تومور چشم گروهی از سلول‌های غیرطبیعی هستند که به‌شکل توده‌هایی درون یا اطراف چشم رشد می‌کنند. امکان رشد تومورها در هریک از میلیون‌ها سلول بدن ما وجود دارد. تومورها بسته به سرطانی (بدخیم)، غیرسرطانی (خوش خیم) یا پیش‌سرطانی‌بودن، رشد و رفتار متفاوتی دارند. علائم تومور هم شامل تغییرات بینایی، درد و تغییر در شکل و حرکت چشم است. برای درمان هم باید با توجه به نوع تومور اقدام کرد.
در این مقاله به بررسی انواع مختلف تومورهای چشمی می‌پردازیم. همچنین علائم تومور چشم، نحوه تشخیص تومورهای چشمی و گزینه‌های مختلف برای درمان آنها را بررسی می‌کنیم. مطالعه این مقاله به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر در رابطه با تومور چشم سوالی دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
تومور چشم چیست؟
برخی با شنیدن نام تومور چشم فکر می‌کنند که سرطان به‌وجود آمده است، اما این‌طور نیست. تمام تومورهای چشمی سرطانی نیستند. اگر تومور خوش‌خیم باشد، به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا نمی‌کند.
شایع‌ترین نوع تومور چشم خوش‌خیم و معروف به خال مشیمیه است. یکی دیگر از تومورهای چشمی همانژیوم مشیمیه است که نوعی تومور عروق خونی چشم است.
اگرچه بسیاری از این تومورهای خوش‌خیم باعث از دست‌دادن بینایی نمی‌شوند، اما اگر در ماکولا (شبکیه مرکزی که دید دقیق را فراهم می‌کند) قرار بگیرند، احتمال دارد که بیماران تغییرات بینایی را تجربه کنند.
علائم تومور چشم
مانند خال‌های پوستی، تومور چشم و خال‌های آن هم زمانی ایجاد می‌شوند که سلول‌های خاصی در یک گروه با هم رشد کنند. در ابتدا ممکن است، لکه‌ای قهوه‌ای و غیرطبیعی روی چشم یا در چشم خود مشاهده کنید. این خال‌ها معمولا روی مشیمیه، عنبیه یا ملتحمه چشم ایجاد می‌شوند و تومورهای ملتحمه چشم هستند.
تومور چشم می‌تواند مانند یک نقطه تیره در قسمت رنگی چشم به نام عنبیه به نظر برسد. اگر لکه‌ای در چشم خود مشاهده کردید، به متخصص چشم مراجعه کنید.
تومورهای چشمی همیشه علائمی ندارند. اما در برخی موارد با نشانه‌های زیر همراه‌اند:
- توده‌هایی روی پلک یا سایر قسمت‌های چشم
- برآمدگی، قرمزی یا تورم چشم
- تغییر در نحوه حرکت چشم
- تغییر در شکل مردمک
- از دست دادن بینایی
- اجسام شناور در دید
- حساسیت به نور
- اعوجاج بصری
- چشم درد
- تاری دید
- گلوکوم
اهمیت مراجعه به‌موقع برای معاینه چشم را دست‌کم نگیرید. تشخیص زودهنگام سرطان چشم به این معنی است که گزینه‌های درمانی بیشتری خواهید داشت. البته تمام سرطان‌های چشم را نمی‌توان زودهنگام شناسایی کرد.
انواع تومور چشم
متخصصان انکولوژی چشم، انواع تومورهایی را که در داخل چشم (داخل چشم)، سطح چشم (ملتحمه) و تومور کنار چشم (پلک و تومور درمویید چشم) ایجاد می‌شوند، درمان می‌کنند. تومورهای سرطانی چشم یا موارد غیرسرطانی باید نزد چشمپزشک مورد بررسی قرار بگیرند.
تومورهای داخل چشمی
تومورهای داخل چشمی در داخل چشم ایجاد می شوند و عبارت‌اند از:
- متاستاز مشیمیه: سلول‌های سرطانی که در جای دیگری از بدن رشد می‌کنند و می‌توانند به چشم گسترش یابند و گاهی باعث کاهش بینایی می‌شوند.
- همانژیوم شبکیه: نوعی تومور خوش‌خیم عروق خونی شبکیه که می‌تواند منجر به از دست‌دادن بینایی شود. در برخی موارد، این نوع تومور نشانه‌ای از سندرم (VHL) است که در آن تومورها در اندام‌های متعدد تشکیل می‌شوند.
- ملانوم Uveal/Coroidal: نوعی ملانوم که در لایه‌ای از چشم ایجاد می‌شود و شامل مشیمیه (پشت شبکیه)، عنبیه (بخش رنگی چشم) و پشت عنبیه است. این مورد شایع‌ترین نوع سرطان چشم است.
- لنفوم ویترورتینال: نوعی لنفوم که سرطان گلبول‌های سفید خون است و شبکیه و زجاجیه داخل چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تومور اغلب مغز را هم درگیر می‌کند.
- رتینوبلاستوما: سرطان نادر شبکیه که اغلب کودکان زیر ۲ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- خال مشیمیه: خال داخل چشم که گاهی می‌تواند به ملانوم بدخیم تبدیل شود.
- همانژیوم مشیمیه: تومور شبکیه یا تومور خوش‌خیم رگ خونی لایه مشیمیه (پشت شبکیه)
تومورهای ملتحمه
این تومورها روی ملتحمه، بافت پوستی شفافی که سطح چشم را می پوشاند، ایجاد می‌شوند و عبارت‌اند از:
- لنفوم: سرطان گلبول‌های سفید خون که می‌تواند سایر اندام‌های بدن را هم درگیر کند.
- ملانوما: سرطانی که در ملتحمه ایجاد می‌شود و با ملانوم پوست و ملانوم uveal/choroidal متفاوت است.
- کارسینوم سلول سنگفرشی: سرطانی که اغلب در بافت‌های در معرض آفتاب ایجاد می‌شود.
تومورهای پلک و اربیتال یا تومور اربیت چشم
اینها شامل تومورهای خوش‌خیم و بدخیم روی پلک یا بافت‌های اطراف چشم هستند و عبارت‌اند از:
- تومورهای پلک: اینها سرطان‌های پوستی هستند که می‌توانند شامل کارسینوم سلول سنگفرشی، ملانوم، کارسینوم سلول چربی و لنفوم باشند.
- تومورهای مداری: این تومورها می‌توانند از بافت‌های مختلف در مدار چشم (حفره چشم) ایجاد شوند و ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند.
- تومورهای غدد اشکی: این تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم می‌توانند در غده اشکی ایجاد شوند که در زیر ابرو قرار دارد و مسئول تولید اشک است.
- تومور روی عصب چشم : این تومورها معمولا خوش‌خیم هستند، اما گاهی‌اوقات بدخیم می‌شوند و می‌توانند با آسیب‌رساندن به عصب بینایی باعث از دست‌دادن شدید بینایی شوند.
تشخیص تومور چشم
تومورهای چشم اغلب توسط اپتومتریست یافت می‌شوند. چشمپزشک هم تشخیص بین تومورهای سرطانی و غیرسرطانی را انجام می‌دهد. اگر رشد تومور روی پوست باشد، شاید متخصص پوست هم در این زمینه به نتیجه برسد.
چنانچه متخصص در مورد رشد توده در چشم دچار تردید شود، ممکن است نمونه‌برداری انجام بدهد و با ارسال آن به آزمایشگاه به بررسی موضوع بپردازد. متخصصی به نام پاتولوژیست هم می‌تواند نمونه را بررسی کند و بگوید که آیا سرطان وجود دارد یا خیر.
نتیجه در قالب گزارشی به بیمار و پزشکش ارائه خواهد شد. پزشکان از رشد توده در چشم عکس دیجیتالی هم می‌گیرند. این اقدام به آنها اجازه می‌دهد تا چشم را از نزدیک تماشا کنند تا ببینند آیا در طول زمان تغییر می‌کند یا خیر.
| تومورهای خوش‌خیم چشم | تومورهای بدخیم چشم |
| لبه‌هایی قابل مشاهده | اشکال نامنظم |
| لبه‌هایی صاف یا کمی برجسته | رنگ متغیر |
| بدون مایع | وجود مایع در آنها |
| معمولا بینایی را تهدید نمی‌کنند | احتمال پخش در بدن |
روش‌های تشخیص شامل موارد زیر می‌شود:
- معاینه چشم
- سونوگرافی
- توموگرافی
- آنژیوگرافی
- بیوپسی
- سایر آزمایش‌ها
در ادامه به هریک از این روش‌ها نگاهی خواهیم داشت:
| معاینه چشم | پزشک از نزدیک به چشم نگاه و بیرون و داخل آن را بررسی می‌کند. با ارزیابی نکاتی خاص مانند رگ‌های خونی بزرگ‌تر از حد معمول در قسمت بیرونی چشم، معمولا نشانه‌ای از وجود تومور در داخل چشم کشف می‌شود. چشم‌پزشکان با استفاده از ابزاری به نام افتالموسکوپ غیر مستقیم دوچشمی (BIO) به عمق چشم هم نگاه می‌کنند. این ابزار برای دیدن داخل چشم از لنز و نور روشن بهره می‌برد. یک لامپ شکاف هم برای بررسی ساختارهای چشمی کاربرد دارد. |
سونوگرافی چشم | سونوگرافی چشم تصاویری از داخل چشم تولید می‌کند. گره اولتراسوند روی پلک بسته یا نزدیک سطح جلویی چشم شما قرار می‌گیرد. |
| توموگرافی انسجام نوری (OCT) | OCT یک آزمایش تصویربرداری است که تصاویری از داخل چشم ایجاد می‌کند. |
| آنژیوگرافی فلورسین | برای این روش، رنگی به نام فلورسین به بازو تزریق می‌شود. این رنگ هنگامی که در بدن به داخل رگ‌های خونی پشت چشم حرکت می‌کند، ساختار چشم را قابل مشاهده و روشن می‌کند. در نتیجه امکان عکس‌برداری راحت‌تر می‌شود. |
| بیوپسی با سوزن ظریف | در طول این روش، پزشک با استفاده از یک سوزن، سلول‌های تومور را از چشم شما خارج می‌کند. سپس سلول‌ها زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند. این روش معمولا مورد نیاز نیست. در بیشتر موارد، ملانوم چشم را می‌توان بدون بیوپسی تشخیص داد. |
| سایر آزمایشات تصویربرداری | اگر سرطان چشم تشخیص داده شود، ممکن است پزشک نیاز به انجام آزمایشات تصویربرداری روی بقیه بدن داشته باشد تا ببیند آیا سرطان به جای دیگری گسترش یافته است یا خیر. |
درمان تومور چشم
درمان تومور و بیماری‌های چشم به سرطانی بودن یا نبودن آن بستگی دارد. به روش‌های درمانی زیر دقت کنید:
درمان تومورهای خوش‌خیم چشم
زائده‌های خوش‌خیم که در قسمت بیرونی چشم قرار دارند را می توان با جراحی از بین برد. برخی از آنها را با مواد شیمیایی یا سوزاندن (به نام کوتریزاسیون) درمان می‌کنند.
اگر کک‌و‌مک و ضایعات داخل چشم خوش‌خیم باشند، معمولا به حال خود رها می‌شوند. با‌این‌حال، شما باید هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار، آنها را معاینه کنید تا مطمئن شوید که تغییر نمی‌کنند.
درمان سرطان چشم
هدف از درمان سرطان چشم کاهش احتمال شیوع آن است. در صورت امکان، حفظ بینایی نیز مهم است. گزینه‌های درمانی سرطان چشم به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، عوارض جانبی احتمالی و سلامت کلی بیمار بستگی دارند.
افراد مبتلا به سرطان چشم اغلب توسط چند پزشک و با کمک روش‌های مختلف درمان می‌شوند. روش درمان سرطان چشم به تومور و اینکه آیا سرطان به سایر نواحی بدن گسترش یافته است هم بستگی دارد. به این روش‌ها دقت کنید:
| پرتودرمانی | پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را با پرتوهای انرژی پرقدرت از بین می‌برد. این رایج‌ترین روش درمانی برای بیشتر سرطان‌های چشم است. |
| لیزردرمانی | لیزردرمانی از لیزر برای کوچک‌کردن تومورها استفاده می‌کند. این درمان معمولا عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی یا پرتودرمانی دارد. |
| ایمونوتراپی | داروهای ایمونوتراپی سیستم ایمنی بدن را برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی تحریک می‌کند. |
| درمان هدفمند | درمان‌های هدفمند شامل چندین دارو هستند که پروتئین‌های خاصی را در ژن‌ها هدف قرار می‌دهند و می‌توانند باعث ملانوم چشمی شوند. |
| شیمی درمانی | اگر ملانوم Uveal به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته باشد، ممکن است شیمی‌درمانی برای از بین‌بردن سلول‌های سرطانی در آن نواحی ضروری باشد. داروهای شیمی درمانی که برای درمان ملانوم Uveal استفاده می‌شوند، معمولا همان داروهایی هستند که برای درمان ملانوم پوست استفاده می‌شوند. |
جراحی تومور چشم
اگر تومور در حفره چشم یا نقاط دیگر دارید و از نوع سرطانی است، امکان دارد که جراحی لازم باشد. در طول جراحی، شاید چشم پزشک قسمت هایی از چشم را خارج کند. برداشتن تومور چشم بستگی به بزرگی و گسترش آن دارد. در برخی موارد، تنها انتخاب درمان، برداشتن چشم است.
سوالات متداول تومور چشم
تومورهای غیرسرطانی چشم معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما برخی از انواع سرطانی در بعضی بیماری‌های پیشرفته در بدن پخش می‌شوند و اگر کنترل صورت نگیرد، عواقب تهدیدکننده‌ای برای زندگی دارند.
بله، برخی از تومورهای چشمی در کودکان هم رخ می‌دهد اما معمولا شیوعشان در بچه‌ها کمتر از بزرگسالان است.
برای پیگیری و درمان بیماری‌های مربوط به چشم می‌توانید از لیست متخصص‌های چشم، شهر مورد نظرتان را انتخاب کنید و از پزشک مورد نظرتان آنلاین نوبت بگیرید.
منابع:
عالی بود ممنون