اثر رادیکال های آزاد بر بدن؛ آسیب ها و کاهش اثر

رادیکال های آزاد

رادیکال های آزاد ذراتی هستند که در همه جا و همچنین بدن انسان وجود دارند. این ذرات عامل تخریب سلولی در بدن افراد و سرچشمه بعضی از بیماری ها نظیر بیماری های مغزی و قلبی و سرطان هستند.

در واقع رادیکال های آزاد اتم های ناپایداری هستند که می توانند به سلول ها آسیب برسانند و باعث بیماری و پیری شوند.

برای درک بیشتر در نظر بگیرید که اتم ها توسط الکترون هایی احاطه شده اند که در لایه هایی به دور اتم می چرخند؛ هر لایه باید توسط تعدادی الکترون پر شود. وقتی یک لایه پر است، الکترون ها شروع به پر کردن لایه بعدی می کنند. اگر یک اتم دارای یک لایه بیرونی پر نباشد، ممکن است با اتم دیگری پیوند برقرار کند و از الکترون ها برای تکمیل لایه بیرونی خود استفاده کند. این نوع اتم ها به عنوان رادیکال های آزاد شناخته می شوند.

اتم‌هایی که پوسته بیرونی کامل دارند، پایدار هستند، اما رادیکال‌های آزاد ناپایدار هستند و در تلاش برای تشکیل تعداد الکترون‌های لایه بیرونی خود، به سرعت با مواد دیگر واکنش نشان می‌دهند.

هنگامی که مولکول های اکسیژن به اتم های منفرد که دارای الکترون های جفت نشده هستند تقسیم می شوند، به رادیکال های آزاد ناپایدار تبدیل می شوند که به دنبال اتم ها یا مولکول های دیگر برای پیوند هستند. اگر این اتفاق ادامه پیدا کند، فرآیندی به نام استرس اکسیداتیو آغاز می شود.

استرس اکسیداتیو می تواند به سلول های بدن آسیب برساند و منجر به طیف وسیعی از بیماری ها و علائم پیری مانند چین و چروک شود.

آسیب رادیکال های آزاد به بدن

رادیکال های آزاد در طول زمان، سلول ها را تجزیه می کنند. با افزایش سن، بدن توانایی خود را برای مبارزه با اثرات رادیکال های آزاد از دست می دهد. نتیجه رادیکال های آزاد زیاد، استرس اکسیداتیو بیشتر و آسیب هرچه بیشتر به سلول ها است که منجر به پیری سلول ها می شود.

استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد، با بیماری های زیر مرتبط است:

• بیماری های سیستم عصبی مرکزی، مانند آلزایمر
• بیماری قلبی عروقی ناشی از گرفتگی عروق
• اختلالات خود ایمنی و التهابی منبع مورد اعتماد، مانند آرتریت روماتوئید و سرطان
• آب مروارید و کاهش بینایی مرتبط با سن
• تغییرات ظاهری مرتبط با سن، مانند از دست دادن خاصیت ارتجاعی پوست، چین و چروک، سفیدی مو، ریزش موو تغییر در بافت مو.
• بیماری های ژنتیکی دژنراتیو، مانند بیماری هانتینگتون یا پارکینسون

گفتنی است که طبق مطالعات، با افزایش سن، رادیکال های آزاد در بدن افزایش می یابد.

تحقیقات نشان می‌دهد که رادیکال‌های آزاد تولید شده در میتوکندری سلول ها به موادی که سلول برای عملکرد صحیح به آن نیاز دارد آسیب می‌رساند. این آسیب باعث جهش هایی می شود که رادیکال های آزاد بیشتری تولید می کنند و در نتیجه روند آسیب به سلول را سرعت می بخشد.

این نظریه می تواند پیری را توجیه کند، زیرا پیری با گذشت زمان سرعت می یابد. تجمع تدریجی اما سریع رادیکال های آزاد یک توضیح برای این است که چرا حتی بدن افراد سالم نیز با گذشت زمان پیر شده و بافت ها تخریب می شوند.

علل

در این بین برخی افراد کندتر از دیگران پیر می شوند. این امر به این دلیل است که اگرچه رادیکال های آزاد به طور طبیعی در بدن تولید می شوند، عوامل سبک زندگی می توانند تولید آنها را سرعت ببخشند. این عوامل عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند آفت کش ها و آلودگی هوا
• سیگار کشیدن
• الکل
• غذاهای سرخ شده

عوامل سبک زندگی با بیماری هایی مانند سرطان و بیماری های قلبی عروقی مرتبط است. بنابراین می توان گفت استرس اکسیداتیو ممکن است دلیلی باشد که با قرار گرفتن در معرض موارد ذکر شده در بالا، باعث ایجاد بیماری می شود.

آنتی اکسیدان ها و رادیکال های آزاد

آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که از اکسید شدن مولکول های دیگر جلوگیری می کنند.

این مولکول ها مواد شیمیایی هستند که اثرات رادیکال های آزاد را کاهش داده یا از اثر مخرب آن جلوگیری می کنند. عملکرد آنتی اکسیدان ها به این شکل است که آنها یک الکترون به رادیکال های آزاد اهدا می کنند و در نتیجه واکنش پذیری آنها را کاهش می دهند. چیزی که آنتی اکسیدان ها را منحصر به فرد می کند این است که آنها می توانند یک الکترون اهدا کنند بدون اینکه بعد از اهدای الکترون خودشان  تبدیل به رادیکال های آزاد فعال شوند.

هیچ آنتی اکسیدانی به تنهایی نمی تواند با اثرات هر رادیکال آزاد مبارزه کند. همانطور که رادیکال های آزاد در نواحی مختلف بدن اثرات متفاوتی دارند، هر آنتی اکسیدانی به دلیل خواص شیمیایی خود رفتار متفاوتی دارد.

با این حال، در شرایط خاصی، برخی از آنتی اکسیدان ها ممکن است به پرو اکسیدان تبدیل شوند، که الکترون ها را از مولکول های دیگر می گیرند و بی ثباتی شیمیایی ایجاد می کنند که می تواند باعث استرس اکسیداتیو شود.

غذاها و مکمل های آنتی اکسیدانی

هزاران ماده شیمیایی می توانند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کنند. ویتامین‌های C و E، گلوتاتیون، بتا کاروتن و استروژن‌های گیاهی به نام فیتواستروژن از جمله آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که ممکن است اثرات رادیکال‌های آزاد را از بین ببرند.

بسیاری از غذاها سرشار از آنتی اکسیدان هستند. توت ها، مرکبات و بسیاری از میوه های دیگر سرشار از ویتامین C هستند، در حالی که هویج به دلیل محتوای بالای بتاکاروتن شناخته شده است، سویا و برخی از جایگزین های گوشت دارای فیتواستروژن بالایی هستند.

برخی از متخصصان، رژیم های غذایی غنی از آنتی اکسیدان را توصیه می کنند. همچنین برخی مکمل های آنتی اکسیدانی را موثر می دانند. شما می‌توانید در مورد رژیم غذایی یا مکمل های آنتی اکسیدانی مناسب خود، از طریق مشاوره آنلاین پزشکی اطلاعات کسب کنید.

تحقیقات در مورد آنتی اکسیدان ها مختلط است. اکثر تحقیقات فواید کمی یا بدون فواید را نشان می دهند. یک مطالعه در سال 2010 که مکمل های آنتی اکسیدانی را برای پیشگیری از سرطان پروستات بررسی کرد، هیچ فایده ای نداشت. یک مطالعه در سال 2012 نشان داد که آنتی اکسیدان ها خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش نمی دهند. در واقع، برای افرادی که قبلاً در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند، مانند افراد سیگاری، آنتی اکسیدان ها کمی خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند.

مواردی که ما نمی دانیم

مطالعات نشان می‌دهند که آنتی‌اکسیدان‌ها (حداقل زمانی که آنتی‌اکسیدان‌ها از منابع مصنوعی تهیه می‌شوند) نمی‌توانند اثرات رادیکال‌های آزاد را درمان کنند. این امر، سؤالاتی را در مورد چیستی رادیکال‌های آزاد و چرایی تشکیل آنها ایجاد می‌کند.

این امکان وجود دارد که رادیکال‌های آزاد، نشانه اولیه سلول‌هایی باشد که در حال مبارزه با بیماری هستند یا اینکه تشکیل رادیکال‌های آزاد با افزایش سن اجتناب‌ناپذیر است. بدون اطلاعات بیشتر، درک کامل رادیکال های آزاد غیرممکن است.

افرادی که علاقه مند به مبارزه با پیری مرتبط با رادیکال های آزاد هستند، باید از منابع رایج رادیکال های آزاد مانند آلودگی و غذاهای سرخ شده دوری کنند. آنها همچنین باید یک رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشند. با دریافت رژیم غذایی مناسب خود با مراجعه به یک پزشک و یا از طریق دکتر آنلاین بر اثرات مخرب رادیکال های آزاد غلبه کنید.

منبع : medicalnewstoday