کاردیولوژی قلب یکی از تخصص‌های پزشکی برای رسیدگی به مشکلات قلب و عروق خونی است. متخصصان این رشته می‌توانند در زمینه رفع مشکلاتی مانند ریتم غیرطبیعی قلب، نارسایی قلبی و مشکلات مادرزادی این عضو بدن به شما کمک کنند. اگر کسی به حمله قلبی دچار شود یا مشکلاتی مانند فشار خون بالا، عفونت قلب، آریتمی یا مشکلات ریتم قلب را پشت سر گذاشته، لازم است که به کاردیولوژیست مراجعه کند. چنانچه تپش قلب دارید و این موضوع اذیتتان می‌کند، کلسترولتان بالا تشخیص داده شده، فشار خونتان بالا یا پایین است و سابقه مشکلات قلبی در خانواده دارید، باید به متخصص کاردیولوژی قلب مراجعه کنید.
با صرف ۱۰ دقیقه زمان، درباره این رشته تخصصی پزشکی و مراجعانش اطلاعات مفیدی کسب خواهید کرد. ضمن اینکه به شما می‌گوییم، چه زمانی باید نزد کاردیولوژیست بروید.
محتوای پزشکی این مقاله توسط دکتر سید علی جمالیان، فلوشیپ اقدامات مداخله‌ای قلب و عروق (اینترونشنال کاردیولوژی) بزرگسالان بررسی و تایید شده است.
کاردیولوژی قلب چیست؟
کاردیولوژی قلب مطالعه و درمان اختلالات قلب و عروق خونی است. فرد مبتلا به بیماری قلبی یا بیماری قلبی‌عروقی باید برای پیگیری مشکلات و پیشگیری از عوارضش به متخصصان این حوزه مراجعه کند.
تخصص قلب و عروق شاخه‌ای از طب داخلی است و با جراحی قلب تفاوت دارد. جراح قلب قفسه سینه را باز می‌کند و عمل جراحی در آن ناحیه را انجام می‌دهد.
کسانی که در این زمینه تحصیل کرده‌اند، یعنی متخصص کاردیولوژی در تشخیص و درمان بیماری‌های سیستم قلبی عروقی تخصص دارند. متخصص آزمایش‌هایی را انجام می‌دهد و ممکن است برخی از روش‌ها مانند کاتتریزاسیون قلب (قراردادن کاتتر در رگ یا دریچه قلب برای اهداف درمانی یا تشخیصی)، آنژیوپلاستی (بازکردن رگ‌های خونی مسدود) یا قراردادن ضربان‌ساز را هم برای درمان برخی از بیمارانش انجام بدهد.
یادتان باشد که بیماری قلبی به طور خاص به قلب مربوط می‌شود، در حالی که بیماری قلبی‌عروقی بر قلب، عروق خونی یا هر دو تأثیر می‌گذارد.
دکتر آنایاندا ماندال (Ananya Mandal) کاردیولوژی را این‌طور تعریف می‌کند:
اصطلاح قلب و عروق از واژه یونانی «کاردیا» که به قلب اشاره دارد و «لوژی» به معنای «مطالعه» گرفته شده است. قلب و عروق شاخه‌ای از پزشکی است که به بیماری‌ها و اختلالات قلب مربوط می‌شود؛ این موارد می‌توانند از نقایص مادرزادی گرفته تا بیماری‌های اکتسابی قلبی مانند بیماری عروق کرونر و نارسایی احتقانی قلب را شامل شوند.
انواع کاردیولوژی قلب
کاردیولوژیست‌ها با معاینه فرد و بررسی سوابقش، اقدامات مختلف را پیش می‌برند. یک متخصص قلب مداخله‌ای از انواع روش‌های کاردیولوژی برای درمان استفاده می‌کند:
- رفع مشکلات دریچه قلب
- اصلاح نقص مادرزادی قلب
- آنژیوپلاستی و استنت گذاری؛ درمان تنگی شریان‌ها
- ترومبکتومی عروق کرونر؛ برداشتن لخته خون از عروق
در انواع روش‌های درمانی کاردیولوژی از آزمایش‌های زیر هم استفاده می‌شود. تجهیزات موجود در آزمایشگاه به پزشک اجازه می‌دهد تا وضعیت قلب را ببیند:
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند.
- ECG سرپایی: ریتم قلب را در حین انجام ورزش یا فعالیت‌های منظم خود ثبت می‌کند. الکترودهای فلزی کوچک روی قفسه سینه چسبانده و با سیم به یک نمایشگر هولتر متصل می‌شوند که ریتم ها را ضبط می‌کند.
- تست ورزش یا تست استرس: این تست تغییرات ریتم قلب را هنگام استراحت و ورزش نشان می‌دهد. با آن عملکرد و محدودیت‌های قلب اندازه‌گیری می‌شود.
- اکوکاردیوگرام: این یک تصویر سونوگرافی است که ساختار حفره‌های قلب و نواحی اطراف آن را نشان می‌دهد و می‌تواند کارایی قلب را مشخص کند. اکوکاردیوگرافی میزان پمپاژ خون توسط قلب را هم اندازه‌گیری می‌کند.
اینترونشنال کاردیولوژی چیست؟
اینترونشنال کاردیولوژی (interventional cardiology) روشی در کاردیولوژی قلبی است که در آن اقدام به بازکردن رگ‌های قلبی و عروقی کرونر می‌کنند. این روش عوارض اندکی دارد و در آن خبری از جراحی‌های باز نیست.
در روش مداخله‌ای از یک لوله کوچک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر برای ترمیم عروق آسیب‌دیده یا ضعیف‌شده، شریان‌های باریک یا سایر قسمت‌های دچار مشکل در ساختار قلب استفاده می‌شود.
کاردیولوژیست قلب کیست؟
متخصص کاردیولوژی قلب، پزشکی است که در زمینه بیماری‌های قلب و عروق خونی تخصص دارد. او می‌تواند بیماری‌های قلبی را درمان و از ابتلا به بیماری‌های موجود در زمینه قلب و رگ‌های خونی جلوگیری کند.
پس از اتمام چهار سال دانشکده پزشکی، متخصصان قلب سه سال را به عنوان رزیدنت به یادگیری طب داخلی عمومی می‌پردازند. پس از آن هم برای تبدیل‌شدن به متخصص، حداقل سه سال دیگر آموزش تخصصی را طی می‌کنند.
بیماری های قلبی عروقی که یک دکتر کاردیولوژیست قلب تشخیص می‌دهد و درمان می‌کند هم شامل موارد زیر است:
- سکته
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- ایست قلبی ناگهانی
- نارسایی قلبی
- حمله قلبی
- لخته‌شدن خون
- اندوکاردیت (التهاب پوشش قلب)
- شوک قلبی
- مشکلات دریچه قلب
- ناهنجاری‌های قلبی
- کاردیومیوپاتی
- میوکاردیت (التهاب عضله قلب)
- شرایط مادرزادی (از بدو تولد)
- مشکلات آئورت (آنوریسم، تنگی)
- آنژین صدری (درد قفسه سینه)
- فیبریلاسیون دهلیزی و سایر اختلالات ریتم قلب
- آترواسکلروز (تصلب شرایین یا باریک‌شدن رگ‌ها در اثر تجمع چربی، کلسیم یا کلسترول)
- مشکلات عروق (بیماری شریان محیطی، بیماری شریان ساب کلاوین، بیماری شریان کلیوی، بیماری عروق کرونر)
فلوشیپ کاردیولوژی چیست؟
فلوشیپ با فوق‌تخصص رشته کاردیولوژی تفاوت دارد. کسانی که فوق تخصص دریافت می‌کنند، در واقع یک دوره تحصیلی را پشت سر می‌گذارند اما فلوشیپ رشته‌های پزشکی متفاوت است.
منظور از فلوشیپ دوره‌های تکمیلی است که پزشکان رشته‌های گوناگون پشت سر می‌گذارند تا تبحر بیشتری در انجام وظایفشان به‌دست بیاورند. بعد از پایان دوره‌های فلوشیپ، مدرکی به پزشکان داده نمی‌شود. فقط با اتمام دوره، گواهی پشت سرگذاشتن پایان دوره اعطا می‌شود.
| مدت تحصیل | دوره تحصیلی |
| ۷سال= ۳ سال دروس علوم پایه+ ۴ سال دروس تخصصی پزشکی | پزشکی عمومی |
| ۲ سال | گذراندن طرح در بیمارستان |
| ۲ تا ۴ سال | تخصص قلب و عروق |
| ۲ تا ۴ سال | فوق تخصص |
| از چند ماه تا چند سال | فلوشیپ |
انواع کاردیولوژیست یا متخصص قلب وعروق
دست‌کم، ده‌ها نوع مختلف از تخصص در رشته کاردیولوژی قلب وجود دارد. این متخصصان در انواع مختلف مشکلات قلبی و عروقی، مانند تصویربرداری از قلب یا توانبخشی آن، تخصص دارند.
اگرچه همه متخصصان قلب در درک قلب و عروق خونی شما متخصص هستند، اما می‌توانند حوزه تخصص خود را محدودتر کنند. از انواع کاردیولوژیست باید به این‌ها اشاره کنیم:
- متخصص قلب و عروق بالینی
- متخصص نارسایی قلبی
- متخصص قلب و عروق یا کاردیولوژی مداخله‌ای
- متخصص قلب مادرزادی
- متخصص تصویربرداری قلب
- متخصص قلب و عروق محیطی
- متخصص توانبخشی قلب
- متخصص الکتروفیزیولوژی قلبی
- متخصص قلب و عروق یا کاردیولوژی بزرگسالان
- متخصص قلب و روماتولوژی
- متخصص قلب و عروق ورزشی
- متخصص قلب و عروق مراقبت‌های ویژه
- متخصص کاردیولوژی اطفال
چه موقع به کاردیولوژیست نیاز دارم؟
اگر فردی علائم بیماری قلبی را داشته باشد، ممکن است که پزشک عمومی او را به یک متخصص قلب ارجاع دهد. علائمی که می‌توانند نشان‌دهنده مشکل قلبی باشند عبارت‌اند از:
- تنگی نفس
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- تغییرات در ضربان یا ریتم قلب
- فشار خون بالا
کاردیولوژیست می‌تواند آزمایشاتی را برای سوفل قلب یا ریتم غیرطبیعی قلب انجام بدهد. پزشکان متخصص در این زمینه با معاینه و انجام آزمایش‌ها در مورد جراحی قلب، کاتتریزاسیون آن، آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری به نتیجه می‌رسند.
افرادی با شرایط زیر باید حتی بدون بروز علامتی خاص هم به متخصص قلب مراجعه و وضعیت خود را ارزیابی کنند:
- کسانی که به دیابت ابتلا دارند.
- اشخاصی که سیگاری بوده یا هستند.
- فردی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا کلسترول بالا داشته باشد.
- در صورت شروع برنامه ورزشی جدید هم باید وضعیت قلبتان را پیش از هرچیز بررسی کنید.
در مطب کاردیولوژیست انتظار چه روندی را باید داشته باشید؟
هر متخصص رشته کاردیولوژی قلب با گوش‌دادن به صدای قلب، معاینات را آغاز می‌کند. این معاینه به متخصص نشان می‌دهد که چه میزان خون در قلب در جریان است و ریتم آن منظم به‌گوش می‌رسد یا خیر.
در زمان ملاقات با پزشکان قلب باید منتظر پرسش‌هایی درباره سوابق پزشکی خودتان و خانواده‌تان هم باشید. برای مثال، پزشکان می‌خواهند بدانند که بیماری قلبی در خانواده‌تان ارثی است یا خیر.
پزشکان احتمالا پرسش‌های زیر را هم مطرح می‌کنند:
- وقتی علائمی دارید (درد خفیف، درد شدید) چه احساسی به شما دست می‌دهد؟
- وقتی علائم شروع شدند چه می‌کردید (استراحت، ورزش کردن)؟
- در زمان بروز علائم، چیزی به بهبودتان کمک می‌کند؟
- چه مدت است که این علائم را دارید؟
- آیا در گذشته جراحی قلب داشته‌اید؟
- الان چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
اگر متخصص قلب شما تجهیزات را در محل کار خود داشته باشد، ممکن است یک الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب برای بررسی سریع ریتم آن انجام بدهد. شاید آزمایش‌های دیگری هم تجویز کند و از شما بخواهد که تصویربرداری‌هایی با دستگاه اسکن انجام بدهید.
برای دریافت نوبت ملاقات بهترین کاردیولوژیست‌ها می‌توانید از سیستم نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر هم کمک بگیرید. این روش ساده و سریع است و شما را به بهترین‌ها متصل می‌کند.
درباره رشته کاردیولوژی قلبی پرسشی دارید؟ اگر سوالی ذهنتان را درگیر کرده است، حتما بپرسید تا به شما در رسیدن به پاسخ کمک کنیم.
سوالات متداول کاردیولوژی قلب
این گوشی مخصوص کاردیولوژیست‌ها یا همان متخصصان قلب و عروق است که می‌تواند صدا و وضعیت قلب را به‌خوبی و با جزئیات به آنها نشان بدهد.
تخصص قلب و عروق پیشگیرانه نوعی تخصص فرعی است که بر کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و اولین حمله قلبی یا سکته مغزی در بیماران متمرکز است و در عین حال از بروز مشکلات بیشتر در افرادی جلوگیری می‌کند که پیش‌تر بیماری قلبی عروقی داشته‌اند.
منابع:
