شناخت سرطان‌های زنان و علائم رایج آنها می‌تواند به شما در پیشگیری و شناسایی مشکلات مختلف کمک کند. با آشنایی با سرطان‌های رایج، زودتر متوجه بروشان می‌شوید یا با رعایت نکات پیشگیری، مانع از دچارشدن به آنها خواهید شد. همیشه موارد مشکوک را به دقت زیر نظر بگیرید و برای معاینه به متخصص زنان مراجعه کنید تا در صورت نیاز، شما را به متخصص مربوط ارجاع بدهد. در این مقاله هم از سرطان‌های متداول درمیان زنان برایتان گفته‌ایم.
سرطان زنانه چیست؟
سرطان نوعی بیماری است که در آن سلول‌های بدن بدون کنترل رشد می‌کنند. هنگامی که سرطان در اندام‌های تناسلی زنان شروع می‌شود، به آن سرطان زنان می گویند. چند نوع اصلی سرطان زنان عبارت‌اند از:
- دهانه رحم
- تخمدان
- واژن
- فرج
گاهی اوقات، هورمون زنانه استروژن می‌تواند سلول‌های سرطانی سینه را تحریک کند و باعث رشد آنها شود. تخمدان‌ها، جایی که تخمک‌های زنان در آن ذخیره می‌شوند، با شروع بلوغ شروع به تولید استروژن می‌کنند تا دوره‌های قاعدگی را تنظیم کنند.
رشد سلول‌های سرطانی در این اندام هم باعث بروز سرطان‌های اختصاصاً زنانه می‌شود. سرطان‌های زنان فقط منحصر به خودشان نیست و علاوه بر مواردی که گفته شد، سرطان‌های دیگری هم درمیان آنها دیده می‌شود؛ یعنی مواردی که در مردان هم احتمال بروز دارند.
علائم سرطان زنان چیست؟
با شناخت نشانه‌های بیماری و آگاهی از اولین علائم سرطان‌های زنان می‌توانید از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کنید. بروز سرطان‌های زنان با علامت‌هایی به‌شرح زیر همراه است. هر نوع از سرطان نشانه‌های مخصوص به خود را دارد اما به‌طور کلی، بروز این موارد جای پیگیری دارند:
- تغییرات سینه و نوک پستان
- تغییرات روده و دفع
- درد شکم، لگن و کمر
- بروز نفخ
- تغییرات ادرار
- کاهش وزن بی‌دلیل
- خونریزی بدون پریودشدن
- خستگی
- بی‌اشتهایی
- تعریق شبانه یا تب
- سرفه
- تغییرات پوستی
- سوزش سر دل
- مشکلات بلع
یادتان باشد که این‌ها نشانه‌های حتمی سرطان نیستند اما بروز و تداومشان نیازمند پیگیری است.
سرطان‌های رایج در زنان چیست؟
از جمله سرطان‌هایی که در زنان دیده می‌شود، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- پوست
- پستان/ سینه
- ریه
- روده بزرگ
سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان:
- واژن
- آندومتر
- دهانه رحم
- تخمدان
- فرج
سرطان پستان از رایج‌ترین سرطان‌های زنان در ایران و دنیا است. با تشخیص این سرطان و موارد دیگر در موقع مناسب و پیش از توسعه‌شان، امکان درمان بسیار پررنگ است.
سرطان پوست
امکان ابتلا به سرطان پوست در همه وجود دارد اما افرادی که پوست روشن دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند. بیشتر سرطان‌های پوست در اثر قرارگرفتن مکرر و محافظت‌نشدن پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) نور خورشید ایجاد می‌شوند.
نوعی سرطان پوست به نام ملانوم نسبت به سایر انواع سرطان پوست کمتر شایع است. بااین‌حال، خطر بیشتری دارد چون احتمال رشد و گسترش آن بیشتر است.
برای کنترل وضعیت پوست به نکات زیر دقت کنید و خود را از سرطان‌های زنان دور نگه دارید:
- مهم‌ترین راه برای کاهش خطر بیشتر سرطان‌های پوست، محدودکردن قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید و سایر منابع مانند دستگاه‌های برنزه است.
- وقتی بیرون هستید، سعی کنید در سایه بمانید؛ به خصوص در وسط روز. اگر قرار است زیر نور خورشید باشید، از کلاه لبه‌دار، پیراهن آستین بلند، عینک آفتابی استفاده کنید و از کرم ضد آفتاب با طیف وسیع با SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید.
- اگر فرزند کوچک دارید، از او در برابر نور خورشید محافظت کنید و اجازه ندهید آفتاب‌سوخته شود.
- از تمام خال‌ها و لکه های روی پوست خود آگاه باشید و هر گونه تغییر را فوری و سریع به پزشک اطلاع دهید.
سرطان پستان
مانند بسیاری از سرطان‌ها، بهترین راه برای مبارزه با سرطان سینه، تشخیص زودهنگام آن است. ماموگرافی یکی از روش‌های تشخیص سرطان است که با تابش پرتوهای خفیف اشعه ایکس منجر به بررسی وضعیت پستان می‌شود. توصیه متخصصان درباره انجام ماموگرافی برای زنان در سنین مختلف این‌طور است:
- زنان ۴۰ تا ۴۴ساله؛ بهتر است که ماموگرافی سالانه را در نظر بگیرند.
- زنان ۴۵ تا ۵۴ساله که در معرض خطر متوسط هستند، باید سالانه تحت ماموگرافی قرار گیرند.
- زنان بالای ۵۵سال که در معرض خطر متوسط هستند، باید هر دو سال یک‌بار تحت ماموگرافی قرار گیرند.
برخی از زنان هم باید با MRI همراه با ماموگرافی غربالگری شوند، یعنی از سینه و پستانشان عکس‌برداری شود و ماموگرافی که راهی تشخیصی برای شناسایی توده در این ناحیه است هم انجام بدهند.
زنانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند، باید غربالگری را از سن ۴۰سالگی (یا در برخی موارد زودتر) شروع کنند و سالانه ماموگرافی انجام دهند.
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش بدهند، عبارت‌اند از:
- ناهنجاری‌های ژنتیکی ارثی مانند ژن‌های BRCA1 و BRCA2
- سابقه خانوادگی سرطان سینه
- برخی از بیماری‌های خوش‌خیم پستان، مانند بافت متراکم سینه
سرطان ریه
عامل شماره یک سرطان ریه سیگار است. اگر سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد چگونگی ترک سیگار صحبت کنید؛ هیچ‌وقت برای ترک دیر نیست. اگرچه سیگار عامل اصلی سرطان ریه است، اما هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود. علائم عبارت‌اند از:
- مشکل در تنفس
- سرفه طولانی و پیوسته
- ناراحتی قفسه سینه
- خس‌خس سینه
- گرفتگی صدا
- مخاط خونی
اگر هر یک از این علائم را دارید یا فکر می کنید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه باشید، با پزشک خود در مورد طرح غربالگری و پیشگیری صحبت کنید.
سرطان روده بزرگ
سرطان کولورکتال(Colorectal) یا سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در بین زنان است. عوامل ابتلا به آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سن (بیشتر موارد در افراد بالای ۵۰ سال تشخیص داده می‌شود)
- سابقه پولیپ (رشد غده‌های سلولی عموما خوش‌خیم)
- رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز
- ابتلا به بیماری التهابی روده (IBD)
- سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال
غربالگری سرطان کولورکتال یعنی آزمایش‌ها و روش‌های چکاپ و تشخیص مشکلات مختلف بدن بسیار موثر است و زمانی که این سرطان تشخیص داده شود، یکی از قابل درمان‌ترین انواع سرطان است.
این مشکل روده از سرطان‌های زنان است که اگرچه در مردان هم رخ می‌دهد اما بسامد بالایی در جنس مونث دارد. برای ارزیابی وضعیت و بررسی اینکه به سرطان روده بزرگ دچار هستید یا خیر، غربالگری و معاینه را با روند زیر در نظر داشته باشید:
- سنین ۱۸ تا ۳۹ سال: غربالگری به طور معمول در این سن توصیه نمی‌شود، مگر اینکه مبتلا به IBD باشید، سابقه خانوادگی این بیماری یا یک سندرم ارثی مانند سندرم لینچ داشته باشید. در مورد مزایا و معایب غربالگری و اینکه آیا برای شما مناسب است با پزشک خود صحبت کنید.
- سنین ۴۰ تا ۴۴ سال: اگر در معرض خطر هستید یا در گذشته پولیپ داشته‌اید، ممکن است که لازم باشد غربالگری را شروع کنید.
- سنین بالای ۴۵ سال: همه افراد باید در این سنین به طور منظم غربالگری شوند. غربالگری می‌تواند شامل کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی (آزمایش بررسی کلون یا همان روده بزرگ) و/یا آزمایش خون مدفوع سالانه باشد. در مورد اینکه کدام آزمایش برای شما مناسب است با پزشک خود صحبت کنید.
اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارید، به خصوص اگر تشخیص‌ها در سنین پایین و در چندین نسل وجود داشته باشد، حتما با پزشک صحبت کنید.
سرطان واژن
انواع مختلفی از سرطان واژن وجود دارد و از سلول‌های واژن شروع می‌شود. واژن عضوی لوله‌ای است که دهانه رحم (قسمت پایینی رحم) را به فرج (نوع تناسلی) متصل می‌کند. گاهی‌اوقات، سرطان‌هایی که در سایر قسمت‌های بدن شروع می‌شوند، مانند سرطان دهانه رحم یا رحم به واژن سرایت می‌کنند.
انواع سرطان واژن شامل موارد زیر است:
- کارسینوم سلول سنگفرشی در سلول‌های صافی که واژن شما را پوشانده‌اند (سلول‌های سنگفرشی) شروع می‌شود. کارسینوم سلول سنگفرشی شایع ترین نوع سرطان واژن است و تقریبا ۹۰٪ از موارد را تشکیل می‌دهد.
- آدنوکارسینوم در سلول‌های غدد واژن شروع می‌شود. این بیماری در افراد بالای ۵۰ سال شایع است.
- ملانوما در سلول‌هایی شروع می‌شود که به واژن رنگ می‌دهند (ملانوسیت‌ها). ملانوم واژن بسیار نادر است.
- سارکوم در بافت همبند و عضلانی تشکیل می‌شود که دیواره واژن را تشکیل می‌دهند. مانند ملانوم واژن، سارکوم واژن هم بسیار نادر است.
سرطان آندومتر
زنان ۵۵ساله و بالاتر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم/آندومتر هستند. عوامل ابتلا به این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف استروژن بدون پروژسترون
- چاقی
- مصرف تاموکسیفن برای سرطان سینه
- دیابت شیرین
- داشتن سابقه خانوادگی سرطان یا سندرم لینچ
برای کمک به تشخیص زودهنگام این سرطان، مهم است که به دنبال علائم و نشانه‌ها باشید:
- خونریزی یا ترشحات غیرمرتبط با قاعدگی
- دفع ادرار دردناک
- درد لگن
- درد هنگام مقاربت
اگر هر یک از این علائم را می‌بینید، خیلی سریع با پزشک خود صحبت کنید. علاوه بر این، زنانی که مبتلا به سندرم لینچ تشخیص داده شده‌اند، باید با پزشک خود در مورد آزمایش سالانه سرطان رحم/آندومتر، مانند نمونه‌برداری از آندومتر صحبت کنند.
سرطان دهانه رحم
عفونت مزمن ناشی از انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مهم‌ترین عامل سرطان دهانه رحم است. این مشکل یعنی عفونت از راه تماس پوست به پوست، مانند داشتن رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با فرد مبتلا به ویروس ایجاد می‌شود.
سایر عوامل سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:
- سیگارکشیدن
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- ابتلا به عفونت کلامیدیا (عفونت باکتریایی که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود)
- اضافه وزن
- قرار گرفتن در معرض یا مصرف برخی درمان‌های هورمونی، و انجام آزمایش‌های منظم غربالگری سرطان دهانه رحم
از سیگار کشیدن خودداری و با استفاده از کاندوم به محافظت از خود در برابر HPV کمک کنید. واکسن‌های HPV می‌توانند در برابر برخی از عفونت‌های HPV مرتبط با سرطان از شما محافظت کنند.
انجام آزمایشات غربالگری منظم به یافتن تغییراتی در دهانه رحم کمک می‌کند که قبل از تبدیل‌شدن به سرطان‌های زنان قابل درمان هستند. تست‌های غربالگری سرطان دهانه رحم، تست HPV و تست پاپ است.
به این نکات هم ضمن بررسی علائم سرطان دهانه رحم دقت کنید:
- آزمایش سرطان دهانه رحم باید از ۲۵سالگی شروع شود. افراد زیر این سن نباید آزمایش شوند.
- افراد بین ۲۵ تا ۶۵ سال باید هر ۵ سال یک بار آزمایش HPV اولیه انجام دهند. اگر نمی‌توانید آزمایش اولیه HPV را انجام دهید، هر ۵سال، یک بار یک آزمایش مشترک (تست HPV با تست پاپ) یا هر ۳ سال یک بار آزمایش پاپ انجام دهید.
- افراد بالای ۶۵ سال که در ۱۰ سال گذشته آزمایش‌های منظم سرطان دهانه رحم را با نتایج طبیعی (یا منفی) انجام داده‌اند، نباید برای سرطان دهانه رحم آزمایش شوند. آخرین آزمایش شما باید در ۳ تا ۵ سال گذشته باشد.
- افرادی که هیسترکتومی کامل (برداشتن رحم و دهانه رحم) انجام داده‌اند، باید آزمایش را متوقف کنند؛ مگر اینکه جراحی برای درمان سرطان دهانه رحم یا یک پیش سرطان انجام شده باشد.
- افرادی که علیه HPV واکسینه شده‌اند باید همچنان از توصیه‌های غربالگری برای گروه سنی خود پیروی کنند.
سرطان تخمدان
اگرچه سرطان تخمدان در هر سنی رخ می‌دهد، اما احتمال بروز آن با افزایش سن زنان بیشتر است. زنانی که هرگز بچه‌دار نشده‌اند یا اولین فرزند خود را بعد از ۳۵سالگی به دنیا آورده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این مورد از سرطان‌های زنان‌اند.
زنانی که از استروژن به تنهایی به عنوان درمان هورمونی استفاده کرده‌اند هم در معرض خطر بیشتری هستند. زنانی که سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (HNPCC یا سندرم لینچ)، سرطان تخمدان یا سینه دارند هم بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند.
به یاد داشته باشید، زنانی که هیچ‌یک از این شرایط یا عوامل خطر را ندارند، همچنان ممکن است به سرطان تخمدان مبتلا شوند. در حال حاضر، هیچ آزمایش غربالگری سرطان توصیه‌شده‌ای برای سرطان تخمدان وجود ندارد.
تست پاپ سرطان تخمدان را شناسایی نمی‌کند، اما معاینه لگن باید بخشی از معاینه منظم سلامت زنان باشد. اگر بیش از چند هفته هر یک از علائم زیر را داشتید، باید خیلی زود به پزشک مراجعه کنید:
- تورم شکم همراه با کاهش وزن
- مشکلات گوارشی (از دست‌دادن اشتها و نفخ)
- درد شکم یا لگن
- احساس نیاز به ادرار کردن مداوم
سرطان فرج
سرطان فرج از موارد رایج در میان سرطان‌های زنان است و می‌تواند در هر قسمت از اندام تناسلی خارجی زنان رخ بدهد. این سرطان بیشتر در لابیا مینور (لب‌های داخلی)، ماژور (لب‌های بزرگ) و پرینه (پوست بین واژن و مقعد) ایجاد می‌شود.
انواع مختلفی از سرطان فرج وجود دارد:
- کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) شایع‌ترین نوع است و از سلول‌های نازک و مسطح (صفحه‌ای) پوشاننده فرج شروع می‌شود.
- ملانوم ولو (مخاطی) بین ۲ تا ۴درصد از سرطان‌های فرج را تشکیل می‌دهد و در سلول‌هایی شروع می‌شود که به پوست رنگ می‌دهند (ملانوسیت‌ها) و در پوشش فرج نیز وجود دارند.
- سارکوم یک نوع نادر سرطان فرج است که در سلول‌های چربی ماهیچه‌ای و سایر بافت‌های زیر پوست شروع می‌شود.
- آدنوکارسینوم یکی دیگر از انواع نادر سرطان فرج است که از سلول‌های غده ای (مولد مخاط) در غدد فرج ایجاد می‌شود.
- کارسینوم سلول بازل (BCC) یک نوع بسیار نادر است و در سلول‌های بلند (پایه‌ای) لایه زیرین پوست دیده می‌شود.
سرطان ولو بین تمام زنان شایع نیست. این بیماری بیشتر زنانی را درگیر می‌کند که یائسگی را پشت سر گذاشته اند.
کشنده‌ترین سرطان‌های زنان چیست؟
خبر خوب این است که تقریبا تمام سرطان‌ها با تشخیص به‌موقع، قابل درمان و کنترل هستند. بنابراین، در صورت ابتلای خود یا عزیزانتان به این مشکل، هرگز خود را نبازید و نترسید.
یادتان نرود که حرکت در مسیر درست درمان به شما کمک می‌کند که از عوارض سرطان دور بمانید. یکی از بهترین روش‌ها برای شناسایی متخصصان خبره و دریافت نوبت ملاقات با آنها، استفاده از سیستم نوبت دهی آنلاین است.
اگر درباره سرطان‌های زنان پرسش و نکته‌ای مبهم برایتان باقی مانده است، حتما از ما بپرسید تا در رسیدن به پاسخ کمکتان کنیم.
منابع:
