گرفتن رژیم‌های لاغری تحت نظر پزشک، جراحی‌های لاغری و پیکرتراشی، درمان‌های گیاهی و خانگی، کنترل هورمون‌ها، تغییر سبک زندگی، استفاده از سلول‌های بنیادی، هیپنوتیز، ورزش و لاغری با قرص، روش‌های معمول درمان چاقی هستند. تجمع چربی‌ها در بدن به‌صورت متمرکز و زیاده از حد، همچون زنگ خطری هستند که هر کسی را در این شرایط، مجاب به اقدام برای لاغری می‌کند. طبق دسته‌بندی پزشکان شاخص توده بدنی (BMI) 25 یا بیشتر جز دسته افراد چاق قرار می‌گیرند. چاقی نقطه شروع بسیاری از بیماری‌هاست و باید با استفاده از درمان پزشکی یا تغییر سبک زندگی، آن را تغییر دهید.
خواندن این مطلب 7 دقیقه از شما زمان می‌گیرد اما می‌تواند به طور کلی مسیر زندگی‌تان را تغییر دهد و موجب پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲، مشکلات قلبی و مختل شدن عملکرد روزمره شما گردد. ضمن این‌که شما در انتها با تمامی درمان‌های چاقی آشنا خواهید شد. اگر درگیر اضافه وزن هستید، پیشنهاد می‌کنیم که تا به انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
محتوای پزشکی این مطلب، توسط دکتر فرزانه روحانی، فوق تخصص بیماری‌های غدد درون‌ریز و متابولیسم کودکان (اندوکرینولوژی کودکان) مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.
اگر سوالی درباره روش‌های مختلف درمان چاقی دارید، می‌توانید در همین صفحه بپرسید تا پزشک پاسخ دهد.
درمان چاقی
اضافه وزن و چاقی، تجمع غیرطبیعی یا بیش از حد چربی است و ممکن است در طولانی مدت، سلامتی را مختل کند. استانداردهای موجود در جدول BMI به این‌صورت است:
| <18.5 | 18.5 – 24.9 | 25 – 29.9 | 30 – 34.9 | 35< |
| کمبود وزن | نرمال | اضافه وزن | چاق | خیلی چاق |
سبد غذایی نامناسب، کمبود خواب یا کمبود فعالیت بدنی، مصرف برخی داروها و همچنین ژنتیک و سابقه خانوادگی، زنجیره‌ای از عوامل اضافه وزن هستند. این که از چه روشی برای درمان چاقی استفاده کنید، سوال مهمی است که می‌خواهیم آن را در ادامه جواب بدهیم.
مثلا از جراحی‌های ساکشن برای برش چربی‌ها استفاده کنید یا اگر تمایلی به انجام جراحی ندارید می‌توانید تحت نظر پزشک دارو مصرف کنید. تغییر سبک زندگی و شروع ورزش هم راهکاری سالم و کم خطر برای کاهش وزن هستند.
برای رفع چاقی‌های ژنتیکی می‌توانید از تغییر سبک زندگی و انجام ورزش‌های سنگین کمک بگیرید. اما اگر این روش‌ها تا به‌حال برایتان پاسخگو نبوده، تحت نظر پزشک دارو درمانی را شروع کنید و در صورتی که نتیجه مطلوبی دریافت نکردید، راه آخر جراحی است.
انواع درمان چاقی
درمان چاقی به سه بخش درمان پزشکی، تغییر سبک زندگی و درمان به‌وسیله جراحی تقسیم می‌شود. لاغری با درمان‌های دارویی در دسته اول، پیروی از برنامه‌های غذایی، گیاهان دارویی، ورزش در دسته دوم و کم کردن وزن با جراحی‌های لاغری در دسته سوم جای می‌گیرند.
چاقی علل متفاوتی دارد. برخی از چاقی‌ها بر اثر پرخوری‌های عصبی هستند که با درمان و رفع مشکلات روانی به مرور زمان رفع می‌شوند اما برخی از چاقی‌ها ژنتیکی هستند و باید به تناسب دلیل چاقی، درمان آن توسط پزشک مشخص شود.
در ادامه انواع راه‌های درمان چاقی را بررسی خواهیم کرد.
رژیم‌های لاغری
بگذارید با چند پرسش شروع کنیم، آیا کربوهیدرات، پروتئین یا چربی برای درمان چاقی مهم هستند؟ آیا حذف شکر به طور کامل از رژیم غذایی می‌تواند تاثیرگذار باشد؟ تحقیقات ثابت کرده که در رژیم‌هایی که کربوهیدرات و چربی کاهش پیدا می‌کند و باعث محدودسازی انرژی می‌شود، وزن کاهش پیدا می‌کند و این کاریست که رژیم‌های لاغری که با هدف اصلاح خورد و خوراک تنظیم می‌شوند برای بدن انجام می‌دهند. پزشک تغذیه با حذف حذف برخی از مواد غذایی از روتین تغذیه، کم کردن میزان غذا و اضافه کردن برخی مواد خاص که اکثرا پر فیبر و پروتئین‌دار هستند، میزان ورودی حجم غذا و کالری را کاهش داده و با این کار باعث کاهش وزن و سایز فرد می‌شوند.
توصیه‌هایی برای گرفتن نتیجه بهتر از رژیم‌های لاغری:
| شکر را به‌طور کامل از وعده‌های خود حذف کنید |
| مصرف مواد غذایی مانند نوشابه، بیسکوییت‌های شیرین، فست فود و شیرینی را متوقف کنید. |
| مصرف پروتئین و منیزیم خود را به نسبت تغذیه‌تان بالا ببرید |
| فیبر به میزان کامل مصرف کنید |
| آب زیاد بنوشید |
نکته! در صورتی‌که مقاومت به انسولین دارید و به دنبال درمان چاقی ناشی از دیابت هستید، رژیم‌هایی که شاخص گلیسمی پایینی دارند، برای شما مناسب هستند. این رژیم عمدتا باید شامل میوه‌هایی مانند توت، پرتقال، کیوی، توت‌فرنگی، زردآلو، هلو و گلابی باشد. سبزیجاتی چون کرفس، کدو سبز، اسفناج، هویج، گوجه‌فرنگی و کلم بروکلی را هم لازم است در کنار وعده‌های خود به‌عنوان منبع کامل فیبر مصرف کنید.
در این روش قطعا نیاز به صبر و تداوم در ادامه برنامه غذایی خود دارید. بعد از درمان نیز لازم است مجدد به زندگی قبل بازنگردید و کنترل شده رفتار کنید.
پروبیوتیک‌ها
برخی از پروبیوتیک‌ها سرعت جذب چربی را کاهش می‌دهند و باعث دفع چربی در مدفوع می‌شوند. به‌عبارت دیگر پروبیوتیک‌ها باعث می‌شوند که بدن شما کالری کمتری از غذایی که می‌خورید، دریافت کند.
یکی از روش‌های درمان چاقی تنظیم هورمون‌های بدن است. برخی از پروبیوتیک‌ها روی ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها تاثیر می‌گذارند. پروبیوتیک‌ها به ترشح هورمون‌های کاهش‌دهنده اشتها، پپتید ۱و پپتید YY کمک می‌کنند. افزایش سطح این هورمون‌ها در سوزاندن کالری و چربی بدن موثر است.
درمان‌های دارویی چاقی
انتخاب دارو برای درمان اضافه وزن یا چاقی یک تصمیم بین شما و پزشک متخصص تغذیه است، برای گرفتن نوبت دکتر و مشاوره، می‌توانید از پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید و هر چه سریع‌تر در مسیر سلامت قرار بگیرید.
عوامل مهمی که باید در نظر گرفته شوند برای مصرف دارو شامل موارد زیر هستند:
- مدت زمان مورد نیاز برای مصرف دارو؛
- عوارض جانبی احتمالی دارو؛
- مشکلات فعلی سلامتی شما؛
- سابقه پزشکی خانواده شما؛
- و هزینه دارو.
مصرف داروهای رفع چاقی معمولا بلند مدت هستند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که در صورتی‌که پس از ۱۲ هفته مصرف داروها حداقل ۵ درصد کاهش وزن نداشته باشید، لازم است مجدد به پزشک خود مراجعه کنید تا داروها را تحت نظر ایشان قطع کنید و روش‌ها یا داروهای دیگری را جایگزین کنید.
| طول درمان | نوع عملکرد | سال تولید | نام دارو |
| ۴ تا ۲۸ هفته | سمپاتومیمتیک / سرکوب‌کننده اشتها | 1959 | فنترمین |
| ۶ هفته تا ۶ ماه | سمپاتومیمتیک / سرکوب‌کننده اشتها | 1979 | دی اتیل پروپیون |
| ۴ الی ۸ هفته | ترکیبی از یک مهارکننده بازجذب دوپامین و نوراپی نفرین / کاهش اشتها | 2014 | بوپروپیون – نالترکسون |
دقت داشته باشید برای تعیین دُز مصرفی این داروها بر اساس بدن و آزمایشات شما لازم است تحت نظر یک پزشک متخصص باشید.
رفع چاقی با گیاهان دارویی
راه‌های امن‌تری برای کاهش وزن و رفع چاقی وجود دارد که هم لذت‌بخش است هم تاثیرگذار، البته دغدغه‌ای هم بابت عوارض جانبی نخواهید داشت.
اما برای درمان چاقی چه خوراکی‌هایی مفید هستند؟ زغال اخته، زنجبیل، پونه کوهی، جینسینگ، زردچوبه، فلفل سیاه، دارچین، چای سبز، سرکه سیب، زیره و هل از گیاهانی هستند که می‌توانید برای کاهش وزن مصرف کنید.
برای این‌که آسیبی از مصرف این گیاهان به بدن‌تان وارد نشود بهتر است در کنار غذا به عنوان ادویه استفاده کنید. فقط زیاده‌روی نکنید و بیش از یک قاشق غذاخوری (14 گرم) در روز مصرف نکنید. همچنین این گیاهان را به غذاهای مغذی اضافه کنید تا بهترین تاثیر را روی وزن شما بگذارند.
جراحی‌های لاغری
آیا درمان چاقی سریع کل بدن امکان‌پذیر است؟ بله با جراحی‌های کاهش وزن می‌توانید به‌سرعت نتایج شگفت‌انگیزی را مشاهده کنید. به‌طور کلی ۳ نوع جراحی برای لاغری و درمان چاقی وجود دارد.
- اسلیو معده (sleeve gastrectomy)
- بای پس معده (Gastric bypass surgery)
- بیلیو پانکراتیک (Biliopancreatic divertion)
عمل اسلیو معده
در جراحی اسلیو معده، که به آن گاسترکتومی نیز می‌گویند، جراح قسمت اعظم معده را برمی‌دارد و تنها یک قسمت موزی شکل از آن باقی می‌ماند که با بخیه بسته می‌شود. این جراحی مقدار غذایی را که می‌تواند در معده جای بگیرد را کاهش می‌دهد و همین باعث می‌شود که زودتر احساس سیری کنید. بیرون آوردن بخشی از معده ممکن است روی هورمون‌ها یا باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش (باکتری‌هایی که روی اشتها و متابولیسم تاثیر می‌گذارند) نیز تأثیر بگذارد. این نوع جراحی قابل بازگشت نیست چرا که بخشی از معده برای همیشه برداشته می‌شود.
جراحی بای پس معده
جراحی بای پس معده در سه مرحله انجام می‌شود. ابتدا جراح معده را بخیه می‌زند و یک کیسه کوچک در قسمت بالایی آن ایجاد می‌کند. بخیه‌ها معده را بسیار کوچک‌تر می‌کنند، بنابراین به‌دلیل احساس سیری که دارید، کمتر غذا خواهید خورد.
در مرحله بعد، جراح روده کوچک شما را به دو قسمت تقسیم می‌کند و قسمت پایینی را مستقیماً به کیسه کوچک معده متصل می‌کند. این فرآیند از این بابت انجام می‌شود که مسیر چرخش غذا کوتاه‌تر شود و کالری کمتری از غذا دریافت کنید.
سپس جراح قسمت فوقانی روده کوچک را مجدداً به محل جدیدی در پایین‌تر قسمت تحتانی روده کوچک متصل می‌کند. این امر به اسیدهای گوارشی موجود در معده اجازه می‌دهد تا از قسمت بای پس روده کوچک به قسمت تحتانی روده کوچک جریان پیدا کنند تا غذا به‌طور کامل هضم شود.
عمل بای پس باعث تغییر هورمون‌ها، باکتری‌ها و سایر مواد در دستگاه گوارش می‌شود.
جراحی بلیو پانکراتیت
این نوع جراحی به شما امکان کاهش وزن بیشتری در مقایسه با ۲ عمل دیگری که در بالاتر توضیح داده شد را می‌دهد. با این‌حال، احتمال بروز مشکلات مربوط به جراحی و کمبود ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین در بدن شما نیز بسیار زیاد است. به این دلایل، جراحان اغلب این روش خاص را انجام نمی‌دهند. با این‌وجود، در شرایط بدنی خاص و چاقی بسیار شدید، برخی از جراحان این روش را پیشنهاد می‌دهند.
درمان چاقی به روش سلول درمانی
سلول درمانی روشی برای رفع چاقی در مدت زمانی کوتاه با استفاده از سلول‌های بنیادین است.
هزینه این روش بسیار بالا است. برای مثال در سال ۲۰۲۳ هزینه سلول درمانی جهت رفع چاقی در آمریکا بین ۵۰۰۰ تا ۵۰.۰۰۰ هزار دلار بابت آن هزینه شده است.
انجام این کار باید توسط تیمی مجرب انجام شود زیرا در صورت بروز خطا در انجام آن، ممکن است فرد نابینا شود.
هیپنوتراپی
هیپنوتراپی (Hypnotherapy) روشی موثر برای درمان اختلال‌های روان‌شناختی و تغییر عادات و افکار در جهت ایجاد سبک زندگی جدید است. هیپنوتراپی بر پایه هیپنوتیزم است و توسط هیپنوتراپیست انجام می‌شود.
این روش برای درمان اضطراب، افسردگی، وسواس و کاهش وزن و همچنین به‌عنوان درمان مکمل برای بهبود بیماری‌های جسمی تجویز می‌شود. لاغری با هیپنوتراپی و تاثیرات آن، معمولا در طولانی‌مدت و با گذراندن چندین جلسه قابل مشاهده است.
در لاغری به روش هیپنوتراپی باید در ابتدای امر بدن و ذهن در آرامش قرار بگیرد. در ادامه هیپنوتراپیست با مطرح کردن پرسش و گفتگو، تلاش می‌کند دلایل اصلی پرخوری و عدم‌تمایل به کاهش وزن را با دسترسی به ناخودآگاه بیابد و برای آن‌ها راه‌حلی ارائه دهد.
رفع چاقی شکم و پهلو
بسیاری از افراد تنها مشکل چاقی شکم و پهلو یا چاقی پایین تنه یا بالاتنه دارند. سوالاتی همچون درمان چاقی شکم یا ران در افراد لاغر چگونه است؟ رفع چاقی شکم در زنان با چه روشی بهتر جواب می‌دهد؟ یا اصلا چطور یک نقطه خاص را هدف جهت لاغری قرار دهیم، پرسش‌هایی هستند که ذهن ه خانم و آقایی را درگیر خود می‌کند.
نقطه شروع برای کنترل وزن و مبارزه با چربی‌ها برای رفع چاقی شکمی، فعالیت بدنی منظم با شدت متوسط است. منظور از شدت متوسط حداقل 30 دقیقه فعالیت در روز (و برای بهتر نتیجه گرفتن نهایتا تا 60 دقیقه در روز) است. یکی از بهترین روش‌های کنترل چاقی در خانه انجام تمرینات ساده و مداوم است. ورزش با دمبل‌های سبک به‌صورت سرعتی هم می‌تواند باعث کاهش وزن و بافت‌های چربی شود. ورزش‌های نقطه‌ای، مانند انجام دراز و نشست، می‌تواند عضلات شکم را سفت کند، اما روی چربی احشایی تاثیر لازم را نمی‌گذارند. از این رو بهتر است برای لاغری با ورزش حتما از مربی ورزشی حرفه‌ای مشورت بگیرید.
درمان چاقی کودکان و نوجوانان
در خصوص چاقی کودکان و نوجوانان، پزشک به‌طور مرتب از طریق BMI شاخص توده بدنی و وضعیت سلامتی ایشان را بررسی می‌کند.
با توجه به نمودار رشد فرزند شما با دیگر کودکان هم‌سن و هم‌جنس، پزشک وضعیت توده بدنی او را مشخص می‌کند.
درمان چاقی در دوران کودکی براساس سن کودک و وضعیت سلاکت جسمی اوست. درمان چاقی کودکان معمولاً شامل تغییراتی در عادات غذایی و سطح فعالیت بدنی کودک می‌شود. در شرایط خاص، درمان ممکن است شامل داروها یا جراحی کاهش وزن باشد.
آکادمی کودکان آمریکا توصیه می‌کند که کودکان بزرگتر از 2 سال که وزنشان در دسته اضافه وزن قرار می‌گیرد، تحت نظر پزشک، برنامه غذایی برای حفظ وزن را در پیش بگیرند تا روند افزایش وزن متوقف شود. این استراتژی باعث می‌شود که روند افزایش قد با سرعت قبل انجام شده و در نهایت افزایش قد، مشکل اضافه وزن را رفع کند.
اما برای نوجوانان که روند رشدشان متوقف شده لازم است که روش‌های کاهش وزن که برای بزرگسالان توصیه می‌شود را در سطوح آسان‌تر در پیش بگیرند.
درمان چاقی ناشی از بارداری
استراتژی‌های اصلی مدیریت وزن در دوران بارداری، کنترل رژیم غذایی، ورزش و اصلاح سبک زندگی است. هدف این نوع از درمان، جلوگیری از افزایش وزن بیش از حد در بارداری به‌عنوان مشکلی شایع است.
برای پیشگیری از افزایش وزن غیرمعمول در دوران بارداری حتما از یک متخصص تغذیه در کنار پزشک زنان مشورت بگیرید.
تقریباً تمام داروهایی که برای کاهش وزن تجویز می‌شوند اثرات نامطلوبی بر جنین دارند و نباید در دوران بارداری مصرف شوند. رژیم غذایی، فعالیت بدنی و افزایش یا کاهش وزن همه باید به‌طور مکرر در طول بارداری و دوره پس از زایمان بررسی شوند.
برای درمان چاقی پس از زایمان و در دوران شیردهی هم مصرف داروهای لاغری ممنوع است. چرا که از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود. در عوض تحت نظر پزشک ورزش کنید و چربی‌های مانده از بارداری را به کمک درمان چاقی به عضله تبدیل کنید.
رفع چاقی صورت
با این‌که نمی‌توانید چربی یک ناحیه را به تنهایی کاهش دهید اما می‌توانید اقداماتی برای لاغری صورت و کاهش وزن انجام دهید.
یک سری تمرینات برای کاهش چربی صورت وجود دارد.
۱. هوا را در دهان خود نگه دارید و گونه‌های خود را به بیرون فشار دهید. هوا را از این طرف به سمت دیگر حرکت دهید تا عضلاتتان کشیده شود.
۲. لب‌های خود را از وسط جمع کنید و سپس به‌طور متناوب از یک طرف به سمت دیگر تکان دهید.
۳. نگه‌داشتن یک لبخند بزرگ در حالی‌که دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهید.
۴. در حالی‌که زبان خود را به سقف دهان خود فشار می‌دهید، گردن خود را دراز کنید. این کار باعث کشیدگی عضلات زیر چانه شما می‌شود و برای درمان چربی زیر چانه راهکاری بسیار مناسب است.
شروع مسیر درمان چاقی از کجا شروع می‌شود؟
به‌صورت کلی امکان لاغری سریع کل اندام‌ها وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بله اما روش‌های متفاوتی برای لاغری وجود دارد اما باید در نظر داشته باشید که حتی با جراحی لازم است صبوری داشته باشید و در مدت زمان بسیار کوتاه متوجه تغییر نخواهید شد. همچنین که تمام این روش‌ها باید تحت نظر متخصص تغذیه انتخاب و انجام شوند.
برای لاغری از طریق مصرف دارو هم حتما باید یک پزشک متخصص تغذیه یا جراح مراجعه کنید تا پیش از شروع درمان یا جراحی آزمایشات لازم انجام و نتایج بررسی شوند تا بر اساس بدن‌تان دارو یا راهکار مناسب ارائه گردد.
برای پیشگیری از چاقی در دوران بارداری هم حتما با پزشک زنان در ارتباط باشید و راه‌های جلوگیری از چاقی را که برای جنین امن هستند را از ایشان بپرسید.
در انتها از شما می‌خواهیم که اگر در زمینه درمان چاقی، تجربه‌ای دارید یا می‌خواهید نکته‌ای را در این زمینه به اشتراک بگذارید، با ما و دیگر خوانندگان مجله سلامت دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
چرا گاهی درمان چاقی تاثیر لازم را ندارد؟
وجود اختلال در کارکرد تیروئید، مقاومت به انسولین، استپ وزنی، ابتلا به بیماری‌هایی همچون سندرم تخمدان پلی کیستیک و … باعث می‌شوند که گاهی درمان‌های مختلف چاقی که اکثر هم شامل تغییر سبک زندگی و دارویی هستند، تاثیر مورد نظر را نگذارند. در چنین شرایطی، باید با نظر پزشک، آزمایش‌های مختلفی همچون آزمایش خون یا تست تیروئید را به‌عمل آورد و به پزشک متخصص برای بررسی و درمان آن مراجعه کرد. بعد از این مرحله است که پزشک مجددا با توجه به اطلاعات جدید، درمانی مناسب با وضعیت شما را تجویز خواهد کرد.
سوالات متداول درمان چاقی
داروهایی همچون قرص ادیوس، قرص گلوریا، داروی لاغری جی سی، داروی لاغری بلوبری، قرص فلوردو، قرص یونیک اسلیم، قرص لاغری فلوفیت، مکمل لاغری اسلیم لست از جمله درمان‌چاقی هستند که باعث کاهش وزن می‌شوند.
هومیوپاتی نام دسته‌ای از داروهای است کاهش وزن است. به این روش، همسان درمانی نیز می گویند. داروهای هومیوپاتی روی انرژی حیاتی بدن کار کرده و اختلالات آن را اصلاح می‌کنند.
خیر. فوایدی حجامت به‌صورت کلی شامل مواردی همچون کاهش فشار خون، کم کردن غلظت خون و افزایش گردش خون می‌شود و کاهش وزن در این دسته قرار نمی‌گیرد.
بیشتر افزایش وزن ناشی از کم کاری تیروئید ناشی از احتباس آب و نمک در بدن است. پزشک غدد برای حل این مشکل، قرص کم‌کاری تیروئید را تجویز می‌کند و به این‌صورت بیمار تا 10 درصد با مصرف این داروها لاغر می‌شود.
