دلایل انواع دل درد گوناگون است. باید بدانید که برخی از آنها جدی‌تر از بقیه هستند. گاهی دل‌درد با درمان‌هایی سریع و فوری بهبود پیدا می‌کند و گاهی هم نیاز به پیگیری‌های دقیق‌تری وجود دارد. برای بررسی وضعیت بسیاری از انواع دل‌درد نیاز به مراجعه به متخصص گوارش وجود دارد. در این مقاله هم از دل‌درد در شکل‌های مختلف می‌گوییم و روش‌های درمانی را به شما معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
دل درد چیست؟
درد شکم شامل دردی است که در هر نقطه از شکم بین دنده‌ها و لگن رخ می‌دهد. وقتی صحبت از دل‌درد می‌شود، بیشتر معده‌درد به خاطر می‌آید اما درد شکم می‌تواند مربوط به اعضای مختلفی از این بخش از بدن باشد.
شکم جایگاه اعضای متنوعی از جمله موارد زیر است:
- معده
- کبد
- كيسه صفرا
- پانکراس
- روده کوچک
- روده بزرگ
این موارد اندام‌های دستگاه گوارش هستند و درد می‌تواند در دیواره شکم، پوست و ماهیچه‌هایی احساس شود که پوسته بیرونی شکم را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات، دردی که در شکم خود احساس می‌کنید، در جای دیگری مانند سینه، لگن یا پشت رخ می‌دهد.
درد شکم می‌تواند اشکال مختلفی داشته و نشانه وضعیت‌های گوناگونی باشد. شکل و حالت درد هم متنوع است:
- خفیف یا شدید.
- ممتد و مداوم یا تیز و آنی.
- سوزش یا درد.
- کرامپ یا کولیک.
- ثابت یا متناوب.
- موضعی (در یک نقطه) یا عمومی (در سراسر).
در نهایت، دقت کنید که درد شکم علامتی ذهنی است که فقط شما می‌توانید آن را توصیف کنید.
علائم دل درد چیست؟
معمولاً بعد از خوردن یا نوشیدن، دل‌درد رخ می‌دهد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد؛ دقت کنید که انواع دل درد با نشانه‌ها و علائم مختلفی رخ می‌دهند:
- حس پربودن ناراحت‌کننده
- سیری زودرس
- سوزش سردل
- حالت تهوع
- استفراغ
- آروغ‌زدن
- اسهال
- نفخ
انواع دل درد چیست؟
از آنجایی که شکم شما محل بسیاری از اندام‌ها است، پزشک باید به اندام‌های مختلف دقت داشته باشد. به طور کلی، برای تشخیص انواع دل درد اغلب شکم را به چهار قسمت تقسیم می‌کنند:
- قسمت بالا / قسمت پایین؛ درد بالای شکم بالای ناف شماست. درد زیر شکم زیر آن است. باید همیشه به دل درد ناف دقت کنید.
- سمت راست / سمت چپ؛ خط وسط شکم تا سمت راست یا چپ.
مکان بروز درد سرنخ مهمی برای شناسایی انواع دل درد است. با شناسایی مکان مناسب می‌توانید متوجه شوید که کدام اندام‌هایتان درگیر هستند. به عنوان مثال، درد در ربع بالای سمت راست ممکن است نشان‌دهنده مشکل در کبد یا کیسه صفرا باشد. برای رسیدن به تشخیص قطعی، به بررسی علائم دیگر هم نیاز است.
دلایل انواع دل درد چیست؟
بیشتر دلایل انواع دل درد موقتی‌اند و جدی نیستند. در بیشتر موارد، مشکل مربوط به هضم و دل درد بعد از غذا، قاعدگی یا عفونت موقت است. علت دل درد معمولا ریشه در موارد زیر دارد.
مسائل گوارشی در بسیاری از موارد عامل درد شکم هستند و این مشکل به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- سوء هاضمه
- نفخ
- یبوست
- اسهال
- آلرژی و فقدان تحمل غذایی
- مسمومیت غذایی
- التهاب
تحریک یا عفونت در اندام‌های شما می‌تواند باعث التهاب موقت شود، مانند:
- گاستروانتریت ویروسی (آنفولانزای معده)
- بیماری زخم معده
- رفلاکس اسید مزمن (GERD)
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- چرخه تولید مثل زنان
اگر رحم دارید، ممکن است گاه به گاه دردهای زیر را تجربه کنید:
- گرفتگی‌های قاعدگی
- درد تخمک‌گذاری
گاهی اوقات دلایل انواع دل درد نشان‌دهنده وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به درمان دارد. درد در نواحی مختلف ممکن است علامت درگیری اندام‌های مختلف باشد. مثلا:
ربع فوقانی راست
سمت راست بالای شکم شما محل قرارگیری کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی است. کلیه راست شما هم در پشت این ناحیه است. اولین بخش‌های روده کوچک و بزرگ نیز از این قسمت عبور می‌کنند.
درد بالای سمت راست شکم به احتمال زیاد مربوط به بیماری کبد یا بیماری کیسه صفرا است، مانند:
- هپاتیت (الکلی، سمی، متابولیک، ویروسی یا خودایمنی)
- سنگ کیسه صفرا
- کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)
- سرطان مجرای صفراوی، سنگ و تنگی
- سرطان کیسه صفرا
- سرطان کبد
ممکن است که مشکلی موضعی در دوازدهه، روده بزرگ یا کلیه راست هم وجود داشته باشد، مانند موارد زیر:
- عفونت کلیه
- سنگ کلیه
- زخم اثنی عشر
- انسداد روده بزرگ
ربع فوقانی چپ
سمت چپ بالای شکم شما محل قرارگیری معده، پانکراس و طحال است. کلیه چپ در پشت حفره شکم قرار دارد و قلب و ریه چپ درست بالای آن قرار گرفته‌اند.
برپز درد سمت چپ شکم و بالای آن می‌تواند به این معنی باشد:
- پانکراتیت (لوزالمعده ملتهب)
- سرطان پانکراس
- اسپلنومگالی (بزرگ شدن طحال)
- گاستریت
- زخم معده
- رفلاکس صفرا
- سرطان معده
- عفونت کلیه
- سنگ کلیه
اگر درد از قفسه سینه شما شروع می‌شود، شاید پای موارد زیر به میان باشد:
- سوزش سردل
- آنژین
- درد قفسه سینه غیر قلبی
- حمله قلبی
- پریکاردیت
- ذات الریه
- پلوریت
- آمبولی ریه
پایین شکم
در قسمت پایینی شکم، روده کوچک و بزرگ قرار دارند. درد زیر شکم به احتمال زیاد مربوط به بیماری‌های گوارشی است. ممکن است به تخمدان یا رحم هم مربوط باشد.
دلایل انواع دل درد در این ناحیه عبارت‌اند از:
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- سوء هاضمه عملکردی
- بیماری التهابی روده (کرون، کولیت اولسراتیو)
- انسداد روده بزرگ یا کوچک
- سرطان روده کوچک
- سرطان روده بزرگ
- آنوریسم آئورت شکمی
- پریتونیت
- لنفادنیت مزانتریک
- سندرم ایسکمیک روده (مسطانتریک)
- فتق
- سنگ کلیه
درد نشأت‌گرفته از اندام‌های لگن می‌تواند به دلایل زیر باشد:
- اندومتریوز
- کیست‌های تخمدان
- بیماری التهابی لگن
- حاملگی خارج رحمی
- سرطان تخمدان
- سرطان رحم
ربع تحتانی چپ
دردی که به طور خاص در سمت چپ پایین شکم شما به وجود می‌آید، اغلب مربوط به دیورتیکولوز و دیورتیکولیت روده بزرگ است. دیورتیکول‌ها (برون‌ریزی‌های کوچک در دیواره روده) می‌توانند در سرتاسر روده بزرگ ایجاد شوند، اما معمولا در قسمت پایین سمت چپ به وجود می‌آیند.
ربع پایین سمت راست
باید بدانید که گاهی دل درد در سمت راست پایین شکم وجود دارد و این وضعیت ناشی از مشکل آپاندیس است. التهاب آپاندیس (آپاندیسیت) یا سرطان آپاندیس هم با درد در این ناحیه همراه‌اند.
درد عمومی
سایر دلایل انواع دل درد عبارت‌اند از:
- استرس (دل درد استرسی).
- نفخ شکم.
- آسیب‌های تروماتیک.
- کشیدگی عضلات شکم.
- زونا.
دل درد در بارداری
یکی از انواع دلایل دل درد بارداری است. درد یا گرفتگی معده (شکم) در بارداری شایع است. این دست از دل‌دردها معمولا جای نگرانی ندارند، اما گاهی اوقات می‌توانند نشانه مشکل جدی‌تری باشند که نیاز به بررسی دارد.
اگر درد خفیف باشد و در هنگام تغییر وضعیت و استراحت از بین برود، احتمالا جای نگرانی نیست. با این حال، نسبت به دردهای شکمی در دوران بارداری حساس باشید و درباره‌شان از پزشک اطلاعات بگیرید.
دل درد کودکان
درد شکم در کودکان می‌تواند علت فیزیکی نداشته باشد. گاهی اوقات، اضطراب و استرس از جمله دلایل انواع دل درد در بچه‌ها هستند. از دلایل شایع دیگر دل درد نوزاد و کودکان هم باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- تجمع باد در معده و روده
- یبوست
- گاستروانتریت (Gastroenteritis)؛ کودکان خردسال و نوزادان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر کم‌آبی ناشی از گاستروانتریت هستند.
دل درد پریودی
تجربه دل‌درد در دوران پریود و پیش از آن بسیار رایج است. این درد اغلب به حالت ضربان‌دار و گرفتگی در قسمت پایین شکم خود را نشان می‌دهد. ممکن است، علائم دیگری مانند کمردرد، حالت تهوع، اسهال و سردرد هم در این دوران رخ بدهند. دل درد تخمک‌گذاری هم در چرخه قاعدگی زنان رخ می‌دهد. بروز دردی خفیف در زیر شکم یا پهلو در زمان تخمک‌گذاری بعید نیست.
دل درد صبحگاهی
معده‌درد صبحگاهی بسیار شایع است و درمان‌های زیادی دارد. این مشکل می‌تواند ناشی از رفلاکس اسید، گاستریت، اضطراب یا خالی‌بودن معده باشد. تمام این علائم با کنترل استرس، ساعت خواب و رژیم غذایی درمان می‌شوند.
دل درد بعد از مصرف الکل
الکل روده را تحریک می کند. نوشیدن منظم آن می‌تواند باعث گاستریت الکلی شود که علائمی مانند معده درد، درد شکم، سکسکه، سوء هاضمه، از دست‌دادن اشتها، نفخ و حالت تهوع دارد.
تشخیص انواع دل درد چگونه است؟
پزشکان برای تشخیص دلایل انواع دل درد از بیمار، پرسش‌های مختلفی می‌پرسند. این پرسش‌ها درباره موارد زیر است:
- محل درد.
- نوع درد.
- مدت‌زمان بروز درد.
- دائم یا مقطعی‌بودن درد.
- حرکت‌کردن و پیچیدن درد در نواحی مختلف.
- عوامل اثرگذار بر شدت آن.
- علائم دیگر موجود در بدن.
از پاسخ‌های بیمار و با معاینات، پزشکان متوجه دلیل بروز درد در ناحیه شکمی می‌شوند. در برخی موارد، نیاز به انجام آزمایش‌هایی برای بررسی دقیق‌تر وضعیت وجود دارد. هر دل دردی را معادل دل پیچه و موارد مشابه در نظر نگیرید و پیگیری جدی را فراموش نکنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت بروز دردهای شکمی مداوم، شدید یا در صورت قرارداشتن در دوران حساسی مانند بارداری، باید سریع به پزشک مراجعه کنید. در موارد زیر هم باید مشکل را پیگیری و دلایل انواع دل درد را شناسایی کنید:
- تب مداوم.
- حالت تهوع یا استفراغ مداوم.
- وجود خون در مدفوع، ادرار یا استفراغ.
- تورم و حساسیت به لمس شکم.
- زردی (زردی چشم و پوست).
- درد در هر قسمت دیگری از بدن.
- تنگی نفس یا علائمی که با تلاش بدتر می‌شوند.
درمان دل درد چگونه است؟
درد شکم دلایل و درمان‌های مختلفی دارد. برخی از بیماری‌ها، مانند سنگ کیسه صفرا یا آپاندیسیت، نیاز به جراحی دارند. سایر موارد، مانند زخم یا عفونت، می‌توانند با دارو تسکین پیدا کنند. گاهی دل درد سرماخوردگی و آنفولانزا نیاز به گذر زمان دارند. در واقع، با اتمام دوره بیماری مشکلات حل می‌شود.
گاهی شناسایی دلایل انواع دل درد بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که حتی موارد خفیف هم می‌توانند دلایلی جدی داشته باشند. اگر فکر می‌کنید که دل‌دردتان ریشه در معده و مشکلات گوارشی دارد به موارد زیر دقت کنید:
- استراحت روده؛ از خوردن دست بکشید یا فقط غذاهای آسان‌هضم مانند بیسکویت ترد (کراکر) یا موز بخورید.
- مقدار زیادی آب بنوشید تا بدن هیدراته بماند.
درمان‌های خانگی
برخی درمان‌های خانگی هم برای رفع دل‌درد توصیه می‌شوند اما بهتر است که با مشورت پزشک به سمت آنها بروید. این تجویزات پشتوانه علمی و آزمایشگاهی ندارند و شاید اثرات جانبی دیگری را به همراه بیاورند:
- شیرین بیان برای گاز معده
- زنجبیل برای سوء هاضمه
- نعناع فلفلی برای تسکین عضلات معده
برای درمان فوری دل درد و نفخ، می‌توانید روی عکس زیر بزنید و داروهای گیاهی و بی‌ضرر تسکین دل درد را خریداری کنید:
پیشگیری از دل درد چگونه است؟
جلوگیری از بروز دل‌درد در گروی شناسایی ریشه آن است. بااین‌حال، توصیه می‌شود که آهسته غذا بخورید، تعداد دفعات خوردن را بیشتر و حجم غذای مصرفی را در آنها توزیع کنید، به رژیم غذایی سالم توجه داشته باشید و از استرس‌ها دور بمانید. با این راه‌کارها تاحد زیادی از انواع دل‌درد دور می‌شوید.
برای پیگیری وضعیت‌های شدید و جدی هم باید به پزشک مراجعه کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت وقت ملاقات با متخصصان، استفاده از سیستم نوبت دهی دکتر سایت دکتردکتر است.
درباره دلایل انواع دل درد پرسش دیگری ذهنتان را مشغول کرده است؟ از ما بپرسید تا به شما در رسیدن به پاسخ کمک کنیم.
منابع:
