درمان سرماخوردگی کودکان یکی از دغدغه‌های اصلی والدین است. این بیماری بسیار شایع است و معمولا چندین بار در طول سال، رخ می‌دهد. در اکثر مواقع سرماخوردگی خود به خود بهبود پیدا می‌کند، اما درمان نادرست یا خودسرانه می‌تواند منجر به عوارض جدی و طولانی‌تر شدن دوره بیماری شود.
آشنایی والدین با روش‌های درست درمان سرماخوردگی، مراقبتهای خانگی و شناخت نشانه‌های خطرناک، می‌تواند سلامت کودکان را تضمین و از نگرانی‌های بی‌مورد جلوگیری کند. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر می‌توانید با بهترین روش‌های درمان سرماخوردگی کودکان آشنا شوید.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید تا پاسخ را از کارشناس سلامتی دکتردکتر دریافت کنید.
علائم سرماخوردگی در کودکان چیست؟
شناسایی درست علائم بیماری سرماخوردگی در کودکان، پیش از درمان، اهمیت زیادی دارد. سرماخوردگی معمولا با یک شروع تدریجی همراه است و شدت علائم آن در کودکان متفاوت است. آگاهی از این تفاوت‌ها به والدین کمک می‌کند تا از درمان‌های خودسرانه و غیرضروری جلوگیری کنند. علائم شایع سرماخوردگی در کودکان عبارت‌اند از:
- تب خفیف (کمتر از ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد)
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- گلودرد خفیف
- بی‌حالی و کاهش انرژی
- سرفه‌های خشک یا خفیف
- عطسه‌های مکرر
- کاهش اشتها
- گاهی سردرد یا ناراحتی عمومی
تفاوت علائم سرماخوردگی و آنفولانزا در کودکان
والدین گاهی سرماخوردگی را با آنفلوآنزا اشتباه می‌گیرند. آنفلوآنزا معمولا شروع ناگهانی دارد و با تب بالا، دردهای شدید عضلانی و ضعف عمومی همراه است؛ در حالی که سرماخوردگی معمولا علائم خفیف‌تری ایجاد می‌کند. تشخیص صحیح و توجه به شدت و مدت زمان علائم، برای انتخاب روش درمان ایمن و موثر است.
نکته مهم! درصورت مشاهده علائم شدید مشابه با آنفولانزا، به سرعت با یک پزشک مانند متخصص اطفال مشورت کنید؛ زیرا درمان نشدن آنفولانزا در کودکان ممکن است با عوارض شدیدی همچون تشنج همراه باشد.
درمان خانگی سرماخوردگی کودکان
اولین و ساده‌ترین قدم برای کاهش علائم و تسریع بهبودی، درمان خانگی سرماخوردگی است. این روش‌ها، علاوه بر کاهش ناراحتی کودک، خطر عوارض جانبی داروهای شیمیایی را ندارند و می‌توانند همراه با مراقبتهای پزشکی به کار گرفته شوند. رعایت نکات ساده خانگی، تاثیر قابل‌توجهی در بهبود وضعیت کودک دارد و به والدین کمک می‌کند بدون اضطراب از سلامت فرزند خود مراقبت کنند.
در ادامه، به بهترین روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی در کودکان اشاره کرده‌ایم:
بخور دادن و مرطوب نگه داشتن هوا
استفاده از بخور سرد یا مرطوب نگه داشتن هوای محیط، راهکاری موثر برای کاهش گرفتگی بینی و تحریک گلو است. هوای خشک باعث تشدید سرفه و خشکی گلو میشود، در حالی که رطوبت مناسب تنفس کودک را آسان‌تر کرده و به درمان سرماخوردگی در کودکان و تسکین علائم کمک می‌کند.
مصرف مایعات گرم و سوپ مرغ
نوشیدن مایعات گرم مانند آب جوشیده، دمنوش‌های گیاهی ملایم و سوپ مرغ، علاوه بر تامین آب بدن، به نرم شدن مخاط بینی و گلو کمک می‌کند. سوپ مرغ خاصیت ضدالتهابی خفیف دارد و با تقویت سیستم ایمنی، روند بهبود کودک را تسریع می‌کند. بسیاری از روش‌های خانگی درمان سرماخوردگی کودکان مانند بخور دادن یا مصرف سوپ مرغ، هم برای درمان سرماخوردگی در کودکان و هم برای سرماخوردگی در بارداری ایمن و موثر هستند.
استراحت کافی و خواب مناسب
استراحت کافی برای بازسازی انرژی بدن و تقویت سیستم ایمنی ضروری است و بهترین درمان سرماخوردگی با روش خانگی محسوب میشود. خواب مناسب به بدن کودک اجازه می‌دهد با ویروس‌ها مقابله و التهاب‌های ناشی از سرماخوردگی کاهش پیدا کند. والدین باید محیط خواب کودک را آرام، تاریک و بدون سر و صدا نگه دارند تا کودک خواب آرامی داشته باشد.
استفاده از سرم شستوشوی بینی
شستوشوی بینی با محلول نمکی، یکی از روش‌های ایمن و موثر برای پاکسازی مخاط بینی و کاهش گرفتگی است. این روش به‌ویژه در کودکان خردسال که قادر به تخلیه طبیعی بینی نیستند، کمک می‌کند تنفس راحت‌تری داشته باشند و کمتر دچار عفونتهای ثانویه شوند.
تغذیه مناسب در دوران سرماخوردگی
تغذیه متعادل و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری، سیستم ایمنی کودک را تقویت و به روند بهبود کمک می‌کند. برای درمان سرماخوردگی کودکان در خانه بهتر است از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های سبک استفاده کنید. بهترین غذا برای سرماخوردگی کودک سوپ مرغ و ماهی گریل شده، همراه با مایعات کافی است. تغذیه مناسب، در کنار تامین انرژی مورد نیاز، بدن کودک را در مقابله با ویروس‌ها حمایت می‌کند.
استفاده از دمنوش های گیاهی
دمنوش‌های گیاهی می‌توانند در کاهش علائم سرماخوردگی کودکان نقش موثری داشته باشند، به‌ویژه زمانی که به‌جای داروهای شیمیایی و با احتیاط مصرف شوند. در ادامه به لیست دمنوش‌های مفید برای درمان خانگی سرماخوردگی در کودکان اشاره کرده‌ایم:
- دمنوش بابونه با خاصیت آرام‌بخش و ضدالتهاب، به تسکین گلودرد کمک می‌کند.
- دمنوش زنجبیل جریان خون را بهبود داده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.
- دمنوش آویشن خاصیت ضدعفونی‌کننده دارد و برای سرفه و احتقان بینی مفید است.
- دمنوش نعناع نیز به باز شدن مجاری تنفسی کمک و احساس خنکی در گلو ایجاد می‌کند.
- دمنوش گل‌گاوزبان برای آرامش و بهبود خواب کودک مفید است، اما مصرف آن باید محدود و با مشورت پزشک باشد.
بر اساس مقاله منتشر شده در وب‌سایت clevelandclinic،
دمنوش نعناع برای شل کردن عضلات گلودرد، کاهش گرفتگی بینی و حتی کاهش تب بسیار موثر است. همچنین سرشار از خواص ضدباکتریایی و ضدویروسی است که می‌تواند به تقویت سلامت بدن شما کمک کند.
نکته مهم: با این که دمنوش های گیاهی دارای اثرات مفیدی هستند، در کودکان زیر ۲ سال یا کودکانی که بیماری خاص دارند، پیش از مصرف دمنوش ها حتما با پزشک مشورت کنید.
درمان سریع سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی کودکان معمولا ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد و هیچ دارویی وجود ندارد که آن را به سرعت درمان کند. با این حال، برخی روش‌های خانگی و مراقبتهای ساده می‌توانند روند بهبود را تسریع کنند، ناراحتی کودک را کاهش دهند و مدت بیماری را کمی کوتاه‌تر کنند. به خاطر داشته باشید که به هیچ عنوان نباید بدون مشورت با پزشک از داروهای مخصوص درمان گلودرد یا انواع مسکن برای کودک استفاده کنید.
رعایت این نکات باعث میشود کودک سریع‌تر احساس راحتی کند و سیستم ایمنی بدن به‌طور موثرتری با ویروس مقابله کند. روش‌های موثر برای درمان سریع سرماخوردگی کودکان عبارت‌اند از:
- افزایش رطوبت هوا؛ استفاده از دستگاه بخور سرد یا مرطوب نگه داشتن محیط باعث کاهش گرفتگی بینی و سرفه میشود.
- مصرف میوه‌ها و مواد غذایی حاوی ویتامین C؛ پرتقال، کیوی و توت‌فرنگی به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند و مدت بیماری را کمی کوتاه‌تر می‌کنند.
- مراقبت از خواب و استراحت کافی؛ محیط آرام و تاریک باعث کیفیت بهتر خواب و تقویت سیستم ایمنی کودک میشود.
- نوشیدن مایعات گرم و سوپ؛ مصرف مایعات گرم موجب رقیق کردن مخاط بینی و تسکین گلودرد، تسهیل تنفس و کاهش ناراحتی کودک میشود.
- شستوشوی بینی با محلول نمکی؛ این کار به کاهش التهاب و گرفتگی بینی و تنفس راحت‌تر کودک کمک می‌کند.
بهترین داروی سرماخوردگی کودکان
مصرف دارو در کودکان باید با احتیاط کامل انجام شود، زیرا بدن آن‌ها نسبت به بزرگسالان حساس‌تر است و مصرف خودسرانه دارو می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. داروهای بدون نسخه معمولا برای کاهش علائم مانند تب، درد و ناراحتی توصیه می‌شوند، اما هیچ دارویی سرماخوردگی را درمان نمی‌کند و مصرف آن‌ها باید همیشه تحت نظر پزشک یا داروساز انجام شود.
در این میان، بهترین قرص برای سرماخوردگی معمولا دارویی است که علائم و درد را تا حدودی کاهش دهد. در ایران، داروهایی مانند استامینوفن و بروفن کودکان بیشترین کاربرد را برای کنترل تب و درد دارند. در صورت نیاز پزشک برای بهبود علائم کودک در دوران سرماخوردگی از شربت به جای قرص استفاده می‌کند.
بهترین شربت سرماخوردگی کودکان، شربتی است که با تجویز پزشک و متناسب با سن، وزن و شرایط کودک انتخاب شده باشد. در جدول زیر به لیست داروهای مفید برای درمان سرماخوردگی کودکان اشاره کرده‌ایم:
| دارو | کاربرد اصلی | نکته مهم |
| استامینوفن | کاهش تب و درد | دوز بر اساس وزن؛ مصرف خودسرانه خطرناک |
| ایبوپروفن | کاهش تب، درد و التهاب | همراه غذا؛ محدودیت در مشکلات کلیوی یا معده |
| قطره یا اسپری بینی نمکی | کاهش گرفتگی بینی | کاملا ایمن؛ مصرف طبق دفعات مجاز |
نکته مهم: به هیچ عنوان به صورت خودسرانه برای کاهش علائم سرماخوردگی کودک از قرص استفاده نکنید. مصرف دارو برای کودکان همیشه باید زیر نظر پزشک عمومی یا متخصص اطفال باشد.
درمان سرماخوردگی کودکان زیر ۲ سال
در کودکان زیر ۲ سال، درمان سرماخوردگی به دقت و توجه بیشتری نیاز دارد. استفاده از داروهای ضدسرفه، ضداحتقان یا هر نوع داروی شیمیایی بدون اجازه دکتر سرماخوردگی خطرناک است و می‌تواند باعث عوارض جدی شود. در این سن، تمرکز اصلی باید بر روش‌های خانگی ایمن و مراقبتهای حمایتی باشد تا کودک راحت‌تر باشد و روند بهبود طبیعی بدن به‌درستی انجام شود. بهترین روش‌های خانگی ایمن برای کودکان زیر ۲ سال عبارت‌اند از:
- مرطوب نگه داشتن هوای محیط با بخور سرد
- شستوشوی بینی با سرم نمکی
- مصرف مایعات کافی همچون شیر مادر، شیر خشک یا آب
- بالاتر قرار دادن سر هنگام خواب برای تسهیل تنفس
- تغذیه سبک و مغذی با مصرف میوه و سبزیجات نرم
نکات مهم برای پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان
پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان به مراتب راحت‌تر و موثرتر از درمان آن است. رعایت نکات ساده بهداشتی، تغذیه مناسب و مراقبتهای روزانه می‌تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را به طور چشمگیری کاهش دهد و سلامت عمومی کودک را حفظ کند. در ادامه به نکات مهم برای پیشگیری از این بیماری در کودکان اشاره کرده‌ایم:
- دستان خود و کودک را به‌طور مرتب با آب و صابون بشویید تا انتقال ویروس‌ها کاهش پیدا کند.
- محیط خانه را تهویه کنید تا هوای تازه جریان داشته باشد و رطوبت مناسب حفظ شود.
- تغذیه سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های سبک و مایعات کافی، سیستم ایمنی کودک را تقویت می‌کند.
- واکسیناسیون به موقع طبق برنامه سلامت کودک، از جمله واکسن آنفلوآنزا، خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی را کاهش می‌دهد.
- از تماس نزدیک کودک با افراد مبتلا به سرماخوردگی یا علائم تنفسی خودداری کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
والدین باید توجه داشته باشند که اکثر سرماخوردگی‌ها خودبه‌خود و بدون عوارض جدی بهبود پیدا می‌کنند، اما در برخی شرایط، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. شناسایی علائم هشداردهنده می‌تواند از بروز عوارض جدی پیشگیری و به درمان مناسب و به موقع کمک کنید. در صورتی که نمی‌دانید علت تب و لرز کودک چیست و در مورد علائم بیماری مشکوک هستید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به علائم هشداردهنده که نیازمند مراجعه به پزشک دارند، اشاره کرده‌ایم:
- تب بالا و مداوم بالای ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد
- بی‌اشتهایی شدید یا عدم توانایی کودک در مصرف مایعات کافی
- مشکل تنفس، خس‌خس سینه، نفس تند یا مشکل در دم و بازدم
- طولانی شدن بیماری بیش از ۱۰ روز یا شدت گرفتن علائم به جای بهبود
- استفراغ مکرر، درد شدید گوش یا گوش‌درد همراه با تب
- بی‌حالی شدید، کاهش انرژی یا خواب‌آلودگی غیرطبیعی
نکته: در صورت مشاهده هر یک از این علائم، والدین باید فورا با پزشک یا مراکز درمانی مشورت کنند تا مراقبتهای لازم انجام شود.
عوارض سرماخوردگی در کودکان
اگر علائم سرماخوردگی در کودک شدید باشند یا مراقبتهای لازم رعایت نشود، ممکن است این بیماری با عوارضی همراه شود. عدم درمان سرماخوردگی کودکان یا طولانی شدن بیماری ممکن است سیستم ایمنی کودک را ضعیف کرده و زمینه را برای عفونتهای ثانویه فراهم کند. در ادامه به عوارض شایع و مهم سرماخوردگی در کودکان اشاره کرده‌ایم:
- تب طولانی یا بالا
- بی‌اشتهایی و کاهش وزن
- گرفتگی و احتقان شدید بینی
- سرفه مداوم یا شدید
- بی‌حالی و خستگی زیاد
- اختلال در خواب و فعالیت‌های روزانه
- عفونت گوش، سینوس یا ریه
- تشدید آسم
- سینوزیت
آیا مصرف آنتی بیوتیک برای درمان سرماخوردگی کودکان مفید است؟
بهتر است بدانید که مصرف آنتیبیوتیک برای سرماخوردگی کودکان معمولا بی‌فایده و حتی مضر است، زیرا سرماخوردگی عمدتا توسط ویروس‌ها ایجاد میشود و آنتی‌بیوتیک‌ها تنها در از بین بردن باکتری‌ها موثر هستند. استفاده خودسرانه از آنتیبیوتیک می‌تواند باعث مقاومت باکتریایی، اختلال در میکروبیوم روده و بروز عوارض جانبی مانند اسهال، تهوع و حساسیت دارویی شود.
تنها در صورتی که پزشک تشخیص دهد عفونت باکتریایی ثانویه (مانند عفونت گوش، سینوس یا گلو) ایجاد شده، مصرف آنتیبیوتیک لازم است. بنابراین والدین باید از تجویز خودسرانه دارو پرهیز کنند و همیشه قبل از استفاده از هر نوع دارو، با پزشک مشورت کنند تا سلامت کودک حفظ شود.
پس از تجویز پزشک، می‌توانید برای تهیه انواع مکمل و داروی کودک می‌توانید خرید خود را به صورت غیرحضوری از داروخانه آنلاین دکتردکتر انجام دهید.
مراقبت آگاهانه، کلید درمان سرماخوردگی کودکان
سرماخوردگی در کودکان معمولا یک بیماری خفیف و موقتی است، اما به توجه و مراقبت دقیق والدین نیاز دارد. با رعایت نکاتی مانند تغذیه سالم، استراحت کافی، حفظ رطوبت هوا و شستوشوی مداوم دستها میتوان به بهبودی سریع‌تر کودک کمک و از بروز عوارض جلوگیری کرد.
مصرف هرگونه دارو برای کودکان، حتی داروهای ساده‌ای مانند استامینوفن یا پروفن برای درمان سرماخوردگی کودکان، باید تنها با نظر پزشک انجام شود. در صورت بروز علائم نگران‌کننده مانند تب بالا، مشکل تنفس یا بی‌حالی، مراجعه به پزشک ضروری است.
ساده‌ترین روش مشورت با بهترین پزشکان سراسر ایران، دریافت ویزیت آنلاین دکتر عمومی است. در این روش می‌توانید بدون نگرانی نسبت به فاصله محل زندگی خود از مطب پزشک، در هر ساعت از شبانه‌روز با پزشک مشورت کنید.
در سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر می‌توانید نسبت به دریافت ویزیت حضوری مطب و ویزیت آنلاین بهترین متخصصان ایران اقدام کنید و درمان را به روشی نوین و ساده دنبال کنید.
منابع:
