روتاویروس (Rotavirus) عفونتی است که می‌تواند کودکان را تحت تاثیر قرار بدهد. واکسن‌های موجود برای این بیماری، بسیاری از کودکان را مصون نگه می‌دارند. یکی از علائم اصلی این بیماری هم ابتلا به اسهال در طول بیماری است. اگر اسهال باعث کم‌آبی بدن بچه‌ها شود، عوارض ناخوشایندی در انتظارشان خواهد بود. روتاویروس عفونتی بسیار مسری است و بیشتر در کودکان زیر ۵ سال دیده می‌شود. بزرگسالان هم می‌توانند به آن مبتلا شوند، اما معمولاً شدت بیماری در آنها کمتر است. برای رسیدگی به وضعیت کودکان در ابتلا به این بیماری، نیاز به مراجعه به پزشک اطفال وجود دارد. در این مقاله هم اطلاعات کاملی در خصوص بیماری ارائه شده است.
روتاویروس چیست؟
روتاویروس عفونتی گوارشی (معده و روده) است که بیشتر در کودکان خردسال اتفاق می‌افتد. این بیماری باعث اسهال و استفراغ می‌شود. این بیماری به مدت ۳ تا ۸ روز ادامه دارد. تب و درد شکم هم در آن شایع است.
اگرچه عفونت روتاویروس ناخوشایند است، اما معمولاً در خانه با مصرف مایعات اضافی برای جلوگیری از کم‌آبی درمان می‌شود. گاهی اوقات، کم‌آبی شدید نیاز به دریافت مایعات از طریق ورید (داخل وریدی) در بیمارستان دارد.
عفونت با روتاویروس
عفونت روتاویروس معمولاً در عرض ۲ روز پس از قرار‌گرفتن در معرض ویروس شروع می‌شود. علائم اولیه تب و استفراغ و به دنبال آن ۳ تا ۸ روز اسهال آبکی است. عفونت دردهایی شکمی هم به وجود می‌آورد.
راه انتقال روتاویروس
راه اصلی انتقال راه مدفوع-دهانی است. معمولاً از طریق تماس مستقیم بین افراد است که ویروس مذکور منتقل می‌شود. از آنجایی که ویروس در محیط پایدار است، انتقالش از راه خوردن آب یا غذای آلوده و تماس با سطوح یا اشیاء آلوده هم رخ می‌دهد.
دقت کنید که روتاویروس بیشتر از راه تماس با مدفوع پخش می‌شود. برای مثال، ممکن است پوشک کثیف کودکی مبتلا به ویروس را عوض کنید. اگر بعد از آن دست‌هایتان را نشویید، احتمال دارد که ذرات ویروس را به دهان خود وارد کنید.
تشخیص روتاویروس
اگر کودک علائم روتاویروس را دارد، باید به پزشک اطفال مراجعه کنید. متخصصان می‌توانند این بیماری را بر اساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص بدهند. در برخی موارد، شاید نمونه مدفوع هم برای آزمایش بررسی شود که معمولاً مورد نیاز نیست.
علائم روتاویروس چیست؟
علائم و نشانه‌های ابتلا به این ویروس شامل موارد زیر می‌شود:
- استفراغ و اسهال آبکی.
- تب.
- از دست‌دادن اشتها.
نوزادان و کودکان خردسال می‌توانند در اثر استفراغ و اسهال دچار کم‌آبی شوند. اگر علائم کم آبی در آنها دیده شد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. منظور از این علائم چیست:
- ادرار نکردن به دفعات (پوشک خیس کمتر از حد معمول).
- پوست خنک و خشک.
- سرگیجه هنگام ایستادن.
- خشکی دهان و گلو.
- اشک کم در هنگام گریه‌کردن یا نداشتن هیچ‌گونه اشک.
- بی حالی.
- گودشدن چشم‌ها.
اسهال در ابتلا به روتاویروس
اسهال در بیماران مبتلا به روتاویروس شایع است و می‌تواند باعث کم‌آبی شود. کم‌آبی بدن به این معنی است که کودک آب و نمک کافی برای عملکرد صحیح بدن در اختیار ندارد.
بسیاری از اوقات، کودکانی که دچار کم آبی هستند، برای آب‌رسانی مجدد به تزریق وریدی مایعات نیاز دارند. اگر کم آبی شدید شود، حتی ممکن است که تشنج رخ بدهد و شوک به وجود بیاید.
روتاویروس در نوزادان
همان‌طور که گفته شد، روتاویروس معمولاً باعث اسهال شدید و آبکی و استفراغ در نوزادان و کودکان خردسال می‌شود. در نتیجه امکان کم‌آبی بیش از حد بدن و بروز عوارض تهدیدکننده جان و سلامتی وجود دارد.
علائم روتاویروس در بزرگسالان
امکان ابتلا به روتاویروس در بزرگسالان هم وجود دارد. این بیماری با نشانه‌های زیر در آنها عارض می‌شود:
- استفراغ
- خستگی شدید
- تب بالا
- بی‌قراری
- کم‌آبی بدن
- درد شکم
شدت بروز این علائم در بزرگسالان متفاوت است و گاهی بسیاری از این نشانه‌ها در فرد ظاهر نمی‌شوند.
دلایل روتاویروس چیست؟
باید دقت کنید که روتاویروس ویروسی است که از راه تماس دست به دهان منتشر می‌شود. میکروب‌های روتاویروس در مدفوع افراد یافت می‌شوند و پس از اجابت مجاز یا تعویض پوشک با دست‌های شسته‌نشده به سطوح دیگر سرایت می‌کنند.
اگر این میکروب‌ها با دهان کسی تماس پیدا کنند، باعث ابتلایش می‌شوند. ویروس چند روز قبل از شروع علائم در مدفوع کودک آلوده موجود است و می تواند تا ۱۰ روز پس از توقف علائم در حرکات روده باقی بماند.
درمان روتاویروس چیست؟
عامل روتاویروس ویروسی است و نه باکتریایی؛ بنابراین آنتی‌بیوتیک‌ها به بهبود اوضاع کمکی نمی‌کنند. این ویروس پس از حدود یک هفته خود به خود بهبود پیدا می‌کند. درمان اصلی این است که کودک خود را هیدراته نگه دارید، یعنی آب‌رسانی به بدن او را فراموش نکنید.
درمان خانگی روتاویروس
در صورت بروز علائم این بیماری ویروسی به پزشک مراجعه کنید. پزشکان معمولاً توصیه‌های زیر را در زمینه درمان خانگی مطرح می‌کنند:
- به جای وعده‌های غذایی بزرگتر به فرزندتان شیر و غذا را در مقیاس و حجم کوچکتر اما مکرر بدهید.
- حواستان به مصرف مایعات کافی باشد.
- الکترولیت‌ها به حفظ تعادل سیستم های بدن کمک می‌کنند و از راه استفراغ و اسهال از دست می‌روند. بهتر است که از محصولات جایگزین آنها با نظر و مشورت پزشک استفاده کنید.
- اگر پزشک اجازه داد، برای کاهش تب به کودکتان مقداری استامینوفن بدهید. هرگز از استامینوفن برای کودکان استفاده نکنید.
- پس از تعویض پوشک یا دست‌زدن به مدفوع دست‌های خود را بشویید.
- استراحت کافی نقش مهمی در درمان و بهبود دارد.
درمان در بیمارستان
بیشتر کودکان مبتلا در خانه بهبود پیدا می‌کنند اما اگر بدن کودک دچار کم‌آبی شدید شود، نیاز به درمان در بیمارستان هم وجود خواهد داشت. در بیمارستان:
- خون یا مدفوع کودک آزمایش می‌شود.
- مایعات از راه تزریق وریدی وارد بدن کودک می‌شوند.
پیشگیری از روتاویروس چگونه است؟
رعایت بهداشت مانند شستن مرتب دست‌ها در پیشگیری از روتاویروس مهم است اما واکسیناسیون بهترین راه برای جلوگیری از عفونت ناشی از آن خواهد بود.
واکسن روتاویروس
دو واکسن برای روتاویروس وجود دارد و عرضه شده است. اولین مورد در سال ۲۰۰۶ میلادی توسط دولت ایالات متحده تأیید شد و دومین هم در سال ۲۰۰۸ به تصویب رسید. بیشتر کودکانی که واکسینه می‌شوند، هرگز ببه روتا ویروس مبتلا نمی‌شوند. در صورت ابتلا هم شدت بیماری در آنها کمتر است.
واکسن روتاویروس خوراکی
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، واکسن روتاویروس برای نخستین بار در سال ۲۰۰۶ به بازار معرفی شد. قبل از آن، ابتلای کودکان خردسال به دست‌کم یک بار عفونت روتاویروس رایج بود.
از زمان معرفی واکسن، میزان بستری‌شدن در بیمارستان و مرگ و میر ناشی از روتاویروس به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. این واکسن به ۲ شکل ارائه می‌شود:
- روتاریکس (Rotarix): سری ۲ دوز در کودکان ۲ و ۴ ماهه
- روتا تک (RotaTeq): سری۳ دوز در سنین ۲، ۴ و ۶ ماهگی
هر دوی این واکسن‌ها خوراکی هستند.
هیچ واکسنی برای کودکان بزرگتر و بزرگسالان وجود ندارد. به همین دلیل است که متخصصان بهداشت توصیه می کنند که کودکان در سنین مناسب، حتماً واکسن بزنند.
اگرچه واکسن روتاویروس تقریباً از همه موارد شدید عفونت جلوگیری می‌کند، اما هیچ واکسنی ۱۰۰درصد مؤثر نیست. بعضی از بچه‌ها هم به دلیل نقص ایمنی شدید، نباید واکسن بزنند. پس درباره تزریق واکسن‌ها حتماً با پزشک مشورت کنید.
عوارض جانبی و نادر واکسن عبارت هستند از:
- اسهال
- تب
- بی‌قراری
- انسداد روده که باعث درد شدید شکم، استفراغ و مدفوع خونی می‌شود.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر متوجه افزایش استفراغ یا اسهال شدید، به پزشک مراجعه کنید. کم‌آبی بدن هم نیاز به پیگیری دارد. پوست رنگ‌پریده، خشک‌ماندن پوشک کودک، گودی چشم‌ها و لب‌های خشک از علائم کم‌آبی زیاد هستند. آب بدن کودکان خیلی زود کاهش پیدا می‌کند؛ چنین چیزی عوارضی جدی و حتی مرگ را در پی دارد.
روتا ویروس شیوع گسترده‌ای دارد؟
شیوع این مشکل در اواخر زمستان تا اوایل بهار ادامه دارد. این بیماری می‌تواند با رعایت‌نکردن بهداشت و اصول پیشگیری میان افراد مختلف رواج زیادی پیدا کند.
در صورتی که علائم آن پررنگ و شدید ظاهر شده‌اند، حتما نیاز به مراجعه به پزشک متخصص وجود دارد. یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت از پزشک هم استفاده از سیستم نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر است.
پرسش و نکته‌ای ناگفته درباره این ویروس در ذهنتان باقی مانده است؟ از ما بپرسید تا در رسیدن به پاسخ به شما کمک کنیم.
منابع:
