فتق مستقیم و غیر مستقیم؛ علائم و تفاوت ها

فتق یا باد فتق زمانی رخ می دهد که یک عضو یا قسمت داخلی بدن از طریق ضعف بافتی که معمولا آن را احاطه و از آن محافظت می کند، فشار آورده و بیرون بزند. فتق می تواند در نقاط مختلف شکم ایجاد شود. فتق اینگوینال شایع ترین نوع فتق است و زمانی تشکیل می شود که یک نقطه نازک روی دیواره شکم وجود داشته باشد. فتق اینگوینال بسته به نحوه و زمان شکل گیری آن می تواند «مستقیم» یا «غیر مستقیم» باشد. همچنین سن و جنسیت فرد مبتلا به رابطه زیادی با نوع فتق دارد.

علائم فتق مستقیم و غیر مستقیم

در هر دو فتق اینگوینال غیرمستقیم و مستقیم، اگر فتق به اندازه نسبتا زیادی بزرگ باشد می تواند باعث برآمدگی در هر دو طرف کشاله ران شود. برآمدگی معمولاً در هنگام ایستادن و هنگام زور زدن یا سرفه بیشتر قابل توجه است.

در بسیاری از موارد، فتق تا زمانی که بزرگتر نشود، دردی ایجاد نمی کند. در مردان، اگر روده به سمت پایین به آن ناحیه فشار بیاورد، ممکن است درد در بیضه احساس شود. فتق غیرمستقیم به این دلیل که اغلب یک بیماری مادرزادی است معمولاً برای اولین بار در دوران نوزادی رخ می دهد. این نوع فتق در نوزاد ممکن است زمانی که گریه می کند بیشتر قابل توجه باشد. فتق مستقیم تقریباً همیشه در بزرگسالی و معمولاً در اواخر زندگی ایجاد می شود، مگر اینکه مشکل در نتیجه یک آسیب خاص باشد.

علل فتق مستقیم و غیر مستقیم

 فتق مستقیم : معمولاً زمانی ایجاد می شود که دیواره عضلات شکم ضعیف شود. این اجازه می دهد تا بخشی از روده از دیواره شکم عبور کند. این ضعف می تواند در طول زمان، به دلیل فعالیت های روزمره و افزایش سن ایجاد شود. در برخی موارد، بلند کردن نادرست چیزی سنگین می‌تواند فشار بیشتری بر آن ماهیچه‌ها وارد کند و باعث ضعیف شدن و پارگی آن ماهیچه شود.

فتق غیرمستقیم : ناشی از ضعیف شدن یا آسیب دیدگی عضلات شکم نیست. در عوض، زمانی اتفاق می‌افتد که ناحیه‌ای از بافت ماهیچه‌ای شکم به نام حلقه اینگوینال هنگامی که نوزاد در رحم مادر است، بسته نمی‌شود. در پسران، این حلقه اجازه می دهد تا بیضه ها به داخل کیسه بیضه بیفتند و سپس معمولا بسته می شوند. هنگامی که باز می ماند، بخشی از روده نیز می تواند از آن عبور کند.

عوامل خطر

عوامل خطر فتق مستقیم عبارتند از:

• احتمال بیشتر برای آقایان، اگرچه زنان نیز می توانند به این فتق مبتلا شوند
•  داشتن سابقه خانوادگی فتق
•  سیگار کشیدن
•  داشتن یک بیماری که منجر به سرفه مزمن می شود، مانند فیبروز کیستیک
•  داشتن شاخص توده بدنی پایین
•  ابتلا به بیماری عروقی کلاژن

مشخص نیست که آیا بلند کردن اجسام سنگین احتمال ابتلای افراد به فتق را افزایش می‌دهد یا خیر. هیچ عامل خطر واقعی برای ایجاد فتق غیرمستقیم به جز مرد بودن وجود ندارد. مردان 9 برابر بیشتر از زنان در معرض فتق غیر مستقیم هستند.

راه های تشخیص

فتق معمولا از طریق معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. پزشک ممکن است بتواند برآمدگی در کشاله ران را به عنوان فتق تشخیص دهد. تشخیص فتق غیر مستقیم از فتق مستقیم می تواند دشوار باشد. اکثر افراد 20 ساله یا کمتر مبتلا به فتق، فتق اینگوینال غیر مستقیم دارند.

اگر مرد هستید و پزشک متوجه شد که فتق به داخل کیسه بیضه شما کشیده شده است، تشخیص معمولاً فتق غیر مستقیم است زیرا فتق مستقیم آن مسیر را از طریق حلقه اینگوینال به داخل کیسه بیضه دنبال نمی کند. این بدان معناست که فتقی که یک طرف کشاله ران یا طرف دیگر را تشکیل می دهد به احتمال زیاد یک فتق مستقیم است.

فتق غیرمستقیم نیز اگر به داخل حلقه اینگوینال بلغزد و در شکم متورم شود، ممکن است باعث انسداد روده شود. این وضعیت می تواند موجب مرحله بدتری به نام “خفه شدن” شود که بر جریان خون در روده تأثیر می گذارد. فتق مستقیم کمتر باعث خفه شدن روده می شود.

درمان فتق مستقیم و غیر مستقیم

اگر فتق خفیف است و هیچ علامتی ایجاد نمی کند، ممکن است نیازی به انجام کاری جز رویکرد «انتظار مراقبانه» نداشته باشید. خواه فتق مستقیم یا غیرمستقیم باشد، به خودی خود بهبود نمی یابند، بنابراین ممکن است در آینده نیاز به جراحی داشته باشید.

جراحی برای فتق غیر مستقیم در نوزادان و کودکان معمولاً کاملاً بی خطر و یک روش سرپایی است. کیسه فتق از کیسه بیضه و سایر نواحی حساس دور شده و با بخیه بسته می شود. درصد کمی از کودکان مبتلا به فتق غیرمستقیم در هر دو طرف فتق را دارند. اگر در مورد خطرات و مزایای این روش سؤالی دارید، قبل از موعد با جراح صحبت کنید.

در بزرگسالان، جراحی باز اغلب برای ترمیم فتق مستقیم انجام می شود. یک برش بزرگ ایجاد می شود و فتق به جای خود باز می گردد. دیواره شکم گاهی اوقات با یک دستگاه مشبک کوچک ترمیم می شود که استحکام بیشتری به دیواره آسیب دیده می دهد.

جراحی لاپاراسکوپی یک گزینه رو به رشد برای بسیاری از انواع جراحی های شکم، از جمله جراحی های فتق است. پزشک از ابزار خاصی استفاده می کند که می تواند از طریق چند برش کوچک وارد شود. یکی از ابزارها دوربین کوچکی است که به جراح اجازه می دهد تا فتق را ببیند و آن را درمان کند. جراحی لاپاراسکوپی شامل اسکار کمتری در عضلات بزرگتر شکم می شود، بنابراین برای فتق های مکرر انتخاب خوبی است.

چشم انداز

اگر فتق غیرمستقیم یا مستقیم داشته اید، خطر ابتلا به فتق دیگر در شما افزایش می یابد. جراحی برای ترمیم فتق رایج است و درصد موفقیت بالایی دارد، بنابراین می توانید انتظار بهبودی کامل را داشته باشید. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا به تمام فعالیت های معمول خود بازگردید. همچنین ممکن است به شما توصیه شود که برای مدتی چیز سنگین بلند نکنید. برای دریافت نکاتی در مورد مراقبت ها در آینده، باید با پزشک خود، یا یک فیزیوتراپیست مشورت کنید.

بهترین روش های پیشگیری

شما نمی توانید از یک مشکل مادرزادی مانند فتق اینگوینال غیر مستقیم جلوگیری کنید. اما اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به فتق مستقیم انجام دهید:

• اگر دارای اضافه وزن یا چاقی هستید وزن خود را کاهش دهید. کاهش وزن خطر ابتلا به فتق را از بین نمی برد، اما فشار روی عضلات شکم را کاهش می دهد.
• سیگار را به دلیل آسیبی که به تمام بافت های بدن وارد می کند، همچنین به این دلیل که سرفه های زیاد خطر ابتلا به فتق مستقیم را افزایش می دهد، ترک کنید.
• هنگام بلند کردن اجسام سنگین مراقب باشید. برای انجام این کار، زانوها را خم کنید تا وسایل را بردارید و سپس پاهای خود را صاف کنید تا بایستید. این باعث کاهش فشار به کمر و شکم شما می شود.

منبع : healthline