سندروم  شوگرن یا سندروم خشکی چشم و دهان چیست؟

شاید تا به حال دچار خشکی پوست شده باشید که با انواع کرم‌های آبرسان و مرطوب کننده به مقابله با آن پرداخته‌اید. حتما می‌دانید که خشکی قسمت‌های مختلف بدن چقدر می‌تواند آزاردهنده باشد.

سندروم شوگرن را به زبان ساده می توان سندروم خشکی قسمت های مختلف بدن نامید که برخی از افراد بر اثر عوامل مختلف دچار آن می‌شوند.

با دکتردکتر در این مقاله همراه باشید تا با سندروم شوگرن و علائم و راه‌های درمان آن بیشتر آشنا شویم.

سندروم شوگرن (Sjogren’s syndrome) چیست؟

سندرم شوگرن نوعی از اختلالات خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به غدد تولید کننده رطوبت بدن مانند غدد اشکی و غدد بزاق حمله می کند.

گلبول های سفید خون که به طور معمول از بدن در برابر میکروب‌ها محافظت می‌کنند، به غده هایی که وظیفه ایجاد رطوبت را بر عهده دارند ، هجوم می برند و باعث خشکی شدید چشم و دهان و همچنین خارش و سوزش چشم، خستگی و درد مفاصل می شوند.

بیماری شوگرن گاهی در افرادی با سایر اختلالات خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا اسکلرودرمی ایجاد می شود.

از این رو سندرم شوگرن به دو شکل اصلی رخ می دهد:

سندرم شوگرن اولیه: این بیماری خود به خود و بدون هیچ بیماری دیگری در بدن فرد بروز می نماید.

سندرم شوگرن ثانویه: این نوع از شوگرن در حضور یک بیماری خود ایمنی دیگر مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس به وجود می آید.

علل بروز سندروم شوگرن

پزشکان علت دقیق بروز این بیماری را هنوز نمی دانند اما ممکن است وجود ژن هایی در بدن باعث شود که  غدد تولیدکننده رطوبت در معرض خطر قرار بگیرند و عفونت های ویروسی و باکتریایی محرکی برای شروع این بیماری باشند.

گلبول‌های سفید خون به طور معمول به میکروب ها و عوامل خارجی وارد شده به بدن حمله می برند اما به دلیل وجود ژن معیوب، می توانند سلول های سالم غدد تولیدکننده اشک و بزاق را مورد هدف قرار دهند و هیچ سیگنال تعارضی برای این هجوم دریافت نمی کنند پس به حملات خود ادامه می دهند و علائم بیماری همچنان ادامه می یابد مگر اینکه شخص بیمار تحت درمان و کنترل بیماری قرار گیرد.

برخی موارد دیگر می تواند احتمال ابتلا به شوگرن را در یک فرد افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

  • سن: بیماری شوگرن معمولاً افراد بالای 40 سال را تحت تأثیر قرار می دهد، اما جوانان و کودکان نیز می توانند با احتمال کمتری به آن مبتلا شوند.
  • جنسیت: زنان 10 برابر مردان مبتلا به شوگرن هستند.
  • سایر مسائل خود ایمنی: تقریبا نیمی از افرادی که مبتلا به شوگرن هستند، دارای بیماری های خود ایمنی دیگری مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید هستند.

علائم سندرم شوگرن

سندروم شوگرن در افراد مختلف با علائم متفاوتی بروز می نماید که تعداد و شدت این علائم نیز در افراد مختلف، متفاوت است. برخی از علائم شوگرن عبارتند از:علائم سندروم شوگرن

  1. خشکی دهان:

در خشکی دهان حاصل از شوگرن، فرد مبتلا احساس می کند گچ، پشم یا پنبه روی زبان خود دارد و نمی تواند آنها را به بیرون از دهان منتقل نماید.

2. خشکی چشم‌ها:

خشکی چشم ها همراه با سوزش، خارش و قرمزی است.

3. خشکی گلو، لب یا پوست

4. خشکی در بینی:

خشکی بینی باعث می شود مجراهای تنفسی خشک و بسته شوند و تنفس از راه بینی سخت بنظر برسد.

5. تغییر در طعم ها و بوها

6. غدد متورم در گردن و صورت

7. بثورات پوستی و حساسیت شدید پوست به نور خورشید

8. سرفه های خشک

9. تنگی نفس

10. احساس خستگی مفرط

11. مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن مسائل

12. سردرد

13. خشکی واژن در زنان

14. تورم، درد و سفتی در مفاصل

15. سوزش گوش

16. احساس سوزن سوزن شدن در برخی از قسمت‌های بدن

تشخیص سندرم شوگرن

تشخیص این بیماری از آنجا که بسیاری از افراد مبتلا به شوگرن دارای بیماری خود ایمنی دیگری هستند و علائم شوگرن گاهی اوقات بسیار شبیه به برخی بیماری‌های دیگر مانند فیبرومیالژیا یا سندرم خستگی مزمن است، بسیار دشوار است.

یکی از مراحل تشخیص شوگرن، آزمایش خون است. در آزمایش خون سطح انواع مختلف سلول‌های خونی اندازه گیری می‌شود و وجود آنتی‌بادی‌های anti-SSA و anti-SSB که در خون بسیاری از افراد مبتلا به شوگرن وجود دارد، بررسی می شود.

همچنین وجود التهاب در بدن و میزان پروتئین های خاصی به نام ایمونوگلوبولین ها که بخشی از سیستم مبارزه با عفونت هستند، اندازه گیری می شوند. سطوح بالای این موارد می تواند نشانه ای از ابتلا به سندروم شوگرن تلقی گردد.

علاوه بر آزمایش خون و بررسی فاکتورهای بالا در خون، همچنین ممکن است پزشک چند آزمایش مربوط به چشم و دهان را توصیه نماید. این آزمایشات عبارتند از:

آزمایش اشک شیرمر: آزمایش اشک شیرمر میزان خشکی چشم ها را اندازه گیری می کند. در این آزمایش پزشک یک تکه کاغذ کوچک را زیر پلک پایینی فرد بیمار قرار می دهد تا میزان اشک چشم ها را اندازه گیری نماید.

اسلیت لامپ: اسلیت لامپ یک وسیله بزرگنمایی مورد استفاده برای چشم است که در آن، پس از ثابت کردن وضعیت سر و چشم‌هاى بیمار در موقعیت مناسب، پرتوى نورى با عرض، طول و زاویه قابل تنظیم بر سطح قدامى چشم تابانده می شود و به این صورت قسمت های داخلی مورد معاینه قرار می گیرند.اسلیت لامپ چیست؟

تست فلوئورسانس یا تست رنگ: آنژیوگرافی فلورسئین یک روش پزشکی است که در آن رنگ فلورسنت به جریان خون تزریق می شود. این رنگ رگ‌های خونی پشت چشم را برجسته می‌کند تا بتوان از آنها عکس گرفت. پزشک از این آزمایش برای تشخیص محل خشکی چشم استفاده می نماید.

آزمایش جریان بزاق:میزان ترشح بزاق در مدت زمان معین اندازه گیری می شود.

بیوپسی غدد بزاقی: در این روش نمونه برداری از غدد بزاقی به منظور تشخیص تجمع گلبول های سفید در آن ناحیه صورت می گیرد.

سیالوگرافی: در این روش مقداری رنگ در غدد بزاقی جلوی گوش بیمار قرار می گیرد و از نوع خاصی از اشعه ایکس برای گرفتن عکس از جریان آن استفاده شود تا میزان ترشح بزاق به صورت دقیق، اندازه گیری گردد.

اسکنتی‌گرافی بزاق: در این آزمایش مقدار کمی ماده رادیواکتیو به غدد بزاقی داده می شود و پیشرفت آن در طی یک ساعت بررسی می شود.

درمان سندرم شوگرن

سندروم شوگرن مانند اکثر اختلالات خودایمنی دیگر یک بیماری مادام العمر است که افراد مبتلا به آن باید یاد بگیرند که چه طور از بدن خود در برابر این بیماری محافظت نمایند. باید توجه داشت که اکثر افراد مبتلا به شوگرن سالم هستند و مشکلات جدی ندارند و با ایجاد تغییرات کوچکی در سبک زندگی خود می توانند روند طبیعی زندگی را ادامه دهند.

استفاده منظم از قطره‌های اشک مصنوعی برای چشم‌ها در بیماران شوگرن ضروری است. علاوه بر این قطره‌ها، ژل‌های اشک مصنوعی که شب ها در داخل چشم گذاشته می شود نیز می توانند برای حفظ رطوبت  چشم بسیار کمک کننده باشند. مزیت ژل ها نسبت به قطره ها، خاصیت چسبندگی آنها به سطح چشم است که باعث می شود مانند قطره ها نیاز به تکرار نداشته باشند.

در صورتی که قطره‌ها و ژل‌های اشک مصنوعی برای بیماران شوگران کارکرد مناسبی نداشته باشد پزشک برای خشکی چشم آنها داروهای زیر را تجویز می نماید.

  • Cequa
  • Lacrisert
  • Restasis

یکی دیگر از گزینه‌های درمان خشکی چشم، روشی به نام انسداد نقطه‌ای است. در این روش پزشک پلاک‌های کوچکی را در مجاری اشک بیمار قرار می دهد تا آنها را مسدود کند. این کار باعث می شود که اشک ها خیلی سریع از بین نروند و به مدت بیشتری روی چشم ها باقی بمانند.

برای درمان خشکی دهان هم داروهای زیر به صورت معمول تجویز می شوند:

  • Cevimeline (Evoxac)
  • شستشو با کلسیم فسفات فوق اشباع
  • Pilocarpine

درمان‌های خانگی سندرم شوگرن

بیماران شوگرن می توانند از درمان‌های خانگی زیادی برای کنترل علائم خود استفاده نمایند.

1.     نوشیدن آب به صورت مرتب برای تقلیل خشکی دهان

2.     جویدن آدامس برای تحریک جریان بزاق و مرطوب نگه داشتن دهان

3.     استفاده از خوراکی های شیرین یا ترش برای ترشح بیشتر بزاق ( استفاده از قندهای سالم مانند خرما و میوه ها توصیه می شود)

4.     استفاده از ژل یا اسپری بزاق مصنوعی مخصوصا شب ها قبل از خواب

5.     مسواک زدن و نخ دندان کشیدن برای جلوگیری از عفونت لثه ها و دندان ها، زیرا در بیماری های خودایمنی، عفونت ها می توانند شرایط را به مراتب بدتر کنند و باعث بروز التهابات بیشتر شوند.

6.     استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب کردن هوای محل زندگی و کار و تعدیل آثار خشکی بینی و مجراهای تنفسی

7.     استفاده از اسپری های سدیم کلرید برای ضدعفونی کردن و مرطوب نمودن داخل بینی

8.     پرهیز از استحمام با آب داغ، زیرا آب داغ خشکی پوست و بدن را تشدید می نماید.

منبع: www.webmed.com

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.