دل‌پیچه از آن مشکلات شایعی است که معمولا بی‌سر و صدا رخ می‌دهد و وقت و بی‌وقت گریبان‌گیرمان می‌شود. احساس دردی شدید و آزاردهنده در ناحیه شکم که گاه با احساس دفع مدفوع سریع نیز همراه است، برخی از علائم عمومی دل‌پیچه هستند. دل‌پیچه می‌تواند به‌خاطر وجود دلایل مختلفی مثل خوردن غذاهای آلوده، قاعدگی یا به‌هم ریختن فضای معده و روده رخ دهد. تشخیص علت و درمان این مشکل برعهده پزشک گوارش است.
پزشک هم معمولا یکی از انواع قرص‌های دل‌پیچه را تجویز می‌کند اما راهکارهای ساده و خانگی تاثیرگذاری هم برای درمان دل‌پیچه وجود دارد. برای همین هم بد نیست تا با انواع قرص‌های دل‌پیچه و اسهال و روش‌های خانگی درمان آشنا شوید و عوارض هرکدام را بشناسید و بدانید که هر کدام را در چه موقعیتی مصرف کنید. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به این موضوه پرداخته‌ایم.
علت دل‌پیچه چیست؟
احساس درد شکمی که عموما آن را با نام دل‌پیچه می‌شناسیم، ناشی از حرکات مداوم روده بزرگ است. مشکلاتی مثل التهاب یا انقباض عضلات روده، احساس دل‌پیچه شدید همراه با احساس دفع مدفوع در شما ایجاد می‌کند. البته ممکن است دل‌پیچه نشانه‌ای از وجود یک بیماری دیگر باشد.
برای مثال ابتلا به اسهال، یبوست، آپاندیس، کولیت، عفونت‌های باکتریایی یا حساسیت‌های غذایی با احساس دل‌پیچه همراه هستند. همچنین ممکن است به دلیل استرس و اضطراب بالا نیز دچار دل‌پیچه شوید.
دل‌پیچه عموما کوتاه‌مدت است و خودبه‌خود یا بعد از دفع مدفوع رفع می‌شود، اما اگر روزهای متوالی با این عارضه دست‌وپنجه نرم کردید، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک متخصص در اولین مراحل عموما داروهای رایج و قرص دل‌پیچه تجویز می‌کند. بنابراین لازم است تا هرکدام از قرص‌های دل‌پیچه را بشناسید. البته درمان‌های خانگی نیز برای دل‌پیچه موثر هستند که به برخی از آنها هم در ادامه اشاره کرده‌ایم.
آشنایی با انواع قرص‌های دل‌پیچه
اول از همه بگوییم که مصرف هیچ‌‌کدام از قرص و داروهای زیر بدون تجویز پزشک را توصیه نمی‌کنیم زیرا ممکن است دل‌پیچه شما نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد و نیاز باشد تا توسط پزشک معاینه شوید. همچنین مصرف خودسرانه قرص‌های دل‌پیچه عوارض خطرناکی به همراه دارد و ممکن است شما را با مشکلات ثانویه مواجه کند.با این‌حال مهم‌ترین قرص‌های دل‌پیچه عبارتند از:
1. قرص هیوسین (hyoscine)
در میان تمامی قرص‌های دل‌پیچه، نام قرص هیوسین بیشتر از همه به گوش شما آشناست. هیوسین بوتیل بروماید یک درمان رایج برای تسکین انواع دردهای شکمی از جمله دل‌پیچه است. قرص هیوسین برای درمان درد و ناراحتی معده و روده استفاده می‌شود. این دارو با شل کردن عضلات معده و روده، به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
قرص هیوسین با مسدود کردن گیرنده‌های عصبی استیل کولین، انقباض ماهیچه‌های دستگاه گوارش را کاهش داده و ترشح مخاط در روده بزرگ را نیز محدود می‌کند. با مصرف این قرص علاوه‌بر تسکین دل‌پیچه، اسهال را نیز کنترل خواهید کرد.
هیوسین بسته به نظر پزشک به‌صورت قرص خوراکی 10 میلی‌گرمی، آمپول 20 میلی‌گرمی یا شیاف تجویز می‌شود. باتوجه به نظر پزشک، بهتر است قرص هیوسین را روزانه و قبل از غذا مصرف کنید. اما این قرص چه عوارضی دارد؟
عوارض قرص هیوسین
قرص هیوسین نیز مانند تمام داروهای شیمیایی عوارض خاص خود را دارد، درصورتی که هرکدام از این علائم را بعد از مصرف هیوسین، بیشتر از 2-3 روز تجربه کردید، با پزشک خود مشورت کنید. این علائم عبارتنداز:
- حالت تهوع و استفراغ
- خشکی دهان
- یبوست
- مشکل در دفع ادرار
- خارش شدید
- تورم دست و پا
- افزایش ضربان قلب
- تاری دید و مشکلات بینایی
- سرگیچه و غیره.
2. بلادونا پی‌بی (Belladonna PB)
یکی از قرص‌های مناسب دل‌پیچه بلادونا پی‌بی است که از ترکیب چند داروی تسکین‌دهنده مانند (هیوسین، هیوسیامین و آتروپین) تشکیل شده است. این دارو برای درمان افرادی که مبتلا به روده تحریک‌پذیر هستند یا از مشکلاتی مثل اسهال ویروسی و کرون (یک بیماری التهابی روده) رنج می‌برند، تجویز می‌شود.
داروی بلادونا پی‌بی در شل کردن و رفع گرفتگی عضلات دستگاه گوارش موثر است. این دارو ترشح اسید معده و حرکات روده و معده را محدود می‌کند، درنتیجه تاثیر خوبی در درمان زخم‌های گوارشی نیز دارد. این دارو به‌صورت قرص و شربت تولید شده و بنا به نظر و تجویز پزشک باید آن را 2-3 بار در روز مصرف شود.
عوارض بلادونا پی‌بی
این دارو نیز مانند تمامی داروهای شیمیایی، درکنار خواص درمانی، عوارضی نیز دارد که ممکن است بعضی از افراد بعد از مصرف این عوارض را تجربه کنند. اگر بعد از مصرف بلادونا پی‌بی عوارض زیر را داشتید و علائم شما تا 72 ساعت بهبود پیدا نکرد، با پزشک خود مشورت کنید:
- خشکی دهان
- تنگی نفس
- سردرد و تشنج
- یبوست
- خواب‌آلودگی
- تاری دید
- مشکلات عصبی
- افت فشار خون یا پرفشاری خون و غیره.
3. قرص دی‌سیکلومین (Dicyclomine)
قرص دی‌سیکلومین عموما برای درمان دل‌پیچه و مشکلات خاص روده‌ای مثل سندرم روده تحریک‌پذیر استفاده می‌شود. این دارو با کند کردن حرکات طبیعی روده و شل کردن عضلات معده و روده به کاهش علائم گرفتگی این نواحی کمک می‌کند.
این دارو همچنین برای درمان کولیک نوزادان (گریه شدید و پی‌در‌پی) و تسکین دردهای قاعدگی نیز تجویز می‌شود. دی‌سیکلومین از انواع قرص‌های مخصوص دل‌پیچه است و به‌صورت قرص خوراکی 10 میلی، آمپول 20 میلی و شربت 10 میلی‌گرمی تجویز می‌شود و باید حداقل به مدت 2 هفته مصرف شود.
عوارض قرص دی‌سیکلومین
این دارو نیز عوارض جانبی مخصوص خود را دارد، اما درصورت شدید شدن این علائم بعد از مصرف قرص دی‌سیکلومین باید به پزشک خود اطلاع دهید:
- بی‌خوابی یا احساس خواب‌آلودگی
- عصبانیت و بی‌قراری
- فراموشی
- تپش نامنظم قلب
- سردرد یا سرگیجه
- عدم تعریق
- ضعف و خستگی
- کهیر و بثورات پوستی
- تاری دید و مشکلات بینایی
- حالت تهوع و استفراغ
- یبوست و مشکل در دفع کردن ادرار
- نفخ شکم یا معده
- سوزش سر دل و رفلاکس معده
- خشکی دهان
- ناتوانی جنسی.
4. لوپرامید (Loperamide)
لوپرامید عموما به‌عنوان قرص دل‌پیچه و قرص اسهال تجویز می‌شود. این دارو به‌طور مستقیم بر اعصاب عضلات روده تاثیر گذاشته و موجب کاهش حرکت روده می‌شود.
همچنین این دارو حرکت سریع الکترولیت و آب از طریق روده را کنترل کرده و باعث تسکین دل‌پیچه و اسهال می‌شود. البته توجه داشته باشید که این دارو نباید برای درمان اسهال عفونی مصرف شود. زیرا مانع دفع میکروب‌ها از طریق مدفوع شده و روند درمان شما را کندتر می‌کند.
داروی لوپرامید از جمله قرص‌های درمان دل‌پیچه و اسهال است که به‌صورت کپسول خوراکی 2 میلی‌گرمی و شربت تجویز می‌شود. توصیه می‌کنیم که از مصرف خودسرانه این دارو خودداری کنید. همچنین افرادی که شرایط زیر را دارند، نباید از داروی لوپرامید استفاده کنند:
- ابتلا به کولیت اولسراتیو
- دفع مدفوع خونی
- درد شکمی و معده درد بدون علائم اسهال
- وجود علائم اسهال همزمان با تب بالای ۳۹ درجه
- کودکان زیر ۴ سال
- خانم‌های باردار و شیرده.
عوارض داروی لوپرامید
قرص‌های دل‌پیچه مثل لوپرامید نیز عوارض جانبی دارند و ممکن است بعد از مصرف با این عوارض مواجه شوید. این عوارض معمولا موقتی هستند و پس از گذشت ۲ تا ۳ روز برطرف می‌شوند:
- حالت تهوع و استفراغ
- خشکی دهان
- سردرد و سرگیجه
- خواب‌آلودگی
- ناراحتی معده و یبوست
- نفخ و درد شکمی
5. دیفنوکسیلات (Diphenoxylate)
دیفنوکسیلات عموما به‌عنوان داروی دل‌پیچه و اسهال تجویز می‌شود. این دارو با محدود کردن حرکات روده باعث کنترل اسهال مزمن و اسهال ویروسی می‌شود. این دارو علاوه‌بر درمان دل‌پیچه و اسهال برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون نیز تجویز می‌شود.
عوارض داروی دیفنوکسیلات
این دارو عوارض کمی دارد و بعد از مصرف آن ممکن است به مدت محدودی علائمی مثل خشکی دهان، خشکی پوست و تاری دید را تجربه کنید. درصورتی‌که این علائم بیشتر از 72 ساعت طول کشید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
لازم به ذکر است که مصرف این دارو برای کودکان کمتر از 3 سال ممنوع است و هرگز نباید برای درمان دل‌پیچه و اسهال کودکان یا درمان اسهال خانم‌های باردار یا شیرده استفاده شود.
6. اکتراوتاید (Octreotide)
این دارو نه‌تنها یکی از قرص‌های ضد دل‌پیچه است، بلکه برای کاهش میزان هورمون رشد تولید شده توسط افراد مبتلا به آکرومگالی (شرایطی که در آن بدن، هورمون رشد بیش از حد تولید می‌کند و باعث بزرگ شدن دست‌ها، پاها یا درد مفاصل می‌شود) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این دارو تزریقی است و برای درمان اسهال نیز کاربرد دارد. مصرف این دارو و میزان دُز مصرفی ان تنها با تجویز پزشک معالج مشخص می‌شود. توصیه می‌کنیم که باتوجه به عوارضی که مصرف این دارو در پی دارد، از مصرف خودسرانه این دارو خودداری کنید.
عوارض داروی اکتراوتاید
- تغییرات قند خون
- یبوست
- مدفوع بدبو
- نفخ و دل‌درد
- حالت تهوع
- سوزش سر دل
- سردرد و سرگیجه
- خستگی، درد کمر و مفاصل
- ریزش مو
- تغییر در بینایی و غیره.
سایر قرص‌های دل درد و دل‌پیچه
باتوجه به این که ریشه و علت دل‌پیچه شما چیست، پزشک گوارش ممکن است داروهای مختلفی برای شما تجویز کند. برخی از این داروها برای درمان اسهال مزمن نیز کاربرد دارند. به‌غیر از قرص‌های دل‌پیچه که به آنها اشاره کردیم، قرص‌های زیر نیز برای درمان این عارضه موثر هستند:
- قرص بیزاکودیل
- قرص سیپروفلوکساسین
- پوسته اسفرزه
- سولفات کدئین
- بیسموت ساب سالیسیلات
- کپسول ژلاکس
- قرص سی‌لاکس و غیره.
دل‌پیچه ممکن است به دلیل اسهال یا یبوست بروز کند، بنابراین پزشک با معاینه شما، ممکن است انواع داروهای ضداسهال یا ضدیبوست را برای درمان تجویز کند.
درمان دل‌پیچه با داروهای گیاهی
طب سنتی در کشور ما سابقه‌ای غنی دارد و خواص دارویی بسیاری از گیاهان در درمان عارضه‌ها و بیماری‌های مختلف موثر است. بد نیست تا در کنار استفاده از قرص‌های درمان دل‌پیچه که پزشک برای شما تجویز کرده، از انواع دمنوش و داروهای گیاهی نیز استفاده کنید.
1. دمنوش بابونه
بابونه یکی از گیاهان دارویی با خواص بسیار بالا است که به دلیل خاصیت ضدباکتریایی، برای پاکسازی معده و ازبین بردن انگل و باکتری موثر است. مصرف روزانه این دمنوش برای کاهش التهاب روده و دستگاه گوارش و همچنین درمان دل‌پیچه موثر است.
2. دمنوش زنجبیل برای درمان دل‌پیچه
زنجبیل به دلیل طبع گرم و تند، یک مسکن طبیعی است و با کمک به هضم غذا، برای درمان تهوع و استفراغ مفید واقع می‌شود. دربسیاری از مواقع به‌جای مصرف قرص دل‌پیچه با عوارض بالا، می‌توانید به‌صورت روزانه دمنوش زنجبیل میل کنید.
3. دمنوش نعناع
نعناع یکی از داروهای گیاهی رایج برای درمان دل‌پیچه است. این ماده طبیعی می‌تواند التهاب روده را رفع کند، بنابراین درکنار انواع قرص‌های دل‌پیچه برای درمان اسهال و حالت تهوع نیز موثر است.
4. دمنوش چای سبز
یکی از داروهای گیاهی برای درمان دل‌پیچه، چای سبز است. این گیاه به خوبی باکتری‌های موجود در روده و معده را پاکسازی می‌کند.
5. رازیانه
مصرف رازیانه به هضم غذا کمک کرده و باعث آرامش عضلات معده و روده می‌شود. به همین دلیل از رازیانه برای تسکین دل‌پیچه و درمان اسهال استفاده می‌کنند.
بهترین قرص‌های دل‌پیچه را بشناسید!
این که بهترین قرص‌های مناسب دل‌پیچه کدام هستند، بستگی به تشخیص پزشک معالج دارد. گاهی ممکن است دل‌پیچه با درمان‌های خانگی و چندروز استراحت رفع شود، گاهی نیز ممکن است علت دل‌پیچه عفونت‌های باکتریایی باشد و برای درمانش باید به پزشک و داروهای پزشکی متوسل شوید.
بنابراین توصیه می‌کنیم که اگر مدتی است علائم دل‌پیچه دارید و قرص‌های دل‌پیچه که پزشک عمومی برای شما تجویز کرده و کارساز نبوده، به یک پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید تا شما را معاینه کند. برای این کار می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر استفاده کنید.
اگر شما هم تجربه‌ای درخصوص مصرف انواع قرص‌های دل‌پیچه و انواع داروهای گیاهی دارید، با ما و دیگر خوانندگان این مطلب درمیان بگذارید.
