کاهش چربی خون چرا و چگونه ممکن میشود
کاهش چربی خون بالا برای جلوگیری از بیماریهای قلبی حیاتی است چرا که بالا بودن این عامل، خطرات جبرانناپذیری برای سلامت افراد دارد.
از آنجا كه چربی خون بالا زمينه ساز بـسياری از بیماریها از جمله بيماری قلبي عروقی، فشار خون بالا، سكته مغـزی و سکته قلـبی، ديابت و غیره است، رعايت اصول تغذيه صحيح جهت پيـشگيری و درمان اين بيماری ضروری به نظر میرسد. در این مقاله به بررسی راههای کاهش چربی خون بالا میپردازیم.
چربی خون بالا چیست؟
اگر پزشک به شما بگوید که چربی خون شما بالا است، بدان معنی است که سطح کلسترول LDL، چربیهای تری گلیسیرید یا هر دو آنها دارای سطح بالای در خون هستند. اگر سطح بالای این مواد را داشته باشید، در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی هستید. به بالا رفتن کلسترول یا تري گلیسیرید در خون که در اثر مصرف مواد غذایی بیش از میزان مورد نیاز یا هنگام بروز اختلال در سوخت و ساز چربی افزایش مییابد، بیماري چربی خون بالا گفته میشود.
کلسترول چیست؟
برای درک چگونگی ابتلا به چربی خون، شما باید درباره کلسترول بدانید. دو نوع کلسترول در بدن شما عبارتاند از لیپوپروتئین کم چگالی (LDL) و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL).
LDL، گاهی اوقات به عنوان کلسترول بد نامیده شده و توسط بدن شما ساخته میشود. همچنین توسط بدن از غذاهای غنی از کلسترول مانند گوشت قرمز و محصولات لبنی جذب میشود. LDL میتواند با سایر چربیها و مواد موجود در خون شما ترکیب شود و باعث ایجاد انسداد در شریانها شود. این کار میتواند جریان خون شما را کاهش دهد و باعث مشکلات جدی مانند بیماریهای قلبی عروقی (آترواسکلروز)، حمله قلبی یا سکته مغزی شود.
به دلیل اثرات بالقوه آن، پزشکان سطح پایین LDL را توصیه میکنند. HDL، گاهی اوقات به عنوان «کلسترول خوب» شناخته شده است، اثر محافظتی روی قلب دارد. HDL کلسترول مضر را از شريان به کبد انتقال میدهد. پزشکان معمولاً توصیه میکنند که سطح بالاتری از کلسترول HDL داشته باشید.
تری گلیسیرید چیست؟
تری گلیسیرید یک نوع چربی است که بیشتر از مواد غذایی که میخورید، دریافت میکنید. بدن همچنین آن را زمانی که کالری اضافی در بدن وجود دارد تولید میکند یعنی به چربی برای ذخیره سازی تبدیل میشود. برخی از تری گلیسیریدها برای عملکرد برخی سلولها ضروری هستند، اما مقدار بیش از حد آنها در بدن، ناسالم است.
چه چیزی باعث کلسترول خون بالا و تری گلیسیرید بالا میشود؟
غذاهای دارای انواع خاصی از چربیها، شرایط خاص پزشکی و سایر عوامل میتوانند باعث افزایش کلسترول خون و تری گلیسیرید بالا شوند. دو نوع چربی برای افزایش سطح کلسترول شناخته شده است.
چربی اشباع شده: چربی اشباع میتواند میزان LDL خون را افزایش دهد. برخی از غذاهای گیاهی مانند روغن پالم و روغن نارگیل دارای چربی اشباع هستند. با این حال، چربی اشباع بیشتر در محصولات غذایی حیوانی به وفور یافت میشوند مانند:
- پنیر
- شیر
- کره
- استیک
چربیهای ترانس: چربیهای ترانس یا اسیدهای چرب ترانس، بدتر از چربیهای اشباع هستند زیرا میتوانند سطح LDL خون را بالا ببرند و سطح HDL خون را پایین بیاورند. برخی از چربیهای ترانس در محصولات حیوانی به طور طبیعی یافت میشوند. سایر چربیهای ترانس در غذاهای فرآوری شده یافت میشوند که تحت فرآیندی به نام هیدروژناسیون تولید میشوند، مانند برخی از انواع مارگارین و چیپسها.
بعضی شرایط پزشکی میتواند سطح کلسترول خون را تحت تأثیر قرار دهد. سطح کلسترول خون بالا میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
- دیابت
- کم کاری تیروئید
- سندرم متابولیک
- سندرم کوشینگ
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- بیماری کلیوی
علل دیگر بالا رفتن سطح کلسترول خون عبارتاند از:
- کم تحرکی و عدم ورزش. کم تحرکی و عدم ورزش باعث افزایش چربی و چاقی میشود.
- سیگار کشیدن. سیگار کشیدن همچنین میتواند کلسترول بد شما را افزایش دهد چون باعث ایجاد پلاک در شریانها میشود.
- ژنتیک اگر سابقه کلسترول بالا در خانواده دارید، شما در معرض خطر افزایش کلسترول بالا هستید.
- داروها بعضی از داروها مانند برخی از انواع دیورتیکها میتوانند سطح کلسترول خون را افزایش دهند.
علائم کلسترول خون بالا و تری گلیسیرید
کلسترول بالا معمولاً نشانههای بیماری را ایجاد نمیکند. علائم ممکن است تنها پس از افزایش کلسترول باعث آسیب قابل توجهی شود. به عنوان مثال، علائم ممکن است به شکل علائم بیماری قلبی مانند درد قفسه سینه (آنژین صدری) یا تهوع و خستگی رخ دهد.
تشخیص چربی خون بالا
برای بررسی سطح کلسترول، دکتر شما یک آزمایش خون به نام یک پروفایل لیپیدی یا پانل چربی را تجویز میکند. این آزمایش کلسترول تام (هر دو LDL و HDL) و تری گلیسیرید را اندازهگیری میکند. قبل از این آزمایش، پزشک به احتمال زیاد از شما میخواهد که برای حداقل 8 تا 12 ساعت از خوردن و نوشیدن اجتناب کنید.
از چه سنی باید چربی خون را آزمایش کنید؟
به طور کلی، عموم افراد جامعه باید از سن 20 سالگی نسبت به آزمایش چربی خون خود اقدام کنند. چنانچه سطح چربی خون شما طبیعی است، هر پنج سال یک بار (از سن 20 سالگی به بعد) و در صورت بالا بودن چربی خون، باید هر دو تا شش ماه، یک بار چربی خون خود را آزمایش کنید. به منظور حذف اثر چربی موجود در غذا، ضروري است آزمایش چربی خون پس از 12 تا 14 ساعت ناشتا بودن انجام شود. این کار دقت آزمایش را افزایش میدهد.
گزینههای درمان چربی خون بالا
ترکیبی از داروها و تغییرات شیوه زندگی یک برنامه درمان مشترک برای اصلاح کلسترول بالا و تری گلیسیرید است که میتواند باعث کاهش چربی خون بالا شود. پزشک ممکن است مکملهای خاصی نیز برای کاهش چربی خون بالا برای شما توصیه کند، از جمله:
اسیدهای چرب امگا-3 معمولاً برای کاهش چربی خون بالا (تری گلیسیرید و LDL) استفاده میشود. اسیدهای چرب امگا 3 چربیهای غیر اشباع هستند که به طور طبیعی در روغن ماهیهای آزاد یافت میشود. روغنهای گیاهی مانند کلزا و روغن زیتون حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
نیاسین سطح تولید HDL را افزایش میدهد. نیاسین جز مکملهای است که در کاهش چربی خون بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
افزایش چربی خون چه خطراتی دارد؟
افزایش چربی خون با تجمع در دیواره رگها، تنگی آنها را به دنبال دارد و به همین دلیل باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزي، درد قفسه سینه و گرفتگی عروق میشود. درمان به موقع و مناسب افزایش چربی خون، نه تنها قادر است از تنگی عروق قلبی جلوگیري کند، بلکه میتواند از پیشرفت آن نیز جلوگیري کرده و حتی باعث بهبود آن شود.
راههای کاهش چربی خون بالا
داشتن یک رژیم سالم و ورزش کافی میتواند به کاهش چربی خون بالا کمک کند. این گامهای مشابه میتواند به جلوگیری از اختلالات چربی در ابتدا کمک کند. بهترين راه براي كنترل كلسترول خون، كاهش وزن از طريق افزايش فعاليت بدني و كاهش مصرف غـذاهاي پرچـرب است. متخصصان تغذیه برای کاهش چربی خون بالا توصیه میکند که کمتر از 6 درصد از کالری روزانه رژیم غذایی از چربیهای اشباع باشد.
خوردن مقدار زیادی غلات کامل، میوهها و سبزیجات نیز میتواند باعث کاهش چربی خون بالا شود. راههای دیگری که میتوانند به شما در حفظ سطح کلسترول سالم کمک کنند و راهی برای کاهش چربی خون بالا باشد عبارتاند از:
- خوردن گوشت سفید به جای گوشت قرمز
- خوردن محصولات لبنی کم چرب
- مصرف چربیهای غیر اشباع شده و چربیهای مشتق از چربی به جای چربی اشباع شده و چربیهای ترانس
- ورزش کردن برای حداقل 30 دقیقه در روز، چهار روز در هفته
- اجتناب از غذای فوری و آماده و گوشت فرآوری شده
- اجتناب از غذاهای سرخ شده
- كاهش وزن و رسيدن به وزن مطلوب
- محدود كردن مواد غذايي پرچرب، شيرين و داراي كلسترول بالا
- عدم مصرف الكل
- جايگزين كردن چربیهای گياهی به جاي چربیهاي حيوانی
مواردي كه بايد در رژيم غذايي برای کاهش چربی خون بالا باید كاهش داد:
- به جاي غذاهاي سرخ شده، از غذاهاي كبابي، آبپز يـا بخارپـز استفاده كنيد.
- سعي كنيد به جاي خامه از ماست كم چرب استفاده كنيد.
- مصرف تخم مرغ خود را کاهش دهید.
- مصرف قندهای ساده مثل قند، شكر، شكلات، مربا، شـربت و نوشابهها را محدود كنيد.
- از قسمتهای كم چرب گوشت استفاده كنيد و پوست مـرغ و تمام چربيهاي قابل رؤيت گوشت را قبل از پخت جدا كنيد.
- میوهها و سبزيجات كه حاوي فيبر و سرشـار از ویتامینها هستند را بيشتر مصرف كنيد.
- مصرف حبوبات مانند انواع لوبيا و عدس و غيره را در برنامه خود قرار دهید.
- ماهي میتواند باعث كاهش كلـسترول خـون شـود بنابراين سعي كنيد حداقل دو بـار در هفتـه ماهـي مصرف كنيد. البته از سرخ كردن مـاهي بپرهيزيـد، بهتر است ماهي به صورت كبابي، آبپز يـا بخارپـز مصرف شود.
- براي خوشمزه كردن غذا از ادویهجات و سـبزي جات معطر استفاده كنيد.
- از نانهای تهيه شده از آرد سبوس دار بيـشتر مصرف كنيد.
- سويا را در رژيـم غـذايي خـود بگنجانيـد. مصرف روزانه 25 گرم پروتئين سـويا باعـث كاهش كلسترول و فشار خون میشود. سويا به علت تركيبات ايزوفلاونی در پيـشگيری و درمان بیماریهای قلبي عروقی، سرطانها، پوكی استخوان و… مؤثر است.
- مصرف مواد حاوي آنتی اکسیدان (ضـد سرطان) مثل چاي سبز، پياز، انگور، گوجه فرنگی و میوهها و سبزیها را افزايـش دهيد. اين مواد مانع اثرات مضر چربیها بر ديواره عروق میشوند.
علاوه بر اين كه يك رژيم خوب میتواند نقش مهمي در كاهش چربي خون بالا و بیماریهای قلبي داشته باشد، موارد ديگري را نيز بايد رعايت كرد. پس براي اينكه يك بدن سالم داشته باشيد:
- سيگار را ترك كنيد.
- وزنتان را در محدوده مطلوب نگه داريد.
- استرس نداشته باشيد.
- به طور مرتب ورزش كنيد، روزانه 30-40 دقيقه پیادهروی تند، شنا، دوچرخه سواری و … انجام دهيد.
منابع:
سلام خانمی۲۹ ساله هستم آزمایش دادم چربی خونم ۳۲۵بود آیا چربی خون درمان میشود ودرصورت درمان برگشت ندارد شما چ دستورالعمل هایی دارین برای چربی خون خیلی میترسم آخه یکی میگه بیماری قلبی میگیری و….
سلام دکتر وقت بخیر
من پسری دارم که 15 سالشه و شب ها هنگام خواب دچار گر گرفتگی میشه آزمایش گرفتم ازش تریگلیسیرید 210 بود و کلسترول هم 167 و تیروئید ش هم 6 بود
برای رفع گر گرفتگی چیکار کنه چه دارویی توصیه می فرمایید
سلام بايد از نظر كبد چرب هم بررسي شه و
برای معاینه کامل و تجویز دارو، به صورت حضوری به متخصص داخلی مراجعه کنید.
من برای سه چهار روز می باشد که پشت و قفسه سینه ام درد می کند تست ورزش ، نوار قلب و اکوکاردیوگرافی هم دادم چیزی مشاهده نگردید زمانی که هیچ فعالیتی نمی کنم مشکلی ندارم واین درد خود به خود میآید می رود قرص استامینوفن که می خورم پشتم خوب و برای مدتی هیچ مشکلی ندارم وی بعد از یک مدتی دوباره می اید ضمنا من اسپری تنفسی نیز استفاده می کنم. همچنین و قتی تخم مرغ آبپز در بعضی از روزها که می خوردم یک همچین حالتهایی می شدم نه به این صورتی که الان هستم.
سلام بايد از نظر رفلاكس معده به مري معاينه شيد
لطفا به متخصص گوارش مراجعه كنيد
سلام واقعا از شما متشکریم که راهنمایی میکنید .چون خانمم چربی خون دارد کم وزیاد س رو نمیدانم ولی گفتن چربی خون دارد.راهنمایی های شما برای ما خوب است .ایشالا که با این روشها درمان شود.ممنون.
من برای سه چهار روز می باشد که پشت و قفسه سینه ام درد می کند تست ورزش ، نوار قلب و اکوکاردیوگرافی هم دادم چیزی مشاهده نگردید زمانی که هیچ فعالیتی نمی کنم مشکلی ندارم واین درد خود به خود میآید می رود قرص استامینوفن که می خورم پشتم خوب و برای مدتی هیچ مشکلی ندارم وی بعد از یک مدتی دوباره می اید ضمنا من اسپری تنفسی نیز استفاده می کنم. همچنین و قتی تخم مرغ آبپز در بعضی از روزها که می خوردم یک همچین حالتهایی می شدم نه به این صورتی که الان هستم.
سلام
اگه بررسی هایی که گفتین نرمال بوده عللی همچون اسپاسم عضلانی و ریفلاکس میتونه مطرح باشه