علت تب و لرز چیست؟ لرز واکنش طبیعی بدن در زمان تب‌کردن است. با لرزیدن به بدن کمک می‌شود تا دمای خود را بالا ببرد و با عفونت‌های ویروسی یا میکروبی بجنگد. لرز روش بدن برای افزایش دمای مرکزی است. دمای پایین، ویروس‌ها، عفونت‌ها و سایر بیماری‌ها می‌توانند باعث لرز شوند. وقتی می‌لرزید، ماهیچه‌ها شل و منقبض می‌شوند. این حرکت غیر ارادی بدن را گرم می‌کند. لرز و تب اغلب با هم همراه هستند. اما همه افرادی که تب دارند دچار لرز نمی‌شوند و می‌توانند بدون تب هم لرزش بگیرند.
در زمان وقوع تب و لرز باید دمای محیط را کنترل کنید، مایعات بنوشید و از پتویی نازک کمک بگیرید. بنا به علت تب و لرز، این وضعیت می‌تواند از چند ساعت تا چندروز و چند هفته هم طول بکشد. برای درمان مشکل باید به متخصص عفونی مراجعه کنید. در این مقاله از علت تب‌کردن و وقوع لرز، درمان آنها و روش‌های پیشگیری می‌گوییم. برای مطالعه این مطلب به ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.
علت تب و لرز چیست؟
دانستن علت تب و لرز مهم است و البته جالب. وقتی تب می‌کنیم، علائم دیگری مانند افزایش ضربان قلب، تنفس سریع، تغییر سوخت‌وساز بدن و بالارفتن فعالیت سیستم ایمنی پیش می‌آیند. لرز در کنار تب هم یکی از واکنش‌های بدن است که به جنگیدن بدن با عفونت کمک می‌کند.
بدن می‌خواهد با تب و لرز راهی برای تنظیم دمای خود پیدا کند. به همین دلیل است که این واکنش در بیشتر موارد آنچنان خطرناک نیست. این را هم در نظر بگیرید که همیشه امکان ردشدن از تب‌ولرز و ساده‌انگاری درباره آن وجود ندارد. در برخی از مواقع، تب و به دنبال آن لرز می‌تواند نشانه‌هایی از بیماری‌ها و مشکلاتی جدی‌تر در بدن باشند.
ویروس‌ها و باکتری‌های متنوعی باعث بروز تب و لرز در بدن می‌شوند اما دلیل چیست؟ اگر دمای بدن بین ۳۷.۵ تا ۳۸.۳ سانتی‌گراد باشد، تب ملایم و خفیف است. عددی بالاتر از این طیف یا رسیدن درجه حرارت بدن به بیشتر از ۳۹.۴ نشان از تب بسیار شدید دارد.
انواع تب و لرز چیست؟
تب‌کردن و وقوع لرز می‌تواند بنا به دلایل مختلف و در وضعیت‌ها و سنین گوناگونی رخ بدهد:
- لرز در برگسالان؛ عفونت‌های ویروسی (آنفولانزا، گاستروانتریت، مننژیت و سینوزیت)، باکتریایی (UTIs، گاستروانتریت، پنومونی، مننژیت، لیستریا، گلودرد استرپتوکوکی و سینوزیت)، انگلی (مانند مالاریا)، سپسیس یا مسمومیت خون و سرطان‌ها می‌توانند علت تب و لرز باشند.
- تب و لرز نوزادان یا بروز تب و لرز کودکان؛ دمای بالای بدن در نتیجه عفونت‌های مختلف و سرماخوردگی می‌تواند باعث شود که کودک احساس ناراحتی کند. ممکن است، او در هنگام افزایش دمای بدنش لرز هم داشته باشد و در هنگام کاهش آن عرق کند.
- تب و لرز در بارداری؛ سیستم ایمنی زنان باردار سرکوب می‌شود و احتمال ابتلایشان به بیماری‌هایی مانند آنفولانزا و تب‌ولرزکردن هم زیاد است. هرگونه تب و لرزی باید سریعا پیگیری شود.
- وقوع تب و لرز در شیردهی؛ ورم پستان که عمدتا زنان شیرده را درگیر می‌کند، باعث قرمزی، تورم و درد در یک یا هر دو سینه می‌شود. ماستیت التهاب بافت پستان است که گاهی اوقات با عفونت همراه می‌شود. التهاب باعث درد، تورم، گرمی و قرمزی سینه است و می‌تواند تب و لرز به وجود بیاورد.
- تب و لرز بعد از زایمان؛ تب پس از زایمان، عارضه شایعی است. اغلب دلیل این وضعیت آندومتریت است، اما می‌تواند در اثر عفونت دستگاه ادراری، عفونت یا فلبیت (التهاب و گرفتگی سیاه‌رگ) هم ایجاد شود.
چه اقداماتی برای مدیریت تب و لرز لازم‌اند؟
از آنجایی که تب و لرز معمولاً پس از چند روز به خودی خود کاهش می‌یابند، در ابتدا باید مراقبت‌های ساده و موثر زیر را انجام بدهید:
- استراحت کافی؛ اگر خسته و خواب‌آلود هستید، به بدن خود اعتماد کنید و بخوابید. سیستم ایمنی شما زمانی بهترین عملکرد را دارد که خواب و استراحت کافی داشته باشید.
- داروهای کاهش‌دهنده تب بدون نسخه (OTC)؛ حتی اگر تب و لرز به خودی خود به بدن شما کمک می‌کنند تا با عفونت مبارزه کند، باز هم باید از داروهایی مانند استامینوفن یا پاراستامول، ایبوپروفن یا ادویل، آسپرین یا بایر استفاده کنید.
- آبرسانی؛ تب و لرز سریع‌تر از حد معمول آب بدن شما را کم می‌کند. به یاد داشته باشید که مایعات زیادی بنوشید اما از مصرف الکل یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
لرز بدون تب رخ می‌دهد؟
تب‌کردن همراه با انقباض ماهیچه‌ها است. این انقباض باعث لرزیدن بدن می‌شود. هدف بدن از انقباض ماهیچه‌ها افزایش دمای خود برای مقابله با عفونت است. اگر بخواهیم این موضوع را دقیق‌تر شرح بدهیم، باید به سراغ عملکرد هیپوتالاموس برویم.
هیپوتالاموس غده‌ای در مغز است که یکی از وظایفش تنظیم دمای بدن است. دمای بدن در حالت معمولی باید حدود ۳۷ سانتی‌گراد باشد. اگر دما از این نقطه تعادلی دور شود، بدن تلاش می‌کند که دوباره به همان نقطه برسد.
برای رسیدن به چنین هدفی، بدن یا عرق می‌کند تا دما را پایین بیاورد یا می‌لرزد تا افزایش دما پیدا کند. با تب‌کردن، بدن دما را بالا می‌برد و شروع به لرزیدن می‌کند. در واقع، می‌خواهد با افزایش دما توانایی خود برای مبارزه با عفونت‌ها را بیشتر کند.
سازوکار تب و لرز چیست؟
شاید بگویید، با بالارفتن دمای بدن و تب‌کردن باید احساس گرما به وجود بیاید. پس علت لرزیدن چیست؟ در واقع، لرزیدن یکی از گام‌های فرایندی است که سیستم دفاعی بدن برای مبارزها با عوامل بیماری‌زا پیش می‌گیرد.
ویروس‌ها و باکتری‌ها در دمای بالای بدن نمی‌توانند به راحتی تکثیر شوند. سیستم ایمنی به مغز پیام می‌دهد تا به‌کمک غده هیپوتالاموس دمای بدن را زیاد کند. با فرمان مغز، دمای بدن شروع به افزایش پیدا می‌کند. اما چرا لرز ایجاد می‌شود؟
دلیل این است که سیستم ایمنی از هیپوتالاموس خواسته تا دمای بدن را افزایش بدهد و درجه موردنظر هم پایین‌تر از دمای فعلی است. در نتیجه، بدن شروع به لرزیدن می‌کند. در واقع، تا رسیدن به درجه دمایی مناسب، احساس سرما به آن تلقین می‌شود.
تب همیشه با لرز همراه است؟
تب‌کردن همیشه موجب لرزیدن بدن نمی‌شود. وضعیت‌های دیگری هم وجود دارند که فقط با بروز تب همراه می‌شوند. برای مثال:
- خستگی گرمایی (heat exhaustion) که در اثر گرمازدگی شدید رخ می‌دهد.
- مصرف داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای کاهش فشار خون هم موجب تب و داغی بدن می‌شوند.
- برخی از مشکلات التهابی در بدن مانند ابتلا به سرطان یا روماتیسم مفصلی هم دمای بدن را بالا می‌برند.
پیشگیری از تب و لرز چگونه ممکن است؟
برای اینکه به تب و لرز دچار نشوید به توصیه‌های زیر دقت کنید:
- اگر بیمار هستید و دچار سرماخوردگی شده‌اید در منزل استراحت کنید.
- از افرادی که تب دارند اما نشانه‌های دیگری از بیماری در آنها ظاهر نشده، دور بمانید.
- پیش از غذاخوردن، در هنگام لمس صورت و واردشدن به منزل حتما دست‌ها را تمیز بشویید.
- در صورت مواجهه با افراد بیمار از ماسک استفاده کنید.
با رعایت نکاتی ساده، مانع از ابتلا و پیشرفت بیماری‌ها شوید. مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه هم راهی برای تقویت بدن است. بدن که قوی باشد، سیستم ایمنی بهتر کار می‌کند و نمی‌گذارد دچار بیماری‌های مختلف از جمله سرماخوردگی‌های رایج شوید.
درمان فوری لرز و تب چگونه است؟
درمان تب و لرز در بزرگسالان سخت و پیچیده نیست. برای درمان تب می‌توانید از داروهای بدون نسخه‌ای استفاده کنید. از روش‌های زیر هم برای مدیریت اوضاع و درمان فوری لرز در بزرگسالان و بچه‌ها کمک بگیرید.
بایدها در زمان بروز تب و لرز
به این موارد دقت کنید تا بدانید که در اصطلاح، برای درمان تب و لرز چی خوبه و باید چه کنید:
- دمای محیط را زیاد کنید و در اتاق سرد اقامت نکنید.
- مایعات زیادی بنوشید؛ آب بهترین گزینه است، اما می‌توانید از چای هم استفاده کنید.
- به‌جای پتویی سنگین و ضخیم از ملحفه‌ای نازک استفاده کنید.
- برای درمان لرز در خانه و کنترل تب از لباس‌هایی مانند ژاکت و سوئیشرت استفاده کنید تا در فواصل بالاوپایین‌شدن دمای بدن بتوانید به‌راحتی آن را دربیاورید یا بپوشید.
نبایدها در زمان بروز تب و لرز
حواستان به انجام‌ندادن این‌ها باشد:
- بدنتان را خسته نکنید. بدن در حالت تب و لرز بسیار فعال است و اگر فعالیت‌های بیرونی هم داشته باشد، ناتوان و ضعیف می‌شود.
- هرگز برای کاهش تب از الکل یا حمام سرد استفاده نکنید.
| بایدها | نبایدها |
| استراحت کافی | حمام سرد |
| بالابردن دمای اتاق | مصرف الکل |
| استفاده از ملافه نازک | فعالیت و خسته‌کردن بدن |
| پوشیدن لباس به‌طور لایه‌لایه | — |
درمان خانگی تب و لرز در بزرگسالان و کودکان
حتما در شرایط وقوع مشکل از خود می‌پرسید، درمان تب و لرز کودکان و بزرگسالان در خانه چیست؟ برای درمان تب و لرز در خانه باید به نکات زیر دقت کنید:
- با آب ولرم دوش بگیرید.
- ویتامین C مصرف کنید.
- انواع سوپ و غذاهای مغذی مصرف کنید.
- آب میوه بنوشید.
- لباس راحتی به تن کنید.
درمان لرز بدن بدون تب
اگر دچار لرز بدون تب هستید، بهتر است که چند لایه لباس روی لباس‌هایتان بپوشید، به‌طوری که امکان کم و زیادکردنشان راحت باشد. به‌جایی گرم هم بروید تا لرزتان در اصطلاح بنشیند.
برای بالابردن دمای داخلی بدن، شکلات داغ، قهوه یا چای بنوشید. اگر نوعی بیماری، عفونت یا مشکل سلامتی دیگر باعث لرز شود، باید درمان آن وضعیت را به‌طور جدی پیگیری کنید.
درمان لرز در وضعیت‌های متفاوت
همان‌طور که گفته شد، لرز به‌دلایل مختلفی رخ می‌دهد. درمان هریک وابسته به شرایطی است که بیمار در آن قرار دارد. برای مثال:
- درمان لرز آنفولانزا و سرماخوردگی؛ حتما در مکانی مناسب با دمای مطلوب و گرم استراحت کافی داشته باشید.
- درمان لرز بعد از کشیدن دندان؛ شایع‌ترین عارضه جانبی بی‌حسی موضعی لرزش محسوس در دست‌ها در ۳ تا ۱۰ دقیقه اول پس از کشیدن دندان است. این حالت در عرض چند دقیقه فروکش می‌کند.
- درمان تب و لرز پریودی؛ نوشیدن مایعات زیاد اما پرهیز از نوشابه، الکل و کافئین در مدیریت وضعیت مؤثرند.
برای تب و لرز چی بخوریم؟
به مصرف موارد زیر در برای درمان لرزیدن و کنترل تب در زمان بروز تب و لرز دقت کنید:
- آب کافی
- آب میوه‌ها
- سوپ‌ها
پس اگر کسی از شما پرسید که «برای تب لرز چی خوبه؟» با این پیشنهادات به او کمک کنید.
برای رفع علت تب و لرز چه نخوریم؟
اگر علت تب و لرز در بزرگسالان و کودکان را کشف کرده‌اید و دچار آن شده‌اید، نباید مواد زیر را مصرف کنید:
- غذاهای چرب و تند
- ادویه‌جات
- شیر
- آب سرد
- هندوانه
- خربزه
چه زمانی برای درمان تب و لرز باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر موارد، لازم نیست که برای تب و لرز به پزشک مراجعه کنید اما اگر پای نشانه‌های زیر به‌میان است، حتما نزد پزشک متخصص عفونی بروید:
- سفتی و خشک‌شدن گردن
- گیجی
- آبریزش بینی
- سستی و بی‌حالی
- بی‌قراری بدن
- سرفه‌های شدید
- تنگی نفس
- شکم‌درد
به‌جز این حالت‌ها، اگر روش‌های درمانی خانگی مؤثر نبودند و درجه تب به ۳۹ سانتی‌گراد رسید به پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورتی که تب کرده‌اید و به‌مدت ۳ روز درگیر آن هستید، نیاز به معاینه پزشک دارید. تب و لرز در کودکان را هم جدی بگیرید. تب ۳۸درجه در آنها نیاز به پیگیری دارد. علت تب و لرز را کشف کنید و درمان را پی بگیرید.
درمان دارویی
بهترین دارو و قرص برای تب و لرز چیست؟ از داروهایی برای رفع علت تب و لرز استفاده کنید که برای سرماخوردگی نیز معمولا تجویز می‌شوند. یادتان باشد که برای درمان تب و لرز کودکان در خانه، هرگز به آنها آسپرین ندهید. اگر درباره دُز مصرفی تب‌برها اطلاعاتی ندارید، حتما به پزشک مراجعه کنید و از فردی متخصص درباره مصرف راهنمایی بگیرید.
دارو برای تب و لرز چیست:
- استامینوفن
- آسپرین
- ایبوپروفن
این‌ها در درمان تب لرز کاربرد دارند. برای دریافتشان نیاز به نسخه نیست اما در هر حال، لازم است که حواستان به مصرف باشد.
عوارض تب و لرز چیست؟
لرز و تب نشانه‌هایی هستند که ثابت می‌کنند، بدن دچار مشکلی جدی است. اگر این وضعیت بعد از درمان ادامه داشته باشند، باید برای کشف علت تب و لرز به پزشک مراجعه کنید. برای دریافت نوبت ملاقات با پزشکان می‌توانید از سیستم نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر هم کمک بگیرید.
چنانچه تب درمان نشود، ممکن است دچار کم آبی شدید و توهم شوید. از عوارض تب و لرز به موارد زیر دقت کنید:
- بروز دردهای عضلانی
- بروز سردرد
- بی‌اشتهایی
- افزایش ضربان قلب
بدن توانایی تنظیم دما را دارد،بنابراین بیشتر تب‌ها خطرناک نیستند. بااین‌حال، توجه به این نکته نیز مهم است که برخی از عفونت‌های منجر به تب می‌توانند خطرناک باشند. به طور معمول، تب همراه با لرز ممکن است نشانه مشکل دیگری مانند واکنش به یک دارو یا سرطان هم باشد.
علت تب و لرز را جدی بگیرید!
بیشتر مواقع، حتی تب بالا و لرز زیاد هم نمی‌توانند وضعیت جدی و خطرناکی به‌وجود بیاورند. با این حال، نباید بررسی علامت‌ها و حالات خود در زمان تب و لرز را نادیده بگیرید. همیشه در کشف علت تب و لرز دقت به‌خرج بدهید.
شما تب و لرز را چگونه درمان می‌کنید؟ روش خود را با ما دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
۱. چرا با تب‌کردن، لرز هم اتفاق می‌افتد؟
وقتی تب می‌کنیم، علائم دیگری مانند افزایش ضربان قلب، تنفس سریع، تغییر سوخت‌وساز بدن و بالارفتن فعالیت سیستم ایمنی پیش می‌آیند. لرز در کنار تب هم یکی از واکنش‌های بدن است که به جنگیدن بدن با عفونت کمک می‌کند.
۲. برای تب و لرز چه بخوریم؟
مایعات کافی، آب میوه‌ها، سوپ
۳. بهترین قرص برای لرزیدن و تب چیست؟
قرص‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و آسپرین (به کودکان ندهید)
۴. تب و لرز چه زمانی خطرناک است؟
اگر دمای بدن از ۴۰ درجه بیشتر شود، وضعیت خطرناک خواهد بود.
منابع:
سلام خسته نباشید مادر من ۵۵ سالشه دیروز وقتی که از وایتکس غلیظ برای شستشواستفاده کردن حالشون بد شده و اولش سر کیجه داشتن ولی الان تب و لرز می گیرن بدنشون سرد میشه ضعیف میشه به نظر شما علتش چیه و برای بهبود چ کار باید بکنیم
سوالی که من پرسیدم نبود
سلام ممکنه مجددا سوالتون رو بپرسید