دندان قروچه چیست؟ بررسی آسیب‌ها و درمان پزشکی (تایید شده توسط پزشک)

بیشتر مردم هر از چند گاه دندان‌های خود را روی هم فشار داده و آن‌ها را روی هم می‌سایند. زمانی که این کار به عادت تبدیل شود و استرس و اضطراب آن را تحریک کند، به آن دندان‌قروچه یا بروکسیم (bruxism) گفته می‌شود. این مشکل گاهی منجر به آسیب دائمی به دندان‌ها و باعث بروز مشکلات دیگر مانند گوش‌درد، فک‌درد و سردرد می‌شود.

به گفته سایت clevelandclinic  

دندان قروچه هنگامی‌ است که شما دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهید، به هم می‌سایید یا قروچه می‌کنید. به طور معمول به صورت ناخودآگاه اتفاق می‌افتد، چه در ساعات بیداری و چه زمانی که شما خواب هستید. علل این عارضه شامل: استرس، اضطراب، اختلالات خواب و برخی داروها هستند. اکثر افرادی که دندان قروچه می‌کنند می‌توانند علائم را با یک محافظ دهان کاهش دهند.

 

انواع دندان قروچه

 به صورت معمول، فرد در شب‌هنگام و زمانی که خوابیده، این مشکل را دارد و بنابراین از آن به عنوان دندان قروچه خواب هم یاد می‌شود. اگر در بیداری هم چنین چیزی رخ بدهد، اغلب ناخودآگاه است و به آن دندان‌قروچه بیداری گفته می‌شود. گاهی فرد بدون داشتن هیچگونه مشکلی و یا داشتن بیماری خاصی به دندان قروچه مبتلا می‌شود، در این حالت به آن دندان‌قروچه اولیه می‌گویند. دندان قروچه ثانویه در نتیجه‌ی بیماری‌ها و مصرف داروها رخ می‌دهد. 

علائم دندان قروچه چیست؟

از نشانه‌های دندان‌قروچه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• اختلالات خواب
• سردرد یا درد صورت، به خصوص در صبح
• گوش درد
• لق‌شدن دندان‌ها و درد در آنها
• درد عضلات فک
• شکستگی دندان
• ساییدگی دندان
• درد در هنگام غذاخوردن
• قفل کردن فک

علت فشار دادن دندان‌ها روی هم

دلیل فشاردادن دندانها و  روی هم چیست؟ بیش از ۷۰درصد موارد دندان‌ قروچه به دلیل استرس و اضطراب رخ می‌دهند. این مشکل معمولا زمانی که فرد خواب است به صورت ناخودآگاه ایاد می‌شود. با این همه عوامل دیگری هم می‌توانند به آن دامن بزنند که در ادامه با هم بررسی می‌کنیم:

داروها 

گاهی علت دندان قروچه در نتیجه‌ عوارض جانبی گروهی از داروها است. داروهای ضد افسردگی، ضد روان‌پریشی و داروهای روان‌گردان عموما باعث بروز این مشکل می‌شوند. پس مصرف داروها می‌تواند علت فشار دادن دندانها روی هم باشد.

بیش‌ترین داروهایی که منجر به این مشکل دندانی می‌شوند، داروهای مهارکننده‌ بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند. این گروه از داروها نوعی از داروهای ضد افسردگی به شمار می‌روند. داروهای رایج در این گروه شامل پاروکستین (paroxetine) و سرترالین (sertraline) هستند. علت فشار دادن فک روی هم در خواب می‌تواند این عامل باشد.

اگر در فردی سطح دندان‌های بالا و پایین باشد و به درستی روی هم قرار نگرفته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به دندان قروچه قرار خواهد گرفت. در صورتی که فرد یک دندان خود را از دست داده باشد و جای آن خالی بماند یا اینکه دچار ناهنجاری دندانی باشد هم ابتلا به دندان‌قروچه بعید نخواهد بود. چنانچه دندان قروچه به دلیل مشکلات موجود در فک دهان به وجود آمده است، ممکن است با رفع آن مشکل به راحتی حل شود. علت فشار دادن دندان‌ها روی هم در بیداری هم می‌تواند مشکل فک باشد.

سبک زندگی 

برخی از عادت‌های فردی و سبک زندگی خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می‌دهند. مصرف بیش از حد الکل، سیگار و فراورده‌های دخانی و استفاده از داروهای روانگردان از جمله این عادت‌های فردی هستند. علت دندان قروچه در جوانی معمولا به سبک زندگی مربوط می‌شود.

چرا دندان قروچه در کودکان شایع‌تر است؟

دندان قروچه سن خاصی ندارد، اما برخی از کودکان تا قبل از سه سالگی به دلیل رشد دندان‌های شیری به نسبت بزرگسالان بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند. البته که با بالا رفتن سن کودکان، این عارضه کمتر می‌شود. علت فشار دادن دندان‌ها روی هم در کودکان بیشتر به دلایلی مانند آلرژی و تحریک دهان اتفاق می‌افتد. اما والدین باید به این موضوع توجه داشته باشند تا علت اصلی دندان قروچه مشخص شود. علت دندان قروچه در کودکان می‌تواند به دلایل زیر باشد:

• آلرژی
• وراثت
• تحریک دهان
• نامرتب بودن دندان‌های شیری
• آپنه انسدادی خواب(مشکل تنفسی)

هریک از این دلایل می‌توانند منجر به دندان قروچه در کودکان شوند. از این رو ابتدا به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان‌ها را بررسی کند و سپس برای رفع عوامل اقدامات لازم را انجام دهید. پزشک ممکن است که از قرص برای درمان دندان قروچه استفاده کند.

ریسک فاکتورها در ابتلا به دندان قروچه چیست؟

مردان و زنان تقریبا به یک میزان به دندان‌قروچه مبتلا می‌شوند. اگر سابقه خانوادگی در این زمینه دارید، ممکن است با خطر بیشتری روبه‌رو شوید و دچار دندان قروچه ارثی باشید. سایر عوامل خطر عبارت‌اند از:

• دندان قروچه ناشی از استرس و فشار
• سیگارکشیدن و مصرف کافئین
• مصرف برخی از داروهای ضداضطراب
• مشکل کم‌خونی هم عوارضی دارد که یکی از آنها می‌تواند دندان‌قروچه باشد.
• دندان قروچه و کمبود ویتامین مثل ویتامین دی و کلسیم هم به هم ارتباطاتی دارند.
• ابتلا به برخی از وضعیت‌ها و بیماری‌ها مانند رفلاکس معده یا پارکینسون و… هم مرتبط باشد.

به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

اگر فکر می‌کنید دچار دندان‌ قروچه هستید به دندانپزشک خود مراجعه کنید. این متخصصان می‌توانند ماهیچه‌های فک و دندان‌هایتان  را از نظر علائم دندان قروچه بررسی کنند. دندانپزشکان می‌توانند دندان قروچه را بر اساس معاینه فیزیکی و علائم شما تشخیص بدهند.

اما در برخی موارد، ممکن است به بررسی خواب با آزمایشی به نام پلی سوموگرافی (polysommography) نیاز داشته باشید. این آزمایش در یک مرکز خواب انجام می‌شود و می تواند تشخیص قطعی را در این زمینه ارائه بدهد. دندان قروچه در خواب بزرگسالان یا کودکان هم رخ می‌دهد و با بررسی‌های این‌چنینی امکان تشخیص وقوع چنین چیزی مقدور می‌شود.

درمان دندان قروچه چیست؟

هدف از درمان دندان درد فوری، کاهش درد، پیشگیری از آسیب دندانی و کاهش فشار وارد به دندان‌ها است. از روش‌های درمانی به موارد زیر دقت کنید.

مراقبت‌های پزشکی 

دندانپزشک برای پیشگیری از آسیب‌های دندانی، برای فرد نوع خاصی از گاردهای محافظ دندانی طراحی و تولید می‌کند. گاردهای دهانی در انواع مختلف و متناسب با ساختار دندانی فرد در دسترس هستند. دکتر دندان قروچه نوعی از آن را برای فرد تجویز می‌کند که علاوه بر داشتن اندازه‌ مناسب، بتواند به بهترین شکل ممکن از دندان‌های فرد هم محافظت کند. 

هدف از استفاده از گارد دندان، محافظت از دندان‌ها و جلوگیری از سایش و فشار آنها روی هم در زمان استراحت فک است. استفاده از این وسیله‌ کمکی نباید دردناک باشد. اگر نمونه‌ خاصی از گارد، مشکل دندان قروچه را رفع نکند، باید نمونه‌ دیگری از آن را امتحان کنید. استفاده از گارد یا پلاک دندان‌قروچه رایج است.

اگر گارد هم موثر نباشد، دندانپزشک برای درمان ناهنجاری‌های دندانی درمان‌های ارتودنسی به کمک بریس یا جراحی را پیشنهاد خواهد داد. در نهایت، این‌ها درمان‌های غیر رایجی برای دندان قروچه به حساب می آیند و ممکن است به رفع مشکل ختم نشوند. بااین‌حال، باید بدانید که ابزارهایی مانند ژل دندان‌قروچه و پلاستیک آن وجود دارند تا وضعیت را کنترل کنند.

راه‌هایی برای درمان عوارض جانبی دندان‌قروچه وجود دارد که فرد خود می‌تواند آنها را به کار بگیرد. سردکردن ماهیچه‌های فک به کمک یخ برای رهایی از درد، نخوردن غذاهای خیلی سفت و شل کردن ماهیچه‌های صورت به صورت روزانه از جمله اقداماتی است که به فرد کمک می‌کنند.روش‌های مدیریت استرس، همچون تمرین نفس عمیق و انجام مدیتیشن هم اثرات مثبتی در پی خواهد داشت. 

ترک عادت‌ها

در برخی موارد دندان قروچه، زمانی که فرد بیاموزد، چگونه عادت‌های خود را ترک کند، مشکل برطرف می‌شود. با یادگرفتن روش‌های ریلکس‌کردن و نگه‌داشتن فک در حالت آرامش، فرد می‌تواند عادت‌های منجر به دندن قروچه را کنار بگذارد.

درمان دندان قروچه با بوتاکس 

گاهی برای درمان این مشکل که غیرارادی است از تزریق نوع رقیقی از سمی موسوم به بوتولونیوم استفاده می‌شود. این مورد که تزریق بوتاکس نام دارد، با فلج موقت عضلات همراه است و با تضعیف عضله مانع از بروز دندان‌قروچه می‌شود. 

درمان دندان‌ قروچه با طب سوزنی

هدف طب سوزنی درمان دندان قروچه نیست، بلکه بر کل سیستم عصبی اثر می‌گذارد. در واقع، این طب با روش‌های خود روی سیستم عصبی و به طور غیرمستقیم روی دندان‌ساییدن هم اثر مثبت می‌گذارد. 

پیشگیری از دندان قرچه

برای اینکه بتوان از دندان قروچه پیشگیری کرد و علت فشار دادن فک روی هم در خواب را برطرف کرد؛ نیاز است که به یکسری نکات توجه داشت. این نکات به شرح زیر هستند:

• استرس و اضطراب خود را کاهش دهید.
• عادات خواب خود را به مرور زمان تغییر دهید.
• از مصرف مواد مخدر، الکل و سیگار خودداری کنید.
• تحت نظر و معاینه منظم دندانپزشکی باشید.
• مشکلات دندان مانند نامرتب بودن آن‌ها را درمان کنید.

همچنین توصیه می‌شود که مصرف مواد محرک در عصر و بعد از شام مانند قهوه و چای کافئین‌دار را به حداقل برسانید.

عوارض و مشکلات احتمالی دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه می‌تواند منجر به دردهای شدید دندانی و مفصل فک شود و اگر درمان صورت نگیرد، مشکلاتی در غذاخوردن را تحریک می‌کند. دندان و فک فرد مبتلا بسیار حساس می‌شود و درد بیش‌تری را احساس خواهد کرد. این مشکل می‌تواند به افسردگی و بیماری بی خوابی هم منجر شود.

گوش درد و درد فک، شکستن دندان، جابه‌جایی دندان، التهاب یا عقب‌رفتگی لثه و ناهنجاری‌های دندانی از دیگر عوارض جانبی دندان قروچه درمان‌نشده هستند. دندان‌قروچه و سردرد هم به یکدیگر ارتباط دارند. در واقع، این مشکل می‌تواند موجبات سردرد را هم فراهم کند. همچنین دندان قروچه یکی از عوامل ایجاد دندان درد کودکان می‌باشد.

دندان‌قروچه در درازمدت چه اثری خواهد گذاشت؟

دندان قروچه یک عارضه آزاردهنده است که بیشتر در خواب رخ می‌دهد. استرس و اضطراب علت دندان قروچه هستند. اما برای اینکه بتوان دندان قروچه را درمان کرد نیاز است که استرس روزانه خود را کاهش دهید تا خواب آرام‌تری داشته باشید. اگر با علائمی‌ مانند: اختلالات خواب، سردرد یا درد صورت به خصوص در صبح، گوش درد، لق‌شدن دندان‌ها و درد در آن‌ها مواجه شده اید بهتر است که برای درمان دندان قروچه به پزشک مراجعه کنید. سامانه آنلاین نوبت دهی دکتردکتر برای دریافت نوبت از بهترین پزشکان در کنار شما است تا در زمان کوتاهی نوبت خود را برای ملاقات حضوری دریافت کنید.

به طور کلی ما در این متن سعی کرده‌ایم که راه کارهای جلوگیری از دندان قروچه را عنوان کنیم اما اگر نیاز به اطلاعات بیشتری دارید با ما در کامنت‌ها در ارتباط باشید.

منابع:

my.clevelandclinic.org

healthline

سوالات متداول دندان قروچه