پوست نوزادان همچون برگ گل است؛ بی‌نقص، لطیف و خوش‌بافت. البته در عین‌حال هم بسیار پوست حساسی دارند و مستعد درگیرشدن با انواع و اقسام مشکلات پوستی مربوط به سن و سال خودشان هستند. برای همین هر مادری باید درباره اصول مراقبت از پوست نوزاد اطلاعات خوبی داشته باشد.
میزان و شیوه استحمام و فاصله بین نوبت‌های مختلف آن، شناخت محصولات مناسب پوست کودک، آشنایی با واکنش‌های پوستی و مواد حساسیت‌زا، تنها بخشی از این اصول هستند که در ادامه این مطلب از مجله پزشکی و سلامت دکتردکتر قصد داریم تا درباره آنها بگوییم. اگر شما هم به دنبال کسب اطلاع از این موارد هستید، در ادامه با ما همراه باشید. مطالعه این مطلب، به‌طور میانگین 4 دقیقه طول خواهد کشید.
اگر سوالی در این رابطه دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در بخش نظرات مطرح کنید تا پزشک پاسخ دهد.
چرا پوست نوزاد به مراقبت خاص نیاز دارد؟
نوزاد انسان در زمان تولد با پوستی چروکیده پا به این دنیا می‌گذارد. ظاهری که ما آن را با نام پوست چروک می‌شناسیم، پوششی محافظی به نام ورنیکس است که البته در هفته‌های اولیه کاملا از بین می‌رود. علاوه‌برآن پوست نوزاد، بسیار نازک‌تر و کم موتر است و رطوبت بسیار بیشتری نسبت به پوست انسان در سنین بالاتر دارد.
اما در مقابل، نوازدان سیستم ایمنی ضعیفی دارند و در اثر هرگونه تحریک و عفونتی، جواب شدیدتری به محیط می‌دهند. البته نکته مهم دیگری هم وجود دارد؛ پوست نوزاد از دوران جنینی تا زمان تولد همچنان در حالت تکامل است. برای درک آسان‌تر، خوب است بدانید که ضخامت لایه مزودرم پوست نوزادان، 60 درصد از یک انسان بالغ کمتر است. همین عوامل باعث می شود که پوست نوزادان مراقبت اصولی بطلبد.
روش‌هایی برای مراقبت از پوست نوزاد
اصول مراقبت از پوست نوزاد با پوست بزرگسالان و حتی کودکان تفاوت‌های مهمی دارد. مثلا نباید از هر شوینده‌ای استفاده کنید یا هر وقت که خواستید نمی‌توانید او را حمام ببرید؛ حتی شستن بدن کودک هم آداب خاص خودش را دارد.
همه این حساسیت‌ها به دلیل شرایط خاص پوست نوزاد و جلوگیری از ایجاد مشکلات احتمالی برای او اعمال می‌شوند؛ پوست کودکان مستعد تحریک، خشکی، خارش، بثورات پوشک و درماتیت پوستی است و همین امر، شرایط را هم برای مادر و هم دلبندش سخت می‌کند.
این در شرایطی است که روش‌های مختلف مراقبت از پوست نوزادان، راهنمای شما در این زمینه خواهد بود، نکاتی همچون:
استفاده از پودرهای مخصوص شستشوی لباس
برای شستن لباس نوزاد بهتر است از پودرهای مخصوص استفاده کنید. شوینده‌های معطر و غیر استاندارد، باعث پوسیدگی و از بین رفتن لباس می‌شوند و همچنین زمینه را برای بروز حساسیت پوستی فراهم می‌کنند. در مقابل برای شستن لباس نوزاد، خوب است از شوینده بدون آنزیم، بدون بو و بدون مواد سفید کننده استفاده کنید.
یادآوری! استفده از نرم کننده، خوشبو کننده و وایتکس برای شستشوی لباس کودک ممنوع است.
همچنین حتما در زمان شستشوی لباس نوزاد، درجه لباسشویی را روی دمای مناسب کودک تنظیم کرده و حتما به دستورالعمل مخصوص شستشوی لباس ها که معمولا همراه با شناسنانه لباس کودک است، دقت کنید.
- یک ترفند برای شستشوی راحت تر لباس نوزاد؛ قبل از این که لباس‌ها را بشویید، آنها را در آب سرد خیس کنید تا به این صورت ادرار و لکه‌های شیر راحت‌تر پاک شوند. البته می‌توانید از پودر صابون مخصوص شستشوی لباس نوزادان هم استفاده کنید.
همچنین یادتان باشد که لباس‌های مرطوب را روی هم پهن نکنید تا عفونت‌های قارچی ایجاد نشوند.
ماساژ نوزاد
ماساژ برای نوزاد لذت‌بخش است، او را سرحال می‌آورد و شما را مهمان خنده‌های زیبایش می‌کند. ماساژ پوستی نوزاد با روغن‌های مخصوص، پوست او را نرم‌تر کرده و در عین مقاومتش را بالاتر می‌برد.
همچنین ماساژ نوزاد، جریان انتقال اکسیژن و مواد مغذی را به سلول‌های او افزایش داده و و سلامت ریه‌هایش را بهبود می‌بخشد. بیماری‌هایی مثل گرفتگی عضلات و یبوست را درمان کرده و تنش‌هایش را کم می‌کند.
عدم استفاده از محصولات عطری
یادتان باشد که به‌هیچ‌عنوان برای کودکتان از محصولات عطری استفاده نکنید و شامپو و صابون مخصوص نوزادان که ویسکوزیته مناسبی دارند را جایگزینشان کنید. ویسکوزیته به معنای میزان مقاومت یا اصطکاک لایه‌های مایع در برابر جاری شدن به طور خاصه در مواد شوینده است.
شامپو و صابون‌هایی که دارای اسانس هستند و رایحه‌های عطری دارند، باعث ایجاد حساسیت پوستی و مشکلات دیگری از این دست می‌شوند.
محصولات مخصوص کودک، در بیشتر اوقات با پوست آنها سازگار هستند و چشم‌ها را نمی‌سوزانند. همچنین در ساختارشان از روغن‌های معدنی و محصولات نسبتا گیاهی استفاده شده و همین باعث لطیف شدن پوستشان نیز خواهد شد.
لباس‌های پنبه‌ای به او بپوشانید
لباس‌های نخی و پنبه‌ای، محافظ بیرونی پوست نوزادان هستند. در عوض، لباس‌های پلاستکی زمینه ابتلای آنها به اگزما و انواع بیماری‌های پوستی را مهیا می‌سازند.
از مرطوب کننده مناسب پوست نوزاد استفاده کنید
اهمیت مراقبت از پوست نوزاد به حدی زیاد است که امروزه محصولات مراقبتی مخصوصی برای آن ساخته شده است. کرم مرطوب کننده نوزاد، فرآیند آبرسانی و ایجاد رطوبت در پوست نوزاد را تسریع می‌کند و مانع از کشیدگی پوستش می‌شود.
تعداد حمام‌های نوزاد
از زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید، می‌توان آن را حمام برد، هرچند که برخی معتقدند که بهتر است نوزاد تازه متولد شده را تا مدتی استحمام نکرد. اگر از نظریه دوم بگذریم، با این که استحمام نوزاد مانعی ندارد اما نمی‌توان او را هر روز یا در فواصل زمانی کم استحمام کرد زیرا پوست او خشک خواهد شد.
در عوض توصیه می‌کنیم که هر سه روز یک بار نوزاد خود را حمام ببرید و درجه حرارت آب را بین 36 تا 37 درجه سانتی گراد تنظیم کنید. در هنگام استحمام حتما چین خوردگی‌های بدن نوزاد را بشویید و کشاله ران و ناحیه تناسلیش را به خوبی تمیز کنید.
بهترین محصولات پوستی برای نوزاد
بهترین محصولات پوستی برای نوزاد شامل گستره‌ای ازمحصولات نرم کننده، مرطوب کننده و تسکین دهنده پوستی است که از خشک شدن و ایجاد حساسیت پوستی جلوگیری کرده و از آن در برابر تهدیدات احتمالی مراقبت می‌کنند. بعضی از بهترین محصولات پوستی برای نوزاد عبارتند از:
- لوسیون مرطوب کننده گیاهی کودک سی‌گل
- کرم ترمیم کننده پوست نوزاد موستلا
- شیر مرطوب کننده پوست بدن کودک ماتیلدا
- کرم چرب کننده پوست کودک چیکو مدل RICH
- کرم ضد حساسیت و نرم کننده پوست کودک چیکو
- پن کودک هیدرودرم مدل Safe And Pure
- اسپری ضد آفتاب کودک سی گل مدل Pink
- کرم ضد آفتاب کودک مای مدل Kids Spf50
- ژل پاک کننده کودک لامینین مدل LIQUID SYNDET
- کرم سوختگی کودکان نیو نی‌نی
- کرم زینک اکساید فیروز
- مراقبت از پوست نوزاد هیدرودرم مدل Cradle Cap
- وازلین کودک فیروز
- کرم خنک کننده و ضد التهاب کودک فیروز مدل Talc
- دستمال مرطوب پاک کننده کودک لوسین مخصوص نوزاد
روتین پوستی نوزاد
پوست نوزاد انسان از زمان تولد تا بلوغ همچنان در حال تکامل است و همین آن را نسبت به محیط اطرافش حساس‌تر می‌کند. برای همین بهترین روتین پوستی نوزاد شامل موارد زیر می‌شود:
- به فرمولاسیون محصولات شوینده و پوستی نوزادتان دقت کنید؛
- بهداشت را رعایت کنید؛
- از لوسیون و مرطوب کننده های مناسب استفاده کنید؛
- به هیچ عنوان کودک خود را زیر آفتاب نگه ندارید؛
- به هیچ عنوان نوزاد را نبوسید زیرا عوارض بوسیدن نوزاد خطرناکتر از چیزیست که تصور می‌کنید؛
- از محصولات غیرمناسب پوستی به هیچ عنوان استفاده نکنید؛
- با دکتر اطفال در تهران یا دیگر شهرهای ایران در ارتباط باشد.
روغن‌های مناسب پوست نوزاد
ماساژ بدن نوزاد با روغن‌های مناسب پوست نوزاد، راهکاری برای حفظ لطافت و پیشگیری از خشکی پوست است. البته روغن بدن فقط مخصوص نوزادان و کودکان نیست و بزرگسالان هم از آن استفاده می‌کنند. روغن بچه حاوی مواد معدنی و گیاهی است و در فرمولاسیون آن از محصولات حساسیت‌زا و شیمیایی کمتری استفاده شده است. برخی از بهترین روغن‌های مناسب پوست نوزاد که در دسترس هستند عبارتند از:
- روغن سیوند
- روغن موستلا
- روغن بچه آردن
- روغن بچه بیبی فرست
- روغن بچه نیو نی نی
- روغن بچه جکسون
- روغن بچه سانوسان
- اسپری روغن بچه فیروز
- روغن بدن نوزاد آردن
در صورت مراقبت نکردن درست چه بیماری‌هایی برای پوست نوزاد ایجاد می‌شود؟
متاسفانه با مراقبت نکردن درست از پوست نوزاد، دلبندتان را در معرض ابتلا به بیماری‌هایی همچون کلاه گهواره (بیماری پوستی رایج در میان نوزادان ناشی از تجمع چربی، پوسته و سلول‌های پوستی)، بثورات پوشک، اکنه نوزادی، میلیا، زردی یا یرقان، اگزما نوزادان، همانژیوم (Hemangioma)، خال لکه شرابی (nevus flammeus)، درمال ملانوسیتوز مادرزادی (Congenital dermal melanocytosis)، بثورات حرارتی (عرق سوز شدن)، روزئولا (دانه‌های پوستی قرمز-صورتی روی کمر، گردن و بازوها)، اریتما توکسیکوم و درماتیت تماسی قرار خواهید داد.
چه کارهایی باعث ایجاد مشکل در پوست نوزاد می‌شود؟
استفاده از مواد شستشوی سنگین و عطری و البته غیر مناسب، استفاده از روغن‌ها و محصولات غیر مرتبط با پوست کودک، پوشاندن لباس با الیاف مصنوعی و پلاستیکی، پوشاندن لباس کثیف به او، عدم توجه به اصول شستشوی لباس نوزاد و مواردی از این دست باعث ایجاد مشکل در پوست نوزاد می‌شوند.
مراقبت از پوست کودک
پوست کودک هنوز لطافت دوران نوزادی را تا حد زیادی حفظ کرده و همچون برگ گل نرم و حساس است و برای همین مراقبت بسیاری می‌طلبد. شستشو و استحمام با آب ولرم، استفاده از محصولات مناسب پوست کودک، عدم‌مصرف غذاهای غیر مفید و آلرژی‌زا و پوشاندن لباس‌هایی با الیاف طبیعی (نخ و پنبه) همگی از روتین‌های مراقبت پوست کودک هستند که هر پدر و مادری باید به آنها توجه کنند.
