داروی کتوتیفن، حساسیت را کاهش می‌دهد و از فعال شدن سلول‌های ایمنی خاص جلوگیری می‌کند. این دارو در اشکال خوراکی و چشمی، برای درمان آلرژی‌هایی مانند التهاب ملتحمه آلرژیک، آسم و کهیر استفاده میشود.
این داروی ضد آلرژی، با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین و جلوگیری از آزادسازی مواد التهابی، علائم آلرژیک را کاهش می‌دهد.
در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، به بررسی مزایا، عوارض جانبی و نحوه استفاده از آن پرداخته‌ایم.
در انتها، اگر سوالی درباره این دارو و نحوه مصرف آن دارید، در قسمت نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ دهد.
داروی کتوتیفن چیست و از چه ترکیبات دارویی تشکیل شده است؟
داروی کتوتیفن (Ketotifen)، یک آنتی هیستامین و تثبیت کننده ماست سل (گلبول‌های سفید) است که مصرف آن از واکنش‌های آلرژیک مانند آسم، رینیت آلرژیک و ورم ملتحمه چشم جلوگیری می‌کند. نحوه عملکرد این دارو به‌گونه‌ای است که با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین، آزادسازی مواد التهابی از نوعی از گلبول‌های سفید را مهار می‌کند.
این دارو، عمدتا از کتوتیفن فومارات به عنوان ماده فعال تشکیل شده است. علاوه‌بر ماده فعال، فرمولاسیون آن معمولا شامل مواد غیرفعال یا کمکی بوده که به جذب و عملکرد بهتر دارو کمک می‌کنند.
مواد کمکی این دارو شامل لاکتوز، استئارات منیزیم و سلولز می‌شوند. این مواد، بسته به اشکال متنوع دارو (قرص، شربت یا قطره چشمی)، فرمولاسیون و نام تجاری متفاوتی دارند.
این دارو به چه اَشکالی در داروخانه‌ها عرضه میشود و چه دوزهایی دارد؟
این دارو، در چندین فرم قرص، شربت و قطره چشمی و با نام تجاری زادیتن در بازار موجود است. در ادامه، به انواع اشکال دارویی آن پرداخته‌ایم:
قرص خوراکی
دوز معمول مصرف این قرص یا قرص زادیتن، برای بزرگسالان و کودکان بالای ۳ سال،۱ میلی‌گرم است. گاهی، بسته به شدت وضعیت و پاسخ بدن بیمار به درمان، دوز به ۲ میلی‌گرم یا مصرف 2 بار در روز افزایش پیدا می‌کند.
شربت کتوتیفن
فرمولاسیون این شربت، حاوی 1 میلی‌گرم کتوتیفن در هر 5 میلی‌لیتر است.
قطره چشمی کتوتیفن
این قطره چشمی که با نام‌های کتوتیفن، زادیتن و آلاوی در بازار موجودند، حاوی 0.25 میلی‌گرم کتوتیفن فومارات هستند.
قرص کتوتیفن برای چیست و چه کاربردی دارد؟
این قرص با مهار ترشح هیستامین، بسیاری از علائم آلرژیک را بهبود می‌دهد. در ادامه، به موثرترین کاربردهای داروی کتوتیفن پرداخته‌ایم:
آسم برونشیال
داروی کتوتیفن برای مدیریت آسم برونشیال و پیشگیری از حملات آسم استفاده میشود. این دارو، با مهار هیستامین‌ها، التهاب راه‌های هوایی را کاهش می‌دهد. این اثربخشی، به کاهش فراوانی و شدت علائم آسم کمک می‌کند. با این حال، این دارو برای درمان حملات حاد آسم موثر نیست و باید به‌عنوان بخشی از درمان بلندمدت آسم استفاده شود.
رینیت آلرژیک
پزشک، این دارو را برای درمان رینیت آلرژیک هم تجویز می‌کند. این بیماری در اثر تماس با آلرژن‌هایی مانند گرده گل‌ها، گرد و غبار یا پر حیوانات رخ داده و در نتیجه آن علائمی مانند عطسه، آبریزش بینی و خارش ظاهر خواهند شد.
مهار آزادسازی هیستامین و سایر مواد شیمیایی تشدیدکننده علائم آلرژیک توسط این دارو انجام میشود. این اثربخشی، ناراحتی‌های ناشی از آلرژی‌های فصلی یا دائمی را بهبود خواهد داد.
کونژکتیویت آلرژیک
این دارو برای مدیریت انواع واکنش‌های آلرژیک که باعث تحریک، قرمزی و تورم چشم‌ها می‌شوند، عملکرد بسیار موثری دارد. این دارو، با پایدارسازی سلول‌های ماست در چشم، التهاب و ناراحتی چشم ناشی از آلرژی به گرده گل‌ها یا موی حیوانات را کاهش می‌دهد.
دوز، نحوه مصرف و بهترین زمان مصرف این دارو
قرص کتوتیفن معمولا به صورت خوراکی همراه یا بدون غذا مصرف میشود. دوز استاندارد برای بزرگسالان و کودکان بالای ۳ سال، ۱ میلی‌گرم و 2 بار در روز است.
براساس اطلاعات منتشرشده در مورد نحوه مصرف این دارو در وب‌سایت انتشارات پزشکی WebMd آمریکا،
چنانچه، پزشک هر یک از اشکال این دارو را تجویز کرده است، به‌طور منظم از آن تا زمان بهبودی کامل استفاده کنید. درواقع، باید مصرف این دارو را تا زمان پایان فصل گرده افشانی یا دور شدن از سایر مواد آلرژیک ادامه دهید؛ حتی درصورتی‌که، علائم آلرژیک ناپدید شده یا بهبود یافته باشند. همچنین، برای اینکه مصرف آن را به خاطر بسپارید، هر روز در ساعات مشخصی از آن استفاده کنید.
هر یک از اشکال داروی کتوتیفن خارجی یا داخلی، نحوه مصرف و دوز متفاوتی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
طریقه مصرف قرص کتوتیفن 1
قرص کتوتیفن برای بزرگسالان و کودکان بالای 3 سال، باید در دوز 1 میلی‌گرم و 2 بار در روز مصرف شود. مصرف این قرص، برای کودکان بین 6 ماه تا 3 سال، متناسب با وزن بدن و توسط پزشک تعیین خواهد شد.
این قرص خوراکی، باید همراه با غذا یا بدون غذا کاملا بلعیده شود. باید از شکستن و جویدن این قرص پرهیز کرد. پزشک، مصرف این قرص را در فواصل زمانی منظم، به صورت 1 بار در صبح و 1 بار در عصر تجویز می‌کند.
طریقه مصرف شربت
بزرگسالان و کودکان بالای 3 سال، 1 بار صبح و 1 بار عصر باید دوز معمول شربت کتوتیفن یعنی 1 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر شربت را مصرف کنند. برای کودکان پایین‌تر از 3 سال تا 6 ماه، دستور مصرف این شربت متناسب با وزن کودک و تشخیص پزشک تعیین میشود.
معمولا، مصرف 0.25 میلی‌لیتر از شربت و 2 بار در روز جهت اثربخشی این دارو برای کودک بیمار لازم است. این شربت، هرگز برای بلع راحت‌تر نباید با مایعات یا غذا ترکیب شود.
طریقه مصرف قطره
چکاندن یک قطره از کتوفین قطره چشمی، در فواصل زمانی هر 8 تا 12 ساعت برای بهبود آلرژی‌های چشمی لازم است. قبل از چکاندن انواع قطره چشمی، دست‌ها باید شسته شود.
همچنین، پس از چکاندن قطره، با ایجاد فشار ملایم به گوشه داخلی چشم به مدت 1 دقیقه، میتوان از نشت آن به بیرون جلوگیری کرد. بین مصرف این قطره با سایر قطره‌های چشمی، باید حداقل 5 دقیقه فاصله زمانی در نظر گرفت.
خطرات و عوارض داروی کتوتیفن
هر یک از اشکال دارویی این دارو، عوارض جانبی خاص خود را برجای می‌گذارند. در جدول زیر، به مهم‌ترین عوارض و خطرات آن‌ها پرداخته‌ایم:
| اشکال دارویی | احتمال وقوع عوارض | عوارض |
| قطره چشمی | عوارض جانبی رایج | قرمزی، تورم و خارش چشم ترشح از چشم درد یا ناراحتی در چشم کهیر سوزش یا گزگز در چشم خشکی چشم حساسیت به نور بزرگ شدن مردمک‌ها |
| عوارض جانبی نادر | درد چشم یا تغییرات در بینایی نشانه‌های عفونت چشم | |
| قرص و شربت | عوارض جانبی رایج | خواب‌آلودگی افزایش وزن خشکی دهان تحریک‌پذیری خونریزی بینی حالت تهوع و استفراغ یبوست یا اسهال سردرد، سرگیجه و خستگی |
| عوارض جانبی نادر | شوک آنافیلاکسی تشنج اختلالات خونی و کبدی |
گاهی، این عوارض جانبی بسته به ویژگی‌ها و شرایط هر فرد به‌شکل متفاوتی ظاهر می‌شوند.
ایا قرص کتوتیفن خواب آور است؟
خواب‌آلودگی، یکی از عوارض جانبی رایج این دارو است. با این حال، این قرص هرگز به‌عنوان قرص خواب تجویز نمی‌شود. درواقع، این قرص می‌تواند الگوهای خواب را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما هیچ‌گاه به‌عنوان داروی خواب‌آور تایید یا توصیه نخواهد شد.
موارد احتیاط در استفاده از این دارو
موارد احتیاط استفاده از این دارو شامل موارد زیر هستند:
- افراد دچار به حساسیت به کتوتیفن و سایر ترکیبات این دارو
- افراد مبتلا به برخی بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم
- استفاده‌کنندگان از لنزهای تماسی نرم به دلیل احتمال تحریک چشم در اثر جذب مواد نگهدارنده قطره چشمی توسط لنزها
- افراد در حال رانندگی یا هنگام کار با دستگاه‌های سنگین
- دوران بارداری و شیردهی
- کودکان زیر ۳ سال به دلیل عدم اثبات ایمنی و اثربخشی دارو برای این گروه سنی
- افراد مصرف‌کننده داروهای آرامبخش و آنتی‌هیستامین‌ها
قبل از شروع استفاده از این دارو، برای اطمینان از مناسب بودن آن برای سلامتی باید با پزشک مشورت کرد.
چه افرادی نباید از این دارو استفاده کنند؟
افراد زیر نباید از این دارو استفاده کنند:
- کودکان زیر ۳ سال
- افراد حساس به کتوتیفن
- افراد با سابقه صرع و تشنج
- افراد مبتلا به احتباس ادراری یا انسداد دستگاه گوارش
- افراد مستعد ابتلا به گلوکوم با زاویه بسته
همچنین، احتمال انتقال این دارو از طریق شیر به نوزاد وجود دارد. به‌همین‌خاطر، مادران شیرده نباید از این دارو سرخودانه و بدون تجویز پزشک استفاده کنند.
آیا مصرف داروی کتوتیفن در دوران شیردهی و بارداری مجاز است؟
به دلیل وجود داده‌های محدود در نمونه‌های انسانی، استفاده از این دارو در دوران بارداری باید تنها زمانی انجام شود که فایده آن برای مادر، از خطرات احتمالی برای جنین بیشتر باشد. همچنین، احتمال ترشح این دارو به شیر مادر وجود دارد. بنابر این موارد، میتوان گفت استفاده از کتوتیفن در دوران بارداری و شیردهی باید تنها تحت نظر پزشک انجام شود.
تداخلات دارویی کتوتیفن
مصرف همزمان این دارو با برخی از داروهای دیگر، منجر به تداخل دارویی خواهد شد. در جدول زیر، به مهم‌ترین داروهای دارای تداخل با این دارو اشاره کرده‌ایم:
| گروه‌های دارویی | نحوه تداخل |
| داروهای آرامبخش | کاهش اثرات آرامبخش مسکن‌ها، خواب‌آورها و آنتی‌هیستامین‌ها توسط کتوتیفن |
| داروهای ضددیابت | کاهش قابل برگشت شمارش پلاکت‌ها در اثر مصرف همزمان این داروها |
| تست‌های آزمایشگاهی | سرکوب پاسخ هیستامینی و ایجاد نتایج منفی کاذب در آزمایش‌های پوستی |
قبل از شروع مصرف همزمان این دارو با سایر داروها، برای اطمینان از ایمنی و کارآمدی آن باید با پزشک مشورت کرد.
مصرف سرخود و اوردوز با این دارو
در صورت مصرف بیش از حد داروی کتوتیفن، احتمال وقوع عوارض زیر افزایش پیدا می‌کند:
- عوارض عصبی؛ خواب‌آلودگی شدید، گیجی، از دست دادن هوشیاری، عدم تعادل، ابتلا به توهم، مشکل در حرکت ارادی عضلات، تکان‌های غیرارادی عضلانی، اختلال در صحبت کردن و تشنج
- عوارض قلبی؛ تپش قلب سریع یا نامنظم، فشار خون پایین، آریتمی قلب و ایست قلبی
- عوارض تنفسی؛ افسردگی تنفسی، آپنه خواب و ادم ریوی
- عوارض گوارشی؛ تهوع، استفراغ، درد شکم، اسهال و التهاب پانکراس
گاهی، مصرف بیش از حد کتوکیفن در کودکان منجر به انسفالولوپاتی سمی یا همان مسمومیت با مواد شیمیایی میشود که عواقب طولانی‌مدت برای سلامتی کودک در پی خواهد داشت.
مزایای استفاده از این دارو
این دارو یک آنتی‌هیستامین و تثبیت‌کننده نوعی از گلبول‌های سفید خون است که برای درمان بیماری‌های آلرژیک مانند ورم ملتحمه چشم، آسم و کهیر استفاده میشود. فرم چشمی این داروی آنتی هیستامین، خارش و سوزش چشم ناشی از آلرژی‌های فصلی را تسکین می‌دهد؛ درحالی‌که، شکل خوراکی آن در پیشگیری از بیماری‌های سیستمیک مانند حملات آسم و واکنش‌های آلرژیک نقش بسیار موثری دارد.
چگونه باید از این دارو نگهداری کرد؟
این دارو، باید در بسته‌بندی خود، در دمای اتاق و دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم نگهداری شود. همچنین، یخ زدگی دارو باعث عدم اثربخشی آن خواهد شد. در صورت تغییر رنگ یا کدر شدن قطره آن، از آن استفاده نکنید. پس از هر بار استفاده، برای جلوگیری از آلودگی درب بطری را محکم ببندید.
اهمیت این دارو در درمان آلرژیها
داروی کتوتیفن یک داروی موثر برای کنترل و درمان علائم آلرژیک است. این دارو، به شکل خوراکی و قطره چشمی در بازار وجود دارد. کتوتیفن، با کاهش التهاب و مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین، به بهبود وضعیت بیماران مبتلا به آلرژی کمک می‌کند.
با این حال، مصرف آن برای جلوگیری از عوارض جانبی و تداخلات دارویی باید تحت نظر پزشک انجام شود. تنها در این شرایط، بهترین نتیجه را برای بهبود علائم آلرژیک به دنبال خواهد داشت.
چنانچه، شما و اعضای خانواده به این علائم مبتلا شدید، پیش از مصرف سرخودانه از این دارو حتما به پزشک مراجعه کنید. برای دریافت نوبت، از امکان نوبت‌دهی آنلاین پزشکان در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
drugs.com
mayoclinic.org
