ارتباط ناباروری و تغذیه چیست؟ غذا و سبک زندگی نقش اساسی در باروری دارند. مصرف مواد مغذی و مفید و کنارگذاشتن خوراکی‌های فرآوری‌شده می‌توانند به ارتقای سلامتی و بهبود وضعیت باروری کمک کنند. محققان در پژوهش‌های خود به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف برخی از مواد غذایی مشخص حتی روی ارتقای قدرت باروری اثرگذاری مثبت هم دارد. ترک برخی از مواد خاص و معین هم در مسیر بارورشدن مؤثر واقع می‌شود. در این مقاله از ارتباطات موجود میان بارورشدن و غذا بیشتر خواهید خواند.
ارتباط تغذیه و ناباروری چیست؟
اگر زوجی در طی ۱۲ ماه با روابط جنسی حفاظت‌نشده بچه‌دار نشوند، احتمالا نابارور هستند. این مشکل در تمام نقاط جهان در حال افزایش است. برای همین هم محققان تمرکز خود را روی پژوهش‌هایی در این حوزه گذاشته و به دستاوردهای تازه‌ای هم رسیده‌اند.
ظاهرا رابطه پیچیده‌ای میان تغذیه و باروری وجود دارد. مواد غذایی مختلف اثرات گوناگونی روی روند باروری و بارداری می‌گذارند. در ادامه به هریک از آنها نگاهی خواهیم داشت. ناباروری مردان و زنان از مشکلات جدی و رایج درمیان زوج‌ها است.
کربوهیدرات‌ها
در زمینه ارتباط تغذیه و ناباروری باید مواد و ترکیبات هر خوراک را به‌خوبی بشناسید و بررسی کنید. برای مثال درباره کربوهیدرات‌ها اطلاعات درستی به‌دست بیاورید. کربوهیدرات‌ها منبع اولیه تأمین انرژی هستند و مسیر سوخت‌وساز گلوکز و کنترل آن با انسولین را تنظیم می‌کنند.
کربوهیدرات‌ها شامل مونوساکاریدها یا قندهای ساده تا مولکول های پیچیده مانند پلی‌ساکاریدهای دیواره سلولی گیاهی و الیگوساکاریدهای خاص می‌شوند.به نظر می‌رسد مصرف کربوهیدرات و تجزیه آن روی عملکرد تخمدان هم اثرگذار است.
نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که خطر ناباروری تخمک‌گذاری در میان زنانی بیشتر است که مقدار کربوهیدرات بالاتری مصرف می‌کنند. کاهش میزان مصرف کربوهیدرات به بهبود علائم سندروم تخمدان پلی‌کیستیک هم کمک می‌کند. با یک رژیم کم کالری، امکان باروری هم بیشتر می‌شود.
پروتئین‌ها
انسان بالغ نیاز به مصرف مقدار مناسبی پروتئین دارد. دریافت پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین‌های گیاهی با اختلالات تخمک‌گذاری ارتباط مستقیمی دارد. مطالعات نشان داده‌اند که جایگزینی ۵درصد انرژی دریافتی از پروتئین‌های گیاهی به جای پروتئین‌های حیوانی، خطر ابتلا به اختلالات تخمک‌گذاری را تا بیش از ۵۰درصد کاهش می‌دهد. مصرف لبنیات و سویا هم می‌تواند روی بهبود خروجی روش‌های باروری کمک کند.
چربی‌ها
اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ موجود در انواع ماهی‌ها و دانه‌های خوراکی هم به بهبود وضعیت باروری و ارتقای روند درمان ناباروری کمک می‌کنند. همه این موارد خبر از ارتباط تغذیه و ناباروری می‌دهند.
ویتامین ها و مواد مغذی
ویتامین B12 از جمله ویتامین‌هایی است که در باروری نقش دارد و برای موارد زیر ضروری است:
- تولید گلبول قرمز
- سنتز DNA
- سیستم عصبی و قلب سالم
- رشد مغز و سیستم عصبی کودک در دوران بارداری
تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف ویتامین B12 با کاهش خطر ناباروری تخمک گذاری همراه است. در مردان هم ویتامین مذکور به ارتقای کیفیت اسپرم کمک می‌کند. غذاهای غنی از ویتامین B12 عبارت هستند از:
- گوشت گاو
- ماهی ساردین، سالمون و تن
- شیر و لبنیات
- تخم مرغ
همان‌طور که می‌بینید، ارتباط ناباروری و تغذیه زیاد است.
تغییر رژیم غذایی در رفع مشکل کارساز است؟
تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف غلات کامل، سبزیجات و ماهی‌های چرب اثر مثبتی روی باروری دارند. یکی از رژیم‌های غذایی با این گزینه‌های غذایی، رژیم مدیترانه‌ای است و گفته می‌شود پیروی از آن روی دورشدن از ناباروری اثرات زیادی دارد.
این در حالی است که مصرف بیش از حد چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای حاوی قندهای فرآوری‌شده روی باوری تأثیراتی منفی نشان می‌دهد.
همان‌طور که گفته شد، ارتباط تغذیه و ناباروری بنا به تحقیقات پزشکی مختلف مستقیم است. بنابراین، ضمن مراجعه به پزشک زنان در تهران یا دیگر شهرهای ایران و با رعایت نکاتی در این زمینه، امکان دورکردن خطر ناباروری بیشتر می‌شود. به راه‌کارهای زیر برای بهبود وضعیت باروری دقت کنید.
فیبر بیشتری مصرف کنید
فیبر به بدن کمک می‌کند که از هورمون‌های اضافی خلاص شود و قند خون را متعادل نگه می‌دارد. انواع خاصی از فیبر می‌توانند به حذف استروژن اضافی کمک و آن را به سمت روده روانه کنند. در این صورت، استروژن اضافی از راه دفع از بدن خارج می‌شود.
برای دریافت فیبر می‌توانید از میوه‌ها، سبزیجات و لوبیا استفاده کنید. مقدار مناسب مصرف فیبر برای زنان ۲۵ گرم در روز و ۳۱ گرم برای مردان است.
مطالعات نشان می‌دهند که مصرف ۱۰ گرم فیبر غلات بیشتر در روز با خطر کاهش ۴۴درصدی ناباروری تخمک‌گذاری در زنان بالای ۳۲ سال همراه است. البته به پژوهش‌های بیشتری در این زمینه نیاز است. بااین‌حال، قطعا ارتباط ناباروری و تغذیه موضوعی جدی است.
ورزش کنید
ورزش فواید زیادی برای سلامتی دارد؛ از جمله افزایش باروری. بالابردن فعالیت بدنی اثرات مثبتی روی باروری زنان و مردان، به ویژه افراد چاق دارد البته رعایت اعتدال را هم نباید فراموش کنید.
ورزش زیاد و شدید هم گاهی اثرگذاری منفی روی باروری زنان دارد. تمرینات بیش از حد بدنی می‌تواند تعادل انرژی در بدن را تغییر بدهد و بر سیستم تولید مثل تأثیر منفی بگذارد. اگر قصد دارید فعالیت خود را افزایش دهید، آن را به تدریج اضافه کنید و قدم‌های اصولی بردارید.
به وزن سالم برسید
وزن یکی از عوامل موثر در باروری در مردان و زنان است. در واقع، کمبود یا اضافه وزن با افزایش ناباروری همراه است چون میزان چربی ذخیره‌شده در بدن بر روند قاعدگی تأثیر می‌گذارد.
چاقی با بروز مشکلات در تخمک‌گذاری، بی‌نظمی قاعدگی و اختلال در رشد تخمک همراه است. برای افزایش شانس باردار شدن، باید اضافه وزن خود را کاهش دهید و در صورت کمبود وزن، وزن خود را بالا ببرید.
مفصل صبحانه بخورید
خوردن صبحانه کامل در باروری زنان اثرگذار است. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که با مصرف این وعده غذایی می‌توانید اثرات هورمونی سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) را کاهش بدهید. این سندروم از دلایل اصلی ناباروری است.
زنانی با وزن متوسط که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند با خوردن بیشتر کالری روزانه در صبحانه، کاهش ۸درصدی سطح انسولین و کاهش ۵۰درصدی سطح تستوسترون را تجربه خواهند کرد.
هرچقدر سطح این دو بالاتر باشد، احتمال ناباروری هم بیشتر است، پس مصرف کالری‌های لازم برای روز در وعده صبحانه، ایده خوبی خواهد بود.
غذاهای غنی از آنتی اکسیدان مصرف کنید
آنتی اکسیدان‌هایی مانند فولات و روی یا همان زینک می‌توانند باروری مردان و زنان را افزایش بدهند. این مواد رادیکال‌های آزاد را در بدن غیرفعال می‌کنند. رادیکال‌های آزاد عاملی برای آسیب‌رساندن به تخمک و اسپرم هستند.
نتایج مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲، روی مردان جوان و بالغ نشان داد که مصرف ۷۵ گرم گردو در روز کیفیت اسپرم را بهبود می‌بخشد. گردو شامل مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است.
مطالعه‌ای بر روی ۲۳۲ زن هم نشان داد که مصرف بیشتر فولات روی باروری و کیفیت آن اثرگذار است. خوراکی‌هایی مانند میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و غلات سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های مفید مانند ویتامین C و E، فولات، بتاکاروتن و لوتئین هستند.
رژیم های غذایی نامناسب برای باروری چیست؟
مصرف برخی از مواد غذایی و بی‌احتیاطی در تنظیم رژیمی سالم هم می‌تواند روی باروری اثرات منفی بگذارد. ارتباط ناباروری و تغذیه را جدی بگیرید و به نکاتی که در ادامه مطرح می‌شود هم توجه داشته باشید. مصرف این مواد رابطه‌ای مستقیم با نابارورشدن دارد.
گوشت قرمز و فرآوری‌شده
تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف زیاد گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده، مانند گوشت گاو، کالباس و سوسیس در ناباروری برای افراد مختلف اثرگذار است.
بنا به نتایج یک تحقیق، کیفیت، تعداد و تحرک اسپرم مردانی که مقادیر زیادی گوشت فرآوری‌شده مصرف می‌کنند در مقایسه با مردانی که ماهی مصرف می‌کنند، بسیار کمتر است.
افرادی که کمتر از ۱.۵ وعده در هفته گوشت‌های فرآوری‌شده مصرف می‌کنند در مقایسه با مردانی که ۴.۳ وعده در هفته مصرف دارند، ۲۸ درصد از شانس بیشتری برای باروری برخوردار هستند.
گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده سرشار از چربی‌های ترانس و اشباع هستند و این مواد روی باروری اثرات بدی می‌گذارند. تحقیقات دیگری هم نشان می‌دهند که مصرف زیاد پروتئین حیوانی می‌تواند اثرات منفی و نامناسبی روی فرایند باروری بگذارد.
مصرف پروتئین گیاهی به‌جای پروتئین حیوانی در زنان هم روی بارورشدن آنها اثرگذار است. به‌جای گوشت، منبع پروتئین‌رسانی به بدن را با مصرف مواد زیر تغییر بدهید:
- پنیر توفو
- لوبیا
- نخود فرنگی
- عدس
نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر
ارتباط ناباروری و تغذیه را نمی‌توان کتمان کرد. مصرف نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند روی تعداد تخمک‌های بالغ و بارور اثر نامطلوب بگذارد. سلامت جنین هم با وجود چنین موادی در رژیم غذایی به‌خطر می‌افتد. به‌جای مصرف نوشیدنی‌هایی سرشار از قند و مواد نامناسب، بهتر است که از نوشیدنی‌های طبیعی استفاده کنید.
ترکیب آب خالص با میوه‌هایی مانند لیمو هم ایده خوبی است. چنین نوشیدنی را به رژیم مواد مصرفی روزانه‌تان اضافه کنید و دور نوشیدنی‌های شیرین و پرکافئین را خط بکشید.
کربوهیدرات‌های فوق فرآوری‌شده
برخی از مواد غذایی مانند نان‌ها و پاستاهایی که با آرد سفید تهیه شده‌اند، و همچنین کیک‌ها و تنقلاتی از این دست حاوی قند زیادی هستند. آنچه باعث می‌شود که این مواد روی باروری اثر منفی بگذارند، فیبر کم و قند افزوده زیادی است که دارند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی پر از سبزیجاتی که خبری از قند زیاد در آنها نیست، موجب بهبود باروری بدن می‌شوند و روند تخمک‌گذاری را بهتر می‌کنند.
ارتباط ناباروری و تغذیه را جدی بگیرید
ارتباط ناباروری و تغذیه در پژوهش‌های مختلفی که انجام می‌شود، مستقیم به نظر می‌رسد. هرچند برای اینکه به نتایج دقیق‌تری برسیم، نیاز به مطالعات و تحقیقات بیشتری هم وجود دارد. بااین‌حال، رعایت برخی از نکات بدیهی است.
مواد سرشار از چربی و قند برای سلامت همه نامطلوب هستند؛ چه پای باروری به‌میان باشد و چه نه. برای پیگیری وضعیت باروری نیاز به مراجعه به متخصص زنان وجود دارد. یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت هم استفاده از خدمات نوبت دهی آنلاین سایت دکتردکتر است.
اگر درباره رابطه تغذیه و باروری، پرسشی دارید، حتما ما را در جریان بگذارید تا در رسیدن به پاسخ به شما کمک کنیم.
منابع:
