عمل جراحی سزارین و نکات مهم آن (تایید شده توسط متخصص زنان و زایمان)

خلاصه این مقاله را بشنوید

حتما شما هم درباره عمل جراحی سزارین شنیده‌اید اما شاید خیلی دقیق درباره‌اش اطلاعات نداشته باشید. این عمل زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که امکان زایمان طبیعی بی‌خطر وجود ندارد. زایمان با این روش در مواقع اضطراری یا زودتر از موعد زایمان طبیعی مقدور است.

مدت‌زمان بازیابی حال عمومی و بهبود بعد از سزارین طولانی‌تر از زایمان طبیعی است و خطرات بیشتری هم نسبت به آن دارد. اجازه بدهید که در این مقاله از دکتردکتر، بیشتر درباره‌اش برایتان بگوییم. یادتان باشد که دوران بارداری بسیار حساس است و تمام فرایندهای مربوط به پیش و بعد از آن هم اهمیت دارند. پس باید اطلاعات کافی داشته باشید و هرگونه مشکل احتمالی را با مراجعه به پزشک زنان حل کنید.

این مطلب توسط خانم دکتر فریبا حیدری علوی، متخصص زنان و زایمان بررسی شده و تایید رسیده است.

دکتر فریبا حیدری علوی، متخصص زنان و زایمان مشهد

عمل جراحی سزارین چیست؟

جراحی سزارین (C-section) عملی برای خارج‌کردن نوزاد است که با ایجاد برش در شکم و رحم پیش می‌رود. کسانی که امکان زایمان‌کردن به‌طور طبیعی را ندارند، باید به این روش، فرزندشان را به‌دنیا بیاورند. زمانی که سلامت نوزاد هم در خطر باشد، پزشکان ریسک زایمان طبیعی را نمي‌پذیرند و دست به عمل سزارین می‌زنند.

 در چند هفتگی انجام می شود؟

عمل‌های سزارین برنامه‌ریزی‌شده معمولاً از هفته ۳۹ بارداری به بعد مجاز به انجام هستند. هدف از انجام این عمل در این زمان از دوران بارداری، بیرون‌آوردن نوزاد پیش از رسیدن زمان طبیعی زایمان است. تقویم هفته به هفته بارداری را بشناسید و بدانید که روند به انتهارسیدن آن با عمل سزارین چگونه است.

انجام عمل سزارین چگونه است؟

نخستین گام در جریان عمل جراحی سزارین زنان، آماده‌سازی آنها برای بیهوشی است. در بیشتر این عمل‌ها از روش بیهوشی اپیدورال (epidural) تزریق ماده بیهوشی در امتداد ستون فقرات استفاده می‌شود. در نتیجه استفاده از چنین نوعی از بیهوشی، فرد در طول عمل حدی از هوشیاری را دارد. در بعضی از موارد هم باید بیهوشی عمومی انجام شود.

در مراحل بعدی آماده‌سازی برای سزارین، روی شکم با ماده‌ای ضدعفونی‌کننده پاک می‌شود و ماسک اکسیژنی برای رساندن این ماده به نوزاد روی دهان و بینی مادر قرار می‌گیرد. پس از این قدم، پارچه‌ای استریل در حوالی محل برش و روی پاها و سینه مادر قرار می‌گیرد. در آخر هم پرده‌ای میان سر و ناحیه اندام پایینی کشیده می‌شود.

حالا نوبت به ورود متخصص زنان و زایمان می‌رسد که برشی روی دیواره شکم و پوست آن به وجود می‌آورد. برای ایجاد آن، یا از برشی عمودی استفاده می‌شود یا عرضی. برش‌های افقی هم گاهی مورداستفاده قرار می‌گیرند که اصطلاحاً به آنها برش بیکینی هم می‌گویند. برای رسیدن به این جواب که عمل سزارین یا زایمان طبیعی بهتر است، باید شرایط هریک را بدانید.

سزسزارین یا سی‌سکشنارین برنامه‌ریزی شده

برشی ۷.۵ تا ۱۰.۵ سانتی‌متری از سوی پزشک در دیواره رحم به وجود می‌آید؛ برش می‌تواند حالت عرضی یا عمودی داشته باشد. در نهایت هم نوزاد از راه این برش از رحم مادر خارج می‌شود. بند ناف هم بریده و جفت برداشته می‌شود. برش‌های ایجادشده هم بخیه زده و بسته می‌شوند.

سزارین اورژانسی

اگر عمل جراحی سزارین اورژانسی و فوری باشد هم مراحلی مشابه پشت سر گذاشته می‌شوند اما سرعت انجام گام‌های گوناگون کمی بیشتر خواهد بود.

مدت زمان عمل جراحی سزارین

در عمل‌های سزارین برنامه‌ریزی‌شده، مدت‌زمان لازم برای این کار در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه خواهد بود اما در موارد فوری، پزشک فقط در عرض چند ثانیه سعی می‌کند که بچه را از رحم بیرون بیاورد. اگر از بیهوشی عمومی برای عمل استفاده نشود، مادر می‌تواند مراحل را درک کند و مدت کوتاهی پس از به‌ دنیاآمدن نوزاد، او را ببیند.

چه افرادی باید عمل سزارین انجام دهند ؟

احتمالاً دوست دارید بدانید که چه افراد و شرایطی کاندید انجام عمل جراحی سزارین هستند. در شرایط زیر از این نوع جراحی برای به دنیاآوردن نوزاد استفاده می‌شود:

  • زایمان طبیعی به حالت عادی و سالم پیش نمی‌رود.
  • نوزاد تحت فشار است.
  • نوزاد یا نوزادان در شرایطی غیرعادی قرار گرفته‌اند.
  • بیشتر از یک نوزاد در راه خروج از رحم هستند.
  • مشکلی درباره جفت نوزاد وجود دارد و دهانه رحم را پوشانده باشد.
  • بند ناف دچار افتادگی شده و حلقه آن از دهانه رحم جلوی نوزاد لغزیده باشد.
  • پای مشکلی جسمانی به‌میان است و مادر دچار بیماری‌های مغزی یا قلبی است.
  • انسدادی به وجود آمده و برای مثال، توموری در کانال زایمان است، سر نوزاد بزرگ است یا شکستگی و مشکلی در لگن وجود دارد.
  • جراحی‌های قبلی سزارین انجام شده یا ناحیه رحم پیش‌تر جراحی داشته است.

بعضی از زنان هم برای زایمان فرزند نخستشان درخواست عمل جراحی سزارین دارند. آنها یا از زایمان طبیعی می‌ترسند یا از عوارض آن دوری می‌کنند. متخصصان چنین عملی را به زنانی که می‌خواهند، چندبار زایمان داشته باشند، اصلاً توصیه نمی‌کنند. هرچقدر شمار زایمان‌ها با سزارین بیشتر شود، امکان بروز خطر در بارداری‌های بعدی هم افزایش پیدا می‌کند.

انواع سزارین چیست؟

 عمل جراحی سزارین با ایجاد برش‌هایی به شکل‌های مختلف روی شکم پیش می‌رود. شکل برش‌ها هستند که نوع جراحی را مشخص می‌کنند. در واقع، تقسیم‌بندی سزارین براساس نوع برش است. ۳ نوع برش و نوع عمل سزارین وجود دارد:

  • برش عرضی پایین
  • برش عمودی پایین
  • برش عمودی بالا

برش عرضی پایین

در این نوع برش که تقریبا حالت افقی دارد و به آن برش بیکینی هم می‌گویند، بخش پایینی شکم برش داده می‌شود. این نوع برش بسیار مطلوب است چون هم درد  کمتری ایجاد و هم دسترسی پزشک به رحم را راحت‌تر می‌کند. این برش زخم عمیقی به وجود می‌آورد که به خوبی بهبود پیدا می‌کند.

برش عمودی پایین

این برش هم مشابه مورد قبلی است اما به طور عمودی به سمت پایین شکم هم تسری پیدا می‌کند. در واقع مسیرش بیشتر عمودی است تا حالت افقی برش قبلی. این نوع از سزارین برای مواردی مناسب است که ابتدا پاها یا باسن نوزاد قرار گرفته یا به پهلو قرار گرفته باشد.

برش عمودی بالا

شکل این برش هم شبیه به برش عمودی پایین است اما در بخش بالاتری از شکم و روی آن ایجاد می‌شود. این نوع از سزارین بیشتر مناسب زایمان نوزادانی است که نارس هستند و به پهلو در رحم قرار می‌گیرند. در موارد اضطراری هم از برش عمودی بالا استفاده می‌شود.

انواع برش سزارین

انواع بیهوشی در سزارین چیست؟

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، بیهوشی در عمل جراحی سزارین به دو روش بی‌حسی و بیهوشی کامل انجام می‌شود. اجازه بدهید که در ادامه به هریک بیشتر بپردازیم.

سزارین با بی‌حسی

بیشتر عمل‌های سزارین با بی‌حسی موضعی پیش می‌روند. در این روش، فقط بخش پایین‌تنه بدن بی‌حس می‌شود. این یعنی فرد در طول عمل بیدار خواهد بود. از بیهوشی اپیدورال برای بی‌حس‌کردن نواحی ستون فقرات استفاده می‌شود.

سزارین با بیهوشی کامل

برای بعضی از افراد، بیهوشی کامل برای زایمان به روش سزارین انجام می‌شود. این دسته از افراد نمی‌توانند در طول عمل چیزی را حس کنند و کاملاً بیهوش می‌شوند.

فواید سزارین چیست؟

عمل جراحی سزارین مزایا و فوایدی به همراه دارد و گاهی بهترین انتخاب است. از جمله فواید آن باید به موارد زیر اشاره کنیم:

  • در سزارین برنامه‌ریزی‌شده، درد کمتری به مادر در طول زایمان وارد می‌شود.
  • امکان آسیب‌دیدن و جراحت واژن کمتر از زایمان طبیعی است.
  • احتمال از دست‌رفتن کنترل مثانه پس از زایمان کم می‌شود.
  • درصد احتمال ایجاد فشار رحم، واژن، روده و مثانه به دیواره واژن کم می‌شود.

خطرات عمل سزارین چیست؟

مانند هر جراحی دیگری، سزارین هم توأم با خطراتی احتمالی است. این خطرات مادر و نوزاد را به طور جداگانه تهدید می‌کند.

برای مادر

خطراتی که می‌تواند در عمل سزارین مادر را تهدید کند، شامل موارد زیر می‌شود:

  • عفونت؛ بعد از عمل سزارین، امکان عفونت پوشش دیواره رحم، مجاری ادراری یا محل برش و زخم وجود دارد.
  • از دست‌دادن خون؛ بعد یا در طول عمل سزارین، امکان از دست‌رفتن حجم زیادی خون وجود دارد.
  • واکنش نسبت به بیهوشی؛ بعضی‌ها نسبت به بیهوشی واکنش‌هایی منفی از خود نشان می‌دهند.
  • لختگی خون؛ امکان لخته‌شدن خون در رگی عمیق هم وجود دارد (به‌ویژه در لگن یا پاها). اگر لخته خون به ریه‌ها برسد و جریان خون را مسدود کند، زندگی مادر تهدید می‌شود.
  • جراحت ناشی از جراحی؛ این مورد نادر است اما امکان دارد که در طول جراحی به مثانه یا روده آسیب وارد شود.

 برای نوزاد

امکان بروز خطراتی برای نوزاد هم در عمل سزارین وجود دارد. چه خطراتی؟

  • بروز مشکلات تنفسی بعید نیست. نوزادانی که به روش سزارین به دنیا می‌آیند در روزهای نخست تولد، تندتر از نوزادان دیگر نفس می‌کشند.
  • در موارد معدودی، امکان برخورد تیغ جراحی با پوست نوزاد هم وجود دارد.

عمل جراحی سزارین

عوارض عمل سزارین چیست؟

امکان دارد که عمل جراحی سزارین عوارضی داشته باشد که بعدتر دامن‌گیر فرد می‌شوند. کسانی که تجربه سزارین را دارند، گاهی در عمل‌های جراحی یا زایمان‌های بعدی مشکلات پیدا می‌کنند.

هرچقدر که یک فرد، تعداد سزارین بیشتری را پشت سر بگذارد، امکان اینکه در زایمان‌های بعدی جفت به دیواره رحم متصل شود هم بیشتر می‌شود.

یکی از عوارض عمل سزارین می‌تواند پارگی رحم باشد. این مشکل شاید برای زنانی رخ بدهد که پیش‌تر سزارین را تجربه کرده و خواهان به دنیاآوردن بچه به شکل طبیعی‌اند. بعد از سزارین، احتمال بالارفتن فشار خون بعد از زایمان وجود دارد.

مراقبت‌های بعد از سزارین چیست؟

بعد از زایمان با عمل جراحی سزارین باید ۲ تا ۳ روز در بیمارستان بستری شوید. در آنجا تلاش می‌شود که از درد زایمان احتمالی رهایی پیدا کنید. با از بین‌رفتن اثرات بیهوشی هم تشویق به راه‌رفتن و نوشیدن مایعات می‌شوید.

این کار مانع از یبوست یا گرفتگی رگ‌ها است. در بیمارستان به زخم ناحیه برش هم توجه می‌کنند و نمی‌گذارند که عفونت شکل بگیرد. خیلی زود و سریع هم سوند ادراری (کاتتر مثانه) برداشته می‌شود.

در منزل هم باید نکات مراقبت های بعد از سزارین زیر در نظر گرفته شوند:

  • به اندازه کافی استراحت کنید. چیزهای سنگین بلند نکنید و برای رفاه حال خود و نوزاد، لوازم و وسایل لازم را در اطرافتان نگه دارید.
  • 1 تا 2 روز استراحت بعد از عمل زایمان کافیست.
  • به‌طور متوسط بین 24 تا 48 ساعت مراقبت بیمارستانی کافی است.
  • از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و استامینوفن در کنار کیسه آب گرم برای تسکین دردهای ناشی از جراحی استفاده کنید.
  • بعد از عمل جراحی سزارین اجازه ورود هیچ چیزی را به واژن ندهید و برای برقراری رابطه جنسی هم دست‌کم ۶ هفته صبر کنید.
  • بهتر است که تا بهبود شرایط و بازیابی کامل سلامت، رانندگی هم نکنید.

علاوه‌بر مراقبت‌های بعد از زایمان، به اقدامات قبل از زایمان سزارین و طبیعی هم توجه کنید.

عمل سزارین یا زایمان طبیعی؟

زایمان طبیعی در بسیاری از زنان و برای بیشتر نوزادان امن‌تر از عمل جراحی سزارین است. با این حال، گاهی هم شرایط خاصی به میان است و برای اینکه زایمان با امنیت پیش برود، فقط امکان اجرا و انجام عمل سزارین وجود دارد.

برای مثال، گاهی بچه به پهلو در شکم مادر قرار می‌گیرد و امکان زایمان طبیعی از بین می‌رود. در چنین موقعیت‌هایی، سزارین راه نجات و چاره خواهد بود. بنا به شرایط هر فرد، امکان دارد که یکی از انواع زایمان مفیدتر و مناسب‌تر باشد.

چقدر بعد از سزارین، امکان بارداری مجدد وجود دارد؟

باید دست‌کم ۶ ماه بعد از عمل سزارین، برای بارداری مجدد صبر کنید. هرچقدر که فاصله بارداری بعدی و عمل جراحی سزارین بیشتر شود، بهتر است. پزشکان توصیه می‌کنند که اجازه بدهید، ۱۲تا ۱۸ ماه از عملتان بگذرد.

هرچقدر که بیشتر صبر کنید و زخم‌های ناشی از عمل سزارینتان بیشتر بهبود پیدا کنند، بارداری بعدی‌تان بی‌خطرتر و بهتر پیش خواهد رفت. ضمن اینکه مراحل مختلف بعد از زایمان مانند شیردهی و… را هم به‌خوبی پشت سر می‌گذارید.

سزارین چند بار مجاز است؟

یادتان باشد که هرچقدر شمار عمل‌های سزارینتان بالاتر برود، تکرار آن در بار بعدی زایمان سخت‌تر می‌شود. با این وجود، تحقیقاتی قطعی درباره این موضوع انجام نشده است و رقم و عدد مشخصی از سوی پزشکان مطرح نمی‌شود.

دقت کنید، زنانی که این عمل را برای چندین و چندبار انجام داده‌اند در معرض تجربه مشکلاتی با جفت نوزاد قرار خواهند گرفت. به نظر می‌رسد که به تأیید بیشتر متخصصان، ۳ بار سزارین حد مجاز این عمل جراحی برای بسیاری از افراد باشد.

عمل جراحی سزارین

گزینه مناسب را بی‌تعصب انتخاب کنید

دوباره تأکید می‌کنیم که زایمان سزارین می‌تواند در بعضی از موارد، بهترین انتخاب برای به دنیاآوردن نوزادان باشد. باید ببینید که شرایط خودتان و بچه چگونه است. پزشکان با در نظرگرفتن وضعیت هر فرد به او درباره انتخاب نوع زایمان توصیه‌هایی دارند.

برای اینکه بتوانید با بهترین پزشکان تهران و شهرستان در ارتباط باشید، امکان استفاده از روشی ساده و سریع برایتان وجود دارد. کافی است که برای گرفتن وقت ملاقات، از سایت نوبت دهی سایت دکتردکتر استفاده کنید.

درباره سزارین، پرسشی در ذهنتان شکل گرفته است؟ به نظرتان نکته‌ای از نظر ما جا مانده است؟ منتظر نظراتتان هستیم.

منابع:

nationalpartnership.org

tommys.org

mayoclinic.org

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.
ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.