سنگ کلیه چگونه تشخیص داده می‌شود؟ معرفی روش‌های قطعی

سنگ کلیه ماحصل رسوبات سختی است که در کلیه ایجاد می‌شود. بالا رفتن غلظت انملاح و نمک ادرار، مهم‌ترین دلایل سنگ کلیه هستند. با این که گاهی این بیماری سخت و دردناک می‎شود اما با تشخیص به موقع و درمان درست آن توسط دکتر اورولوژی، به راحتی درمان می‌شود. از این رو آشنایی با روش‌های مختلف تشخیص سنگ کلیه به شما آگاهی‌های لازم را در این زمینه خواهد داد. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید تا به اتفاق هم راه های تشخیص سنگ کلیه را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

تشخیص سنگ کلیه چگونه است؟

سنگ کلیه تا زمانی که شروع به حرکت نکند، علامتی ندارد. اما زمانی که سنگ در کلیه جابجا می‌شود و به سمت میزنای می‌رود، مشکلات بیمار آغاز می‌شود. سنگ کلیه انواع مختلفی دارد. با اینحال برای تشخیص سنگ کلیه می‌توان از روش‌های آزمایشگاهی یا تشخیص سنگ کلیه در خانه استفاده کرد. هر چند که تشخیص این امر با پزشک اورولوژی است اما اطلاعات داشتن درباره تشخیص سنگ کلیه و راه‌های آزمایش آن خالی از لطف نیست.

دسته‌ای از بیماران دارای علائم آشکاری مثل سوزش و تغییر رنگ ادرار، تغییر بوی ادرار، تهوع و استفراغ، افزایش دفعات ادرار بیش از حد عادی یا تب و لرز هستند. اما در مقابل بعضی از دیگر بیماران دارای علائم خاموش هستند و تنها با انجام آزمایش سنگ کلیه مثل تصویربرداری با اشعه X می‌توان علت بیماری را در آن‌ها تشخیص داد. همچنین پی بردن به علت شکل‌گیری سنگ کلیه در بیمار می‌تواند به درمان آن کمک کند. سنگ کلسیمی، سنگ ستراویتی، سنگ اسید اوریکی و سنگ سیستینی، متداول‌ترین انواع سنگ کلیه هستند.

اگر برایتان این سوال پیش آمده که از کجا بفهیم که سنگ کلیه داریم باید بگوییم که پزشک اورولوژی، قطعا در راه تشخیص سنگ کلیه ممکن است آزمایش‌های مختلفی از بیمار بگیرد. پس از اینکه پزشک علت تشکیل سنگ کلیه را تشخیص داد، به بیمار توصیه‌ و دستورالعمل‌هایی می‌دهد تا در کنار درمان از تشکیل مجدد سنگ کلیه جلوگیری کند. در مطلب روش های درمان سنگ کلیه می‌توانید درباره روند درمان این بیماری بیشتر بخوانید. اما در ادامه، بعضی از متداول‌ترین و البته گزینه‌های به عنوان بهترین روش برای تشخیص سنگ کلیه را به شما معرفی و مورد بررسی قرار خواهیم داد:

بررسی سوابق پزشکی بیمار

یکی از راه‌ های تشخیص سنگ کلیه توسط پزشکان، بررسی سوابق بیماری مخصوصا در خانواده بیمار است. سوالاتی که پزشک می‌پرسد، معمولا گزینه‌های زیر هستند:

• آیا قبلا نیز سابقه‌ سنگ کلیه داشته‌اید؟
• آیا کسی در خانواده سنگ داشته است؟
• آیا بیماری یا عارضه خاصی (مانند اسهال، نقرس یا دیابت) دارید که ممکن است احتمال تشکیل سنگ کلیه را بالا برده باشد؟

پاسخ درست به این سوال‌ها، پزشک اورولوژ را در زمینه درمان شما کمک خواهد کرد.

بررسی عادات و رژیم غذایی بیمار

اطلاع از عادات غذایی یکی از دیگر راه های تشخیص سنگ کلیه است. گاهی ممکن است بیمار غذاهایی را بخورد که احتمال تشکیل سنگ‌های کلیوی را در او افزایش دهند. گاهی هم به اندازه کافی در سبد غذایی یک فرد، مواد غذایی مناسب برای ممانعت از تشکیل سنگ کلیه وجود ندارد. هرچند که نوشیدن کم مایعات در طول روز نیز روند شکل‌گیری سنگ کلیه را سرعت می‌بخشد.

با بررسی تمام این عوامل می‌توان به راحتی سنگ کلیه را تشخیص داد. به هرحال باید به این نکته بسیار توجه کرد که انباشت املاحی که در ادرار بیمار است، باعث به وجود آمدن این عارضه می‌شود. از این رو مهم است که عادات و رژیم غذایی بیمار از طرف پزشک مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. 

تشخیص سنگ کلیه با آزمایش ادرار

یکی از محبوب‌ترین راه‎‌ها برای تشخیص سنگ کلیه در بیمار، گرفتن آزمایش ادرار است. به این آزمایش، U/A هم می‌گویند. معمولا بخاطر وجود نشانه سنگ کلیه در آزمایش ادرار، درصد خطای این آزمایش بسیار کم است. همچنین علاوه بر  وجود علائم سنگ کلیه در آزمایش ادرار، این تست در صورت وجود عفونت ادراری و دفع آلبومین، این موارد را هم مشخص می‎کند.

آزمایش ادرار دارای دو مرحله ماکروسکوپی و میکروسکوپی است. PH ماکروسکوپی به دلیل خاصیت اسیدی و بازی بودن ادرار، در تشخیص نوع سنگ کمک می‌کند. بررسی میکروسکوپی سنگ نیز شکل سنگ را به صورت دقیق مورد بررسی قرار می‌دهد. هرچند تجزیه دقیق ادرار توسط میکروسکوپ نیز به پزشک اورولوژی برای بررسی نشانه‌های عفونت کمک خواهد کرد.

لازم به ذکر است که اگر پزشک تشخیص دهد که بیمار در آینده نیز احتمال تشکیل سنگ کلیه را دارد، آزمایش جمع‌آوری 24 ساعته ادرار را انجام می‌دهد. این آزمایش میزان مواد مختلف سنگ‌ساز در ادرار را مشخص می‌کند. نتایج این آزمایش به پزشک کمک می‌کند، رژیم غذایی و داروهای خاصی را برای ممانعت از تشکیل سنگ کلیه برای بیمار تجویز کند. 

تشخیص سنگ کلیه با آزمایش خون

یکی از راه‌های تشخیص سنگ کلیه، گرفتن آزمایش خون است. دیدن سنگ کلیه در آزمایش خون به پزشک کمک می‌کند تا علت تشکیل سنگ و خطرات احتمالی آن در مریض را مورد بررسی قرار دهد. برای گرفتن آزمایش خون بابت سنگ کلیه، معمولا از روش‌های آزمایش شمارش کامل سلول‌های خون CBC، آزمایش اوریک اسید، آزمایش کلسیم، آزمایش کراتینین و آزمایش الکترولیت‌های بدن استفاده می‌شود. همچنین در پاسخ به یکی از پرتکرارترین سوال‌های برخی از بیماران تحت عنوان این که آیا برای آزمایش سنگ کلیه باید ناشتا بود؟ باید بگوییم که در میان تمام راه های تشخیص سنگ کلیه، تنها آزمایش کراتین خون ناشتا انجام می‌شود.

تشخیص سنگ کلیه با آزمایش‌های تصویربرداری 

راه دیگری که با آن می‌توان سنگ کلیه را تشخیص داد، آزمایش تصویربرداری است. وقتی پزشک بیماری که سابقه‌ی سنگ کلیه را داشته معاینه می‌کند، از او عکس‌های اشعه ایکس قبلی را خواسته یا اینکه تصویربرداری مجدد را توصیه می‌کند. با گرفتن عکس رادیوگرافی از شکم، می‌توان به راحتی موقعیت قرارگیری سنگ کلیه را تشخیص داد. در این آزمایش معمولا سنگ های اوگزالات کلسیم دهیدرات، کلسیم فسفات و کلسیم اوگزالات منو هیدرات بسیار راحت قابل مشاهده هستند.

در این مورد پزشک مشخص می‌کند که هنوز سنگ‌های کلیوی در دستگاه ادراری بیمار وجود دارد یا کاملا از بین رفته است. تصویربرداری‌های احتمالا به مرور تکرار مي‌شوند تا روند رشد سنگ کلیوی به درستی ارزیابی شود. همین‌طور در صورتی که بیمار درد، خون در ادرار (هماچوری) یا عفونت‌های مکرری دارد، این آزمایش توصیه می‌شود.

ارزیابی سنگ کلیه توسط پزشک بعد از ارزیابی نتایج

در این مطب درباره راه‌های تشخیص و آزمایش‌های متداول سنگ کلیه برایتان گفتیم. لطفا توجه کنید که در صورتی که سنگ‌های کلیوی با استفاده از روش‌های مختلف برداشته شوند، بازهم پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را تجویز کند تا از نوع سنگ کلیه اطلاع پیدا کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش را در درمان شما برای ممانعت از تشکیل سنگ کلیه در آینده به کار ببرد.  در نهایت توصیه می‌کنیم که برای بهره‌گیری از تخصص و درمان توسط دکتر اورولوژی از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.

حالا شما بگویید، تا بحال دچار سنگ کلیه شده‌اید؟ پزشک معالج شما از چه روشی برای تشخیص استفاده کرد؟ تجربه خود را با ما و دیگر خوانندگان دکتردکتر به اشتراک بگذارید.

منبع:

urologyhealth.org