اگزما یا درماتیت دیشیدروتیک (Dyshidrotic) از آن عارضه‌های ناخوشایند پوستی است که عوارضی مانند تاول با خود به همراه می‌آورد. در این نوع درماتیت پوستی که به آن پمفولیکس (pompholyx) هم می‌گویند، تاول‌هایی در کف پاها یا دست‌ها و روی انگشتان ظاهر می‌شود. برای رسیدگی به چنین مشکلی باید به دکتر پوست مراجعه کنید. در این مقاله از دکتردکتر هم اطلاعات کاملی در اختیارتان قرار داده‌ایم.
با درماتیت دیشیدروتیک و علائم آن آشنا شوید
درماتیت به معنای التهاب پوستی است و انواع مختلفی دارد. یکی از انواع درماتیت هم نوع دیشیدروتیک یعنی عارضه‌ای پوستی است که در آن تاول‌هایی روی دست و پا ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها یا کوچک هستند و روی انگشت‌ها به وجود می‌آیند یا در کنار هم رشد می‌کنند و بخش وسیعی از پوست دست و پاها را می‌پوشانند.
تاول‌های این نوع از درماتیت خارش آزاردهنده‌ای ایجاد می‌کنند و گاهی پر از مایع هستند. دلایل مختلفی باعث بروز چنین چیزی روی پوست می‌شود؛ عوامل ژنتیکی، حساسیت یا استرس. باید بدانید که به طور طبیعی، تاول‌ها بعد از ۳ تا ۴ هفته بهبود پیدا می‌کنند.
علائم درماتیت دیشیدروتیک چیست؟
سوزش و خارش بدون بروز علائمی مشخص روی پوست از نخستین نشانه‌های ابتلا به درماتیت دیشیدروتیک هستند. تاول‌های کوچک و خارش‌زا در ادامه و با پیشرفت عارضه در نواحی زیر نمایان می‌شوند:
- پاها
- کف دست‌ها
- کناره‌های انگشتان
در موارد شدید ابتلا به این نوع از درماتیت، امکان ظهور تاول‌ها در پشت دست‌ها، اندام‌های دیگر بدن و پاها هم وجود دارد. تاول‌های کوچک این درماتیت می‌توانند در کنار هم رشد کنند و سطح وسیعی از پوست را بپوشانند و بخش‌هایی قرمز و برآمده و دچار خارش به وجود بیاورند. اگر پوست دچار عفونت شود، تاول‌ها حالتی دردناک و چرکین پیدا می‌کنند.
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، این نوع از اگزما در عرض ۳ تا ۴ هفته بهبود پیدا می‌کند. با این حال، زخم تاول‌ها ناپدید می‌شود اما پوست را خشک و پوسته‌پوسته می‌کند. اگر رنگ پوست تیره باشد، بعد از بهبود، امکان دارد که جای تاول‌ها روی بدن بماند.
علل درماتیت دیشیدروتیک چیست؟
به طور کلی، دلیل اصلی و مشخصی برای بروز اگزما یا التهابات پوستی شناخته نشده است. در گذشته، گفته می‌شد که درماتیت به خاطر مجاری تعریق به وجود می‌آید اما در حال حاضر، این فرضیه هم رد شده است.
کسانی که به درماتیت دیشیدروتیک دچار می‌شوند، به احتمال زیاد به یکی از موارد زیر حساسیت شدید دارند:
- تنباکو
- فلزات به ویژه کُبالت یا نیکل
- موادی در صابون‌ها یا کرم‌های مرطوب‌کننده
- داروهایی مانند آسپرین یا قرص‌های کنترل بارداری
- عفونتی پوستی مانند عفونت موسوم به پای ورزشکار
- ایمونوگلوبولین وریدی یا IVIG که نوعی دارو برای بیمارانی با نقص سیستم ایمنی است.
استرس هم می‌تواند از دلایل بروز درماتیت دیشیدروتیک باشد. تغییرات آب‌وهوایی هم در ظاهرشدن علائم این نوع از درماتیت بی‌تأثیر نیست. بعضی از افراد در هوای مرطوب و گرم دچار درماتیت دیشیدروتیک می‌شوند و در بعضی دیگر، این عارضه با افت دما و سرمای هوا به وجود می‌آید.
چه کسانی در خطر ابتلا به درماتیت دیشیدروتیک هستند؟
دلایل پرشماری می‌توانند عاملی محرک برای بروز درماتیت از نوع دیشیدروتیک باشند. این مشکل معمولاً در بازه سنی ۲۰ تا ۴۰سالگی رخ می‌دهد. ژنتیک هم نقش مهمی در دچارشدن به آن دارد. اگر اقوامی از شما که نسبت خونی دارید، دچار این درماتیت باشند، احتمال ابتلای شما بیشتر می‌شود.
در موارد زیر هم احتمال دچارشدن به درماتیت دیشیدروتیک وجود دارد:
- اگر دچار انواع دیگری از اگزما باشید، احتمال ابتلا به درماتیت از نوع دیشیدروتیک هم بیشتر می‌شود.
- به واسطه شغل یا محیط زندگی‌تان با فلزاتی مانند نیکل در تماس هستید.
- پوست‌تان با سیمان در تماس بوده است.
- قبلاً دچار حساسیت فصلی بوده‌اید.
- مبتلا به سینوزیت آلرژیک هستید.
- مبتلا به آسم هستید.
درماتیت دیشیدروتیک در کودکان هم رخ می‌دهد اما آنچنان رایج نیست. انواع دیگر اگزما مانند درماتیت آتوپیک بیشتر در کودکان دیده می‌شوند.
تشخیص درماتیت دیشیدروتیک چگونه است؟
اگر بیشتر از یک هفته با خارش و قرمزی پوست دست به گریبان هستید و تاول‌هایی روی آن می‌بینید به پزشک مراجعه کنید. مشکلات پوستی متنوعی دارای علامت‌هایی مشابه هستند و برای کشف علت نیاز به نگاهی تخصصی دارید.
در مراجعه به مطب، پزشک پوست را معاینه و درباره عوامل احتمالی ایجاد تاول‌ها با شما صحبت می‌کند. شاید شغلی که دارید یا محیطی که در آن هستید در بروز چنین مشکلاتی نقش داشته باشند.
اگر پزشک تشخیص بدهد که شاید درماتیت دیشیدروتیک در نتیجه حساسیت رخ داده، احتمالاً از آزمایش‌های آلرژی کمک می‌گیرد. در بعضی از موارد که بیماران برای مدتی طولانی دچار اگزمای دیشیدروتیک هستند، نیاز به تجویز دارو هم به وجود می‌آید.
درمان درماتیت دیشیدروتیک چگونه است؟
شدت علائم و شرایط جسمانی هر بیمار در تعیین درمان نقش دارد. گاهی اوقات به مجموعه‌ای از درمان‌ها برای بهبود وضعیت پوست نیاز است.
درمان درماتیت دیشیدروتیک برای موارد خفیف
در موارد ابتلای خفیف به درماتیت دیشیدروتیک، درمان‌های زیر توصیه می‌شوند:
- از داروهای ضدخارش در قالب کرم یا قرص استفاده می‌شود.
- استفاده از مرطوب‌کننده‌ای قوی که پوست خشک را به خوبی نرم می‌کند.
- مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی (corticosteroid) برای کاهش التهاب و بهبود تاول‌ها هم از روش‌های درمانی است.
پماد تاکرولیموس (tacrolimus)، کریسابورول (Crisaborole) و کرم پیمکرولیموس (Pimecrolimus) برای درمان اگزمای آتوپیک تجویز می‌شوند اما در درمان اگزمای دیشیدروتیک هم کاربرد دارند.
درمان درماتیت دیشیدروتیک برای موارد شدید
اگر نشانه‌ها و علائم درماتیت دیشیدروتیک شدید باشد از درمان‌های زیر استفاده می‌شود:
- داروهای ضدقارچی (اگر عامل بروز مشکل عفونت قارچی باشد)
- کرم‌ها یا قرص‌های استروئیدی
- کرم‌ها یا قرص‌های سرکوب سیستم ایمنی بدن
- درمان با اشعه فرابنفش
- دوپیلوماب (Dupilumab)
- سل‌سپت (Cellcept)
- سیکلوسپورین (cyclosporine)
- متوترکسات (methotrexate)
- تزریق بوتاکس در صورتی که عامل بروز درماتیت دیشیدروتیک تعریق زیاد باشد.
درمان‌های خانگی برای درماتیت دیشیدروتیک چیست؟
شاید درمان‌های خانگی به اندازه تجویزهای پزشکان متخصص اثربخش نباشند اما در تسکین علائم و عوارض نقش دارند. از کمپرس آب سرد استفاده کنید و هر ۱۵ دقیقه، آن را روی ناحیه درگیر قرار بدهید.
از راه‌هایی مانند مدیتیشن استفاده کنید تا بدنتان از استرس و فشار دور شود. اضطراب و تنش از عوامل محرک بروز درماتیت هستند. از پوشیدن انگشترها و زیورآلات خودداری کنید؛ شاید فلز موجود در آنها باعث تحریک پوست شده است.
ناخن‌ها را هم کوتاه کنید تا با خاراندن بثورات و تاول‌ها به دردسر نیافتید. نواحی درگیر را هم مدام مرطوب نگه دارید و نگذارید که خشک شوند.
تغییراتی در رژیم غذایی
نیکل و کبالت فقط در ابزارهای فلزی موجود نیستند. در بسیاری از مواد غذایی هم این فلزات وجود دارند. برای مثال در نخود و دانه‌های تخم کتان کبالت و در غلات صبحانه، چای و میوه‌های خشک هم نیکل وجود دارد. اگر درماتیت دیشیدروتیک در اثر حساسیت به این دو فلز ایجاد شده باشد، باید از مصرف مواد غذایی حاوی آنها خودداری کنید.
پیشگیری از درماتیت دیشیدروتیک چگونه ممکن است؟
دلیل و علت وقوع درماتیت دیشیدروتیک مشخص نیست. این موضوع باعث می‌شود که پیشگیری و کنترل آن کمی سخت شود. با این حال، با شناسایی موادی که به آنها حساس هستید و مراقبت از پوست می‌توانید تا حد زیادی مانع از ابتلا شوید.
برای مراقبت از پوست می‌توانید آن را مرتب در طول روز چرب نگه دارید. به بدنتان آب برسانید و آن را هیدراته (پرآب) نگه دارید و تا جایی که امکان دارد از استرس‌ها و فشار روانی خود را دور کنید.
درماتیت دیشیدروتیک در بلندمدت چه عوارضی دارد
معمولاً این نوع از درماتیت بعد از چند هفته بهبود پیدا می‌کند و عوارضی هم ندارد. اگر در طول بروز آن هم از خاراندن پوست خودداری کنید، جای بثورات و عوارضش از بین خواهد رفت.
اگر پوست را بخارانید، امکان ایجاد زخم زیاد می‌شود و حتی گاهی منجر به بروز عفونت هم می‌شود. یادتان باشد که درماتیت دیشیدروتیک بهبود پیدا می‌کند اما شاید بازگشت هم داشته باشد.
با پزشک معالج خود درباره کنترل و مدیریت عوارض این مشکل پوستی صحبت کنید تا مشکلی برایتان پیش نیاید. برای دریافت زمان ملاقات هم می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
اگر دچار اگزمای دیشیدروتیک شده‌اید و علائمی از آن را روی پوست می‌بینید، شاید پرسشی در ذهنتان شکل گرفته باشد. سؤالات‌تان را با ما درمیان بگذارید.
منابع:
