باد فتق در زنان یکی از اختلالات نسبتا کمتر شناخته‌شده اما مهم در حوزه پزشکی است که به دلیل تفاوت‌های آناتومیک با مردان، ویژگی‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بافت یا اندامی از داخل شکم، از طریق نقطه‌ای ضعیف در دیواره شکم یا کشاله ران به بیرون فشار آورده و منجر به برآمدگی میشود.
اگرچه شیوع آن در زنان کمتر از مردان است، اما خطر بروز عوارضی مانند گیر افتادن یا خفگی محتویات فتق در زنان بیشتر است. آگاهی از علائم، علل بروز، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری برای پیشگیری از عوارض جدی و حفظ کیفیت زندگی بیماران اهمیت ویژه‌ای دارد؛ در این مقاله از مجله دکتردکتر به این مشکل می‌پردازیم.
اگر سوالی دارید، در انتها بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
باد فتق زنان چیست؟
باد فتق در زنان به حالتی گفته میشود که بخشی از بافت یا اندام‌های داخلی شکم که معمولاً روده یا چربی‌های اطراف آن است، از محل ضعیف‌شده‌ای در دیواره شکم یا کشاله ران خارج شود و یک برآمدگی یا تورم زیرپوستی ایجاد کند. این عارضه، یکی از دلایل درد سمت چپ شکم در زنان است.
عارضه باد فتق معمولاً در ناحیه کشاله ران (فتق اینگوینال) یا پایینتر از آن (فتق فمورال) دیده میشود. اگرچه شیوع فتق در زنان کمتر از مردان است، اما در زنان احتمال بروز عوارض خطرناک‌تر مانند گیر افتادن محتویات فتق بیشتر است.
فتق زنان کجاست؟
فتق در زنان معمولاً در نواحی ضعیف دیواره شکم یا همان فتق اپی گاستریک و کشاله ران ایجاد میشود. شایع‌ترین محل‌ها عبارت‌اند از:
- فتق کشاله ران؛ محل عبور رباط‌های نگهدارنده رحم و تخمدان از دیواره شکم. این ناحیه در زنان به دلیل وجود کانال اینگوینال (مسیر عبور رباط گرد رحم) محل بالقوه‌ای برای ایجاد فتق است.
- پایینتر از کشاله ران؛ دقیقاً زیر رباط اینگوینال، جایی که عروق بزرگ پا وارد لگن می‌شوند. فتق‌های فمورال در زنان بیشتر از مردان دیده میشود و نسبت به سایر انواع، احتمال گیر افتادن محتویات در آن بالاتر است.
فتق تخمدان در زنان چیست و کجاست؟
فتق تخمدان که یکی از دلایل درد سمت راست شکم زنان است، حالتی نادر اما مهم است که در آن تخمدان یا لوله فالوپ به داخل کیسه فتق کشیده میشود. این حالت اغلب در:
- نوزادان دختر یا کودکان خردسال؛ به دلیل بازماندن کانال اینگوینال
- زنان جوان؛ در فتق‌های اینگوینال بزرگ
محل این فتق همان ناحیه کشاله ران است. اگر تخمدان در داخل کیسه فتق گیر بیفتد، ممکن است با لمس توده‌ای در کشاله ران و درد شدید همراه باشد. این وضعیت یک اورژانس جراحی محسوب میشود، زیرا خون‌رسانی تخمدان ممکن است قطع شود و خطر آسیب یا از بین رفتن تخمدان وجود دارد.
علائم باد فتق در زنان
علائم باد فتق در زنان ممکن است در ابتدا خفیف باشد و به مرور زمان شدت یابد. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- وجود برآمدگی یا تورم در ناحیه کشاله ران که هنگام ایستادن، سرفه یا فعالیت‌های فیزیکی بیشتر آشکار میشود؛
- درد یا احساس ناراحتی در ناحیه فتق، به‌خصوص هنگام بلند کردن اجسام سنگین یا خم شدن؛
- ورم شکم؛
- احساس کردن سنگینی یا فشار و درد لگن؛
- تهوع، استفراغ یا علائم انسداد روده در اثر گیر افتادن محتویات فتق.
نکته! در برخی زنان، فتق ممکن است بدون علامت باشد و تنها در معاینه پزشکی شناسایی شود.
علائم فتق شکم در زنان
علائم فتق شکم در زنان بسته به محل و شدت فتق می‌تواند متفاوت باشد. در بسیاری از موارد علائم در ابتدا خفیف هستند و با گذشت زمان یا افزایش فشار داخل شکمی شدت می‌یابند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
برآمدگی یا تورم در شکم یا کشاله ران، واضحتر هنگام ایستادن یا سرفه
درد یا احساس فشار در محل فتق، به‌ویژه هنگام فعالیت
حساسیت یا درد هنگام لمس برآمدگی
تهوع، استفراغ یا نفخ در صورت گیر افتادن روده
دلایل باد فتق زنان
علت بروز باد فتق در زنان به ترکیبی از عوامل مادرزادی و اکتسابی مربوط میشود. ضعف طبیعی یا ایجادشده در دیواره شکم موجب خروج بافت‌ها از محل ضعیف میشود. دلایل اصلی عبارتند از:
| علت | توضیح |
|---|---|
| ضعف مادرزادی در دیواره شکم | نقص‌های ساختاری از زمان تولد که باعث ایجاد محل ضعیف میشود |
| بارداری | افزایش فشار داخل شکمی ناشی از رشد جنین و تغییرات هورمونی |
| بلند کردن اجسام سنگین | افزایش ناگهانی فشار بر دیواره شکم و کشاله ران |
| سرفه مزمن یا یبوست | فشار مکرر بر عضلات شکمی و کشاله ران |
| افزایش سن | کاهش قدرت و انعطاف‌پذیری بافت‌ها و عضلات شکمی |
| چاقی | فشار مزمن اضافه بر دیواره شکم |
عوارض و مشکلاتی که باد فتق در زنان ایجاد می‌کند:
عدم درمان به‌موقع باد فتق می‌تواند منجر به بروز عوارضی جدی شود:
- گیر افتادن فتق؛ زمانی که محتویات فتق دیگر به داخل شکم باز نمی‌گردد و در کیسه فتق گیر می‌افتد.
- خفگی فتق؛ قطع جریان خون به بافت‌های گیر افتاده، که می‌تواند باعث مرگ بافت‌ها و عفونت شدید شود. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است.
- درد مزمن و ناراحتی لگنی؛ به‌ویژه در فتق‌های کوچک و پنهان که با فعالیت روزمره تداخل ایجاد می‌کند.
- انسداد روده؛ در مواردی که بخش بزرگی از روده در فتق گیر افتاده باشد.
راه‌های تشخیص باد فتق در زنان
تشخیص باد فتق در زنان ممکن است به دلیل محل آن و کوچک بودن فتق‌ها چالش‌برانگیز باشد. روش‌های زیر برای تشخیص استفاده می‌شوند:
- معاینه بالینی؛ پزشک هنگام ایستادن یا سرفه کردن بیمار، محل مشکوک را لمس و بررسی می‌کند.
- سونوگرافی؛ برای شناسایی فتق‌های کوچک یا فتق‌هایی که در معاینه بالینی دیده نمی‌شوند.
- MRI یا CT اسکن؛ در مواردی که معاینه و سونوگرافی کافی نباشد یا نیاز به ارزیابی دقیق‌تر وجود داشته باشد.
درمان باد فتق در زنان
درمان باد فتق در زنان عمدتاً جراحی است، زیرا خطر بروز عوارض اورژانسی در زنان بالاتر است. گزینه‌های درمانی به شرح زیر هستند:
مراقبت مداوم
مراقبت مداوم روشی است که در آن بیمار به‌صورت منظم توسط پزشک تحت نظر قرار می‌گیرد، اما فعلاً اقدام جراحی انجام نمی‌شود. این رویکرد تنها در مواردی توصیه میشود که فتق کوچک باشد، علائم آزاردهنده‌ای وجود نداشته باشد و خطر گیر افتادن یا خفگی فتق پایین باشد.
پزشک در این روش بیمار را از نظر بروز هرگونه تغییر در اندازه فتق، درد، ناراحتی یا علائم خطرناک پایش می‌کند. در طول این دوره، بیمار باید در صورت مشاهده هرگونه علائم هشداردهنده مانند درد شدید ناگهانی، تهوع، استفراغ، تغییر رنگ برآمدگی یا عدم امکان بازگرداندن آن به داخل شکم، فوراً به پزشک مراجعه کند.
با این حال، در زنان این روش کمتر توصیه میشود؛ زیرا مطالعات نشان داده‌اند که خطر بروز عوارض اورژانسی مثل خفگی فتق در زنان بیشتر از مردان است. به همین دلیل، بیشتر پزشکان ترجیح می‌دهند حتی فتق‌های بدون علامت در زنان را نیز با جراحی ترمیم کنند.
در این دوره اگر قصد خرید دارو داشتید، می‌توانید از خدمت سفارش آنلاین دارو داروخانه دکتردکتر، کمک بگیرید.
جراحی باز
در این روش، جراح برشی در محل فتق ایجاد کرده و محتویات آن را به داخل شکم بازمی‌گرداند. سپس دیواره شکم با بخیه یا استفاده از مش مصنوعی تقویت میشود. این روش برای فتق‌های بزرگ یا موارد پیچیده مناسب است، اما معمولاً دوره نقاهت طولانی‌تری نسبت به روش‌های کم‌تهاجمی دارد.
جراحی لاپاراسکوپی
در این روش با چند برش کوچک و استفاده از دوربین، ترمیم فتق از داخل شکم انجام میشود. مزیت این روش شامل درد کمتر پس از عمل، اسکارهای کوچکتر و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره است.
لاپاراسکوپی به دو روش TEP و TAPP
این دو تکنیک لاپاراسکوپی پیشرفته هستند که به‌طور خاص برای ترمیم فتق از داخل شکم طراحی شده‌اند. در این روش‌ها، دیواره شکم با مش مصنوعی تقویت میشود و احتمال عود فتق کاهش می‌یابد.
مدت‌زمان درمان و بهبودی
مدت‌زمان بهبودی بسته به نوع جراحی متفاوت است:
| نوع درمان | طول دوره بهبودی اولیه | بازگشت به فعالیت عادی |
|---|---|---|
| جراحی باز | ۴ تا ۶ هفته | حدود ۶ هفته |
| جراحی لاپاراسکوپی | ۲ تا ۴ هفته | حدود ۳ تا ۴ هفته |
مراقبت‌های پس از درمان
پس از جراحی، رعایت مراقبت‌های زیر برای جلوگیری از عود و بهبود سریع توصیه میشود:
- استراحت نسبی برای ۱ تا ۲ هفته و خودداری از فعالیت‌های سنگین تا ۶ هفته
- پیروی از رژیم غذایی سرشار از فیبر برای پیشگیری از یبوست و فشار به ناحیه جراحی
- مصرف داروهای مسکن و ضدعفونت طبق دستور پزشک
- بررسی محل جراحی از نظر علائم عفونت مانند تورم، قرمزی یا ترشح
- پیاده‌روی سبک برای پیشگیری از لخته شدن خون و بهبود گردش خون
چگونه می‌توان از باد فتق در خانم‌ها پیشگیری کرد؟
برای جلوگیری از این عارضه، توصیه میشود که خانم‌ها به موراد زیر توجه داشته باشند:
- حفظ وزن مناسب و جلوگیری از اضافه‌وزن
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا انجام حرکات ناگهانی
- درمان سریع سرفه مزمن و یبوست برای کاهش فشار شکمی
- انجام تمرینات ورزشی مناسب برای تقویت عضلات شکم
پزشکان کدام تخصص این بیماری را درمان می‌کنند؟
تشخیص و درمان باد فتق در زنان توسط جراح عمومی یا جراح لاپاراسکوپی انجام میشود. در صورتی که فتق با مشکلات لگنی یا اختلالات زنان همراه باشد، ممکن است مشاوره با متخصص زنان نیز لازم باشد.
در دکتردکتر می‌توانید برای مشورت با دکتر آنلاین زنان بدون مراجعه حضوری و متنی یا تلفنی، اقدام کنید و هر ساعت از شبانه‌روز، جواب بگیرید.
منابع:
سلام
ممکن بادفتق باعث بشه که ادرار خارج نشه ؟
سلام
بعید است این‌مورد رخ دهد