برونشیت کودکان نوعی عفونت ویروسی است که با علائمی مثل سرفه خشک یا خلط‌آور، استفراغ، آبریزش بینی، درد قفسه سینه، تب خفیف و گلودرد ظاهر می‌شود. این وضعیت معمولا بی‌نیاز از درمان است و طولانی نمی‌شود اما اگر بیشتر از یک ماه طول بکشد، حالت مزمن پیدا می‌کند و نیاز به درمان جدی خواهد داشت. امکان ابتلا به برونشیت در کودکان بعد از سرماخوردگی یا عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی هم وجود دارد. چنین بیماری‌هایی می‌توانند به‌راحتی از تماس مستقیم با یک فرد بیمار سرایت کنند.
در این مقاله درباره برونشیت کودک، علائم، درمان و عوارض آن می‌خوانید. مطالعه مطلب پیش رو به ۶ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر سوالی درباره بورنشیت کودکان و نوزادان دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
برونشیت کودکان چیست؟
بیماری برونشیت به عفونت و التهاب لوله‌های تنفسی در ریه‌ها گفته می‌شود که معمولاً یا سرفه‌های مرطوب (سرفه‌های همراه با خارج شدن خلط یا مخاط از گلو) همراه است. برونشیت وضعیتی بین سرماخوردگی معمولی و ذات‌الریه شدید است.
راه‌های هوایی که لوله‌های برونش نامیده می‌شوند، نای را به ریه‌ها متصل می‌کنند. برونشیت می‌تواند ورود و خروج هوا از ریه‌ها را سخت، بافت پوشش لوله برونش را تحریک کند و باعث شود که بیش از حد مخاط تولید کنند.
برونشیت معمولا توسط همان ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می شوند، به وجود می‌آید. این بیماری اغلب حاد است، به این معنی که مدت زمان نسبتا کوتاهی طول می‌کشد. در بیشتر مواقع کودک در مورد برونشیت حاد نیازی به مراجعه به پزشک ندارد، زیرا عفونتی که باعث سرفه می‌شود معمولا پس از دو تا سه هفته همراه با علائم دیگر از بین می‌رود.
بااینحال، در صورتی که نشانه‌هایی از برونشیت در کودکان مشاهده می‌کنید، حتما آن را جدی بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم که قبل از بروز علائم طولانی مدت به متخصص اطفال مراجعه کنید.
علائم برونشیت در کودکان
همانطور که گفتیم برونشیت زمانی رخ می‌دهد که لوله‌های برونش یا همان لوله‌های متصل از نای به ریه‌ها عفونی می‌شوند. شایع‌ترین علائم برونشیت در کودکان، سرفه مرطوب و تولید خلط است. از سایر نشانه‌های بیماری برونشیت کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آبریزش بینی قبل از شروع سرفه
- درد یا سفتی در قفسه سینه
- احساس خستگی و بدن درد
- سرفه خشک یا با خلط
- خس خس سینه
- درد کمر و عضله
- سردرد خفیف
- تنگی نفس
- تب خفیف
- استفراغ
- گلو درد
- لرز
این علائم اغلب ۷ تا ۱۴ روز طول می‌کشد اما ممکن است سرفه برای ۳ تا ۴ هفته ادامه پیدا کند. این علائم ممکن است شبیه سایر مشکلات سلامتی باشد و می‌توانید برای تشخیص درست دکتر کودکان مراجعه کنید.
یادتان باشد که یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت ملاقات با پزشکان متخصص، استفاده از سیستم نوبت دهی اینترنتی سامانه دکتردکتر است.
انواع برونشیت کودکان
انواع برونشیت دو نوع است:
- برونشیت کوتاه‌مدت (حاد)
- برونشیت طولانی‌مدت (مزمن)
برونشیت حاد
برونشیت حاد به سرعت ظاهر می‌شود و می‌تواند علائم شدیدی ایجاد کند اما بیشتر از چند هفته طول نمی‌کشد. بیشتر افراد در مقطعی از زندگی خود به برونشیت حاد مبتلا می‌شوند. در بیشتر موراد ویروس‌ها باعث بیشتر برونشیت می‌شوند. بااینحال عفونت توسط برخی از باکتری‌ها نیز می‌تواند باعث برونشیت حاد و منجر به برونشیت مزمن شود.
برونشیت مزمن
برونشیت مزمن در کودکان نادر است. این بیماری می‌تواند خفیف تا شدید باشد و طولانی‌تر از برونشیت حاد از چند ماه تا چند سال طول بکشد. شایع‌ترین علت برونشیت مزمن سیگار کشیدن است و در کودکان رخ نمی‌دهد.
لوله‌های برونش ملتهب و تحریک می‌شوند و به مرور زمان مخاط زیادی تولید می‌کنند. افرادی که برونشیت مزمن دارند، بیشتر در معرض خطر عفونت‌های باکتریایی راه هوایی و ریه‌ها مانند ذات‌الریه هستند.
عوارض برونشیت کودکان
بیشتر کودکانی که برونشیت حاد دارند، بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابند. اما این بیماری می‌تواند منجر به ذات‌الریه شود. ذات‌الریه شایع‌ترین عارضه برونشیت است و زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت بیشتر به داخل ریه‌ها گسترش می‌یابد و باعث می‌شود کیسه‌های هوایی داخل ریه‌ها پر از مایع شود.
معمولا کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا همیشه در فضای پر از دود سیگار قرار دارند، بیشتر مستعد ابتلا به ذات‌الریه هستند.
تشخیص برونشیت در کودکان
پزشک اطفال می‌تواند برونشیت حاد را با استفاده سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص دهد. در برخی موارد، ممکن است فرزند شما برای رد سایر مشکلات سلامتی مانند ذات‌الریه یا آسم به آزمایشاتی نیاز داشته باشد.
مثلا پزشک برای مشاهده تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها کودک ممکن است برای او رادیوگرافی قفسه سینه تجویز کند. پالس اکسیمتری یکی‌دیگر از آزمایشات تشخیص برونشیت در کودکان است.
اکسی متر دستگاه کوچکی است که میزان اکسیژن خون را اندازه گیری می‌کند. برای این آزمایش، یک حسگر کوچک (مانند یک گیره) روی انگشت یا پای کودک شما قرار می‌گیرد.
هنگامی که دستگاه روشن است، یک چراغ قرمز کوچک در سنسور دیده می‌شود. سنسور بدون درد است و نور قرمز هیچ گرمایی ندارد که خطرآفرین باشد. نمونه خلط و ترشحات بینی نیز می‌توانند میکروب ایجادکننده عفونت را پیدا کنند.
درمان برونشیت کودکان چگونه است؟
درمان برونشیت کودکان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. تقریبا در همه موارد، آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان برونشیت حاد استفاده نمی‌شوند چون بیشتر عفونت‌ها توسط ویروس‌ها ایجاد می شوند.
حتی کودکانی که بیش از ۸ تا ۱۰ روز سرفه می‌کنند، اغلب نیازی به آنتی بیوتیک ندارند. هدف از درمان برونشیت حاد کمک به کاهش علائم است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استامینوفن یا ایبوپروفن برای تب و درد خفیف
- داروی سرفه برای کودکان بالای ۴ سال
- مصرف مایعات بیشتر
- استراحت فراوان
یادتان باشد که آسپرین یا داروهای حاوی آسپرین برای افراد کمتر از ۱۹ سال مجاز نیست، مگر اینکه توسط پزشک اطفال تجویز شده باشد. مصرف آسپرین می‌تواند کودک را در معرض خطر ابتلا به سندرم ری (Reye’s syndrome) قرار دهد. این اختلال نادر اما بسیار جدی است که اغلب بر مغز و کبد تاثیر می گذارد.
درمان گیاهی و خانگی برونشیت کودکان
بیشتر موارد برونشیت را می‌توان به راحتی در خانه با استراحت، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و مایعات فراوان درمان کرد. در صورتی باید به پزشک مراجعه کنید که علائم کودک شدید یا غیرعادی است. از روش‌های درمانی خانگی موارد زیر را در نظر بگیرید:
- به کودکتان فرصت بدهید که به اندازه کافی بخوابد و استراحت کند. در طول خواب عمیق، عملکرد ایمنی کودک را ترمیم و تقویت می‌شود و بدن بهتر با التهاب مبارزه می‌کند.
- برای بچه‌های بزرگ‌تر از یک سال می‌توانید از یک قاشق چایخوری عسل برای کاهش سرفه استفاده کنید.
- غرغره کردن آب نمک می‌تواند به تجزیه مخاط و کاهش درد گلو کمک کند. یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید. مقدار کمی از آب نمک را بنوشید و در پشت گلو غرغره کنید. آب را قورت ندهید و آن را در سینک تخلیه کنید.
- بخور نیز به تجزیه مخاط کمک می‌کند. ساده‌ترین راه برای استفاده از بخور آب در حمام یا دوش است. دوش خود را تا جایی که می‌توانید گرم کنید، کودک وارد حمام شود، سپس از طریق دهان و بینی نفس عمیق بکشد.
- یکی دیگر از گزینه‌های بخور، قرار‌دادن آب داغ در یک قابلمه و پوشاندن سر با حوله و استنشاق بخار است. در صورت استفاده از دستگاه بخورنیز باید آب آن را روزانه تعویض کنید و از تمیز‌بودن آب اطمینان داشته باشید.
درمان‌های گیاهی برونشیت کودکان
به درمان‌های گیاهی موجود برای رفع برونشیت در کودکان دقت کنید:
- استفاده از چای زنجبیل هم ایده خوبی است. در صورتی که کودکتان مبتلا به هر نوع اختلال خون، مشکلات قلبی یا دیابت است، از خوردن زنجیبل خودداری کند.
- سیر هم دارای خواص درمانی زیاد است و می‌تواند از رشد ویروس برونشیت عفونی جلوگیری کند. اگر کودک دچار هرگونه اختلال خونی است، سیر را با احتیاط مصرف کند.
- زردچوبه برای مبارزه با برونشیت مفید است. زردچوبه را کمی زردچوبه را با عسل مخلوط کنید تا شکل خمیری بدست آید. سپس آن را تا زمانی که کودک علائم دارد، مصرف کند.
داروهای گیاهی و خانگی پشتوانه علمی ندارند. ممکن است، مصرفشان برای کودکان با بروز عوارض دیگری همراه شود که خطرناک هم هستند. پس حتما نظر پزشک را درباره مصرف هرگونه درمان جویا شوید.
پیشگیری از برونشیت کودکان
با جلوگیری از انتشار ویروس‌هایی که ممکن است منجر به برونشیت شود، از برونشیت حاد جلوگیری کنید. مثلا به کودک خود بیاموزید که هنگام سرفه یا عطسه، بینی و دهان خود را بپوشاند.
مطمئن شوید که کودک به‌طور مرتب، دست‌های خود را می‌شوید. کودکان باید از مناطق حاوی مواد محرک از جمله دود، مواد شیمیایی، گردوغبار یا آلودگی هوا دوری کنند.
برونشیت در نوزادان
امکان بروز برونشیت در نوزادان هم وجود دارد. این بیماری بیشتر کودکان زیر دو سال را مبتلا می‌کند و در نوزادان سه تا شش ماهه هم زیاد دیده می‌شود. بیشتر نوزادان بعد از چند هفته بهبود پیدا می‌کنند اما در برخی از نوزادان علائم شدیدتری دارند. بن
علائم برونشیت در نوزادان
نشانه‌های بروز برونشیت نوزادان به‌شرح زیر است:
- تب بالا
- تنفس سریع یا شدید
- صدای خسخس
- گشادشدن سوراخ‌های بینی در زمان تنفس
- پوستی رنگ‌پریده
- امتناع یا ناتوانی از نوشیدن یا مصرف بسیار کمتر از حد معمول
برونشیت نوزادان و درمان
درمان خاص و قطعی برای برونشیت نوزادان وجود ندارد. به این توصیه‌ها دقت کنید:
- مصرف مایعات
- پاک نگه‌داشتن بینی
برونشیت مزمن را جدی بگیرید!
شایع‌ترین علت برونشیت در کودکان ویروسی است و بیماری خفیفی درنظرگرفته می‌شود. ممکن است، این نوع برونشیت به‌واسطه سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های ویروسی در دستگاه تنفسی فوقانی ایجاد شود. امکان بروز برونشیت به‌واسطه ابتلا به سینوزیت مزمن، آلرژی هم وجود دارد.
| انواع برونشیت در کودکان | برونشیت کوتاه‌مدت (حاد) برونشیت طولانی‌مدت (مزمن) |
| علائم | بریزش بینی قبل از شروع سرفه- درد یا سفتی در قفسه سینه احساس خستگی و بدن درد-سرفه خشک یا با خلط- خسخس سینه-درد کمر و عضله- سردرد خفیف تنگی نفس- تب خفیف -استفراغ- گلو درد-لرز |
| عوارض | ذات‌الریه |
| درمان | استامینوفن یا ایبوپروفن برای تب و درد خفیف داروی سرفه برای کودکان بالای ۴ سال مصرف مایعات بیشتر استراحت فراوان |
اگر برونشیت در کودکان طولانی شود، حالت مزمن پیدا می‌کند و باید پیگیری و درمان شود.
سوالات متداول برونشیت کودکان
معمولا برونشیت در کودکان بی‌نیاز از درمان بهبود پیدا می‌کند اما اگر مزمن شود، خطرناک است و می‌تواند بدل به ذات‌الریه هم بشود.
مصرف سیر، عسل و زنجبیل توصیه می‌شود اما پشتوانه علمی ندارد و شاید عوارضی به‌وجود بیاورند.
منبع:
