وقتی باردار هستید، مسائل زیادی وجود دارد که باید به آنها فکر کنید و محافظت از سلامت خود و کودکتان در صدر فهرست قرار می‌گیرد! قوانین، دستورالعمل‌ها و توصیه‌های زیادی وجود دارد. از آنچه باید بخورید و بنوشید، تا آنچه که باید و نباید به صورت روزانه انجام دهید. مهمترین سوالی که باید از دکتر زنان و زایمان خود بپرسید این است که داروهای ممنوعه دوران بارداری چه قرص‌هایی هستند؟ آیا می‌توان گیاهان دارویی را جایگزین قرص‌های شیمیایی کرد؟ در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر پاسخ سوالات خود درباره داروهای ممنوعه دوران حاملگی را بخوانید.
داروهای ممنوعه دوران بارداری که باید بشناسید
داروهای ممنوعه دوران بارداری یکی از مهمترین مواردی‌ست که باید در حاملگی به آن توجه کنید. واقعیت این است که بسیاری از داروها، چه با نسخه و چه بدون نسخه می‌توانند روی کودک شما تأثیر بگذارند. همه آنها پس از مصرف وارد جریان خون شما می‌شوند، سپس از جفت عبور کرده و درنهایت به جنین منتقل می‌شوند.
اکثر این داروها بی‌ضرر هستند، اما از آن‌جایی که بدن کودک شما هنوز در حال رشد است، برخی از داروها می‌توانند اثرات مضری داشته باشند. بنابراین آگاهی از داروهای ممنوعه دوران بارداری بسیار مهم است.
1. داروهای ضدانعقاد، مانند وارفارین
داروهای ضدانعقاد، داروهایی هستند که خون شما را رقیق می‌کنند. این دسته از داروهای ممنوعه دوره بارداری برای درمان بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند و همچنین برای افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون یا سکته هستند تجویز می‌شود.
اگر این داروها را در مراحل اولیه حاملگی مصرف کنید، ممکن است به رشد صورت و مغز کودک شما آسیب برسد. اگر وضعیت سلامتی شما به صورتی است که همچنان نیاز به ادامه مصرف داروهای ضدانعقاد دارید، نوع دارو را می‌توانید به دارویی که در دوران حاملگی ایمن‌تر است با مشورت با پزشک تغییر دهید.
2. سدیم والپروات از داروهای ممنوعه دوران بارداری
سدیم والپروات دارویی است که برای درمان صرع استفاده می‌شود. اما تحقیقات نشان داده است که اگر در دوران بارداری سدیم واپروات را مصرف کنید، می‌تواند منجر به نقایص مادرزادی و ناهنجاری‌های رشدی در کودک شود.
اگر سدیم والپروات مصرف می‌کنید و قصد بارداری دارید، باید پیش از اقدام برای بارداری با پزشک خود صحبت کنید تا بتوانید یک جایگزین برای این دارو پیدا کنید. بااین‌حال، اگر در حین مصرف سدیم والپروات باردار شدید، نباید مصرف این دارو را قطع کنید، زیرا ممکن است باعث افزایش تشنج شود. اما لازم است فوراً با پزشک عمومی یا متخصص خود ارتباط برقرار کنید تا داروی ایمن‌تری را طبق وضعیت‌تان تجویز کند.
3. داروهای ضد افسردگی
بسیاری از داروهای دسته سلامت روان می‌توانند روی جنین شما تاثیر جدی بگذارند. اما نکته‌ای که در خصوص این دسته از داروهای ممنوعه دوران بارداری وجود دارد این است که اگر عدم مصرف داروها، افسردگی یا خلق پایین را برای شما به دنبال داشته باشد، باز هم برای جنین آسیب‌زا است.
بنابراین اگر در دوره مصرف داروهای ضدافسردگی باردار شدید، دارو را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. این موضوع به‌ویژه در مورد داروهای خاصی مانند ونلافاکسین و پاروکستین اهمیت دارد.
4. داروهای ضد میگرن
داروهایی مثل ارگوتامین و متی سرژید که برای جلوگیری از حملات میگرن تجویز می‌شوند، خطر سقط جنین و مرده‌زایی را افزایش می‌دهند. بنابراین نباید در دوران بارداری استفاده شوند.
همچنین، مصرف خانواده‌ای از داروهای معروف به تریپتان‌ها که برای درمان میگرن استفاده می‌شوند، صرفاً تحت نظر پزشک توصیه می‌شود. برای مدیریت سردردهای میگرنی در دوران حاملگی حتما با پزشک خودت مشورت کنید.
5. داروی آکنه و پسوریازیس
ایزوترتینوئین و کوسیپرین دئول دو داروی مورد استفاده برای درمان آکنه و پسوریازیس هستند که جزو داروهای ممنوعه دوران بارداری هستند.
اگر این داروها را مصرف می‌کنید، پزشک به شما توصیه می‌کند که به سراغ درمان‌های موضعی بی‌خطر، مثل ژل‌ها و کرم‌های موضعی مانند بنزوئیل پراکسید و کرم‌های آنتی‌بیوتیک بروید. اما دقت داشته باشید که باید از هرگونه درمان موضعی و استفاده از کرم‌ها یا ژل‌هایی که حاوی ویتامین A هستند اجتناب کنید.
6. آنتی‌هیستامین‌ها
آنتی‌هیستامین‌ها به درمان آلرژی‌هایی مانند تب یونجه و بثورات حرارتی کمک می‌کنند. اما مصرف همه نوع از آنتی هیستامین‌ها در دوران بارداری بی‌خطر نیستند. بنابراین، قبل از مصرف این دسته داروها باید با متخصص یا پزشک عمومی مشورت کنید.
اگر در داروهای شما مشکلی وجود داشته باشد، پزشک دارویی را برای شما تجویز می‌کند که بتوانید با خیال راحت مصرف کنید.
7. داروهای بدون نسخه
هنگام خرید داروهای بدون نسخه از داروخانه باید مراقب باشید. برخی از داروهای مسکن معمولی و روزمره، مانند ایبوپروفن، می‌توانند اثرات مضری بر جنین شما داشته باشند.
مصرف پاراستامول در دوران بارداری بی‌خطر است و تاکنون تحقیقات نشان نداده‌اند که این دارو موجب آسیب به جنین می‌شود. اما همچنان باید آن را در کمترین دوز ممکن و دوره کوتاه مصرف کنید.
8. برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کلرامفنیکل از داروهای ممنوعه دوران بارداری هستند. کلرامفنیکل یک آنتی‌بیوتیک است که معمولاً به صورت تزریقی تجویز می‌شود. این دارو می‌تواند باعث اختلالات خونی جدی و سندرم نوزاد خاکستری شود.
آنتی‌بیوتیک‌های رایجی که در بارداری بی‌خطرند شامل سفالوسپورین‌ها مانند سفالکسین، پنی سیلین، آموکسی سیلین و اریترومایسین‌های خاص، آزیترومایسین و کلیندامایسین هستند.
سایر آنتی‌بیوتیک‌ها مانند باکتریم، تتراسایکلین و سولفونامیدها در دوران بارداری خطراتی را ایجاد می‌کنند و به طور کلی باید از مصرف آنها اجتناب شود. سیپروفلوکساسین (سیپرو) و لووفلوکساسین نیز از انواع آنتی بیوتیک‌ها هستند. این داروها می‌توانند مشکلاتی در رشد ماهیچه‌ای و اسکلتی کودک و همچنین درد مفاصل و آسیب احتمالی عصبی در مادر ایجاد کنند.
9. سولفونامیدها
سولفونامیدها گروهی از داروهای آنتی بیوتیکی هستند. این داروهای ممنوعه دوران بارداری همچنین به عنوان داروهای سولفا شناخته می‌شوند.
اکثر این نوع داروها برای از بین بردن میکروب‌ها و درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند. این داروها می‌توانند باعث زردی در نوزادان شوند. سولفونامیدها همچنین ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهند.
10. ویتامین A
ویتامین A یکی از داروهای ممنوعه دوران بارداری است. در طول بارداری، تقریباً 10 تا 20 درصد افزایش نیاز به ویتامین A به وجود می‌آید که دوز توصیه شده 800 میکروگرم در روز است. ویتامین A در دوران حاملگی برای اندام‌های در حال رشد، چشم‌ها و استخوان‌های کودک و همچنین سیستم گردش خون، تنفس و سیستم عصبی مرکزی ضروری است.
دو شکل ویتامین A وجود دارد: ویتامین A پیش‌ساخته و کاروتنوئیدهای پروویتامین A. شما معمولا می‌توانید بدون نیاز به مصرف قرص، ویتامین A مورد نیازتان را از منابع غذایی تامین کنید. بنابراین به ندرت نیاز به مکمل وجود دارد. دوزهای بالای ویتامین A پیش‌ساخته می‌تواند باعث نقص مادرزادی شود.
11. مواد مخدر
استفاده از مواد مخدر می‌تواند مشکلاتی را برای شما قبل و در طول بارداری ایجاد کند. بنابراین از مصرف هرگونه ماده مخدر قبل، بعد و در طی دوره بارداری به شدت خودداری کنید. مواردی که ممکن است مواد مخدر پیش بیاورد شامل موارد زیر است:
- ناباروری و مشکلات جفت: جفت در رحم شما رشد می‌کند و غذا و اکسیژن را از طریق بند ناف به کودک شما می‌رساند.
- زایمان زودرس: این زایمان قبل از 37 هفته کامل بارداری اتفاق می‌افتد.
- سقط جنین: این زمانی است که نوزاد قبل از هفته بیستم بارداری در رحم می‌میرد.
- مرده زایی: این مورد زمانی اتفاق میفتد که نوزاد در رحم قبل از تولد اما بعد از هفته بیستم بارداری می‌میرد.
12. مصرف الکل
در دوران بارداری به هیچ عنوان نباید الکل مصرف کنید. الکل عامل اصلی نقایص مادرزادی است و می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- سندرم جنین الکلی
- سقط جنین
- وزن کم هنگام تولد
- مشکلات رفتاری در دوران کودکی
- سندرم جنین الکلی مجموعه‌ای از مشکلات است که شامل رشد غیرطبیعی سر و صورت نوزاد، آسیب مغزی، هوش پایین، توقف رشد و مشکلاتی دیگر می‌شود.
داروهای ممنوعه دوران پیش از بارداری
هنگامی که می‌خواهید باردار شوید، با پزشک خود در مورد داروهایی که باید از آنها اجتناب کنید صحبت کنید. چند دارو وجود دارد که قطعاً باید از مصرف آنها اجتناب کنید زیرا می‌توانند در رشد طبیعی جنین اختلال ایجاد کنند، باعث نقص مادرزادی شده یا خطر سقط جنین را افزایش دهند.
در ادامه برخی از داروهای ممنوعه دوران پیش از بارداری را عنوان می‌کنیم:
- ایزوترتینوین که بیشتر با نام آکوتان شناخته می‌شود و برای درمان آکنه استفاده می‌شود.
- متوترکسات، برای شیمی‌درمانی و برای برخی از انواع آرتریت استفاده می‌شود.
- تتراسایکلین، برای آکنه یا عفونت استفاده می‌شود
- والپروئیک اسید برای درمان صرع
- مهارکننده‌های ACE که معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود
داروهای گیاهی ممنوعه دوران بارداری
برخی از گیاهان قطعاً برای حاملگی ناایمن هستند زیرا ممکن است باعث زایمان زودرس یا مشکلات دیگر شوند. گیاهانی که در دوران بارداری باید از آنها اجتناب کرد شامل موارد زیر هستند:
- محرک‌های رحمی مانند آلوئه‌ورا، زرشک، کوهوش سیاه، کوهوش آبی، جنسینگ زن، خار مریم، اسانس‌ها، رزماری و شیرین بیان
- گیاهانی که ممکن است به کودک شما آسیب برسانند شامل مانند زعفران و خاراگوش
- گیاهانی که دارای اثرات سمی دیگری هستند، مانند گل انگور و دارواش
داروهای ممنوع در دوران شیردهی
اغلب داروهای مورد استفاده برای نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نسبتا بی‌خطر هستند. دوز دریافتی از طریق شیر عموماً بسیار کمتر از دوزهای ایمن همان دارو است که مستقیماً به نوزادان داده می‌شود و بعید است که تاثیر نامطلوبی روی نوزاد داشته باشد.
داروهایی که در دوران شیردهی منع مصرف دارند شامل داروهای ضدسرطان، لیتیوم، رتینوئیدهای خوراکی، ید و آمیودارون هستند.
داروهای ممنوعه دوران بارداری خطر جدی برای جنین!
در زمان حاملگی، بیشتر از هروقت دیگری باید مراقب دارو و مواد خوراکی که مصرف می‌کنید، باشید، زیرا در این زمان، تنها سلامت شما نیست که در خطر است، بلکه جنینی که در رحم شما درحال رشد است نیز به توجه و مراقبت‌های زیادی نیاز دارد. خصوصا داروهای ممنوعه در ماه اول بارداری را جدی بگیرید. پس همیشه با مشورت پزشک خود دارو مصرف کنید و لیست داروهای ممنوعه بارداری را به یاد داشت باشید.
اگر مطمئن نیستید که مصرف یک دارو در دوران بارداری بی‌خطر است یا خیر، با پزشک خود مشورت بگیرید و مصرف داروها، همچنین دوز مصرفی را با وی درمیان بگذارید. برای دریافت نوبت آنلاین دکتر زنان و زایمان می‌توانید از سایت نوبت‌دهی دکتردکتر استفاده کنید.
همچنین اگر تجربه‌ای درخصوص مصرف دارو در زمان بارداری دارید، در قسمت نظرات با دیگر خوانندگان این مطلب در میان بگذارید.
