انجام زایمان طبیعی با دردهایی همراه است که تحمل آن به صبر زیادی نیاز دارد. اما تصمیم برای تجربه درد یا جلوگیری از آن با استفاده از داروهای بیحسی یک انتخاب شخصی است و این موضوع کاملا به نظر مادر بستگی دارد.
پیشنهاد می‌کنیم که برای استفاده از روش زایمان طبیعی بدون درد باید با دکتر زنان و زایمان خود مشورت کنید و از او بخواهید در این زمینه شما را راهنمایی کنید. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر نیز به شما خواهیم گفت که زایمان بدون درد با اپیدورال چه مزایا و معایبی دارد و چه کسانی نباید از این روش استفاده کنند.
اپیدورال چیست؟
اپیدورال نوعی داروی بیحسی است که ضمن حفظ هوشیاری بیمار، فقط بخش خاصی را عاری از هرگونه احساس میکند. در این روش لوله‌ای بسیار باریک و انعطاف‌پذیر به نام کاتر را که حاوی اپیدورال است و در بیرون اط غشای پوشاننده مایع نخاعی قرار گرفته، مستقره کرده و بعد دارو را تزریق میکند.
اقدامات لازم قبل از زایمان طبیعی بدون درد
شما با انتخاب روش اپیدورال می‌توانید زایمان بدون دردی را تجربه کنید و نوزاد خود را با آرامش بیشتری به دنیا آورید. اگرچه بیشتر مادر‌ها به دلیل داشتن درد و ناراحتی زیاد، اغلب از زایمان طبیعی وحشت دارند، اما اپیدورال این امکان را به مادر می‌دهد تا زایمان بدون دردی داشته باشید.
قبل از انجام زایمان طبیعی با اپیدورال، لازم است اقداماتی را انجام دهید تا زایمان بهتری را تجربه کنید. این اقدامات شامل موارد زیر است:
تا حد کافی مطالعه کنید
هرچه آگاهی و اطلاعات شما نسبت به این نوع از زایمان بیشتر باشد، زایمان راحت‌تر و بهتری را تجربه خواهید کرد. پس برای اینکه بدانید اپیدورال چیست و دقیقا چه کاری انجام می‌دهد، حتما مطالعاتی را انجام دهید.
آرامش داشته باشید
قبل از تزریق داروی اپیدورال باید به میزان کافی استراحت کرده باشید تا در هنگام تزریق بتوانید آرامش خود را حفظ کنید. تنش و استرس کار را هم برای شما و هم برای متخصص بیهوشی سخت‌تر خواهد کرد. پس می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید و به او بگویید حضور چه کسی در کنار شما باعث آرامشتان می‌شود.
نسبت به اپیدورال واقع‌بین باشید
شاید تصور کنید این دارو به طور ۱۰۰ درصد درد زایمان طبیعی را از بین می‌برد. در حالی‌که این موضوع حقیقت ندارد و برخی از خانم‌ها تنها کمی تسکین درد را تجربه می‌کنند. بااین‌حال در بیشتر زنان انقباضات رحمی همچنان احساس می‌شود، اما هیچ‌‌گونه دردی نخواهند داشت. نحوه تاثیر گذاری این دارو به بدن شما، داروهای مورد استفاده و تکنیک بیهوشی پزشک بستگی دارد.
محدودیت زایمان بدون درد با اپیدورال
چند شرایط پزشکی وجود دارد که موانع استفاده از اپیدورال محسوب شده و استفاده از آن را محدود میکند. این شرایط پزشکی عبارتند از:
- مواقعی که تعداد پلاکت‌های مادر کم است یا او از رقیق کنندههای خون استفاده میکند
- هنگامی که مادر دچار افت فشار غیر عادی شده باشد (به علت خونریزی یا مشکلات دیگر)
- مادر به عفونت خونی مبتلا شده باشد
- در قسمت پایین کمر مادر عفونت پوستی وجود داشته باشد
- متخصص بیهوشی در پیدا کردن فضای اپیدورال با مشکل مواجه شود که این مشکل ممکن است در زنان چاق یا دارای مشکلات نخاعی به وجود بیاید
- بیمار نسبت به بیحسی موضعی واکنش آلرژیک قبلی داشته باشد
- مادر هپارین یا انوکسوپارین یا سایر انعقادها را مصرف کند
عوارض جانبی زایمان بدون درد با اپیدورال چیست؟
در حالت کلی زایمان طبیعی با اپیدورال ایمن بوده و هیچ خطری مادر و نوزاد را تهدید نمی‌کند. اما گاهی اوقات یک سری عوارض بسیار نادر و کم اهمیتی به وجود می‌آید که موقتی بوده و بعد از مدتی رفع می‌شود.
از عارضه‌های احتمالی که پس از تزریق اپیدورال برای زایمان طبیعی بی درد برای مادر ایجاد می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد:
حالت تهوع و استفراغ
گاهی اوقات داروهای ضد درد در برخی از افراد باعث استفراغ و تهوع می‌شوند.
خارش
برخی از داروهای موجود در اپیدورال باعث خارش پوستی می‌شوند. در این مواقع پزشک می‌تواند با تغییر دارو این مشکل را برطرف کند.
کمر درد
بدون شک کمر درد در دوران بارداری بسیار است و حتی گاهی بعد از زایمان و در حین مراقبت از کودک هم ادامه پیدا میکند. البته اپیدورال باعث کمر درد طولانی مدت نمی‌شود، فقط ممکن است تا چند روز در محل تزریق احساس درد کنید.
تب
پس از تزریق اپیدورال ممکن است افزایش دما را در بدن خود احساس کنید. این شرایط اغلب در مادرانی مشاهده می‌شود که مدت زمان زیادی برای تولد نوزاد خود اپیدورال دریافت کرده باشند.
لرزیدن
گاهی اوقات در هنگام تزریق ماده به نخاع، بیمار دچار لرزش می‌شود که این موضوع بسیار شایع بوده و با گرم‌نگهداشتن بدن بیمار، این موضوع رفع می‌شود.
سردرد
گاهی ممکن است به صورت تصادفی سوزن اپیدورال کیسه حاوی مایع مغزی – نخاعی را سوراخ کرده و مایع داخل کیسه به بیرون نشت کند. این اتفاق ممکن است باعث ایجاد سردرد در بیمار شود. البته این پدبده بسیار نادر است و در صورتی که متخصص بیهوشی تبحر لازم را داشته باشد، این مشکل ایجاد نمی‌شود.
عدم کنترل در مثانه
در مواقع بسیار نادر، ممکن است مادر کنترل مثانه خود را از دست دهد؛ زیرا اپیدورال اعصاب اطراف مثانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مشکل با قرار دادن سوند برطرف می‌شود. با پایان یافتن تزریق اپیدورال مادر دیگر چنین مشکلی نخواهد داشت و فقط در طول زایمان ممکن است کنترلی روی مثانه خود نداشته باشد.
فشارخون پایین
در بیشتر اوقات فشارخون پایین مشکلی ایجاد نمی‌کند و در صورتی‌که مادر دچار افت فشار شود، کاملا قابل کنترل است. فیبر عصبی که در در داخل رگ‌های خونی وجود دارد، وظیفه انقباضات را بر عهده داشته و هنگامی که اپیدورال تزریق می‌شود، این قسمت تحت تاثیر قرار می‌گیرد و اختلال در انقباض رگ‌های خونی را ایجاد میکند.
در صورتی‌که فشار خون مادر پایین بیاید، جریان خون نوزاد نیز بودن شک تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل قبل از تزریق اپیدورال، مایعاتی را برای کنترل فشار به مادر تزریق می‌کنند تا مادر با چنین مشکلی روبه‌رو نشود.
مزایای زایمان طبیعی بدون درد با اپیدورال
تزریق اپیدورال به بیمار در هنگام جراحی دست پزشک را برای اقدامات لازم پزشکی باز می‌گذارد. با تزریق ایپدورال، مادر کاملا هوشیار است و شاهد تمام مراحل تولد فرزندش است. این روش مزایای زیادی دارد که عبارتند از:
- استفاده از اپیدورال زمان زایمان را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
- فشارخون و ضربان قلب کاملا تحت کنترل قرار می‌گیرد.
- در مواقع اورژانسی و در صورت نیاز به سزارین، پزشک به راحتی می‌تواند مادر را برای انجام سزارین انتقال دهد.
- گاهی ممکن است در هنگام زایمان طبیعی به عضلات لگن آسیب وارد شود. در این روش از چنین موضوعی جلوگیری خواهد شد.
- در هنگام زایمان، دردی که به مادر وارد می‌شود باعث تولید هورمون استرس در او شده و این هورمون می‌تواند روی جنین نیز تاثیر بگذارد. اما زایمان با اپیدورال از این موضوع جلوگیری میکند.
اقدامات لازم در زمان زایمان با اپیدورال
در هنگام زایمان طبیعی بدون درد با اپیدورال پزشک هرگونه تغییر در فشار خون مادر را بررسی میکند. در ابتدا این کار را هر ۱۵ دقیقه یک‌بار و سپس در فواصل طولانی‌تر انجام می‌دهد. ضربان قلب کودک نیز مطابق با توصیه پزشک متخصص به طور مداوم بررسی می‌شود.
با انجام این کار اطمینان حاصل خواهد کرد که جدا از زایمان طبیعی، زایمان بدون دردی خواهید داشت. شما نیز باید تنفس خود را منظم کنید زایمان راحت‌تری داشته باشید.
چه کسانی نباید از این روش اپیدورال استفاده کنند؟
روش اپیدورال برای همه افراد مناسب نیست و تنها با صلاحدید پزشک می‌توانید از این روش استفاده کنید. پزشک باید وضعیت بدنی شما را خوب بررسی کرده تا در صورت وجود مشکل، از روش دیگری برای زایمان استفاده کنید. از کسانی که نمی‌توانند از زایمان بدون درد با اپیدورال استفاده کنند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- کسانی که داروهایی مانند کلوپیدوگرل، هپارین، وارفارین و غیره مصرف می‌کنند که بر لخته شدن خون تاثیر می‌گذارند
- افرادی که به خونریزی خاص مبتلا هستند
- افرادی که اختلالات عصبی خاصی دارند
- کسانی که در گذشته جراحی کمر داشته‌اند
روش‌های دیگر زایمان طبیعی بدون درد و بخیه
علاوه‌بر اپیدورال، روش‌های دیگری برای زایمان بدون درد وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
تزریق آرام‌بخش وریدی
یکی دیگر از روش‌های زایمان طبیعی بدون درد، تزریق وریدی آرامش بخش‌ها و مواد مخدر‌هایی مانند مورفین است که آرامش بخش‌های بسیار قوی هستند. اما استفاده از این آرامش بخش‌ها عوارضی دارد. برای مثال باعث ایجاد حس خواب‌آلودگی در مادر می‌شوند.
این مواد می‌توانند پس از عبور از جفت، به گردش خون نوزاد برسند. در صورتی‌که نوزاد قبل از اینکه دارو از بین برود به دنیا بیاید، ممکن است دچار مشکل تنفس شود.
استفاده از گاز انتونوکس
انتونوکس مخلوطی از گاز اکسیژن و گاز تسکین دهنده درد به نام نيتروس اكسيد است. در اين روش، هنگامی که بیمار احساس درد شدیدی میکند، گاز بیهوشی را جلوی دهان خود گرفته و توسط شاسی مخصوص، باعث آزاد شدن گاز می‌شود و گاز را استنشاق میکند.
از اين روش در مرحله دوم زايمان كه درد خیلی شدید احساس می‌شود، به‌منظور تسکین درد استفاده می‌شود. این گاز باعث ايجاد حالت تسكين درد و کمی احساس گیجی می‌شود ولی برای مادر یا جنین ضرری ندارد و اثر آن بلافاصله پس از قطع و استنشاق هوای معمولی از بین می‌رود. از عوارض گاز انتونوکس می‌توان به ایجاد حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد.
زایمان در آب
یکی دیگر از روش‌های زایمان طبیعی بدون درد، زایمان در آب است که مادر در یک وان پر از آب با دمای ۳۴ تا ۳۷ درجه سانتی گراد و با ارتفاع ۷۵ سانتی متر قرار می‌گیرد. در این روش از هیچ گونه داروی بی حسی یا بدون درد استفاده نمی‌شود.
اما از خطرات این روش می‌توان به خونریزی، عفونت یا مشکلات تنفسی نوزاد اشاره کرد. این زایمان باید در شرایط سالم بودن کامل مادر انجام شود و حضور یک مامای با تجربه برای کنترل همه لحظه‌های زایمان ضروری است.
زایمان طبیعی بدون درد چگونه انجام می‌شود؟
اپیدورال یکی از محبوب‌ترین روش‌های زایمان طبیعی بدون درد است که فرد به وسیله آن در هنگام زایمان درد کم‌تری را تجربه میکند. امروزه بیش از ۵۰ درصد خانم‌ها از این روش برای زایمان خود استفاده می‌کنند.
این عمل توسط متخصص بیهوشی انجام می‌شود و بیمار یا به حالت نشسته قرار می‌گیرد یا به یک سمت دراز می‌کشد. پس از آن متخصص سوزن باریکی را از پایین کمر بیمار وارد ستون فقرات کرده و داروی بی‌دردی را به درون آن تزریق میکند.
این دارو کم کم تزریق می‌شود تا در طول زایمان سطح بیحسی مادر را یکسان نگه دارد. اپیدورال‌ها باعث مسدود شدن ضربه‌های عصبی از قسمت‌های کمر ستون فقرات شده که این موضوع باعث کاهش احساس در نیمه پایین بدن می‌شود.
سوزن وارد شده به پشت کمر شاید کمی دردناک باشد. پس پزشک قبل از تزریق معمولا پوست بیمار را بی حس میکند. هنگام تزریق ماده در کمر، بیمار ممکن است در پاهای خود احساس گرما کند. پزشکان زایمان را زمانی انجام می‌دهند که مادر به طور کامل احساس بیحسی داشته باشد.
زایمان طبیعی بدون درد با گاز
یکی دیگر از روش‌های زایمان طبیعی بدون درد، استنشاق گازهایی است که به کاهش درد در مادر کمک زیادی میکند. در واقع این گازها هیچ خطری نداشته و سلامت مادر و نوزاد را نیز تهدید نمی‌کنند. اما به این شرط می‌توان از این گازها استفاده کرد که مادر به تنفس این گازها حساسیت نشان ندهد.
اپیدورال تجربه زایمان بدون درد
همانطور که در این مقاله اشاره شد، زایمان طبیعی بدون درد با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از بهترین روش‌ها، استفاده از اپیدورال است. در این روش مادر از قسمت کمر به پایین احساس بی دردی کرده و زایمان راحت‌تری را تجربه خواهد کرد.
فقط باید به این نکته نیز اشاره کنیم که زمانی باید از این روش استفاده کنید که پزشک هیچ مشکلی در شما و نوزادتان مشاهده نکرده و استفاده از آن را برای شما مناسب بداند. این روش مزایای زیادی دارد و به شما در داشتن یک زایمان راحت کمک میکند. اما بهتر است قبل از تصمیم برای زایمان بدون درد، با پزشک متخصص مشورت کنید. برای این کار می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر مراجعه کنید.
اگر شما هم زایمان طبیعی بدون درد تجربه کرده‌اید، خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
