پره‌اکلامپسی یکی از عوارض خاص دوران بارداری است که معمولاً بعد از هفته بیستم بارداری بروز می‌یابد. این وضعیت با افزایش ناگهانی فشار خون و وجود پروتئین در ادرار همراه است و می‌تواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند. علت دقیق پره‌اکلامپسی هنوز به طور کامل شناخته نشده است اما فرضیه‌هایی در مورد نقش مشکلات عروقی، سیستم ایمنی و ژنتیک مطرح است.
علائم این بیماری ممکن است شامل ورم شدید، سردردهای شدید، دید مختل (مانند لکه‌های دوتایی یا دید شفاف) و افزایش وزن ناگهانی باشد. در موارد پیشرفته‌تر پره‌اکلامپسی می‌تواند به اکلامپسی که به نوعی تشنج ناشی از مسمومیت بارداری است منجر شود و خطرات جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. درمان پره‌اکلامپسی بسته به شدت بیماری می‌تواند شامل کنترل فشار خون با داروها، استراحت و در موارد جدی‌تر، ختم بارداری به منظور حفظ سلامت مادر و جنین باشد. بنابراین تشخیص زودهنگام و مراقبت دقیق در پیشگیری از عوارض جدی این وضعیت اهمیت زیادی دارد. برای پیدا کردن بهترین متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.
مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت بارداری یکی از عوارض بارداری است. با ابتلا به آن ممکن است که دچار فشار خون بالا و وجود سطوح بالای پروتئین در ادرار باشید که نشان از آسیب کلیوی یا سایر اندام‌هایتان دارد. پره اکلامپسی معمولاً بعد از هفته ۲۰ بارداری در زنانی دیده می‌شود که فشار خون آنها قبلاً در محدوده استاندارد بوده است.
با توجه به سایت که درباره مسمومیت usz-ch.translate بارداری می‌گوید:
«پره‌اکلامپسی یک عارضه تهدیدکننده زندگی برای مادر است و تقریباً یک تا پنج درصد از تمام بارداری‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
در صورت درمان‌نشدن، بیماری پره اکلامپسی می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی کشنده برای مادر و نوزاد شود. در این وضعیت معمولا، زایمان زودهنگام توصیه می‌شود.
البته زمان زایمان بستگی به شدت مسمومیت بارداری و هفته بارداری هم دارد. قبل از زایمان، درمان مسمومیت بارداری با نظارت دقیق و مصرف دارو برای فشار خون بالا و مدیریت عوارض پیش می‌رود. بیماری مسمومیت بارداری می‌تواند پس از زایمان هم ایجاد شود.
مسمومیت بارداری با دفع پروتئین
پره اکلامپسی به قلب و سایر اندام ها فشار وارد می‌کند و می تواند عوارضی جدی به وجود بیاورد. در ضمن روی جریان خون به جفت هم اثر می‌گذارد، عملکرد کبد و کلیه را هم مختل می‌کند یا باعث تجمع مایع در ریه‌ها می‌شود. پروتئین موجود در ادرار، نشانه اختلال عملکرد کلیه است. برای بررسی اوضاع، نیاز به انجام سونوگرافی برای بررسی سطح مایعات و سلامت بچه هم وجود دارد. در ابتلا به مسمومیت بارداری با سونوگرافی وضعیت و مشکل بیشتر بررسی می‌شود.
شروع زمان مسمویت بارداری
همان‌طور که پیش‌تر هم عنوان شد، بیماری پره اکلامپسی می‌تواند بعد از هفته بیستم بارداری یا پس از زایمان رخ بدهد. این وضعیت علاوه بر ایجاد فشار خون بالا، باعث می‌شود اندام هایی مانند کلیه ها و کبد به طور طبیعی کار نکنند. ریسک پره اکلامپسی در غربالگری اول کمتر است.
پایان زمان مسمومیت بارداری
پره اکلامپسی معمولاً در عرض ۶ هفته پس از تولد نوزاد و زایمان جفت برطرف می‌شود. با‌این‌حال، ممکن است مدت بیشتری ادامه پیدا کند یا حتی پس از زایمان شروع شود. ریسک پره اکلامپسی در غربالگری دوم هم زیاد نیست و این موضوع بعد از هفته بیستم خود را نشان می‌دهد.
علائم مسمومیت بارداری در زنان باردار چیست؟
یادتان باشد که شاید هیچ علامت خاصی از بیماری پره اکلامپسی را مشاهده نکنید. در صورت بروز علائم هم با موارد زیر روبه‌رو خواهید بود:
| علامت | توضیحات |
| ورم شدید | ورم ناگهانی و غیرعادی در صورت یا پاها |
| سردرد شدید | سردردهای مداوم و شدید که با مسکن‌ها بهبود نمی‌یابند |
| دید مختل | لکه‌های دوتایی، تاری دید یا دید شفاف |
| درد در ناحیه شکم | درد‌های ناگهانی و شدید معمولاً در ناحیه بالایی شکم |
| افزایش وزن ناگهانی | افزایش وزن غیرعادی و ناگهانی در طی چند روز |
| تغییرات در ادرار | وجود پروتئین در ادرار، که نشان‌دهنده مسمومیت است |
| حالت تهوع و استفراغ | بروز تهوع و استفراغ غیرمعمول در ثلث سوم بارداری |
| اختلالات عصبی | تشنج یا گیجی در موارد شدید |
در طول معاینه فیزیکی، امکان دارد که پزشک متوجه موضوعی درباره فشار خون شود؛ یعنی دریابد که فشار خون شما ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر است. در ضمن، آزمایش ادرار و خون هم می‌توانند پروتئین در ادرار، آنزیم‌های غیر معمول کبدی و سطوح پایین پلاکت را نشان دهند.
مسمومیت بارداری و بیهوشی
برای زایمان افرادی که به مسمومیت حاملگی دچار هستند از بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال استفاده می‌شود، البته در صورتی که بیمار هوشیار باشد، دچار تشنج نباشد و علائم حیاتی‌اش پایدار باشند.
علت مسمومیت بارداری چیست؟
پزشکان هنوز علت دقیق بیماری پره اکلامپسی را که از علائم خطر در بارداری است، شناسایی نکرده‌اند. اما برخی از دلایل بالقوه در حال بررسی و ارزیابی هستند. برای مثال، عوامل زیر در ابتلا به مسمومیت بارداری بی‌اثر نیستند:
- عوامل ژنتیکی
- مشکلات عروق خونی
- اختلالات خود ایمنی
ریسک فاکتورهای پره اکلامپسی چیست؟
برخی از عوامل خطرزا هم می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری پره اکلامپسی را افزایش بدهند. برای مثال:
- بارداری چندقلویی
- سن بالای ۴۰ و بی‌توجهی به بهترین سن برای بارداری
- اولین بارداری
- ابتلا به پره اکلامپسی در بارداری قبلی
- داشتن سابقه خانوادگی مسمومیت بارداری
- ابتلا به چاقی
- داشتن سابقه بیماری مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی، بیماری لوپوس
- اختلالات خودایمنی مختلف، و بیماری سلول داسی شکل
- باردار شدن با استفاده از لقاح آزمایشگاهی
هیچ راهی برای پیشگیری از پره اکلامپسی وجود ندارد. پزشکان توصیه می‌کنند که برخی از افراد پس از سه ماهه اول بارداری خود از آسپرین با دوز پایین استفاده کنند تا خطر مسمومیت بارداری را کم کنند.
انواع پره اکلامپسی چیست؟
بیماری پره اکلامپسی را می توان به دو دسته تقسیم‌بندی کرد:
- بیماری خفیف
- بیماری شدید
پره اکلامپسی خفیف
در صورت داشتن فشار خون بالا همراه با سطح بالایی از پروتئین در ادرار، احتمالا بیماری در حالت خفیف شناسایی و تشخیص داده می‌شود. دچار بودن به بیماری های خودایمنی می‌تواند باعث بروز این وضعیت شود.
بیماری پره اکلامپسی شدید
اگر علائم پره اکلامپسی خفیف به همراه نشانه‌هایی مانند آسیب کلیه یا کبد (که در آزمایش خون مشاهده می‌شود) بروز پیدا کنند، اکلامپسی شدید تشخیص داده می‌شود. علائم پره اکلامپسی شدید را بشناسید:
- تغییرات در ضربان قلب بچه
- درد شکم
- تشنج
- اختلال در عملکرد کلیه یا نارسایی کلیه و کبد
- مایع در ریه‌ها
اگر علائم پره اکلامپسی شدید را در خود می‌بینید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. نیاز به مطرح‌کردن هر مورد مشکوک با پزشک زنان در طول بارداری وجود دارد.
خطرات و عوارض مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های دوران بارداری، وضعیتی بسیار جدی است و در صورت درمان‌نشدن می‌تواند برای مادر و بچه با خطر مرگ همراه باشد. عوارض دیگر آن هم شامل موارد زیر است:
- مشکلات خونریزی به دلیل سطوح پایین پلاکت
- جداشدن جفت ( جداشدن جفت از دیواره رحم )
- آسیب به کبد
- نارسایی کلیه
- ادم ریوی
- تشنج
پره اکلامپسی می‌تواند باعث سندرم هلپ شود. برای آشنایی با این سندرم مقاله سندرم هلپ را در مجله دکتردکتر بخوانید.
پره اکلامپسی و سردرد
یکی از عوارض بیماری پره اکلامپسی سردرد است. این سردرد حالت ناخوشایند و طولانی دارد و بی‌شباهت به سردردهای میگرنی نیست.
پره اکلامپسی و فشار خون بالا
اگر فشار خون در بارداری افزایش پیدا کند، فشار بیشتری بر قلب و کلیه‌ها وارد می‌شود و منجر به بیماری قلبی، کلیوی و سکته می‌شود.
مسمومیت بارداری بدون فشار خون بالا
پژوهش‌های تازه نشان می‌دهند که در برخی از زنان، پره اکلامپسی و حتی اکلامپسی می‌توانند در غیاب فشار خون بالا هم به وجود بیایند.
پره اکلامپسی و دیابت بارداری
زنانی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با بیماری پره اکلامپسی قرار دارند. این بیماری می‌تواند منجر به زایمان زودرس هم بشود.
تاثیر مسمومیت بارداری بر جنین
اگر نوزاد نارس به دنیا بیاید، امکان بروز علائمی در او محتمل است. ضمن اینکه این بیماری می‌تواند جان بچه را هم تهدید کند و منجر به زایمان زودرس شود. نوزادانی که به دلیل مسمومیت بارداری نارس به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض عوارضی مانند اختلالات یادگیری، فلج مغزی، صرع، ناشنوایی و نابینایی هستند.
تشخیص مسمومیت در بارداری
تشخیص مسمومیت بارداری که معمولاً به عنوان پره‌اکلامپسی شناخته می‌شود، نیازمند ارزیابی دقیق و جامع از علائم و نشانه‌های مادر و جنین است. اولین مرحله تشخیص اندازه‌گیری فشار خون بالا در بارداری است. اگر فشار خون بالای 140/90 میلی‌متر جیوه در دو نوبت مختلف ثبت شود این می‌تواند علامت اولیه پره‌اکلامپسی باشد.
به‌علاوه تست ادرار برای بررسی وجود پروتئین نیز ضروری است. اگر مقدار پروتئین در ادرار بالاتر از حد نرمال باشد، خطر پره‌اکلامپسی شدید افزایش می‌یابد. پزشکان همچنین ممکن است از آزمایش‌های خون برای ارزیابی عملکرد کلیه و کبد استفاده کنند و برخی آزمایشات تشخیصی دیگر مانند سونوگرافی برای بررسی سلامت جنین را نیز توصیه کنند. در نهایت تشخیص به‌موقع و صحیح پره‌اکلامپسی برای جلوگیری از عوارض جدی مانند اکلامپسی و خطرات برای مادر و نوزاد حیاتی است. این تشخیص‌ها باید به صورت مرتب در طول بارداری مورد بررسی قرار گیرند تا هرگونه تغییرات نگران‌کننده در وضعیت سلامت مادر به سرعت شناسایی شوند.
پیشگیری از مسمومیت بارداری چگونه است؟
برای پیشگیری از پره اکلامپسی استفاده از آسپرین با دوز پایین تجویز می‌شود. اگر فاکتور پرخطری برای ابتلا به پره اکلامپسی داشته باشید، احتمال دارد که دکتر پره اکلامپسی مصرف یک قرص ۸۱ میلی‌گرمی آسپرین را به طور روزانه پس از ۱۲ هفته بارداری توصیه کند.
به طور کلی هم موارد زیر راهی برای جلوگیری از ابتلا به این وضعیت هستند:
- مصرف کم نمک
- نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز
- پرهیز از غذاهای سرخ‌شده و ناسالم
- استراحت کافی
- ورزش منظم
- ننوشیدن الکل
- پرهیز از نوشیدنی‌های کافئین‌دار
تغذیه در مسمومیت بارداری
رژیم غذایی با محتوای فیبر بالا (۲۵تا ۳۰ گرم در روز) می‌تواند فشار خون و التهاب را کاهش دهد. سایر مواد مغذی کلیدی برای کاهش خطر و عوارض مسمومیت بارداری شامل موارد زیر می‌شود:
- افزایش مصرف کلسیم
- مصرف مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی روزانه
- مقدار کافی ویتامین D
درمان مسمویت بارداری
درمان توصیه‌شده برای پره اکلامپسی در دوران بارداری، زایمان است. در بیشتر موارد، زایمان از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند. اگر در هفته ۳۷ یا بعد از آن هستید، ممکن است پزشک زایمان را برای مدیریت وضعیت تجویز کند. در این مرحله، بچه به اندازه کافی رشد کرده و نارس محسوب نمی‌شود.
اگر قبل از هفته ۳۷ به بیماری پره اکلامپسی مبتلا شده‌اید، پزشک وضعیت سلامت شما و بچه را ارزیابی می‌کند. در واقع سن مادر، شرایط سلامت او و بچه ارزیابی می‌شود. زایمان نوزاد و جفت معمولاً این وضعیت را رفع می‌کند.
در برخی موارد، امکان دارد که پزشکان داروهایی برای کمک به کاهش فشار خون تجویز کنند و برای جلوگیری از تشنج که از عوارض احتمالی پره اکلامپسی است، داروهایی برای بیمار در نظر بگیرند.
امکان نیاز به بستری برای بررسی دقیق‌تر هم وجود دارد. شاید داروهای داخل وریدی (IV) برای کاهش فشار خون یا تزریق استروئید جهت کمک به رشد سریع‌تر ریه‌های بچه لازم باشد. مدیریت بیماری پره اکلامپسی بر اساس خفیف یا شدیدبودن بیماری انجام می‌شود.
درمان پره اکلامپسی با طب سنتی
تجویزات طب سنتی برای درمان بیماری پره اکلامپسی را با دقت و وسواس زیاد پیگیری کنید. باید بدانید که در دوران بارداری، خودتان تنها نیستید و استفاده از هر دارو و درمان تاییدنشده علمی می‌تواند مشکلاتی جدی هم برای شما و هم برای بچه به وجود بیاورد.
پره اکلامپسی بعد از زایمان چیست؟
پره اکلامپسی پس از زایمان وضعیتی است که می‌تواند تا ۶ هفته پس از تولد نوزاد رخ بدهد. این وضعیت نادر باعث می‌شود که مادر فشار خون بالایی داشته باشد و سطح پروتئین در ادرارش بالا برود. اگر بیماری پره اکلامپسی بعد از زایمان درمان و پیگیری نشود، عوارضی مانند آسیب مغزی، سکته مغزی و مرگ هم بعید نخواهند بود.
علائم پره اکلامپسی بعد از زایمان
تشخیص پره اکلامپسی پس از زایمان کمی دشوار است. بسیاری از زنانی که دچار پره اکلامپسی پس از زایمان می‌شوند، هیچ علامت یا علامتی در دوران بارداری نشان نمی‌دهند.
علائم و نشانه های پره اکلامپسی پس از زایمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون بالا، یعنی ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر
- پروتئین اضافی در ادرار
- سردردهای شدید
- تغییرات در بینایی
- درد در قسمت بالای شکم، معمولا در زیر دنده ها در سمت راست
- تهوع و استفراغ (اگر از حالت تهوع خسته شده‌اید در مقاله درمان حالت تهوع، روش‌های کنترل آن را ببینید.)
- تنگی نفس
- کاهش ادرار
درمان پره اکلامپسی بعد از زایمان
زنان مبتلا به پره اکلامپسی یا اکلامپسی باید فورا برای درمان با سولفات منیزیم (معمولاً داخل وریدی)، روش‌های درمان کاهش فشار خون و قرارگرفتن تحت نظارت پزشک به بیمارستان ارجاع داده شوند. پزشک زنان برای درمان این بیماری تصمیم می‌گیرد. برای آشنایی با تخصص این پزشک مقاله متخصص زنان کیست مجله دکتردکتر را مطالعه کنید.
مسمومیت بارداری و سزارین چه ارتباطی دارند؟
در بیشتر موارد ابتلا به مسمومیت بارداری، زایمان در هفته‌های ۳۷ تا ۳۸ بارداری توصیه می‌شود. در نتیجه، زایمان باید به طور مصنوعی(معروف به زایمان القایی) انجام شود. ممکن است نیاز به سزارین هم وجود داشته باشید. این‌ها به معنای ناتوانی زایمان به روش طبیعی نیست. هر فرد باید درباره شیوه زایمان در چنین شرایطی با متخصص زنان مشورت کند.
احتمال مسمومیت بارداری در بارداری دوم چقدر است؟
تحقیقات نشان می‌دهند که خطر ابتلای مجدد به پره اکلامپسی تقریباً ۲۰درصد است. با‌این‌حال، متخصصان بنا به زمان بارداری قبلی، شدت مسمومیت بارداری و عوامل خطر مختلف و موجود، معتقدند که این احتمال در حدود ۵ تا ۸۰درصد است. آیا پره اکلامپسی خطرناک است؟ باید بگوییم که بله. این وضعیت امکان تهدیدکردن جان مادر و بچه را هم دارد.
فرق بین اکلامپسی و پره اکلامپسی چیست؟
در نتیجه مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی یکی از عوارض جدی دوران بارداری است که می‌تواند تأثیرات خطرناکی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. شناسایی علائم مسمومیت بارداری مانند فشار خون بالا، ورم شدید، سردرد شدید و تغییرات بینایی از اهمیت بالایی برخوردار است. اقدامات پیشگیرانه و تشخیص زودهنگام می‌تواند به مدیریت این وضعیت و کاهش خطرات آن کمک کند. مادران باردار باید به دقت تحت نظر پزشک قرار گیرند و هرگونه علامت غیرطبیعی را به سرعت گزارش دهند تا از بروز عوارض جانی جلوگیری شود. اقدامات پزشکی مناسب به حفظ سلامت مادر و جنین کمک می‌کند و کیفیت بارداری را بهبود می‌بخشد. برای پیدا کردن بهترین متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.
منابع:
mayoclinic.org
healthline.com
سوالات متداول مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت بارداری یک عارضه جدی است که معمولاً پس از هفته بیستم بارداری بروز می‌کند و با افزایش فشار خون و وجود پروتئین در ادرار همراه است.
چه علائمی نشان‌دهنده مسمومیت بارداری هستند؟
علائم معمول شامل فشار خون بالا، ورم شدید، سردرد شدید، دید مختل و افزایش ناگهانی وزن می‌باشد.
چه عواملی ممکن است خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی را افزایش دهد؟
عوامل خطر شامل بارداری چندقلویی، سابقه خانوادگی پره‌اکلامپسی، چاقی و ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون می‌باشد.
چگونه می‌توان پره‌اکلامپسی را تشخیص داد؟
تشخیص معمولاً از طریق اندازه‌گیری فشار خون و انجام آزمایش ادرار برای بررسی وجود پروتئین انجام می‌شود. همچنین آزمایشات خون و سونوگرافی برای ارزیابی سلامت جنین نیز ممکن است انجام شود.
درمان پره‌اکلامپسی چیست؟
درمان شامل کنترل فشار خون با داروها، استراحت و در موارد شدید، ختم بارداری به منظور حفظ سلامت مادر و جنین می‌باشد.
آیا پره‌اکلامپسی می‌تواند منجر به عوارض جدی شود؟
بله اگر به موقع درمان نشود پره‌اکلامپسی می‌تواند به اکلامپسی (تشنج) و دیگر عوارض جدی برای مادر و نوزاد منجر شود و بنابراین مدیریت و پیگیری توسط پزشک بسیار مهم است.
