علائم دیابت و عوارض آن را بشناسید و از نگرانیهایتان کم کنید
دیابت از آن بیماریهای شایعی است که دستکم یکی از اطرافیان و آشناهایمان به آن مبتلا هستند. مبتلایان به این بیماری در کنترل قند خون دچار مشکلاند. علائم دیابت بنا به نوع آن و جنسیت در افراد متفاوت ظهور میکند. گلوکز نوعی قند و سوخت اصلی سلولهای مغزی است. انرژی بدن را هم تأمین میکند و مادهای بسیار پراهمیت است. زمانی که کسی دچار دیابت میشود، گلوکز یا قند اضافی در خونش ذخیره میشود و مشکلات متنوعی بهوجود میآورد که نیاز به رسیدگی جدی دارند. برای پیگیری چنین اوضاعی باید حتما به متخصص غدد و متابولیسم مراجعه شود. در مقاله پیش رویتان هم از علائم بیماری گفتهایم تا بیشتر با آن آشنا شوید.
بیماری دیابت چیست؛ آشنایی با دیابت
دیابت نوعی بیماری مزمن است و زمانی رخ میدهد که پانکراس یا همان لوزالمعده انسولین کافی تولید نمیکند یا بدن بهطور مؤثر از انسولین تولید شده استفاده نمیکند.
انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم میکند. هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون، شایعترین علامت دیابت کنترل نشده است و در طول زمان منجر به آسیبهای جدی به بسیاری از دستگاههای بدن، به ویژه اعصاب و عروق خونی میشود.
نقش انسولین در بدن چیست؟
انسولین هورمونی است که از غدد پانکراس ترشح میشود. پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل میکند. وظیفه انسولین فعالکردن قند خون برای ورود به سلولها است.
این ماده مقدار قند موجود در خون را کاهش میدهد. همانطور که میزان قند خون شما کاهش پیدا میکند، ترشح انسولین از پانکراس انجام میشود و پیش میرود. دز صورت کمبودن ترشح انسولین (دیابت نوع 1) یا کارایینداشتن آن روی سلولهای بدن (دیابت نوع 2)، سطح قند خون بالا میرود و فرد از بیماری دیابت رنج میبرد.
علت دیابت نوع ۱
علت دقیق دیابت نوع ۱ ناشناخته است. مطالعات نشان دادهاند که در این بیماری، سیستم ایمنی بدن که معمولا با باکتریها یا ویروسهای مضر مبارزه میکند به سلولهای تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله میکند و آنها را از بین میبرد.
این حالت باعث کاهش تولید انسولین در بدن و افزایش قند خون میشود. به نظر میرسد علت دیابت نوع یک، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است؛ گرچه علت اصلی آن هنوز ناشناخته است.
علت دیابت نوع ۲
در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، سلولهای بدن به انسولین مقاوم میشوند و پانکراس قادر به تولید انسولین به اندازه کافی برای غلبه بر این مقاومت نیست.
گفته میشود که عوامل ژنتیکی و محیطی هم در ایجاد دیابت نوع ۲ نقش دارند. ابتلا به اضافه وزن با پیشرفت دیابت نوع ۲ ارتباط زیادی دارد، اما تمام افراد مبتلا به این بیماری اضافه وزن ندارند.
علل دیابت حاملگی
در طول بارداری، جفت هورمونهایی را برای حاملگی تولید میکند. این هورمونها سلولها را نسبت به انسولین مقاومتر میکنند. بهطور معمول، پانکراس با تولید انسولین اضافی، برای غلبه بر این مقاومت پاسخ میدهد، اما گاهی اوقات نمیتواند به این روند ادامه بدهد. در این صورت، گلوکز در خون، بیش از حد زیاد و منجر به دیابت بارداری میشود.
انواع دیابت
دیابت بیماری متابولیکی است، یعنی بر سوختوساز بدن اثر میگذارد و باعث افزایش قند خون میشود. انسولین، قند را از خون به سلولهای شما انتقال میدهد تا ذخیره شود یا انرژی لازم را تأمین کند.
با ابتلا به دیابت، یا بدن انسولین کافی تولید نمیکند یا نمیتواند بهطور مؤثر از آن استفاده کند. قند خون بالا میتواند به اعصاب، چشمها، کلیهها و دیگر اندامها آسیب برساند. انواع مختلفی از دیابت وجود دارد:
دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱ نوعی بیماری خودایمنی است. سیستم ایمنی سلولهای پانکراس را به عنوان یک عنصر خارجی تشخیص و آنها را مورد حمله قرار میدهد؛ در نتیجه، سلولهای تولید کننده انسولین را از بین میبرد.
مشخص نیست که چه چیزی باعث این حمله میشود. حدود ۱۰درصد از افراد مبتلا به دیابت با این نوع دستوپنجه نرم میکنند. به این نوع دیابت، دیابت وابسته به انسولین گفته میشود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ میتوانند انسولین مورد نیاز خود را به صورت تزریقات روزانه تأمین کنند.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ زمانی رخ میدهد که بدن در برابر انسولین مقاوم میشود و قند در خون باقی میماند. بیماری دیابت نوع 2 بیشتر در افراد بالغ بالای ۳۰سال و چاق دیده میشود، به همین دلیل به دیابت بزرگسالان معروف است.
انسولین تولیدشده از پانكراس در این افراد به خوبی عمل نمیکند. در واقع پانكراس به اندازه كافی انسولین ترشح نمیکند یا انسولین ترشحشده، به علت وجود مقاومت سلولها به انسولین مخصوصا در افراد چاق، فاقد کارایی لازم است.
از علتهای دیگر ایجاد دیابت میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- جراحی
- مصرف داروها (مثل كورتیكواستروئیدها)
- سوءتغذیه
- عفونت
علائم دیابت
علائم دیابت ناشی از افزایش قند خون است. نشانههای این وضعیت میتوانند بسیار ملایم و خفیف باشند. این موضوع تشخیص در مرحل اولیه را کمی سخت میکند. علائم دیابت بهطور معمول و رایج مشابه موارد زیر هستند:
- گرسنگی شدید
- افزایش تشنگی
- کاهش وزن
- تکرر ادرار
- تاری دید
- خستگی شدید
- زخمهای مداوم و غیرقابل درمان
- کاهش میل جنسی
- بیمیلی جنسی
علائم دیابت در مردان
علاوه بر علائم عمومی دیابت، احتمال دارد که مردان مبتلا به دیابت دچار مشکلات زیر هم بشوند:
- کاهش میل جنسی
- اختلال نعوظ (ED)
- ضعف قدرت عضلانی
این بیماری میتواند رابطه جنسی در سالمندان را هم تحتالشعاع قرار بدهد.
علائم دیابت در زنان
زنان مبتلا به دیابت هم دچار علائمی مانند موارد زیر میشوند:
علائم اختصاصی دیابت نوع۱
علائم دیابت نوع ۱ میتواند شامل موارد زیر باشد:
- گرسنگی شدید
- افزایش تشنگی
- کاهش وزن ناخواسته
- تکرر ادرار
- تاری دید
- خستگی
- تغییرات خلقوخوی
علائم اختصایصی دیابت نوع ۲
علائم دیابت نوع 2 میتواند شامل موارد زیر باشد:
- گرسنگی شدید
- افزایش تشنگی
- افزایش ادرار
- تاری دید
- خستگی
زخمهایی که به کندی بهبود پیدا میکنند هم از علائم این دیابت است. وجود چنین وضعیتی باعث عفونتهای تکراری و بروز زخمهای دیابتی میشود. با بالابودن سطح گلوکز در بدن، امکان بهبود سریع زخم از بین میرود.
علائم دیابت بارداری
بیشتر زنان مبتلا به دیابت حاملگی علائم مشخصی ندارند. این وضعیت اغلب در طی یک آزمون قند خون معمولی یا آزمون تحمل گلوکز خوراکی تشخیص میشود. آزمایشهای مذکور معمولا بین هفتههای ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام میشوند. در موارد نادر، زنی مبتلا به دیابت بارداری، علائمی مانند احساس تشنگی شدید یا تکرر ادرار را تجربه میکند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر علائم دیابت را در خود یا خانواده خود تشخیص دادهاید و مشکوک به ابتلا هستید، با پزشک خود مشورت کنید. هرچه زودتر شرایط و علائم شما، تشخیص داده شود درمان زودتر شروع میشود.
برای رسیدگی به این وضعیت باید به پزشک متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنید. هرچقدر که در این زمینه آگاهتر باشید، اوضاع را بهتر مدیریت خواهید کرد. کنترل علائم دیابت با در اختیارداشتن اطلاعات مناسب ممکن و ساده میشود.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت
عوامل خطر ابتلا به دیابت به نوع آن بستگی دارد:
عوامل خطر برای دیابت نوع ۱
اگر چه علت دقیق دیابت نوع ۱ ناشناخته است، اما عوامل خطر این بیماری عبارتاند از:
- سابقه خانوادگی؛ اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما دارای دیابت نوع۱ باشد، خطر ابتلا در شما بیشتر میشود.
- فاکتورهای محیطی؛ شرایطی مانند قرارگرفتن در معرض بیماریهای ویروسی میتواند در دچارشدن به دیابت نوع ۱ نقش داشته باشد.
- جغرافیا؛ در بعضی از کشورها مانند فنلاند و سوئد میزان بالایی از ابتلا به دیابت نوع ۱ دیده میشود.
عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲
محققان بهطور کامل نمیدانند که چرا بعضی افراد، ریسک بیشتری برای ابتلا به دیابت بارداری و دیابت نوع ۲ دارند. بااینحال، واضح است که برخی عوامل مشخص باعث افزایش ریسک ابتلا میشوند، از جمله:
- وزن؛ اضافه وزن یکی از عوامل ایجاد دیابت در افراد است.
- فقدان فعالیت؛ فعالیت بدنی به شما کمک میکند تا وزن خود را کنترل کنید، از گلوکز به عنوان انرژی بهره میبرد و سلولها را نسبت به انسولین حساستر میکند.
- سابقه خانوادگی؛ اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما دارای دیابت نوع 2 باشد خطر ابتلای شما بیشتر میشود.
- نژاد؛ مشخص نیست که چرا مردم نژادهای خاص، از جمله سیاه پوست، اسپانیایی، سرخپوستان آمریکایی و آسیایی آمریکایی، در معرض خطر بیشتری هستند.
- سن؛ با افزایش سن، خطر بروز علائم دیابت بیشتر میشود.
- دیابت بارداری؛ اگر هنگام بارداری دیابت بارداری داشتهاید، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما بیشتر میشود.
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک؛ زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک بیشتر دچار دیابت ۲ میشوند. این بیماری شایع با دورههای نامنظم قاعدگی، رشد مو و چاقی همراه است.
- درگیری با فشار خون بالا؛ فشار خون بالای 140/90 میلیمتر جیوه (mmHg) با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ ارتباط دارد.
- ابتلا به سطح کلسترول غیرطبیعی و تری گلیسرید بالا؛ سطح بالای تریگلیسیرید خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش میدهد.
فاکتورهای ریسک دیابت حاملگی
سلولهای مسدود کننده انسولین که توسط جفت ایجاد میشوند، عامل بروز علائم دیابت در دوران حاملگیاند. دیابت بارداری معمولا موقتی است و بعد از اتمام حاملگی درمان میشود.
عوامل خطر برای دیابت حاملگی عبارتاند از:
- سن؛ زنان بالای ۲۵ سال در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- تاریخچه خانوادگی یا شخصی؛ وجود اشخاصی با این بیماری، احتمال درگیری افراد دیگر خانواده با بیماری را بالا میبرد.
- وزن؛ داشتن اضافه وزن قبل از بارداری خطر ابتلا به دیابت را افزایش میدهد.
عوارض جانبی دیابت
عوارض طولانی مدت دیابت به تدریج و مخصوصا به صورت نارسایی احتقان قلب گسترش پیدا میکند. هرچه مدت بیماری دیابت در شما بیشتر باشد، خطر ابتلا به عوارض دیابت هم بالاتر میرود.
از عوارض دیابت که گاهی باعث تهدید زندگی میشوند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- بیماری قلب و عروقی: دیابت بهطور چشمگیری خطر ابتلا به انواع مشکلات قلبی عروقی، از جمله بیماری عروق کرونری، درد قفسه سینه (آنژین صدری)، حمله قلبی، سکته مغزی و آترواسکلروز را افزایش میدهد. سکته و بیماریهای قلبی در بیماران دیابتی بیشتر از دیگران رخ میدهد.
- آسیب عصبی (نوروپاتی): قند اضافی میتواند دیوارههای عروق خونی کوچک (مویرگها) را تحریک کند. این حالت میتواند باعث سوزش، بیحسی یا درد شود که معمولا در انگشتان دست یا انگشتان پا شروع میشود و به تدریج گسترش مییابد.
- آسیب کلیه (نفروپاتی): کلیهها میلیونها خوشه خونی کوچک (گلومرولی) هستند که ضایعات را از خون تصفیه میکنند. دیابت میتواند به این سیستم فیلترینگ ظریف آسیب برساند. آسیب جدی منجر به نارسایی کلیه یا بیماری برگشتناپذیر کلیه میشود. گاهی ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه باشد.
- آسیب چشم (رتینوپاتی): دیابت میتواند به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) آسیب برساند و منجر به کوری مشود. دیابت خطر دیگر شرایط مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش میدهد.
- آسیب پا: آسیب عصبی در پا یا فقر جریان خون به پاها باعث افزایش خطر بروز مشکلات مختلف پا میشود. این حالت عفونتهای جدی در پا به وجود میآورد. در نهایت این عفونت منجر به قطع عضو میشود.
- مشکلات پوستی: ممکن است، دیابت مبتلایان به خود را بیشتر در معرض مشکلات پوستی، از جمله عفونتهای باکتری و قارچی قرار بدهد.
- اختلال شنوایی: مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به دیابت شایعتر است.
- بیماری آلزایمر: دیابت نوع ۲ میتواند خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر را بالا ببرد.
- افسردگی. بروز علائم افسردگی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ رایج است. افسردگی میتواند بر مدیریت دیابت تأثیر بگذارد.
ابتلا به دیابت روی توانایی جنسی هم اثر منفی میگذارد و گاهی ناتوانی جنسی به همراه دارد. برای مثال، شکلگیری انزال معکوس و مواردی از این دست، دور از ذهن نیست.
عوارض دیابت حاملگی
بیشتر زنان مبتلا به دیابت بارداری نوزادان سالم به دنیا میآورند. با این حال، سطح قند خون بدون کنترل یا کنترلنشده میتواند برای مادر و نوزاد شما مشکلاتی ایجاد کند. عوارض در نوزاد بهشرح زیر است:
- رشد بیش از حد نوزاد؛ گلوکز اضافی میتواند از جفت عبور کند و باعث میشود پانکراس نوزاد انسولین بیشتری تولید کند. این حالت منجر به رشد بیشتر کودک و ابتلا به دیابت کودکان میشود.
- قند خون پایین؛ گاهی اوقات، نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری کمبود قند خون (هیپوگلیسمی) را پس از تولد تجربه میکنند، چون تولید انسولین خودشان بالا است. تغذیه سریع و گاهی اوقات تزریق گلوکز داخل وریدی میتواند سطح قند خون کودک را به حالت طبیعی بازگرداند.
- دیابت نوع ۲؛ نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری در معرض خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ قرار دارند.
- مرگ؛ ممکن است، دیابت بارداری بدون درمان و کنترلنشده به مرگ کودک، قبل یا بعد از تولد منجر شود.
عوارض دیابت حاملگی، بر روی مادران
از عوارض دیابت بارداری روی مادران باید به این موارد اشاره کنیم:
- پره اکلامپسی؛ این وضعیت با فشار خون بالا در دوران بارداری، وجود پروتئین بیش از حد در ادرار و تورم در پاها و رانها همراه است. پره اکلامپسی میتواند به عواقب جدی و حتی تهدیدکننده زندگی برای مادر و نوزاد منجر شود.
- دیابت بارداری بعدی؛ سابقه دیابت حاملگی در بارداریهای قبلی با بالابردن احتمال وقوع این وضعیت در بارداریهای بعدی همراه است. چنین چیزی باعث میشود که احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در مادر هم بیشتر باشد.
خطر ابتلا به دیابت برای عفونت استخوان
افراد مبتلا به دیابت در معرض افزایش خطر ابتلا به عفونت استخوانی هستند که به آن استئومیلیت نیز میگویند. دیابت میتواند توانایی بدن برای مبارزه با عفونتها را کاهش دهد و احتمال ورود باکتریها به استخوان و ایجاد عفونت را افزایش دهد.
علاوه بر این، افراد مبتلا به دیابت آسیب عصبی را هم تجربه میکنند، این موضوع میتواند منجر به کاهش حس در ناحیه آسیبدیده شود و تشخیص علائم اولیه عفونت استخوان را دشوار کند.
کسب آگاهی و مدیریت هوشمندانه دیابت
هرچقدر که بیشتر درباره علائم دیابت و موضوعات مرتبط با آن بدانید، روند تشخیص، درمان و کنترل اوضاع هم سادهتر میشود. برای کسب اطلاعات مطلوب و مفید باید مراجع مناسب را بشناسید.
با سرزدن به اطلاعات جامع سفر شیرین که کاری است از مجموعه دکتر عبیدی میتوانید از دیابت بیشتر بدانید و بینگرانی در مسیر کنترل و درمان قدم بردارید.
برای گام برداشتن در مسیری درست در مواجهه با دیابت روی تصویر زیر کلیک کنید:
جلوگیری از ابتلا به دیابت
امکان پیشگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد؛ با این حال، انتخاب شیوه زندگی سالم همیشه راهی مفید برای پیشگیری از انواع بیماری است. دیابت نوع ۲ و حاملگی هم با رعایت رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب بهراحتی ظاهر نمیشوند.
برای پیشگیری از بروز علائم دیابت در بدن و ابتلا به آن:
- حتما رژیم غذایی مخصوص دیابت داشته باشید. مصرف غذاهای سالم، کمچربی و کمکالری را انتخاب کنید و فیبر غذایی بیشتری بخورید.
- فعالیت جسمی بیشتری داشته باشید.
- وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید.
اگر علائم دیابت بر شما عارض شد، حتما همهچیز را جدی بگیرید و به متخصص غدد مراجعه کنید. یکی از بهترین روشها برای دریافت نوبت ملاقات پزشک، استفاده از سیستم دکتردکتر است. برای گرفتن وقت پزشک میتوانید از طریق سامانه نوبت دکتر پلتفرم آنلاین وقت بگیرید.
اگر درباره علائم دیابت پرسش دیگری هم دارید، حتما از ما بپرسید. ما در کنارتان هستیم تا به پاسخ پرسشهایتان برسید.
منابع:
سلام خسته نباشید
همسرم دیابت داشتند قبل از ناشتا ۴۲۰ و بعد از غذا ۵۳۰ بود با دارو در عرض سه هفته به قبل از ناشتا ۱۱۷ و بعد از غذا ۱۸۰ رسید اما الان خیلی تار میبینند نظر دکتر متخصص چشم هم شبکیه سالم است و از نظر چشم مشکل ندارند الان چیکار کنیم که چشماش خوب بشه؟
سلام. من شش ماه پیش آزمایش دادم قند خون ۱۲۰بود با نظر پزشک قرص مصرف کردم ودر طول این مدت با دستگاه خانگی تست قند دادم که به تدربج پایین امدهفته پبش دوباره تست دادم شد ۹۸ بااین حال پزشک دوباره قرص قند تجویز کردند آیا باید دوباره قرص مصرف کنم؟
سلام،من چند سالی هستش پاهام از زانو به پایین درد میکنه و کف پام آتیش میگیره و همیشه خسته ام و تو این چندسال افسردگی گرفتم و زود هم مریض میشم،ران پام و ساق پام هم دچار اسپاسم عضلانی میشه،سنم ۳۷ هستش و وزنم ۷۴ قدم ۱۷۴
من وقتی چیز شیرین میخورم تا چند روز دهنم شیرینه ربط ب قندخون داره؟ چند ماه پیش آزمایش خون دادم نرمال بود
سلام معمولا زمستونا ک هوا سرد میشه کیف پام خراش و زخم ایجاد میشه گفتم شاید مال سرم باشه ولی الان تابستونم همینه و زخم های جدید ایجاد میشه ممکنه بخاطر دیابت باشه؟
عرض سلام و ارادت خسته نباشید در مور د همه چیز بیماری دیابت توضیح داده شدو متشکریم الی در مورد مقدار قند به نسبت سن در افراد چگونه است اگه میشه تو ضیح بفرمائید منکه الان ۵۰ ساله ام قند طبیعی بدنم چقد باید باشد . .درود به شما ممنون