علت خارش بدن چیست؟ + معرفی روش های درمان خارش پوست

خارش پوست مشکل رایجی است و به دلایلی مانند آلرژی یا خشکی پوست رخ می‌دهد. گاهی‌اوقات هم دلیل خارش بدن عاملی جدی‌تر محسوب می‌شود. برای مثال، علت خارش ابتلا به نوعی عفونت‌های پوستی یا بیماری‌های پوستی است. اگر این وضعیت ادامه داشته باشد، برای درمان خارش مزمن باید به دکتر پوست مراجعه کنید.

متخصص پوست با تشخیص دلیل خارش، درمان را شروع می‌کند. در برخی از موارد با تغییرات سبک زندگی یا اجتناب از عوامل محرک می‌توانید از دست خارش و عوارض آن نجات پیدا کنید. گاهی هم باید از داروهای تجویزی برای درمان خارش استفاده کنید.

در این مقاله از مجله پزشکی دکتردکتر علت خارش بدن و موضوعاتی مانند انواع آن، علائم و درمان‌هایش برایتان می‌گوییم.

در پایان، اگر پرسشی دارید از ما بپرسید و پاسخ را از کارشناس سلامتی دکتردکتر دریافت کنید. 

علت خارش بدن چیست؟

بثورات پوستی تغییری در پوست هستند که منجر به ایجاد لکه‌های برجسته یا عوارضی مانند خارش می‌شوند. احتمالا تمام افراد در مقطعی از زندگی خود دچار بثورات خارش‌دار می‌شوند.

خارش، در بسیاری از این موارد بی‌ضرر است و خود‌به‌خود از بین می‌رود، اما ممکن است که برخی دیگر به دلیل علل یا شرایط زمینه‌ای پایدارتر و جدی‌تری رخ بدهند. در نتیجه با درمان بیماری زمینه‌ای و عامل اولیه، خارش از بین می‌رود.

گاهی اوقات، بثورات خارش‌دار بدون درمان پیچیده یا داروهای تجویزی بهبود پیدا می‌کنند. با‌این‌حال، بثورات پوستی می‌توانند نشانه اولیه یا هشداردهنده یک بیماری جدی باشند.

در واقع، در برخی موارد خارش، تنها یک عارضه بی‌خطر است که در بدن به‌وجود می‌آید و خودبه‌خود رفع می‌شود؛ اما گاهی، در نتیجه بروز مشکلاتی دیگر و ابتلا به بیماری‌ها، خارش پوستی رخ می‌دهد.

خارش بدن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ مثلا یکی از این دلایل، عفونت‌های قارچی مثل خارش ژوک است که معمولا در ناحیه کشاله ران و ران‌ها ایجاد می‌شود و با التهاب و قرمزی همراه است اما در موارد دیگر ممکن است ناشی از بیماری پسوریازیس، اگزما یا… باشد. در ادامه با انواع علت خارش بدن و پوست بیشتر آشنا می‌شوید.

نکته مهم! شناسایی علت خارش پوست اهمیت زیادی دارد. بنابراین، با بروز خارش شدید پوست یا خارش طولانی‌مدت و آزاردهنده، فورا به دکتر پوست مراجعه کنید.

اگزما

اگزما یا درماتیت آتوپیک (atopic dermatitis) باعث ایجاد بثورات ملتهب، تحریک‌پذیر و خارش‌دار می‌شود و یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی به‌شمار می‌رود. تقریبا ۲۰درصد از نوزادان و کودکان اگزما دارند، اما از هر ۵۰ فرد بزرگسال، فقط ۱ نفر به این وضعیت مبتلا می‌شود.

افراد مبتلا به اگزما ممکن است هم‌زمان دچار بیماری‌های زیر باشند:

• حساسیت غذایی
• افسردگی
• تب یونجه
• آسم

بنا به گزارش آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا (AAAAI):

حدود ۵۰درصد از افراد مبتلا به اگزمای شدید، نوعی اختلال ژنتیکی مشترک دارند.

درمان سریع خارش بدن برای اگزما شامل کرم‌های استروئیدی برای کاهش التهاب و مرطوب‌کننده‌ها برای محافظت از پوست است. در صورت عفونی‌شدن پوست، پزشکان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.

حساسیت یا آلرژی پوستی

طیف وسیعی از محصولات و گیاهان از دستکش پلاستیکی گرفته تا پیچک باغچه حاوی مواد آلرژی‌زای مختلف هستند. این حساسیت‌ها می‌توانند باعث ایجاد بثورات خارش‌دار در بعضی از افراد شوند. اصطلاح پزشکی برای این نوع واکنش بدن درماتیت تماسی آلرژیک (allergic contact dermatitis) است.

به گفته مؤسسه ملی بهداشت آمریکا (NIH):

نیکل که بیشتر گوشواره‌های ارزان‌قیمت از آن درست می‌شوند، شایع‌ترین علت درماتیت تماسی آلرژیک است.

علائم حساسیت پوستی معمولا فورا یا طی یک یا دو روز پس از قرارگرفتن در معرض عامل محرک ظاهر می‌شوند. ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا از بین بروند. لوسیون کالامین و حمام بلغور جو دوسر می‌توانند به کنترل خارش کمک کنند.

پسوریازیس

بسیاری از پزشکان و متخصصان پوست پسوریازیس (psoriasis) را نوعی اختلال التهابی خودایمنی می‌دانند که چرخه طبیعی سلول‌های پوست را مختل می‌کند.

در طی این بیماری، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی باعث می‌شود گلبول‌های سفید به‌طور اشتباه به سلول‌های پوست حمله کنند. این فرایند منجر به سریعتر شدن رشد سلول‌های پوستی شده و در نهایت لکه‌های قرمز، برجسته و پوسته‌پوسته روی پوست ایجاد می‌شود.

محل و ظاهر پلاک‌ها به نوع پسوریازیس بستگی دارد. درمان پسوریازیس با درمان‌های موضعی پوست تا نوردرمانی و داروهای سیستمیک، انجام می‌شود که درنهایت دستگاه ایمنی را هدف قرار می‌دهند. درباره درمان بیماری پسوریازیس می‌توانید در مقاله‌ای تحت همین عنوان در مجله دکتردکتر بیشتر بخوانید.

کهیر

کهیر یکی دیگر از دلایل خارش پوست است. کهیر نوعی از بثورات خارش‌دار است که با ترشح هیستامین در بدن در پاسخ به موارد زیر ایجاد می‌شود:

• مصرف غذاهای خاص، از جمله صدف، بادام زمینی و برخی آجیل‌ها
• مصرف داروهایی حساسیت‌زا مانند پنی‌سیلین در برخی افراد
• نیش حشرات و نور خورشید
• فعالیت بدنی شدید
• عفونت‌ها

در بیشتر موارد، کهیر در عرض چند روز بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال، برخی از افراد ماه‌ها دچار کهیر می‌شوند. آلرژی یا حساسیت به‌ندرت باعث ایجاد موارد طولانی‌مدت یا مزمن کهیر می‌شود. آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند خارش و ناراحتی را در موارد حاد کنترل کنند.

بثورات حرارتی

بثورات حرارتی یا راش گرمایی زمانی ایجاد می‌شود که غدد تعریق در پوست مسدود و باعث التهاب و برآمدگی‌های قرمز خارش‌دار می‌شوند. بثورات حرارتی معمولا نیازی به درمان ندارند و به خودی خود از بین می‌روند.

با دورشدن بیمار از موقعیت بیماری‌زا، امکان بهبود سریع‌تر می‌شود. در واقع، برای درمان بثورات حرارتی، کافیست، فرد را به فضایی خنک‌تر منتقل کنید تا احتمال بهبود او سریع‌تر شود. خارش بدن و گرمی با کنترل عوامل محیطی مقدور می‌شود.

گزیدگی

گزیدیگی حشرات مختلف از جمله پشه یا ساس‌، از متداول‌ترین علت خارش بدن است. جوش‌ها و بثورات ناشی از گزیدگی قابل مشاهده و خارش‌زا هستند. افرادی که دچار گزیدگی و خارش شدید می‌شوند، گاهی برای کاهش عوارض به آنتی‌هیستامین نیاز دارند.

کنه گال که با چشم غیرمسلح نامرئی است، هم می‌تواند باعث ایجاد بثورات خارش‌دار شود. هر فرد می‌تواند پس از تماس مستقیم با مبتلا به این بیماری یا از راه تماس با اشیاء آلوده دچار گال شود. بیماری گال به راحتی درمان می‌شود، اما نیاز به تجویز دارو دارد.

عفونت

عفونت‌ها می‌توانند باعث ایجاد بثورات خارش‌دار در قسمت‌های مختلف بدن شوند. برای درمان عفونت‌ها به کرم‌های ضدقارچ، اسپری‌ها یا گاهی اوقات داروهای خوراکی نیاز است. پیگیری مشکلات پوستی مانند عفونت نیاز به مراجعه به متخصص پوست دارد و نباید با تجویزهای سرخودانه و غیرعلمی به درمان آن پرداخت.

یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای مشورت با پزشک، دریافت مشاوره از دکتر پوست آنلاین است. با ویزیت آنلاین می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز، به بهترین پزشکان ایرانی دسترسی داشته باشید.

سرخک

نوعی ویروس بسیار مسری باعث ابتلا به سرخک می‌شود. این بیماری معمولاً زخم‌های لکه‌‌دار قهوه‌ای ایجاد می‌کند، اما علائم دیگری مانند تب، لکه‌های سفید داخل دهان و آبریزش بینی هم دارد.

زخم‌ها و بثوراتی که سرخک روی پوست به‌جای می‌گذارد، خارش ایجاد می‌کنند. پس یکی از دلایل خارش پوست بدن می‌تواند ابتلا به بیماری‌های ویروسی مختلف مانند سرخک باشد.

آبله مرغان

علامت اولیه آبله مرغان بثورات پوستی است که به صورت تاول‌های خارش‌دار و پر از مایع ظاهر می‌شوند. جوش‌ها و عوارض آبله مرغان در نهایت خشک و پوسته‌پوسته می‌شوند.

آبله مرغان بسیار مسری است، بنابراین افراد مبتلا باید از تماس با افرادی که تاکنون به بیماری مبتلا نشده‌اند، خودداری کنند. این قرنطینه باید تا زمانی ادامه پیدا کند که تاول جدیدی ایجاد نشود و تمام تاول‌های قدیمی پوسته پوسته شوند. آنتی‌هیستامین ها و حمام بلغور جو دوسر ولرم می‌توانند به کنترل خارش آبله‌مرغان کمک کنند.

بیماری دست، پا و دهان

بیماری دست، پا و دهان (HFMD) یک بیماری ویروسی است و همان‌طور که از نام آن پیداست، می‌تواند باعث ایجاد بثورات خارش‌دار یا دردناک در دست‌ها یا پاها یا هر دو شود.

این بیماری در کودکان زیر پنج سال شایع‌تر است. ویروس بیماری دست، پا و دهان مسری است و از راه ترشحات بینی و گلو، مدفوع یا تاول‌ها پخش می‌شود. به غیر از راش یا همان زخم‌های پوستی، علائم دیگر شامل تب، گلودرد و زخم های دهانی است.

خارش پوست به دلیل بیماری‌های کلیوی

این بیماری‌ها باعث ایجاد خارش پوست در سرتاسر بدن می‌شوند. در این وضعیت تنها یک قسمت از بدن درگیر نیست و فرد در کل پوست بدن خود احساس خارش دارد. مطالعات نشان داده‌اند، بیشتر افرادی که دچار بیماری‌های مزمن کلیوی مثل نارسایی کلیوی هستند یا افرادی که به هر علتی دیالیز می‌شوند، خارش شدیدی را در سرتاسر بدن خود تجربه می‌کنند.

علت این موضوع هنوز به طور قطعی، مشخص نشده است. محققان احتمال می‌دهند، خارش پوست در بیماران کلیوی به دلیل عدم دفع کامل مواد زائد و در نتیجه تجمع مواد سمی مانند اوره در بدن باشد. لازم به ذکر است که درمان خارش کلیه هم راستا با درمان بیماری‌های کلیوی برای بیمار اتفاق می‌افتد.

بیماری‌های کبدی و خارش پوست

خارش مداوم و سرتاسری پوست می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود بیماری‌های کبدی باشد. در بیماری‌هایی همچون سنگ صفرا یا کلانژیت اسکلروزان اولیه خارش پوست بدن از جمله نشانه‌های بالینی تشخیصی است.

برای از بین‌بردن این نوع خارش باید مشکل کبدی فرد برطرف شود و اسیدهای صفراوی او را در بدن کم کنند.

تاثیر بیماری‌های نخاعی بر خارش پوست

احساس خارش مداوم در ناحیه‌ی میانی پشت یعنی درست در مسیر نخاع یا همان ستون فقرات، نشان‌دهنده‌ آسیب اعصاب یا همان نوروپاتی است. البته بدون این که تظاهرات پوستی اعم از جوش یا قرمزی در آن ناحیه وجود داشته باشد.

واردشدن ضربه یا آسیب‌های مختلف به ستون فقرات می‌توانند از علل نوروپاتی باشند. در این حالت، به اعصاب فشار وارد می‌شود و این وضعیت خود را با علائمی همچون خارش نشان می‌دهد. میان خارش بدن و اعصاب ارتباط مستقیم وجود دارد.

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که در آن پرزهای روده از بین می‌روند و فرد مشکل سوء جذب پیدا می‌کند. این وضعیت در صورتی تشدید می‌شود، که فرد پروتئینی از دسته گلوتن مصرف کند. در افراد مبتلا به بیماری سلیاک ایمونوگلوبولینی (آنتی‌بادی که از جنس IgA است) که در پاسخ به گلوتن، علیه پرزهای روده ایجاد شده، به سلول‌های پوستی منتقل و باعث واکنش‌های پوستی می‌شود.

در این بیماری زخم‌ها و تاول‌های پوستی در نواحی زانو، آرنج، باسن و موی سر به وجود می‌آید. این وضعیت خود را با خارش شدید نشان می‌دهد.

بیماری‌های تیروئیدی

تیروئید غده‌ بسیار مهمی در جلوی گردن است که بیماری‌های مختلف آن تاثیرات وسیع و متنوعی در بدن، از جمله روی پوست می‌گذارند. برای مثال، کم‌کاری تیروئید موجب خشکی پوست به‌حالتی شدید و آزاردهنده‌ می‌شود.

ممکن است این وضعیت به دلیل کمبود هورمون‌های تیروئیدی و در نتیجه کاهش ترشحات غدد عرقی پوست رخ بدهد. هورمون‌های تیروئیدی در پوست گیرنده هم دارند و به‌صورت مستقیم هم می‌توانند موجب بروز این امر شوند.

یائسگی

تولید هورمون استروژن در زنان در زمان یائسگی، به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد؛ درحالی که وجود این برای تولید کلاژن ضروری است. بنابراین، با تولیدنشدن کلاژن، پوست فرد بسیار نازک، خشن و آسیب‌پذیر خواهد شد، در نتیجه خارش پوست رخ می‌دهد. هورمون‌درمانی یکی از روش‌های درمان یائسگی و عوارض ناشی از آن است که به برطرف شدن این مشکلات کمک فراوانی می‌کند..

سرطان پستان

سرطان پستان گاهی اوقات با خارش نوک پستان و ناحیه‌ی رنگی اطراف آن خود را نشان می‌دهد. اغلب افراد به این نشانه توجهی ندارند و به پزشک متخصص مراجعه نمی‌کنند. بنابراین خارش مداوم و نسبتاً شدید نوک پستان می‌تواند زنگ خطری برای سرطان پستان باشد. خارش بدن و سرطان با هم ارتباطاتی دارند. پس نشانه‌ها را بشناسید و آن‌ها را جدی بگیرید. از تغییرات پستان از نظر ظاهر و مواردی مانند خارش، ساده نگذرید.

حساسیت دارویی

مصرف برخی از داروها بسیار رایج است. این داروها با بروز عوارضی از جمله خارش پوست همراه هستند. از جمله داروهایی که چنین عوارضی را به همراه دارند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• سولفونامیدها (مثل سوکسینیل سولفاتیازول و سولفابنزامید)
• مسکن‌های مخدر دار(مانند استامینوفن کدئین، متادون و مورفین)
• داروهای ضد قارچ (مانند کلوتریمازول و کتوکونازول)

در صورت بروز هرگونه عارضه، پس از مصرف داروها از جمله خارش پوست بدن، به پزشک متخصص مراجعه کنید. بروز حساسیت و واکنش نسبت به داروها می‌تواند با ایجاد عوارض خطرناکی همراه شود که نیاز به پیگیری دارند.

علت خارش بدن در شب

خارش بدن در شب باعث ناراحتی و اختلال در خواب می‌شود. برخی از علل شایع خارش شبانه عبارتند از:

• تغییرات طبیعی بدن: در شب، دمای بدن و جریان خون به پوست تغییر می‌کند. این وضعیت می‌تواند باعث افزایش حساسیت و خارش شود.
• کاهش تولید کورتیزول: سطح هورمون کورتیزول که اثر ضدالتهابی دارد، در شب کاهش می‌یابد و ممکن است باعث تشدید خارش شود. علت خارش بدن در شب در طب سنتی هم به مواردی نظیر استرس و اضطراب بازمی‌گردد.

• هوای خشک: هوای خشک می‌تواند باعث خشکی و خارش پوست شود.

همچنین، استفاده از ملحفه‌ها و لباس خواب که از مواد تحریک‌کننده ساخته شده‌اند، هم باعث خارش می‌شود.

علت خارش بدن کودک

خارش پوست در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از علل شایع خارش پوست در کودکان عبارتند از:

• بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا کهیر
• عفونت‌های قارچی یا باکتریایی
• آلرژی‌های غذایی یا به حشرات
• خشکی هوا و عرق‌کردن

کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد مغذی هم باعث خشکی و خارش پوست می‌شوند.

علت خارش بدن در بارداری

خارش بدن در بارداری به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. برخی از علل شایع خارش پوست در دوران بارداری عبارتند از:

• تغییرات هورمونی: افزایش هورمون‌های بارداری باعث خشکی و حساسیت بیشتر پوست می‌شوند.
• کشش پوست: رشد سریع شکم و سایر نواحی بدن کشش و در نتیجه خارش پوست را به‌همراه دارند.

شرایط پوستی خاص در بارداری مانند اختلال کبدی کلستاز داخل کبدی بارداری (ICP) یا هرپس بارداری (که با تاول همراه است) هم باعث خارش در این دوران می‌شوند. یادتان باشد که خارش بدن و کبد با هم ارتباط دارند. به‌طور کلی، بیماری‌های داخلی روی پوست اثر می‌گذارند.

نکته! از علل ترک‌های پوستی (Stretch marks) می‌توان به خشکی پوست و خارش شدید اشاره کرد. بنابراین، بهتر است در دوران بارداری، برای پیشگیری از ترک بدن از مرطوب کننده های بدن استفاده کنید.

علت خارش کل بدن

برخی از بیماری‌های پوستی می‌توانند علت خارش بدن باشند، گاهی‌اوقات هم پای عفونت‌هایی باکتریایی یا ویروسی و قارچی به‌میان است. ابتلا به این عفونت‌ها می‌تواند باعث خارش کل بدن شود. در واقع، فقط بخش‌هایی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد و تمام بدن دچار خارش شدید می‌شود. برخی بیماری‌های داخلی و زمینه‌ای هم می‌توانند باعث ایجاد حس خارش در تمام بدن شوند.

خارش پوست کدام قسمت‌های بدن را بیشتر درگیر می‌کند؟

خارش پوست می‌تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند، اما برخی نواحی بیشتر از بقیه مستعد خارش هستند. نواحی معمولی که خارش در آن‌ها بیشتر تجربه می‌شود، عبارتند از:

• خارش پاها: خشکی پوست، مشکلات وریدی، و عفونت‌های قارچی باعث خارش در پاها می‌شوند.
• گردن: تماس با مواد حساسیت‌زا مانند پارچه‌های خاص یا محصولات آرایشی و بهداشتی می‌تواند باعث خارش در گردن شود.
• زیربغل: تجمع عرق، استفاده از دئودورانت‌ها و تحریکات ناشی از تراشیدن موها باعث خارش در زیربغل می‌شوند.
• کمر و خارش پوست شکم: این نواحی نیز ممکن است به دلیل خشکی پوست، عرق کردن، و تحریکات محیطی دچار خارش شوند.
• پوست سر: مشکلاتی مانند شوره سر، پسوریازیس و درماتیت سبورئیک می‌توانند باعث خارش پوست سر شوند.
• خارش پوست صورت: پوست صورت به دلیل حساسیت بالاتر و تماس مکرر با محصولات آرایشی و بهداشتی، ممکن است بیشتر دچار خارش شود.
• دست‌ها و بازوها: تماس با مواد شیمیایی، مواد شوینده، یا آلرژن‌ها باعث خارش در دست‌ها و بازوها می‌شود.
• نواحی تناسلی: عفونت‌های قارچی، باکتریایی و حساسیت به محصولات بهداشتی می‌توانند باعث خارش در این نواحی شوند.

اگر خارش همراه با علائمی مانند قرمزی شدید، تاول، ترشح مایع، یا تورم باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

عوامل تشدید کننده خارش چیست؟

خارش پوست می‌تواند با عوامل مختلفی تشدید شود که برخی از آن‌ها (مانند تغییرات هورمونی، آلرژی و انواع بیماری‌ها) را در بخش‌های قبل مرور کردیم. در ادامه با برخی از این عوامل که معمولا با محیط و سبک زندگی در ارتباط هستند، آشنا خواهیم شد:

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب می‌توانند به‌عنوان عوامل تشدید کننده خارش پوست عمل کنند. هورمون‌های استرس مانند کورتیزول می‌تواند موجب التهاب و واکنش‌های پوستی می‌شود. این وضعیت ممکن است علائم بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس را تشدید کرده و خارش را بدتر کند. مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا، و تمرینات تنفسی می‌تواند به کاهش خارش و بهبود وضعیت پوست کمک کند.

خشکی هوا

خشکی هوا به عنوان یکی از عوامل تشدید کننده خارش پوست، اثرات منفی خود را از طریق کاهش رطوبت طبیعی پوست نمایان می‌سازد. در نتیجه می‌تواند به التهاب و تحریک پوست منجر شود. در فصولی مانند زمستان، هوای خشک می‌تواند خشکی پوست را تشدید کرده و احساس خارش را شدت بخشد. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و حفظ رطوبت به عنوان راه‌حلی موثر می‌تواند به کاهش خارش و بهبود وضعیت پوست کمک کند.

استفاده از آب داغ

آب داغ خارش پوست را تشدید می‌کند. به این خاطر که می‌تواند باعث از بین رفتن روغن‌های طبیعی پوست و خشک شدن آن شود که می‌تواند به التهاب و تحریک پوست منجر شود. استفاده از آب با دمای معتدل و استفاده از مرطوب‌کننده‌ها بلافاصله پس از حمام می‌تواند به کاهش خارش و بهبود وضعیت پوست کمک کند.

تعریق

تعریق می‌تواند باعث تحریک پوست و ایجاد شرایط رطوبتی مطلوب برای رشد باکتری‌ها شود. مخصوصا در فصول گرم سال، تعریق می‌تواند باعث خارش و التهاب پوست شود. استفاده از لباس‌های مناسب و مراقبت از پوست پس از تعریق می‌تواند به کاهش این عوارض و بهبود وضعیت پوست کمک کند.

بیماری‌های پوستی

بیماری‌های پوستی، از جمله اگزما و پسوریازیس، می‌توانند عواملی باشند که خارش پوست را تشدید کرده و به وضعیت پوست آسیب بیشتری وارد کنند. این بیماری‌ها ممکن است باعث ایجاد التهابات و حساسیت در پوست شوند که می‌تواند خارش را افزایش دهد.

بیماری‌های داخلی

خارش کلی بدن می‌تواند علامت بیماری‌های کلیوی، کبدی، اختلالات خون (مثل کم‌خونی یا لِمفوپرولیفراتیو) یا بعضی سرطان‌ها باشد.

تشخیص علت خارش پوست چگونه است؟

در ابتدا پزشک با بررسی نشانه‌های ظاهری و انجام آزمایش‌های لازم، علائم شما را مورد بررسی قرار می‌دهد. این‌ها از جمله مواردی هستند، که پزشک در مورد آن‌ها از شما سوال می‌کند:

• مدت زمان خارش
• سابقه خارش مداوم
• استفاده از مواد شیمیایی محرک
• سابقه آلرژی پوستی
• بررسی شدت خارش در بخش‌های مختلف بدن
• داروهای مصرفی

اگر درمان‌های اولیه جواب ندهد، پزشک برای شما:

• آزمایش خون؛
• تست بررسی عملکرد تیروئیدی؛
• تست پوستی؛
• تراشیدن پوست و تهیه نمونه زنده (بیوپسی)؛

را تجویز خواهد کرد. بعد از بررسی این موارد، درمان‌های لازم را تجویز خواهد کرد.

عوارض خارش بدن چیست؟

خارش بدن می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و در صورتی که مداوم و شدید باشد، ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض خارش عبارتند از:

• آسیب به پوست: خاراندن مداوم می‌تواند باعث آسیب به پوست، خراشیدگی، ترک‌خوردن و خونریزی شود. این موضوع ممکن است به عفونت‌های پوستی منجر شود
• عفونت‌های پوستی: خاراندن پوست باعث ورود باکتری‌ها و دیگر میکروب‌ها به پوست و ایجاد عفونت‌های پوستی مانند سلولیت یا عفونت‌های دیگر می‌شود.
• تغییرات در رنگ پوست: خارش و خاراندن مداوم موجب ایجاد لک‌ها، تغییرات رنگ و حتی زخم‌های دائمی روی پوست می‌شود.
• سفت‌شدن و ضخیم‌شدن پوست: خارش مزمن ممکن است باعث ضخیم‌شدن و سفت شدن ناحیه‌ای از پوست شود.
• تاثیرات روانی: خارش مداوم و شدید باعث اضطراب، استرس، اختلال خواب و کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود.
• اختلالات خواب: خارش شبانه منجر به بی‌خوابی و مشکلات خواب می‌شود و این موضوع می‌تواند بر روی سلامتی کلی بدن تاثیر منفی بگذارد.
• افت کیفیت زندگی: خارش مداوم بر فعالیت‌های روزانه و تعاملات اجتماعی فرد تاثیر منفی می‌گذارد و کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد.

برای جلوگیری از عوارض خارش، باید علت اصلی خارش شناسایی و درمان شود. اگر خارش بدن شما شدید است، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن تشخیص داده شود.

درمان خارش پوست چیست؟

نکته‌ بسیار مهمی که باید در درمان خارش پوست مورد نظر قرار داد، این است که قبل از انجام هر اقدام درمانی برای رفع خارش، ابتدا بعلت خارش پوست مشخص شود. امکان این تشخیص فقط بر عهده پزشک متخصص است.

پزشک با توجه به تشخیص خود، اقدام به درمان خارش می‌کند. خارش پوست گاهی اوقات نشانه بیماری‌های داخلی یا بیماری‌های پوستی بسیار مهم و خطرناک در بدن است.

اگر علت خارش پوست صورت و بدن مورد خاصی نباشد، با استفاده از کرم‌ها و دارو برای خارش بدن مشکل حل می‌شود. در غیر این‌صورت، پزشک راه‌های مختلفی را برای درمان خارش شدید کل بدن یا خارش معمولی نواحی مختلف امتحان خواهد کرد.

درمان دارویی خارش پوست بدن و صورت

برای درمان خارش پوست از طریق دارویی، هم می‌توان از داروهایی بدون نسخه پزشک استفاده کرد و هم از داروهایی مخصوص استفاده کنید که تنها با نسخه پزشک قابل تهیه هستند. این داروها عبارتند از:

• کرم‌های مهار کننده مثل کرم تاکرولیموس (Protobic) و پیم اکروبیموس (Elidle)
• بی‌حسی‌های موضعی مثل کپسایسین و دوکسپین
• پماد یا کرم‌های کورتیکواستروئید
• دارو‌های ضد‌افسردگی مثل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین مثل فلوکستین(Prozac) و سرترالین(zoloft)
• نوردرمانی (فتوتراپی)
• کرم هیدروکورتیزون (کرم استروئیدی)
• لوسیون کالامین (ترکیبی از اکسید روی و اکسید آهن برای تسکین خارش) پراموکسین (بی‌حس‌کننده ملایم)
• قرص هیدروکسی زین

همیشه در مصرف دارو دقت کنید و سرخودانه اقدام به انتخاب و مصرف داروها نکنید. برای کشف اینکه بهترین دارو برای خارش بدن چیست، نظر متخصص را جویا شوید.

درمان خانگی خارش پوست

یکی از روش‌های کم دردسر برای درمان خارش معمولی، استفاده از روش‌های خانگی برای درمان خارش پوست است.

اولین نکته برای درمان خارش، حفظ رطوبت پوست است. بنابراین، پوست را مرطوب نگه دارید و محل خارش را تا جایی که امکان دارد، نخارانید. محل خارش را تمیز نگه دارید، اما با مواد شوینده معطر و رنگدار تماسی نداشته باشید.

دوش آب سرد در چنین شرایطی به شما کمک خواهد کرد؛ مخصوصا که بعد از آن سریعا بدن خود را مرطوب کنید. البته می‌توانید برای مبارزه با هیستامین موجود در خون خود، از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی استفاده کنید.

با این حال در ادامه، روش‌هایی خانگی برای درمان خارش پوست را به شما معرفی خواهیم کرد:

نکته! استفاده از روش‌های فوق برای خارش خفیف، یا خارش ناشی از گزیدگی موثر است. اما در مواردی که علت خارش پوست بدن، بیماری یا حساسیت خاصی باشد، هیچ درمانی را بدون مشورت پزشک، استفاده نکنید!

برای درمان خارش بدن چه بخوریم؟

علاوه بر داروها و روش‌های خانگی و محلول‌های مختلف، می‌توان با خوردن میوه و سبزیجات یا دیگر خوراکی‌ها، خارش پوست را تسکین داد:

• کفیر
• ماست
• سیب
• کلم بروکلی
• شیر کره
• پنیر چدار و گودا
• کرفس

مواد طبیعی مانند جوانه گندم، گلاب، عسل هم در بهبود و تسکین خارش کاربرد دارند.

بهترین میوه برای خارش پوست

این میوه‌ها می‌توانند به صورت موضعی (مثلا به عنوان ماسک پوست) یا در مصرف خوراکی (به عنوان جزئی از رژیم غذایی) مفید باشند:

• آووکادو: آووکادو حاوی چربی‌های سالم مانند اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ است و می‌تواند پوست را مرطوب نگه دارد و به کاهش خشکی و خارش کمک کنند.
• خیار: خیار حاوی آب زیادی است که می‌تواند پوست را مرطوب نگه دارد و به تسکین خارش کمک کند. همچنین، از خیار به عنوان ماسک طبیعی برای آرامش پوست استفاده می‌شود.
• موز: موز حاوی پتاسیم، ویتامین‌ها و مواد مغذی دیگری است که به بهبود وضعیت پوست و خارش آن کمک می‌کنند.
• گیلاس: گیلاس حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C است و به بهبود سلامت پوست و کاهش خارش کمک می‌کند.

قبل از استفاده از هر یک از این میوه‌ها، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به ویژه اگر دارای حساسیت‌ها یا شرایط پوستی خاصی هستید.

بهترین روش پیشگیری از خارش پوست چیست؟

پیشگیری از خارش پوست مستلزم رعایت چند نکته و تقویت عادت‌های مناسب و سالم است. به این توصیه‌ها دقت کنید:

محافظت از پوست در برابر آفتاب هم مهم است. استفاده از کرم‌های ضدآفتاب با SPF مناسب و پوشیدن لباس‌های محافظ در برابر آفتاب می‌تواند از آسیب و خشکی پوست جلوگیری کند.

چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟

خارش پوست به خودی خود ترسناک نیست اما گاهی دلایلی که باعث ایجاد خارش پوست می‌شوند، خطرناک هستند و فقط به وسیله پزشک باید بررسی و درمان شوند. اگر نشانه‌های زیرا را مشاهده کردید، هر چه زودتر برای درمان خارش خود به دکتر مراجعه کنید:

• بروز علائم دیگر به همراه خارش پوست
• نامعلوم بودن علت خارش
• شدید بودن خارش

برای پیگیری این مشکلات به متخصص پوست مراجعه کنید.

علائم همراه با خارش پوست چیست؟

خارش پوست معمولا با چند علائمت دیگر رخ می‌دهد. بررسی نشانه‌ها به شناسایی علت زمینه‌ای کمک می‌کند. برخی از علائم همراه با خارش پوست عبارتند از:

• خشکی و پوسته‌پوسته شدن
• ترشح مایع یا چرک
• زخم‌ها و خراش‌ها
• تغییر رنگ پوست
• حساسیت و درد
• جوش‌ها یا کهیر
• قرمزی
• تورم
• تاول

پیگیری علائم و کنترل وضعیت خارش پوست

در شرایط خارش مزمن یا خارش حاد هم که پیگیری حتماً لازم است. حفظ رطوبت پوست یا دوری از عوامل تشدیدکننده خارش پوست مانند گرمای هوا می‌توانند بسیاری از مشکلات خارش را رفع کنند. شناسایی علت خارش بدن بسیار مهم است.

اگر با رعایت این نکات همچنان خارش پوست دارید، مراجعه به پزشک برای بررسی علت دقیق خارش بدن و دریافت درمان مناسب توصیه می‌شود. یادتان باشد که خارش پوست بدن معمولاً مشکلی ساده است، اما گاهی هم در پی بروز مشکلاتی جدی به‌وجود می‌آید.

برای خارش بدن به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اگر خارش شما بیش از دو هفته طول کشید، درمان‌های خانگی برای آن جواب نباشد، همراه با علائم دیگری باشد و بی علت باشد. در این شرایط، باید هرچه‌سریع‌تر به بهترین متخصص پوست شهر خود مراجعه کنید.

نگران نباشید! ساکن هر شهری از ایران که باشید، به‌راحتی به بهترین متخصص‌های پوست شهر خود دسترسی خواهید داشت. برای مثال اگر ساکن تهران هستید، از میان بیش از 111 دکتر پوست تهران می‌توانید با مراجعه به متخصص مورد نظر خود، مورد ارزیابی‌های تخصصی‌تر و تشخیص دقیق‌تر قرار بگیرید.

در سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر می‌توانید برای دریافت نوبت حضوری مطب و نوبت آنلاین اقدام کنید. همچنین، در این وبسایت امکان خرید آنلاین دارو و درخواست انجام آزمایش در محل نیز فراهم شده است؛ تا مسیر درمان را به‌سادگی طی کنید.

منابع:

mayoclinic.org

سوالات متداول