مربوط به افراد مسن نیست؟؟؟!!!

    پاسخ
    • سلام خیر ممکن است در هر سنی رخ دهد ولی بیشتر در افراد مسن ایجاد می‌شود

      پاسخ
  • سلام خسته نباشید من دوماه ونیم پیش سردرد و لرز شدیدی گرفتم رو سرم چندتا دونه پراکنده دراومد والانم هنوز درد میکنن و درست نمیشن چندتا دکتر رفتم هیچ کس تشخیص نداد امکانش هست زونا باشه

    پاسخ
    • سلام از مشاوره تلفنی دکتر دکتر جهت ارتباط با متخصص عفونی استفاده کنید

      پاسخ
  • سلام من دوماه ونیم پیش سردرد و لرز شدیدی گرفتم رو سرم چندتا دونه پراکنده دراومد والانم هنوز درد میکنن و درست نمیشن و دکتر رفتم هیچ کس تشخیص نداد امکانش هست زونا باشه

    پاسخ
    • سلام بله ممكنه زونا باشه چون گاهي درد بعد از زونا تا چند ماه باقي ميمونه
      بايد به متخصص مغز و اعصاب مراحعه كنيد تا درمانو براتون شروع كنن

      پاسخ
  • مدت زمان درمان کامل زونا چن روز است

    پاسخ
    • سلام معمولا به مدت یک هفته داروی ضد ویروس تجویز می گردد

      پاسخ
  • سلام خانم دکتر
    مادر من ۶۱سالشه چند تا دکتر مراجعه کردیم گفتن زوناس
    زیربغل و روی سینش تاول دردناک داره و دست سمت راستش خیلی دردمیکنه الان حدود ۲ماهه که این بیماری رو داره وبه خاطر خوردن قرص و چرک خشک کن های فراوون که خورد زخم معده هم گرفت ۲سه روزی بیمارستان بستری بود الان بعد گذشته ۲ماه با وجود دکتر و دواهای فراوون بهبودی حاصل نشده و بخاطره زخم معده هم قرص نمیتونه بخوره ممنون میشم راهنمایی کنید که چقد مدت زمان طول میکشه بهبودی حاصل بشه و چ دارویی با وجود زخم معده میتونه مصرف کنه خیلی ممنون

    پاسخ
    • سلام در بیمارانی که پس از درمان زونا دردهای عصبی همچنان باقی می ماند از قرص کاربامازپین استفاده میشود قرص کاربامازپین معمولا در درمان این دردها نتیجه خوبی دارد شما می توانید با مشورت با پزشک ایشان از دارو استفاده کنید

      پاسخ
  • سلام خسته نباشید
    دختر خاله ی من چند روز است که زیر سینش و پشتش و سمت چپ بدنش درد میکنه و تب خال زده
    سردرد و گردن درد شدیدی داره دکتر داخلی مراجعه کرده و گفته زونا است برای جلو گیری بیشتر چه کار باید کنیم لطفا بگید دختر خاله ی من فقط ۲۴ سالشه

    پاسخ
    • سلام
      اصولا اولش بثورات پوستی بروز میکنه و کم کم خوب میشه
      استراحت کنه و استرس نداشته باشه
      نگران نباشید

      پاسخ
  • سلام خسته نباشید

    من یک شخص 33 ساله هستم ، حدودا یکساله زونا گرفتم و کاملا خوب شدم ، اما از شدت خارش ها پدرم در آمده ( روی شکم و پشتم البته پایین تنه ام ) ، چه کار کنم تا از دست این خارش ها ، میشه بگین ؟؟؟ آیا با عمل یا تب سوزنی میشه از بین برد ؟؟؟ یا نه ، راه درمان دیگری داره ؟؟؟؟

    با تشکر

    پاسخ
  • سلام
    من یکماهه زونا گرفتم ک پوستم یه مقدار بهتر شد اما باز همون اثرات زونا روی پوستم جدید ظاهر شدن البته دکتر داخلی مراجعه کردم
    میخام بدونم تا چند مدت ممکنه ادامه داشته باشه و آیا روی مغز متاثر چون خوندم ک در بعضی افراد باعث فلج قسمتایی میشه من قسمت پستم و متفاوت و پهلو و سینه درگیر زونا شدن

    پاسخ
    • سلام روي مغز اثر نداره نگران نباشيد، ميتونه بيحسي پوست بده يا درد و سوزش زياد كه به مرور برطرف ميشه

      پاسخ
  • سلام مادر من دو هفته هس زونا گرفته کل سمت چپش درد می‌کنه و سوزش زیاد داره بنظرتون کدوم دکتر برود خوب است

    پاسخ
    • سلام به متخصص داخلي مراجعه كنند.

      پاسخ
  • سلام من زونا گرفتم بوجود اومدن دانه ها خشک شدنشون ۱۸ روز طول کشید.دونه ها دو طرف لبه واژنم ،کشاله و قسمت تحتانی لگن .همه سمت راست بود.الان برطرف شده فقط یکم دیگه از لک هاش مونده و درد زیادی دارم .سوالم اینه که من تا به حال مشگل درد مقعد و مشگل دفع نداشتم اما با اومدن زونا این مشگل رو پیدا کردم و هنگام دفع درد دارم.این درد به زونا ربط داره؟

    پاسخ
    • ببخشید پماد رو باید داخل مقعد بزنم؟

      پاسخ
      • نه عزيزم قسمت بيروني

  • با سلام من ۳۰ سالمه از دیشب درد شدید همراه با سوزش از پشت کمرم شروع شده که میگیره و ول می‌کنه رفتم حموم فهمیدم با گرما دردش بیشتر میشه ولی وقتی آب سرد هست دردش قطع میشه الآنم مجبور شدم کمی پنجره رو باز بزارم تا بدنم گرم نشه تا دردش شروع بشه از پشت گردنم تا پایین کمرم یهو درد شدیدی میگیره و گاهی اینقدر شدید میشه که از پهلو هام و تا شکمم میاد میخواستم بدونم زونا گرفتم ؟ چون مادرم هم سال پیش زونا گرفته؟ اگه آره دارو چی مصرف کنم؟

    پاسخ
    • سلام
      تا زمانی که بثورات پوستی بروز نکرده نمیشه گفت زونا هست دوست عزیز

      پاسخ
  • سلام خدمت شما
    خیلی خیلی ممنون میشم جواب سوالم را بدهید
    بنده 15 سالمه و زونا گرفته ام روی شکم و روی کمرم زونا هستش ریخته درد بسیار شدیدی داره وهمچنین غدد لنفاوی کشاله ران من رو هم دچار اشکال کرده بزرگ شده
    به چنتا دکتر هم رفتم میگن بعد 1 تا 2 ماه درست میشه ولی یه جاهایی خوندم میگه گاهی اوقات باعث از دست دادن بینایی و شنوایی میشه خیلی نگرانم حالا باید چکار کنم دکتر یه دارو هم داده به اسم آسیکلوویر
    راه حل شما چیه درست میشه؟
    اگه جوابمو بدید ممنون میشم

    پاسخ
    • سلام
      زونایی که روی گوش یا چشم باشه سبب مشکلات نابینایی و ناشنوایی ممکن بشه
      نگران نباشین و داروهاتون رو مصرف کنید

      پاسخ
  • باسلام همسرمن الان یک ماهه که دست سمت چپش دردمیکنه صربان قلبش زیادمیشه عرق سردداره وبدنش سردمیشه توانایی انجام کارروزمره نداره دربعضی مواقع اسکن قلب واکوانجام داده دکترگفته سالمه مشکلی نداره میخاستم ببینم علتش جی میتونه باشه به کدام متخصص بایدرجوع کنه

    پاسخ
    • سلام يك آزمايش خون بدن از نظر پركاري تيروييد و كم خوني بررسي شن
      Cbc.diff esr crp ldh
      Tsh
      Ferritin
      S/E
      25ohvitD
      بايد توسط متخصص داخلي بررسي شوند

      پاسخ
  • سلام خانم دکتر خستە نباشید
    ببخشید همسر بندە یک هفتە میشە کە قسمت نیم کرە راست سرشون تیر میکشە وبعد چند روز در قسمت گردن و کتف تاول قرمز زدن بە پزشک مراجعە مراجعە کردیم کە گفتن زوناس الان دوو روزە دارو مصرف میکنن ولی دردشون کم نشده ٲیا نیاز هست که از سرشون ام ار ای بگیریم؟چون سردردشون خیلی زیاده

    پاسخ
    • سلام
      اگه بثورات پوستی دارن همون زوناس و طول میکشه تا بهتر بشن

      پاسخ
  • سلام خسته نباشید
    چن روزیه یه درد و سوزش تقریبا میشه گفت زیادی زیر پوستم حس میکنم،پشتم،مخصوصا بین دوتا کتفم،امروز مامانم گفت ک زونا هستش،ولی نه زخمی هست نه چیزی،خاستم ببینم میتونه زونا باشه؟

    پاسخ
    • سلام
      تا وقتی بثورات بروز نکرده خیر نمیشه گفت زوناست

      پاسخ
  • سلام روزتون بخیر
    همسر من دوسال پیش زونا گرفتن و خوب شدن ولی الآن مدت دو هفته هست که جای جوش و تاولای اون زمانش درد و سوزش شدید داره ولی فقط قرمز کمرنگ هست و تاول و جوش نزده میخواستم بدونم امکانش هست دوباره زونا بگیرن؟ برای بهبودش چیکار باید کنم؟

    پاسخ
  • سلام خسته نباشید سه چهار روزه که زونا گرفتم پهلوی یمت راست خیلی درد داره با قرص داروی که دکتر داده درد کم تر نشده شما چه قرصی معرفی مکنیدقبل زونا من بدن درد سر درد گلو درد داشتم بهترین بهترین قرص یا امپول چه میتونه باشه

    پاسخ
  • سلام پدرم چند روزی پادرد داشت بعد ازچند روز تاول ها وجوش های قرمز روی ران پاش ظاهر شد که معلوم شد زونا گرفته آیا مادرم که پیش پدرم هست واز او مراقبت میکند احتمال سرایت هست یانه برای درد شدید پاش چی دستور میدهید که هم زود خوب بشه هم دردش کمتر بشه

    پاسخ
    • سلام خير زونا مسري نيست نگران نباشيد

      پاسخ
  • سلام خسته نباشین مادر من حدود دوسال که زونا گرفته و خوب شدن ولی بعضی مواقع احساس درد در یک طرف صورت و دست داره میخواستم بدونم که باید دارویی استفاده کنه یا نه

    پاسخ
    • سلام مكمل منيزيم و ويتامين ب١ ٣٠٠ ميلي گرم خر شب بكي بخوريد

      پاسخ
  • سلام حدود ده روز پیش با علائم سرفه خفیف و بدن درد و تب و لرز خفیف به پزشک مراجعه کردم با احتمال سرماخوردگی و شاید کرونا؛ همزمان در یک نقطه گردن عارضه ای شبیه کهیر داشتم که پزشک معتقد به حساسیت بود و داروی سرما خوردگی و چرک خشک کن تجویز کردن؛ حالا بعد ده روز علائم سرماخوردگی مثل بدن درد و سرفه رفع شده؛ ولی ضایعه پوستی اولی به جوشهای نک سیاه تبدیل شده و در نواحی دیگر گردن هم جوشهای قرمز کوچک جدید در حال بروز است. تا امروز نگران کرونا بودم؛ تا اینکه یکی از نزدیکان گفت شاید زونا هست نظر شما چیست؟ مرد ؛ 42 ساله

    پاسخ
    • سلام
      زونا درد و سوزش شدید میده ، اگه درد و سوزش شدید دارید ممکن زونا باشه
      اما چون بثورات جدید داره بروز میکنه بعید زونا باشد و باید معاینه شید

      پاسخ
  • سلام ،مادرم ۸۳سالشه ،تاول زده زیر سینش و در حال درمانه ،ولی ی هفتس سردرد شدیدی میگیرع،بنظرتون چیکار کنم

    پاسخ
    • فشارش خوبه و قرصی ک شما گفتین نمیخوره دکترگفت اگزما هست بهتر شد ولی دو هفته سردردداره قرص امی تریپیلین وقطره خوراکی تجویزکرد نظر شما در این مورد ؟

      پاسخ
  • سلام مادرشوهر من زونا گرفته چون اولش درد کمر و پا داشت نمیدونستیم زوناست تا وقتی تاول ها زد بیرون حالا سوالم اینه قبلش که نمیدونستیم من همش اونجا بودم و تو کارای خونه کمکشون میکردم بچه ۱ساله هم دارم احتمالش هست که بگیریم؟

    پاسخ
    • سلام نه عزيزم زنا مسري نيست

      پاسخ
  • سلام آیا این بیماری باعث گرفتگی رگ قلب وفشار خون بالا میشود

    پاسخ
    • سلام خیر ارتباطی ندارد

      پاسخ
  • سلام در مورد حمام کردن و اینکه چند روز یه بار باشه و با چی شست و شو بشه میشه راهنمایی کنید؟

    پاسخ
    • سلام استحمام روزانه باشد و از شامپوهای معمولی استفاده کنید

      پاسخ
  • سلام.من حدودسه هفته بثورات پوستی قرمزرنگ روی دوتادستام داشتن که همراه باخارش وسوزش بودکه رفع شدبعدسمت راست پشتم حدودیک ماهه که دردشدیدومداوم داره به نظرتون زوناست؟

    پاسخ
    • سلام خیر علایمتون به نفع زونا نیست

      پاسخ
  • باسلام خسه نباشیین ابجی من حامله س 8ماهشه از وقتیم باردار شده هر روز یه جاییش درد میکنه اول هماتوم داشت خونریزی داخلی رحم؛ بعد هی میگف قلبم و معده م درد میکنه پایین سینه ش جوش زدهدر همون راستا پشتشم جوش زده رفته دکتر گفتن زوناس من نگرانشم ایا خوب میشه یا بچه رو باید بندازه البته میره دکتر فردا وقت دکترشه تا ببینیم چی میگن ولی من نگرانم ایابچه سالم میمونه با این بیماریا راهنماییمون کنین

    پاسخ
    • سلام نگران نباشيد حتي اگرم زونا باشه بچش نميگيره
      اگه ابله مرغان باشه چون فاصله داره تا زايمان بازم احتمال ابتلا بچش كمه
      در هر حال آسيبي به بچش نميزنه نگران نباشيد

      پاسخ
  • سلام و خسته نباشید
    مادر من ۶۵ سالشونه و زونا گرفتن از هفت روز پیش درد کمر و دو روز بعد ازآن تاول و سوزش کمر شروع شد، ما بعد از گذشت یک هفته فهمیدیم که زوناست، حالا دکتر گفتن دیر اقدام کردید و درد زونا تا آخر عمر همراهشون هست و آزارشون می ده، ما خیلی نگران هستیم، سوالم این بود که درسته این حرف و راه و چاره ای نداره که این درد تموم شه؟؟

    پاسخ
    • سلام خیر درد سونو اصولاً ظرف یکی دو ماه از بین میرود
      در موارد بسیار نادری ممکن است درد تا طولانی مدت باقی بماند

      پاسخ
  • سلام من پشت زانوم قرمز شده وجوش های شبیه تاول زده شده که هم درد داره وهم سوزش وبعضی جاهای بدنم بصورت پراکنده هست که نمیشه دست بهشون زد خیلی درد داره

    پاسخ
    • سلام اگر هم این تاول ها در جاهای دیگر بدنتان هم بروز کرده باید معاینه شوید اما اگر فقط محدود به زانویتان است زونا مطرح است

      پاسخ
  • پدر من 56 سال داره. روی اون جایی که خون میگیرن ((بالای آرنج))خیلی دونه درآورده نه درد داره نه سوزش ابله برغان هم گرفته بود

    پاسخ
    • سلام باید درد و سوزش داشته باشد تا زونا مطرح شود
      اگر این علایم را ندارد نیاز به معاینه است

      پاسخ
  • سلام. من روی شکمم و کمرم تاول زد بعد تبدیل به دانه‌های سیاه و به شکل زخم شد اما حالا از التهاب و تورمش کم شده و حس میکنم زخمها دارن خشک میشن. درد هم ندارم. نمیدونم زوناست یا نه.

    پاسخ
  • چه مواد غذایی برای بهبود بیماری زونا بهتر است؟؟

    پاسخ
    • سلام مواد غذایی خاصی مطرح نیست
      میوه ها و سبزیجات و غذاهای پر پروتئین مصرف شود

      پاسخ
  • با سلام و خسته نباشید حدودا یه هفته قبل زیر شکمم به حالت عرق سوز بود بعد جوشهای کوچک و بزرگ در کمر و شکم و پهلوی راستم زیاد شد دکتر گفت زوناست و یه محلول برا شست و شوی جوشها و قرص ویرابکس دادن
    الان ران پهلوی راستم درد داره این داروها کافیه

    پاسخ
  • خسته نباشید ،دکتر من بعد از پنج روز استفاده دارو خوب شدم،ممکن ایدز داشته باشم

    پاسخ
    • سلام
      ربطی به ایدز ندارد

      پاسخ
  • مادرم ۸۳سال داره برادومین بارزوناگرفته بین دوابرووکمر.دکتربرای ایشون پمادوقرص آسکلویردادن آیاکافیه

    پاسخ
    • سلام
      بله اگر درد شدید است مسکن بخورد اما چون سنش بالاست با مصرف مسکن احتمال خونریزی معده بالاتر است

      پاسخ
  • برای درمان سریع زونا چه باید کرد؟؟

    پاسخ
  • سلام من روی شکم اول قرمز شد یه دونه کوچک بود درد میکرد ولی الان جوشای مانند تاول زده شدید درد میکنه الان کلیه ام درد گرفته و اینکه یه پسر ۳ساله دارم ابله نگرفته امکانش هست بگیره و اینکه چی استفاده کنم

    پاسخ
  • سلام من رو شکمم این قرمزی زده و شکم کلیه از تو درد میکنه نمیدونستم زونا هست حالا باید چکار کنم تاول های ریر زده و دردناک

    پاسخ
  • با سلام
    پدر من به زونا مبتلا شده اند و درد شدیدی در ناحیه قفسه سینه و سمت راست و کشاله ران دارند. جوش ها بهتر شده‌اند وی همچنان در قسمت های اشاره شده درد زیر پوستی دارند. به نظر شما این دردهای زیر پوستی از علائم کرونا هستند یا علت دیگر دارند.
    با تشکر

    پاسخ
  • سلام خسته نباشید من یه طرف صورتم تاول بزرگ زده
    دکتر رفتم گفته زونا گرفتم الان سه تا قرص بهم داده
    ازجمله هیدروکسی زین،ناپروکسن۲۵۰واسیکیوویر۴۰۰
    آیا این ها درمانم میکند؟؟آیا بااین داروها خوب میشوم یاپیش یک دکتر دیگربروم؟؟

    پاسخ
    • سلام بله درمان ميشيد داروهاتون و دوزش كافيه.

      پاسخ
  • سلام خسته نباشید من دوروزه زونا گرفتم اولش کمرم درد میکرد با سینم بعدش تاول های ریز و جوش های ریز زدن. الان خیلی درد میکنه. دکتر بهم گابانتین ۳۰۰با قرص اسیکلوویر۴۰۰با پمادافلیپلکس۵درصد تجویز کردن. میخواستم بدونم این داروها رو مصرف کنم خوب میشم؟دیگر نیازی نیس ب پزشک مراجعه کنم؟

    پاسخ
    • سلام
      داروها کافی است

      پاسخ