بارداری بعد از یائسگی؛ چقدر ممکن است و خطراتش چیست؟

آیا بارداری بعد از یائسگی یعنی در زمانی که دوره‌های قاعدگی برای همیشه متوقف شده است، امکان‌پذیر است؟ بارداری بعد از یائسگی نادر است، اما ممکن است در شرایط خاصی اتفاق بیافتد. در سال‌های اخیر، درمان‌های باروری امکان باردار شدن را برای برخی افراد بدون داشتن سیکل قاعدگی فراهم کرده است. به هر حال اگر دوران پیش از یائسگی را می‌گذرانید و از نظر جنسی فعال هستید و نمی‌خواهید باردار شوید، باید به استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری تحت نظر متخصص زنان ادامه دهید. در این مقاله از مجله سلامت دکتردکتر به آنچه باید در مورد بارداری در دوران یائسگی و خطرات احتمالی باردار شدن بعد از یائسگی بدانید، می‌پردازیم.

یائسگی بارداری چیست؟

یائسگی بخشی طبیعی از شروع دوران پیری سالم یک زن است که گاهی اوقات به “تغییر زندگی” هم تعبیر می‌شود. یائسگی به نقطه‌ای از زمان اشاره دارد که فردی برای 12 ماه متوالی پریود نشده است و بدن او وارد دورانی جدید می‌شود. بیشتر زنان در سنین 45 تا 55 سالگی به یائسگی می‌رسند، اگرچه در بعضی موارد ممکن است زودتر یا دیرتر اتفاق بیافتد.

دوره پیش از یائسگی اغلب در دهه 30 یا 40 سالگی فرد شروع می‌شود و به مدت پنج سال یا بیشتر طول می‌کشد. بسیاری از افرادی که در دوران قبل از یائسگی قرار می‌گیرند، ابتدا متوجه تغییراتی مانند خونریزی خفیف یا چرخه‌های نامنظم در دوره خود می‌شوند. با گذشت زمان، تخمدان‌ها همچون گذشته هر ماه تخمک آزاد نمی‌کنند و با آغاز توقف تخمک‌گذاری دیگر عادت‌ ماهانه اتفاق نمیفتد.

در طول دوران پیش از یائسگی، سطح هورمون‌های بدن مانند استروژن و پروژسترون به طور چشمگیری تغییر می‌کنند. این تغییرات هورمونی می‌تواند منجر به تعدادی علائم از جمله خونریزی نامنظم واژن، گرگرفتگی، تعریق زیاد به خصوص در شب، بی‌خوابی، ضربان قلب سریع، عوارض جانبی جنسی مانند کاهش میل جنسی و خشکی واژن، سردرد، نشت ادرار به دلیل ایجاد تغییر در کف لگن، نوسانات خلقی مثل افسردگی و اضطراب، درد مفاصل، مشکلات حافظه و عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) شود. در این موقعیت شرایط زمانی پیچیده‌تر می‌شود که علائم بارداری یائسگی در فرد دیده شود.

بارداری در دوران پیش از یائسگی

این یک اصل مهم است که توان باروری با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. با وارد شدن به اواسط 30 سالگی، ذخیره تخمدانی یا به عبارتی تعداد و کیفیت تخمک‌های باقیمانده در بدن هر زنی شروع به کاهش می‌کند. حدود 25 درصد از زوج‌های 20 تا 30 ساله در یک دوره مشخص باردار می‌شوند. در همین حال، تنها 10 درصد از زنان در یک ماه مشخص تا 40 سالگی باردار می‌شوند.

زمانی که متوجه اولین علائم پیش از یائسگی مانند عقب افتادن قاعدگی می‌شوید، به احتمال زیاد ذخیره تخمدان شما به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. تغییرات در سطح استروژن، پریودهای نامنظم و کاهش میل جنسی نیز ممکن است باردار شدن را در دوران پیش از یائسگی سخت‌تر کند. برای اکثر زنان، شانس باردار شدن در سن 30 سالگی رو به کاهش می‌رود و به دنبال آن در اواخر 40 سالگی به ندرت ممکن است دیده شود.

با وجود این شرایط اگر در دوره پیش از یائسگی هستید و قصد بارداری ندارید، باید تا زمانی که یک سال یعنی 12 ماه کامل از آخرین قاعدگی شما گذشته باشد، از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید؛ چرا که اگرچه احتمال بارداری ناخواسته در دوران پیش از یائسگی وجود ندارد، اما غیرممکن هم نیست.

اگر متوجه علائم یائسگی شدید ولی قصد باردار شدن دارید، با پزشک خود در مورد آزمایش باروری صحبت کنید. متخصص زنان سطح هورمون‌های مرتبط با باروری مانند هورمون آنتی مولرین (AMH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) را آزمایش می‌کند تا به شما  در مورد احتمال بارداری در چند سال آینده بگوید.

بارداری در حین یا بعد از یائسگی

یک گزارش موردی در سال 2020 نشان داد که یک زن 54 ساله در ایران پس از یائسگی در 47 سالگی زایمان کرده است؛ همین ثابت می‌کند که در یائسگی احتمال بارداری هست. اما به‌طور کلی افراد پس از یائسگی، حاملگی خودبه‌خود را به این راحتی تجربه نمی‌کنند. هرچند که با استفاده از درمان‌های باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) در دوران پس از یائسگی هم ممکن است باردار شوید. IVF نوعی فناوری کمک باروری (ART) است که شامل ترکیب تخمک با اسپرم در آزمایشگاه است. پس از لقاح، جنین به رحم شما منتقل می‌شود.

بعد از یائسگی، حتی با کمک هم نمی‌توانید تخمک‌گذاری کنید یا به عبارت دیگر تخمک را از تخمدان خود آزاد کنید. افرادی که پس از یائسگی می‌خواهند از طریق IVF باردار شوند، معمولاً از تخمک اهدایی شخص دیگری استفاده می‌کنند. تخمک‌های اهدایی را می‌توان با اسپرم همسرتان یا با اسپرم اهدایی ترکیب کرد. اگر در گذشته تخمک یا جنین فریز کرده‌ باشید حتی اگر یائسه شوید هم  می‌توانید از آنها برای IVF استفاده کنید.

روش‌های پیشگیری از بارداری در دوران یائسگی

استفاده از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری روی زمان شروع یائسگی یا مدت زمان آن تأثیری نمی‌گذارد، اما می‌تواند برخی از علائم و نشانه‌ها را پنهان کند زیرا بر سطح هورمون‌ها تأثیرگذرا است. اگر بالای 40 سال سن دارید تا زمانی که مشکل پزشکی ندارید، وزن مناسبی دارید و سیگار نمی کشید، می‌توانید از قرص‌های ضد بارداری ترکیبی، پچ و حلقه واژینال ضد بارداری استفاده کنید. پزشک شما تشخیص می‌دهد که کدام نوع برای شما امن‌ترین و بهترین روش است.

هنگامی که به 50 سالگی رسیدید، باید به روش دیگری برای پیشگیری از بارداری روی بیاورید. قرص پروژسترون را می‌توان تا رسیدن به سن 55 سالگی ادامه داد و پس از آن احتمالاً دیگر نیازی به استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری نخواهید داشت.

چه زمانی در دوران یائسگی آزمایش بارداری انجام دهیم؟

بسیاری از علائم یائسگی در بارداری به‌هم شبیه هستند؛ اگر باردار شوید پریود نخواهید شد، اما ممکن است لکه‌بینی خفیفی را تجربه کنید که ممکن است با پریود اشتباه گرفته شود. همچنین امکان دارد که علائم دیگری مانند نوسانات خلقی، مشکلات خواب، خستگی و سردرد را تجربه کنید که می‌تواند در دوران پیش از یائسگی و یائسگی هم اتفاق بیفتد. معمولا در بارداری احساس بیماری، تهوع صبحگاهی دارید و به تکرر ادرار و سینه‌هایی حساس دچار می‌شوید.

اگر از نظر جنسی فعال هستید و هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، انجام تست بارداری بسیار مهم است. این کار را می‌توان در خانه یا توسط پزشک انجام داد. تست‌های بارداری خانگی در داروخانه موجود است و سطح هورمون بارداری گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) را در ادرار اندازه گیری می‌کند. اگر باردار باشید این هورمون در سطوح بالاتری وجود خواهد داشت. نتیجه مثبت تست‌های خانگی تقریباً به طور قطع صحیح است اما نتایج آزمایش منفی می‌تواند کمتر قابل اعتماد باشد.

خطرات بارداری بعد از یائسگی

خطر اصلی بارداری یائسگی در انجام IVF است؛ این عمل در هر سنی افزایش احتمال بارداری چند قلو را برای مادر دارد. هرچند که دکتر متخصص می‌تواند هر بار تنها یک جنین را انتقال دهد تا شانس بارداری دوقلو یا سه قلو کاهش پیدا کند. به‌طور کلی افرادی که در سن 35 سالگی یا بعد از آن باردار می‌شوند در معرض خطراتی مثل موارد زیر هستند:

• سقط جنین
• تولد زودرس
• سزارین
• پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری)
• داشتن نوزادی با ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون

بسیاری از این موارد همچون خطر نقایص مادرزادی با انجام IVF و استفاده از تخمک‌های اهدایی از یک فرد جوان به مادر کاهش پیدا می‌کند. عوارض دیگری مثل پره اکلامپسی، با تغییر شیوه زندگی به سبک زندگی سالم و مراقبت‌های مداوم دوران بارداری قابل پیشگیری یا مدیریت هستند.

در مورد بارداری بعد از یائسگی هوشیار باشید!

باروری در زنان در 30 سالگی شروع به کاهش می‌کند و تا 40 سالگی به شدت کمتر می‌شود. اگر در دوران پیش از یائسگی (انتقال به یائسگی) هستید، شانس شما برای باردار شدن بدون درمان‌های باروری کم است، اما صفر نیست. یائسگی یا پایان چرخه‌های قاعدگی با 12 ماه بدون پریود مشخص می‌شود و معمولاً بین 45 تا 55 سالگی رخ می‌دهد.

اگر قبلاً یائسگی را پشت سر گذاشته‌اید اما الان می‌خواهید باردار شوید، با پزشک خود در مورد امکان IVF صحبت کنید. و البته، اگر فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، بدون در نظر گرفتن سن خود فوراً با پزشک متخصص زنان صحبت کنید. با استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر می‌توانید از بهترین متخصصین زنان سراسر کشور نوبت ویزیت دریافت کنید.

چنانچه هر گونه سوال یا تجربه‌ای در مورد بارداری در دوران پیش از یائسگی یا بعد از آن دارید لطفا در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان مجله سلامت دکتردکتر در میان بگذارید. پزشکان خوب ما پاسخگوی پرسش‌های شما خواهند بود.

منابع:

health.com

livehealthily.com