سوزش ادرار عارضه بسیار شایعی است که بسیاری از افراد حداقل برای یک‌بار هم که شده با آن مواجه می‌شوند. سوزش ادرار دلایل گوناگونی دارد و عوامل بروز آن در بیشتر اوقات میان مردان و زنان متفاوت است. درد ناشی از سوزش ادرار عذاب‌آور و ناراحت‌کننده است و در صورت عدم درمان به‌موقع توسط دکتر اورولوژ، ممکن است مشکلات بیشتری را ایجاد کند. برای همین افراد بسیاری سوالات مختلفی از جمله دلیل بروز سوزش ادرار چیست و چگونه درمان می‌شود؟ علت سوزش ادرار در زنان و مردان چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟ یا اینکه چگونه می‌توان از بروز سوزش ادرار جلوگیری کرد؟ را دارند. در ادامه پیشنهاد می‌کنیم تا در ادامه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر با ما همراه باشید زیرا قصد داریم تا به این سوالات پاسخ دهیم.
سوزش ادرار چیست؟ چه علائمی دارد؟
سوزش ادرار یا دیزوری (Dysuria) به درد یا ناراحتی در زمان ادرار اطلاق می‌شود و غالبا نوعی احساس سوزش و درد است که به دلیل وجود عفونت‌های باکتریایی در دستگاه ادرار بروز پیدا می‌کند. درد ناشی از سوزش ادرار معمولا از مثانه، مجرای ادرار و پرینه (فاصله بین مقعد و آلت تناسلی در مردان و ناحیه بین مقعد و دهانه واژن در زنان) نشات می‌گیرد و ضایعه‌ای است که عموما با درمان خانگی و داروهای تجویزشده توسط پزشک درمان می‌شود. در بخش زیر، با علت سوزش ادرار در مردان و زنان بیشتر آشنا خواهید شد.
علائم سوزش ادرار چیست؟
بسته به علت بروز سوزش ادرار، علاوه بر درد و سوزش فرد در زمان ادرار ممکن است علائم دیگری هم مشاهده کند، از جمله:
- سیستیت (عفونت دستگاه ادراری تحتانی)؛ تکرر ادرار، از دست دادن کنترل ادرار، درد قسمت پایینی جلوی شکم، ادرار تیره و بدبو، ادرار خونی
- پیلونفریت (عفونت دستگاه ادراری فوقانی)؛ درد در قسمت فوقانی کمر، تب و لرز، تهوع و استفراغ، تکرر ادرار و تیره‌بودن ادرار
- اورتریت؛ ترشح از مجرای ادرار، تکرر ادرار، قرمزی اطراف دهانه مجاری ادرار، ترشحات واژن
- واژینیت؛ درد یا خارش در واژن، ترشح بدبو در واژن، درد یا ناراحتی حین مقاربت جنسی
چه کسانی بیشتر به سوزش ادرار مبتلا می‌شوند؟
زنان عموما بیشتر از مردان در معرض ابتلا به دیوزری هستند. علت سوزش ادرار در زنان به این دلیل است که مجرای ادرار در بدن آنان نسبت به مردان کوتاه‌تر است و باکتری‌ها فاصله کمتری را برای رسیدن به مثاله طی خواهند کرد. همچنین، بانوان باردار یا یائسه بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. دیابت نیز بر بروز عارضه دیزوری تاثیرگذار است.
در مردان، سوزش ادرار عموما در افراد سالمند مشاهده می‌شود و مردان جوان کمتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند. دیزوری در مردانی که به بزرگی پروستان مبتلا هستند نیز شایع است. سوزش ادرار در کودکان عموما به دلیل رفلاکس مثانه (بازگشت غیر طبیعی ادرار از مثانه به کلیه‌ها) یا انسداد مربوط به رشد غیر طبیعی مجاری ادراری بروز پیدا می‌کند.
چه عواملی باعث سوزش ادراری می‌شوند؟
شرایط و عوامل گوناگونی باعث بروز سوزش ادرار می‌شود. در زیر، 10 مورد از اصلی‌ترین علت های سوزش ادرار مورد بررسی قرار گرفته است:
- عفونت دستگاه ادراری
- پروستاتیت
- عفونت کلامیدیا
- تبخال ناحیه تناسلی
- عفونت سیستمیک گنوکوکی (سوزاک)
- سنگ کلیه
- سرطان مثانه
- سرطان آندومتریوز
- اپیدیدیمیت
- پیلونفریت
- بیماری التهابی لگن
- اوروپاتی انسدادی
- تنگی مجرای ادرار
- عفونت‌های مقاربتی
عفونت دستگاه ادراری
عفونت دستگاه اداری (UTI)ممکن است در هر قسمتی از دستگاه ادرار (مثانه، حالب‌ها، کلیه، مجرای ادرار و…) اتفاق بیفتد و عموما باکتری‌ها یا التهاب عامل ایجاد آن هستند.
پروستاتیت
پروستاتیت التهاب غده پروستات است و این التهاب ممکن است به ناحیه اطراف پروستات سرایت کند. این وضعیت، از شایع‌ترین و اصلی‌ترین علت سوزش ادرار در مردان است.
عفونت کلامیدیا
این عفونت که یک عفونت شایع مقاربتی است، توسط باکتری ایجاد می‌شود. کلامیدیا در مراحل اولیه اغلب علائم ظاهری ندارد.
تبخال ناحیه تناسلی
تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی است که باعث ایجاد زخم‌های تبخالی می‌شود. این زخم‌ها تاول‌های دردناکی هستند (برجستگی‌های پر از مایع) که می‌توانند باز شوند و مایع ترشح کنند.
عفونت سیستمیک گنوکوکی (سوزاک)
سوزاک یک بیماری مقاربتی است که از طریق مقاربت واژینال، مقعدی یا دهانی گسترش پیدا می‌کند.
سنگ کلیه
منظور از سنگ کلیه، سنگ‌های سختی هستند که از مواد معدنی ساخته شده‌اند و با مسدودکردن مجاری ادراری، دردهای شدیدی ایجاد می‌کنند. افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند، به هنگام ادرار با مشکل دفع مواجه خواهند شد. درد شکم و سوزش ادرار معمولا به‌صورت هم‌زمان در بیماران مبتلا به سنگ کلیه بروز پیدا می‌کنند. در صورتی که سنگ کلیه باعث درد شکمی و سوزش ادرار شود، زیر نظر پزشک متخصص می‌توانید از علت تشکیل سنگ‌ها اطلاع پیدا کنید و راحت‌تر بتوانید تشکیل آن‌ها را کنترل کنید.
سرطان مثانه
سرطان مثانه زمانی بروز پیدا می‌کند که سلول‌های سرطانی در مثانه رشد پیدا کنند. هر چند که احساس درد در زمان ادرار از علائم اولیه این بیماری نیست، اما ابتلا به این بیماری بر بروز عارضه سوزش ادرار بی‌تاثیر نیست. لازم به ذکر است که بانوان برای درمان سوزش ادرار یا مشکلاتی از این دست بهتر است ابتدا به پزشک زنان مراجعه کنند.
سرطان آندومتریوز
سرطان آندومتر نوعی سرطان است که از پوشش داخلی رحم (آندومتر) شروع می‌شود.
اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
اپیدیدیمیت التهاب اپیدیدیم است؛ لوله‌ای که در پشت بیضه‌ها قرار دارد و اسپرم را ذخیره و حمل می کند. هنگامی که این لوله متورم می‌شود، ممکن است باعث ایجاد درد و تورم در بیضه‌ها شود.
پیلونفریت
پیلونفریت حاد عفونت ناگهانی و شدید کلیه است. این عارضه باعث تورم کلیه‌ها می‌شود و ممکن است برای همیشه به آن‌ها آسیب برساند.
بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن (PID) عفونت اندام تناسلی در زنان است که ابتدا در واژن ایجاد شده و سپس به سایر اندام‌های تولید مثل (لوله فالوپ، تخمدان‌ها، دهانه رحم و رحم) گسترش پیدا می‌کند.
اوروپاتی انسدادی
اوروپاتی انسدادی زمانی رخ می‌دهد که همه یا بخشی از ادرار به دلیل انسداد در مثانه یا مجرای ادرار جریان نیابد. در این حالت، ادرار به جای اینکه از کلیه‌ها به مثانه سرازیر شود، به سمت عقب جریان می‌یابد یا به کلیه‌ها رفلاکس می‌کند.
تنگی مجرای ادرار
معمولاً مجرای ادرار به اندازه کافی گشاد است که ادرار آزادانه در آن جریان پیدا کند. اما اگر مجرای ادرار باریک شود، ممکن است جریان ادرار را محدود کند.
عفونت‌های مقاربتی (STI)
رابطه جنسی محافظت‌نشده ممکن است باعث بروز عفونت‌های مقاربتی (مانند تبخال تناسلی، سوزاک و کلامیدیا) شود و این‌ها درد و سوزش به هنگام ادرار را در فرد به همراه دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم زیر، فورا به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل در تنفس
- سیاه‌شدن مدفوع
- ترشح غیر عادی از آلت تناسلی یا واژن
- استفراغ همراه با خون
- کاهش وزن غیر عادی
- درد شکمی که بعد از دو روز برطرف نشود.
درمان سوزش ادرار
اولین قدم در درمان سوزش ادرار، شناسایی علت بروز آن است. پزشکان معمولا پس از معاینه بیمار، معمولا در راستای درمان دارویی سوزش ادرار برای او آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. در صورتی که دیزوری از عفونت باکتریایی ناشی شده باشد، درمان سریع سوزش ادرار به‌راحتی امکان‌پذیر است؛ به‌طوری که حتی تا ساعتی پس از مصرف آنتی‌بیوتیک درد و سوزش برطرف خواهد شد.
آنتی‌بوتیک‌هایی که پزشک برای رفع این عارضه تجویز می‌کند، می‌توانند عفونت‌های ادراری، عفونت‌های باکتریایی و بعضی بیماری‌های مقاربتی را درمان کنند. در شرایطی که سوزش ادرار از سیستیت ناشی شده باشد، ممکن است درمان بیماری کمی چالش‌برانگیز باشد و بیمار مجبور باشد برای مشاهده نتیجه قابل توجه تا 4 ماه صبر کند.
درمان خانگی سوزش ادرار
برای درمان سوزش ادرار در خانه، قبل از هر چیزی توصیه می‌کنیم نوشیدن آب را جدی بگیرید. مصرف آب تعداد دفعات ادرار را افزایش می‌دهد و باعث دفع عفونت از بدن شما می‌شود. همچنین، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن نیز برای تسکین دردتان استفاده کنید.
از مصرف غذاهای حاوی ویتامین C غافل نشوید. از آنجایی که ویتامین سی ادرار را اسیدی می‌کند، بر از بین رفتن باکتری‌ها موثر است. نشست در آب گرم، استفاده از محصولات بهداشتی بدون عطر، رعایت بهداشت قاعدگی، پوشیدن شورت نخی و… از جمله موثرترین راهکارها برای درمان خانگی سوزش ادرار هستند.
در صورت مشاهده هر گونه درد و ناراحتی به هنگام ادرار، توصیه می‌کنیم حتما به متخصص اورولوژی و دکتر زنان مراجعه کنید و از درمان سرخود بپرهیزید. در صورتی که سوزش ادرار به موقع درمان نشود، ممکن است عفونت به مجاری بالاتر سرایت کند و باعث بروز مشکلات جدی‌تری شود.
پیشگیری از سوزش ادرار چگونه ممکن است؟
در صورتی که نتوانید در طول روز مکرر ادرار کنید، بدنتان نمی‌تواند باکتری‌ها را از دستگاه ادراری دفع کند. از این رو، اگر مستعد ابتلا به عارضه سوزش ادرار هستید، نوشیدن مایعات فراوان اصلی‌ترین کاری است که برای پیشگیری باید انجام دهید. همچنین، مصرف بعضی محصولات بهداشتی مانند اسپری و دئودورانت، عطر، پودر و… نیز ممکن است باعث تحریک مجرای ادراری و درد در زمان ادرار شود. از دیگر اقداماتی که می‌تواند به پیشگیری از بروز عارضه دیزوری کمک کند، می‌توان به رابطه جنسی محافظت‌شده اشاره کرد. حذف غذاها و نوشیدنی‌هایی مانند غذاهای اسیدی، کافئین و الکل که مثانه را تحریک می‌کنند نیز بر پیشگیری از ابتلا به این عارضه موثر است.
سوزش ادرار، شایع اما درمان‌پذیر!
سوزش ادرار از جمله عارضه‌های بسیار شایعی است که عفونت‌های باکتریایی، علت اصلی بروز آن است. سوزش ادرار در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است و سنگ کلیه و ابتلا به دیابت نیز بر بروز این عارضه اثر می‌گذارند. در مطلب حاضر با شما درباره علل رایج سوزش ادرار صحبت کردیم و نکات لازم درباره پیشگیری و درمان این عارضه را در اختیارتان قرار دادیم. برای درمان این مشکل می‌توانید از طریق سایت نوبت دهی دکتردکتر اقدام کنید.
حال بگویید که آیا تابه‌حال سوزش ادرار را تجربه کرده‌اید؟ تجربیات خود در رابطه با درمان و تشخیص این بیماری را با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر در میان بگذارید.
منابع:
