منظور از ناباروری بدون علت چیست؟ به نوعی از ناباروری که ریشه و دلیل خاصی باعث آن نشده، ناباوری بی‌دلیل و علت گفته می‌شود. برای درمان چنین وضعیتی باید به متخصص زنان در تهران و شهرهای دیگر مراجعه کنید. روش‌های گوناگونی برای مواجهه با این نوع از ناباروری وجود دارد. برای مثال، گاهی با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌توانید مشکلات ناباروری را حل کنید. روش‌های دیگری از جمله لقاح مصنوعی (IVF) و تلقیح داخل رحمی (IUI) هم وجود دارند که می‌توانند در درمان زوج‌های بی‌فرزند نقش داشته باشند. در این مقاله می‌خواهیم درباره ناباروری بدون دلیل بیشتر صحبت کنیم.
ناباروری بدون علت چیست؟
زمانی که آزمایش‌های مختلف هیچ دلیل واضح و آشکاری را درباره ناباروری افراد مشخص نمی‌کنند، پزشکان به این نتیجه می‌رسند که ناباروری بی‌علت در جریان است. برای اینکه پزشکان به چنین نتیجه‌ای برسند، نیاز به ارزیابی زوج‌های یک رابطه وجود دارد.
در واقع، بعد از اینکه زن و مرد، آزمایش‌های مختلف باروری را از سر گذراندند و دلیل واضح یا مشکل شاخصی برای بچه‌دارشدنشان وجود نداشت، نتیجه گرفته می‌شود که نازایی بدون علت در آنها وجود دارد.
با مشخص‌شدن این موضوع روش درمان ناباروری تعیین می‌شود. آزمایش‌هایی که در این مسیر انجام می‌شوند، اغلب به آشکارشدن موارد زیر کمک می‌کنند:
- هیچ مشکل ساختاری یا ناهنجاری ادراری وجود ندارد.
- تخمک‌گذاری در بازه‌های منظم رخ می‌دهد.
- لوله‌های فالوپ بدون هیچ انسدادی باز هستند.
- تعداد تخمک‌های زن مطلوب است.
- هورمون‌های مغزی برای تولیدمثل مقدار مناسبی دارند.
- شمار، شکل، مقدار و تحرک اسپرم‌های مرد مناسب است.
افرادی که از نظر موضوعات بالا مشکلی ندارند، زمانی ناباروری بدون دلیل شناخته می‌شوند که دست‌کم ۱ سال برای بچه‌دارشدن تلاش کرده‌اند اما نتیجه‌ای نگرفته‌اند. مدت‌زمان یک سال برای افراد زیر ۳۵ سال است. اگر افراد بالای ۳۵ سال، به مدت ۶ ماه برای بچه‌دارشدن تلاش کرده و نتیجه‌ای نگرفته باشند، دچار ناباروری بی‌علت شناخته می‌شوند.
دلایل ناباروری در مردان و زنان چیست؟
نازایی بدون علت می‌تواند ریشه در وضعیت‌هایی داشته باشد که به طور مستقیم به باروری ارتباطی ندارند. برای مثال به موارد زیر دقت کنید:
عوامل ایمونولوژیک
بعضی از عوامل ایمونولوژیک (immunologic) یعنی عواملی که مربوط به نقص در سیستم ایمنی هستند هم می‌توانند باعث ناباروری شوند. اختلالات سیستم ایمنی که دلایل متنوعی دارند، باعث ناباروری به شکل‌های مختلف می‌شوند؛ از جمله ممانعت از لانه‌گزینی بچه در رحم مادر که روی فرایند بارداری اثر می‌گذارد.
ناهنجاری‌های لوله رحم و آندومتریوز
باید بدانید که حتی در مواردی که آندومتریوز شدید نیست هم امکان ناباروری وجود دارد. گاهی‌اوقات این مشکل با بروز نشانه هم همراه نیست اما می‌تواند مانع از باروری شود. این اختلال یک مشکل دردناک در ناحیه رحم است که طی آن، بافتی مشابه بافت داخلی رحم در خارج از آن به وجود می‌آید.
غیرطبیعی بودن تخمک
با استفاده از سونوگرافی، امکان شمارش تخمک‌ها به وجود می‌آید. اگر تخمک‌ها از نظر شمار و کیفیت دچار مشکل باشند، احتمال باروری پایین می‌آید. البته یادتان باشد که با سونوگرافی نمی‌توانید درباره کیفیت تخمک‌ها و ناباروری زنان اظهار نظر کنید. برای نتیجه‌گیری درباره این موضوع، نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر مانند آزمایش خون وجود دارد.
عفونت
ابتلا به برخی از عفونت‌ها هم باعث بروز ناباروری می‌شود. برخی از عفونت‌هایی که در اثر بیماری‌های مقاربتی در بدن به وجود می‌آیند، موجب شکل‌گیری عفونت‌هایی می‌شوند که در صورت درمان‌نشدن با عوارضی نظیر ناباروری همراه هستند.
نقص فاز لوتئال
فاز لوتئال (Luteal phase) بخشی از چرخه قاعدگی یعنی فاصله میان آزاد‌شدن تخمک (تخمک‌گذاری) و پیش از شروع قاعدگی است. اگر فاز لوتئال دچار نقص و مشکل باشد، امکان ناباروری یا سقط جنین پیش می‌آید.
فازی که کمتر از ۱۰ روز طول بکشد، نشان‌دهنده این است که فرد در عرض ۱۰ روز بعد از تخمک‌گذاری پریود می‌شود. کوتاه‌بودن این فاز مانع از آن می‌شود که دیواره رحم به اندازه کافی ضخیم شود و بتواند جنین را در خود نگه دارد.
ناتوانی اسپرم در نفوذ به تخمک
همان‌طور که کیفیت تخمک‌ها در باروری مهم است، اسپرم هم باید شرایط و ویژگی‌های لازم را داشته باشد تا بتوانند با نفوذ به تخمک منجر به بارداری شود. با آزمایش‌هایی که درباره مایع منی انجام می‌گیرد، به دلایل ریشه‌ای ناتوانی اسپرم در بارورکردن تخمک می‌رسیم.
مشکلات روانشناختی
برخی از مطالعات و پژوهش‌های پزشکی نشان می‌دهند که ارتباطی دوسویه میان مشکلات روانشناختی و ناباروری وجود دارد. هم مشکلاتی مانند اضطراب و استرس و وضعیت‌های دیگر روانی می‌توانند موجبات ناباروری را فراهم کنند و هم ناباروری باعث می‌شود که مشکلاتی نظیر اضطراب و افسردگی در زوج‌ها شعله‌ور شوند.
مخاط رحم
در طول تخمک‌گذاری، مایع و مخاط رحم به اسپرم کمک می‌کند که با شنا خود را به تخمک برساند. اگر مخاط غلیظ یا حاوی محتویات خاصی باشد، امکان حرکت اسپرم به سوی دهانه رحم و رحم وجود نخواهد داشت.
برنامه‌ریزی نامناسب برای سکس
اگر زمان تخمک‌گذاری با برنامه‌ای که برای برقراری رابطه جنسی با شریکتان تدارک می‌بینید هم‌خوانی نداشته باشد، احتمال بارورشدن محدود خواهد شد.
تشخیص ناباروری بدون علت چگونه است؟
برای تشخیص ناباروری بدون علت فقط از یک آزمایش استفاده نمی‌شود. ضمن اینکه روش‌های آزمایش صددرصد صحیح و قابل اعتماد نیستند. برای رسیدن به تشخیص درباره ناباروری بی‌علت باید:
- افراد معاینه فیزیکی شوند.
- سوابق سلامت و روابط جنسی زوج‌ها مرور شود.
- سطح هورمون‌ها با آزمایش خون مشخص شود.
- اندام‌های تولید مثل مانند تخمدان، لوله‌های فالوپ، رحم با سونوگرافی یا لاپاروسکوپی بررسی شوند.
- مایع منی در آقایان بررسی شود و مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد.
- میزان کل ذخیره فولیکولی تخمدان (ovarian reserve) بررسی شود.
- فرایند تخمک‌گذاری مورد ارزیابی قرار بگیرد.
اگر متخصصان با آزمایش‌های بالا باز هم به نتیجه‌ای در خصوص علل ناباروری مردان و زنان نرسند، تشخیص ناباروری بدون دلیل خواهد بود. یادتان باشد که هریک از پزشکان از رویکردهای مخصوص به خود برای ارزیابی وضعیت باروری در زوج‌ها استفاده می‌کنند. برای اینکه خیالتان بابت تشخیص در این زمینه راحت شود، بهتر است که نظر چند متخصص را جویا شوید.
درمان ناباروری بدون علت چگونه است؟
بنا به وضعیت و شرایط هر زوج، درمان نازایی بدون علت در آنها می‌تواند از روش‌های مختلفی پیش برود. از جمله روش‌هایی که برای حل این موضوع پیشنهاد می‌شوند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- استفاده از فناوری‌های کمک‌باروری (ART)
- دارودرمانی
- تغییرات سبک زندگی
- بهبود زمان‌بندی رابطه جنسی
استفاده از فناوری‌های کمک‌باروری
با روش‌هایی موسوم به فناوری‌های کمک‌باروری، این امکان وجود دارد که بخشی از فرایند باروری در آزمایشگاه رخ بدهد. از جمله این درمان‌ها باید به لقاح مصنوعی (IVF) و تلقیح داخل رحمی (IUI) اشاره کنیم.
در روش تلقیح داخل رحمی، اسپرم پیش از تزریق به رحم در آزمایشگاه شسته و متمرکز می‌شود. در روش لقاح مصنوعی هم رویان‌ها در آزمایشگاه با تخمک زن و اسپرم مرد یا یک اهداکننده دیگر لقاح پیدا می‌کنند. سپس در رحم زن جای‌گذاری می‌شوند.
در این روش، اسپرم مستقیماً به تخمک تزریق می‌شود. در مواردی که کیفیت اسپرم دلیل ناباروری است، چنین اقدامی شانس باردارشدن را بالا می‌برد.
دارودرمانی
برخی از داروها هم باعث تحریک تولید تخمک و تخمک‌گذاری می‌شوند. در این صورت، به تنهایی یا با کمک روش‌های کمک‌باروری که پیش‌تر گفته شد، امکان باروری قوت می‌گیرد. از جمله داروهایی مؤثر در این زمینه باید به گنادوتروپین‌ها (gonadotropins) و کلومیفن (clomiphene) اشاره کنیم.
گنادوتروپین‌ها حاوی هورمون‌هایی هستند که باعث تحریک تولید تخمک می‌شوند و کمبود شمار اسپرم‌ها را جبران می‌کنند. کلومیفن هم با تحریک تخمدان‌ها به تولید تخمک بیشتر منجر می‌شود. تجویز دارو با نظر پزشک مقدور است.
تغییرات سبک زندگی
بسیاری از عادت‌های اشتباه زندگی و پیگیری سبک غلط در این زمینه باعث بروز ناباروری می‌شوند. برای درمان ناباروری بدون علت می‌توانید در سبک زندگی‌تان تغییراتی به وجود بیاورید:
- از مصرف مواد مخدر، الکل و سیگار دوری کنید.
- وزنتان را متعادل و متناسب نگه دارید.
- به تغذیه سالم و متعادل توجه داشته باشید.
- هر روز، ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
- مصرف کافئین را محدود کنید.
- از استرس‌ها بکاهید.
بهبود زمان‌بندی رابطه جنسی
پنجره زمانی کوچک و محدودی در چرخه قاعدگی برای بارورشدن وجود دارد. برای اینکه شانستان برای بچه‌دارشدن را بالا ببرید، باید با این پنجره آشنا باشید. در صورت نیاز، از متخصصان برای آگاهی بیشتر کمک بگیرید.
باید بدانید که زمان تخمک‌گذاری شما در این چرخه چگونه است. با برقراری رابطه جنسی در زمان‌های تخمک‌گذاری، می‌توانید احتمال بارداری خود را بالا ببرید.
شانس بارداری با ناباروری بدون علت چقدر است؟
اگر تشخیص متخصصان این بوده که شما و همسرتان به ناباروری بدون علت دچار هستید، نگران نباشید. کماکان احتمال بارداری وجود دارد. مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) با پژوهش‌هایی به این نتیجه رسیده است که حدود ۹۲درصد از زوج‌های دچار این مشکل با کمک روش‌های درمان بچه‌دار می‌شوند.
اگر پزشکان در تشخیص به این نتیجه رسیده‌اند که شما دچار ناباروری بی‌علت هستید، نباید ناامید شوید. روش‌های مختلفی در این روزها وجود دارد که به شما امکان بچه‌دارشدن می‌دهند.
برای ملاقات با متخصصان در این زمینه از سیستم نوبت دهی اینترنتی سایت دکتردکتر کمک بگیرید و با بهترین پزشکان دیدار کنید. آنها شما را در مسیر درمان و بچه‌دارشدن راهنمایی می‌کنند.
چنانچه پرسش دیگری هم در خصوص ناباروری به این سبک و حالت در ذهنتان وجود دارد، حتماً ما را در جریان بگذارید تا به شما کمک کنیم.
منابع:
