آرتروز ستون فقرات و کمر ناشی از التهاب مفاصل بین مهره‌ای پشتی یا فاست (facet) در ستون فقرات یا مفصل خاجی تهیگاهی (sacroiliac) است که میان لگن و ستون فقرات قرار دارد. این مشکل در نتیجه ساییدگی، اختلالات خودایمنی، عفونت و موارد دیگر هم به وجود می‌آید. این مشکل باعث بروز درد و ناراحتی در ناحیه کمر می‌شود و معمولاً هم حالت مزمن پیدا می‌کند.
مفاصل نواحی اتصال استخوان‌های بدن هستند، میان آنها هم غضروف‌هایی برای جلوگیری از سایش و آسان‌شدن حرکت استخوان‌ها قرار دارد. از بین‌رفتن یا مخدوش‌شدن این غضروف‌ها است که باعث بروز التهاب و شکل‌گیری مشکلاتی نظیر آرتروز در نواحی گوناگون بدن می‌شود. بروز هرگونه مشکل در ستون فقرات، کمر و نواحی دیگر نیاز به مراجعه به متخصص ارتوپدی دارد. در مقاله پیش رو هم از عارضه آرتروز بیشتر می‌خوانید.
آرتروز ستون فقرات و کمر را می‌شناسید؟
آرتروز انواع مختلفی دارد؛ مثلا آرتروز زانو و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که غضروف‌های میان استخوان‌ها از بین برود یا تخریب شود. مفاصل و استخوان‌هایی که در طول روز مدام در حرکت هستند و از آنها کار می‌کشیم، در معرض ابتلا به مشکلاتی نظیر آرتروز هستند. التهاب ناشی از تخریب غضروف‌های میان استخوان‌ها در ناحیه کمر و ستون فقرات منجر به آرتروز در این بخش از بدن می‌شود.
یکی از انواع شایع آرتروز هم روماتیسم مفصلی است. این حالت هم در نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل خودش به وجود می‌آید. در صورت ابتلا به چنین وضعی، دچار درد و تورم خواهید شد و استخوان‌هایتان به تدریج ساییده و از شکل اصلی‌شان دور می‌شوند.
امکان ابتلا به این نوع از آرتروز در هر سن و سالی وجود دارد اما چنین چیزی بیشتر در سنین بالای ۴۰ رخ می‌دهد. ستون فقرات به دلیل حرکت بین مهره‌ها در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارد. این مشکل بیشتر در ناحیه پایین کمر و ستون فقرات شایع است چون مفاصل موجود در این نواحی، بیشتر وزن بدن را حمل می‌کنند.
زمانی که فردی به طور مستقیم می‌ایستد، بدن در ناحیه ستون فقرات فشار بیشتری را تجربه می‌کند. ستون فقرات در ناحیه تحتانی و نزدیک به کمر در این حالت متحمل فشار بیشتری نسبت به نواحی وسطی این بخش از بدن می‌شود.
آرتروز شدید ستون فقرات
اگر آرتروز شدید شود، مشکلات حرکتی بسیاری برای فرد مبتلا رخ خواهد داد. ضمن اینکه عوارض ناخوشایندی مانند درد و بی‌حسی هم دامن‌گیر او می‌شوند که بسیار آزاردهنده هستند. این مشکل از آسیب های ستون فقرات است که نیاز به پیگیری جدی دارد.
آرتروز خفیف کمر
در حالت بروز آرتروز خفیف، میزان درد و التهابی که در ناحیه کمر حس می‌شود، زیاد نیست. بروز این نوع از مشکل با نشانه‌هایی قطعی و واضح همراه نیست و همین موضوع می‌تواند تشخیص آرتروز را به تأخیر بیاندازد.
علت آرتروز کمر چیست؟
علاوه بر فرسودگی و کارکشیدن از بدن که می‌تواند منجر به آرتروز ستون فقرات و کمر شود یا ابتلا به مشکلات خودایمنی، در بسیاری از موارد دلیل مشخصی برای ابتلا به این عارضه وجود ندارد.
البته تحقیقاتی هم انجام شده‌اند که نشان می‌دهند، امکان ارثی‌بودن این بیماری هم وجود دارد. عوامل خطری که امکان ابتلا به آرتروز در این ناحیه از بدن را افزایش می‌دهند، شامل بالارفتن سن و اضافه وزن هم می‌شوند.
دچاربودن به وضعیت‌هایی مانند بیماری دیابت، نقرس، پسوریازیس، سِل، سندروم روده تحریک‌پذیر و بیماری لایم هم می‌تواند روی مبتلاشدن به آرتروز در ناحیه مذکور اثرگذار باشد.
علائم و نشانه‌های آرتروز کمر و ستون فقرات چیست؟
امکان دارد که نشانه‌های آرتروز کمر و ستون و فقرات در هر فرد، متفاوت از دیگری ظاهر شود. با این حال، برخی از علائم مشترک هستند و بسامد ظهور بیشتری درمیان مبتلایان به این مشکل دارند. از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- درد در ناحیه تحتانی ستون فقرات و کمر
- سفتی و از دست‌رفتن انعطاف‌پذیری ستون مهره‌ها؛ برای مثال، دشواری در صاف نگه‌داشتن کمر
- تورم و آزردگی مهره‌های موجود در ناحیه کمر و ستون مهره‌ها
- احساس ساییدگی در زمان حرکت ستون فقرات
- درد، تورم و سفت‌شدگی نقاط دیگر بدن
- ضعف و خستگی بدن
- درد و بی‌حسی بازوها و پاها با تحریک اعصاب
- بروز سردرد در صورت تحت تأثیر قرارگرفتن ناحیه گردن و ستون مهره‌ها در بخش‌های فوقانی
تشخیص آرتروز ستون فقرات و کمر چگونه است؟
پزشکان از روش‌های مختلفی برای تعیین وضعیت بیمار و تشخیص آرتروز در ناحیه ستون فقرات استفاده می‌کنند. برای مثال:
- معاینه فیزیکی و مرور پرونده و سوابق پزشکی هر فرد می‌تواند در رسیدن به تشخیص راه‌گشا باشد.
- از آزمایش‌های نشان‌گرهای ژنتیکی و آنتی‌بادی‌های فاکتور روماتوئید (RA) هم در این زمینه استفاده می‌شود.
- از تصویربرداری با اشعه ایکس هم برای تعیین وضعیت مفاصل و ستون فقرات کمک گرفته می‌شود.
- MRI، سی‌تی‌اسکن، اسکن استخوان (بُن اسکن)، سونوگرافی و میلوگرافی هم می‌توانند میزان میزان درگیری اعصاب و نخاع را مشخص می‌کنند.
- آسپیراسیون مفصلی هم با کشیدن مایع سینوویال (synovial) از داخل مفصل به روند تشخیص کمک می‌کند.
ارتوپدها برای تعیین مفصلی که دردناک است و باعث بروز آرتروز شده، دست به بی‌حس‌کردن موارد مشکوک هم می‌زند تا معلوم شود که با این کار، درد از بین می‌رود یا خیر. برای درک بهتر از شما دعوت می‌کنیم که به عکس آرتروز کمر نگاهی بیاندازید:
درمان آرتروز ستون فقرات و کمر چگونه است؟
درمان آرتروز ستون فقرات و کمر به عوامل متعددی وابسته است. سن، میزان درد، شدت و نوع آرتروز در این زمینه اثرگذار هستند. آسیب و تخریب مفصلی ناشی از آرتروز غیرقابل بازگشت است و برای همین، در درمان بیشتر به مدیریت درد و پیشگیری از توسعه مشکل توجه می‌شود.
روش‌های درمانی آرترو بدون جراحی
برای درمان آرتروز ستون فقرات و کمر از روش‌های غیرجراحی مختلفی استفاده می‌شود. اگر هیچ‌یک از این‌ها جوابگو نباشد، بحث و احتمال جراحی هم به میان می‌آید.
کایروپراکتیک
کایروپراکتیک (Chiropractic) علمی است که زیرمجموعه پزشکی قرار نمی‌گیرد اما در کنار استخوان‌درمانی و فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود دردهای کمر، ستون فقرات و مشکلات ناحیه گردن کمک کند. در این روش، متخصصان اقدام به دست‌کاری بافت‌های نرم بدن می‌کنند تا اسپاسم یا همان گرفتگی عضلات از بین برود و برای افزایش توانایی طیف حرکتی بدن، ورزش‌ها و تمریناتی را تجویز می‌کند. این روش تقریباً شبیه به فیزیوتراپی است.
اوزون درمانی
اوزون (O3) ترکیب بسیار واکنش‌پذیری از اکسیژن است که خواص ضدمیکروبی دارد و همین ویژگی آن، باعث می‌شود که در رفع التهاب ناشی از آرتروز مفید واقع شود.
تحريك الكتريكي از راه پوست (تی‌ان‌اس)
روش TNS یا تحریک الکتریکی هم با تحریک الکتریکی اعصاب از راه پوست پیش می‌رود. این تحریک در کنترل و کاهش درد ناشی از آرتروز نقش مثبتی ایفا می‌کند.
ورزش و تمرینات آرتروز کمر
برای رهایی از عوارض آرتروز ستون فقرات و کمر باید بدن خود را در نواحی مذکور قوی و روی کشش این بخش‌ها کار کنید. ماهیچه‌های قوی و منعطف گردن و کمر می‌توانند از ستون مهره‌ها بهتر پشتیبانی کنند و از فشار روی مهره‌ها مفاصل هم کم می‌کنند. برای دریافت ورزش‌ها و تمرینات مناسب باید از پزشک خود کمک بگیرید.
ماساژ درمانی
ماساژ ملایم ناحیه کمر و ستون فقرات هم می‌تواند راهی برای کاهش تنش و فشار بدنی ناشی از آرتروز باشد. البته پیش از اینکه برای ماساژدرمانی اقدام کنید، حتماً باید نظر پزشک معالج خود را در این باره جویا شوید. در ضمن به افراد مجرب مراجعه کنید.
فیزیوتراپی
تمرینات فیزیوتراپی هم می‌توانند به تقویت ماهیچه کمر کمک کنند و طیف حرکاتی را که بیمار امکان انجامشان را دارد هم افزایش می‌دهند. این تمرینات از سوی متخصصان این رشته تجویز و انجام می‌شوند.
تغییر در سبک زندگی و استراحت
با تغییر روش زندگی هم می‌توانید در بهبود اوضاعتان در هنگام ابتلا به آرتروز ستون فقرات و کمر کمک کنید. برای رسیدن به چنین هدفی باید وزنتان را کم کنید و آن را در سطح متعادل و متناسبی نگه دارید. دوری از سیگار و دخانیات مختلف و رعایت حالت مناسب بدن در هنگام نشست و برخاست هم راهی برای بهبود وضعیت خواهد بود.
بهترین داروی برای آرتروز ستون فقرات
برای درمان آرتروز ستون فقرات و کمر از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و کورتیکواستروئیدها (corticosteroids) به شکل قرص یا موارد تزریقی استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند از درد و التهاب مشکل کم کنند.
درمان آرتروز کمر با طب سنتی
روش‌های سنتی و باستانی متنوعی هم برای درمان آرتروز تجویز می‌شوند. باید دقت کنید و حواستان باشد که آیا این روش‌ها از اثبات علمی برخوردار هستند یا خیر. بسیاری از توصیه‌های طب سنتی و گیاهی قابل اطمینان نیستند. در مواجهه با چنین روش‌هایی حتماً به صحت و کارایی‌شان دقت کنید.
درمان گیاهی آرتروز ستون فقرات
از جمله موادی که برای درمان آرتروز ستون فقرات و کمر کاربرد دارند، باید به موادی مانند زنجبیل، زردچوبه و عصاره پوست درخت بید اشاره کنیم. این محصولات گیاهی در قالب کپسول یا قرص و حتی دمنوش‌هایی در بازار موجود هستند.
طب سوزنی
از طب سوزنی برای درمان بسیاری از مشکلات و دردهای مزمن استفاده می‌شود. دردهای ماهیچه‌ای و مشکلاتی نظیر آرتروز کمر هم با وجود چنین روشی قابل درمان هستند. دقت کنید که اگر قصد استفاده از چنین روشی را دارید، حتماً اطلاعاتتان را درباره‌اش زیاد کنید و در ضمن به متخصصان خبره در این زمینه مراجعه داشته باشید.
جراحی آرتروز کمر
اگر هیچ‌یک از روش‌های مذکور جوابگو نباشند، نوبت به امتحا‌ن‌کردن جراحی می‌رسد. هدف از جراحی در این زمینه، برداشتن فشار از روی نخاع و آزادسازی ریشه‌های عصبی از خارهای استخوانی و بافت‌های دیگری است که احتمال دارد به آنها فشار وارد کنند. روشی موسوم به فیوژن هم وجود دارد که به کمک آن، امکان ایجاد تثبیت ستون فقرات با ادغام چند بخش از آن با یکدیگر به وجود می‌آید.
درمان قطعی آرتروز ستون فقرات وجود دارد؟
پاسخ به این پرسش منفی است. آسیبی که در اثر آرتروز به بدن وارد می‌شود، غیرقابل جبران است. با این حال، راه‌کارهای درمانی می‌توانند از پیشرفت وضعیت نابه‌سامان در ناحیه کمر و ستون فقرات پیشگیری کنند. مدیریت درد هم از جمله فواید روش‌های درمانی مختلفی است که از سوی ارتوپدها تجویز می‌شوند. بیماری‌های آرتروز کمر درمانی قطعی ندارند.
تفاوت آرتروز کمر با دیسک کمر چیست؟
بیرون‌زدگی دیسک کمر و آرتروز در این ناحیه یکسان نیستند و هریک در نتیجه مشکلی جداگانه پیش می‌آیند. مشکل نخست در اثر آسیب‌دیدگی مانند ضربه‌خوردن یا بالارفتن سن و ساییدگی پارگی طبیعی رخ می‌دهند. تضعیف‌شدن دیسک‌های میان مهره‌ها باعث به هم‌خوردن نظم آنها و جابه‌جایی‌شان می‌شود.
تغییرات دیسک می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به آرتروز کمر و ستون فقرات هم باشد. با این حال، هر دو یک مشکل مشابه نیستند و باید به تفاوتشان توجه کنید.
پیشگیری از آرتروز کمر و ستون فقرات چگونه است؟
عوامل متنوعی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز کمر و ستون فقرات را زیاد کنند. بعضی از عوامل از کنترل ما خارج هستند؛ برای مثال، سن یا ژنتیک و جنسیت قابل تغییر نیستند.
اما عوامل خطرزایی موجود هستند که می‌توانیم آنها را تحت کنترل درآوریم. برای مثال، با داشتن وزنی متعادل به ستون فقرات و کمرمان فشار کمتری وارد می‌شود و در معرض خطر آرتروز قرار نمی‌گیرند. فعالیت‌های بدنی مناسب و رژیم غذایی سالم برای تقویت استخوان‌ها و مفاصل هم می‌توانند در این زمینه نقش مؤثر و مثبتی داشته باشند.
برای پیگیری وضعیت سلامت این بخش از بدن باید به متخصصان خبره مراجعه کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت زمان ملاقات با پزشکان، استفاده از سایت نوبت دهی سایت دکتردکتر است.
درباره آرتروز کمر و ستون فقرات پرسش دیگری دارید؟ هر سؤالی در ذهنتان موجود است با ما مطرح کنید تا پاسخش را با شما درمیان بگذاریم.
منابع:
